Toyaɛkɛ le Jehowa, “Nzambi k’esambelo tshɛ”
Toyaɛkɛ le Jehowa, “Nzambi k’esambelo tshɛ”
“Nzambi ndo She Nkumɛso Yeso Kristo atshɔkwame, Shɛso ka kɛtshi k’efula ndo Nzambi k’esambelo tshɛ.”—2 KOR. 1:3, NW.
1. Ohomba akɔna wele l’anto tshɛ?
OMA ko eotwelo kaso, sho mongaka l’ohomba w’esambelo. Ɔna ashashi ndelaka dia tôkiya ɔnɛ nde ekɔ l’ohomba w’esambelo. Ondo nde ekɔ l’ohomba wa vɔ mbɛmba ko kana nde ekɔ la ndjala. Mbala efula, kânga esombe w’anto mongaka l’ohomba w’esambelo. Sho ndekaka monga l’ohomba w’esambelo djekoleko etena katokomɛ ekakatanu.
2. Ngande washikikɛ Jehowa wanɛ wayaɛkɛ le nde dia nde ayowasamba?
2 Ase nkumbo ndo angɛnyi aso kokaka tosamba lo yɛdikɔ mɔtshi mbala la mbala. Koko mbala mɔtshi, hatotongaka l’akoka wa ntondoya ekakatanu watotokomɛka. Paka Nzambi mbakoka tosamba oyadi ekakatanu wa ngande wakoka mpomana la so. Ɔtɛkɛta ande toshikikɛka ɔnɛ: “[Jehowa] eko lasuki la wane tshe watuwetaka, . . . Ndi atukutshaka nangu ya waku watuwukaka woma.” (Osam. 145:18, 19) Lo mɛtɛ, “ashu wa [Jehowa] weko le antu w’ololo, la atui andi weko hwe lu alelu awo.” (Osam. 34:15) Koko dia Nzambi tosukɛ ndo tosamba, sho pombaka ndjaɛkɛ le nde. Omembi w’esambu Davidi akɛnya dikambo sɔ hwe etena kakandembe ate: “[Jehowa] eli eshamelu k’usuyami, ee, eshamelu kandi lu nshi ya pa. Wane wateyaka lukumbu laye, watukekamaka, ne dia we [Jehowa] haseke wane watukuyangaka.”—Osam. 9:9, 10.
3. Ngande wakalembetshiya Yeso ngandji koka Jehowa ekambi ande?
3 Jehowa mbɔsaka atɛmɔdi ande la nɛmɔ. Yeso akɛnya dui sɔ hwe lo mbuta ɔnɛ: “Hawutusundjaka tufudu tutanu akuta ahendi? Keli nduku otoi ato atuhamameka lu ashu a [Nzambi]. Ndu weondji wa divu dia l’ete anyu wambalema tshe. Tanyukaki woma: Nyu nyambuleka tufudu efula ushinga a wulu.” (Luka 12:6, 7) Lo tshimbo y’ɔprɔfɛta Jeremiya, Jehowa akatɛ ase Isariyɛlɛ ate: “Dimi nkukaka ngandji, ngandji ka pundju! Diako mbatumokolamelaka nkuka ketshi.”—Jer. 31:3.
4. Lande na kakokaso ndjaɛkɛ l’alaka waki Jehowa?
4 Ndjaɛkɛ le Jehowa ndo l’ekotshamelo k’alaka ande kokaka tosha esambelo lo tena dia pâ. Ɔnkɔnɛ, sho pombaka ndjaɛkɛ le Nzambi l’ɛnyɛlɔ ka Jashua lakate ate: “Nduku dikambu diakati [Jehowa, Nzambi k]anyu, lu dikambu dianyu, diahatatshama.” (Jas. 23:14) Lâdiko dia lâsɔ, sho kokaka monga l’eshikikelo ɔnɛ kânga mbakokaso monga l’ekakatanu lo tshanda mɔtshi, “[Nzambi] eko la kolamelu” ndo nde hasɛkaki ekambi ande wa kɔlamelo pondjo.—Adia 1 Koreto 10:13.
5. Lande na keso l’akoka wa nsamba anto akina?
5 Ɔpɔstɔlɔ Paulo akate dia Jehowa ekɔ “Nzambi k’esambelo tshɛ.” Tshɛkɛta “nsamba” kɛdikɛdi ntutsha pâ ndo ɔkɛyi wele l’onto. Sho salaka dui sɔ lo nkimanyiya onto lele la pâ ndo lo mbosamba. Jehowa mɛtɛ salaka dikambo sɔ. Bible mbutaka ɔnɛ: “Nzambi ndo She Nkumɛso Yeso Kristo atshɔkwame, Shɛso ka kɛtshi k’efula ndo Nzambi k’esambelo tshɛ, latosamba lo asui aso tshɛ dia sho monga l’akoka wa nsamba wanɛ wele l’asui wa weho tshɛ oma l’esambelo kasambemaso oma le Nzambi.” (2 Koreto 1:3, 4, NW) Shɛso lele l’olongo ekɔ l’akoka wa ntsha oseka dui tshɛ ndo nde ekɔ la kɛnɛ tshɛ kahombama dia nsamba wanɛ wawoka ngandji. Sho lawɔ kokaka nsamba asekaso ambetawudi lo “asui wa weho tshɛ.” Sho koka nsala dui sɔ “oma l’esambelo kasambemaso oma le Nzambi.” Ande woho wɛnya dui sɔ dikoka dia mamba diele la Jehowa dia nsamba wanɛ wamboshisha elongamelo lee!
Woho wa ntondoya ekakatanu
6. Sha bɛnyɛlɔ di’akambo amɔtshi wakoka nkonya onto dia monga l’ɔkɛyi.
6 Sho mongaka l’ohomba w’esambelo l’awui efula wa lo lɔsɛnɔ. Dui dimɔtshi dia woke diakoka tosha pâ ele nyɔi ka lakiso ɔmɔtshi la ngandji, djekoleko olonganyi kana ɔnaso. Sho kokaka nto monga l’ohomba w’esambelo etena katɔnyɔlawɔ kana katokanɛ anto akina kɔlɔ. Hemɔ, lotshundu, wola, ekakatanu wa lo diwala kana woho watalana akambo wa l’andja ɔnɛ mbeyaka tokonya dia monga l’ohomba w’esambelo.
7. a) Esambelo ka ngande keso l’ohomba lo tena dia pâ? b) Kakɔna kakoka Jehowa nsala dia nsamba kanga “sulu diambate kana utema wa ndjakitshakitsha”?
7 L’etena keso l’ekakatanu, sho kokaka monga l’ohomba w’esambelo kasalanganya asolo, yimba ndo nsaki yaso, mbuta ate demba diaso ndo lonyuma laso. Tɔshi ɛnyɛlɔ k’otema. Ɔtɛkɛta waki Nzambi suyaka dia sho kokaka monga la “sulu diambate kana utema wa ndjakitshakitsha.” (Osam. 51:17) Jehowa ekɔ mɛtɛ l’akoka wa tokimanyiya dia ntondoya okakatanu ɔsɔ nɛ dia nde “atokonoyaka etema wakate, atombaka ahondo lu puta yawo.” (Osam. 147:3) Kânga etena keso l’atei w’ekakatanu wa wolo, Nzambi kokaka tosha ekeketshelo naka sho mbɔlɔmba ndo nkitanyiya wadjango ande l’eshikikelo k’ɔnɛ nde ayotoka.—Adia 1 Joani 3:19-22; 5:14, 15.
8. Etena keso l’ekiyanu, ngande wakoka Jehowa tokimanyiya?
8 Mbala efula, yimba yaso mongaka l’ohoma w’esambelo nɛ dia ehemba wotshikitanyi toshaka pâ l’asolo. La wolo aso shoamɛ, ondo hatotokoka ntondoya ehemba wahomana la so. Diakɔ diakembe omembi w’esambu ate: “Lam’atufutanaka tukanyi tami, sambelu diaye diatongenyangenyaka utema ami.” (Osam. 94:19) Ndo nto, Paulo akafunde ate: “Tanyuyakananyaki, keli lu akambu tshe, nyuti ehumba anyu le [Nzambi] lu dombelo la osengosengo kame la eukelu ka lusaka. Okone ki ka [Nzambi], kuleki yimba tshe, ayulama etema anyu la tukanyi tanyu le Kristu Jesu.” (Fil. 4:6, 7) Mbadia ndo nkana yimba l’Afundelo kokaka tokimanyiya dia ntondoya ekiyanu.—2 Tim. 3:15-17.
9. Ngande wakokaso ntondoya ekiyanu?
9 Lo tena dimɔtshi, sho kokaka nkɔmɔ lo yɛdikɔ y’efula ndo dui sɔ kokaka ndjotodja lo wâle wa monga la tokanyi ta kɔlɔ. Mbeyaka monga ko hatoyaoke l’akoka wa mɛmba ɔkɛndɛ kana diɛsɛ dimɔtshi diakatosha Jehowa. Kânga lo tena dia ngasɔ, Jehowa tosambaka ndo tokimanyiyaka. Ɛnyɛlɔ, etena kakalongola Jashua ɔkɛndɛ wa nɔmbɔla ana w’ase Isariyɛlɛ dia ndɔshana l’atunyi awɔ, Mɔsɛ akawotɛ ate: “Ukikitali, uyali la dihunga! Ne dia we kayutsho la wudja one utsha lu kete yakatshibela [Jehowa] washewo dia mbasha ukito, we kayuwakumia lu kete y’ukito. [Jehowa] ndame ayutatshokaka la ntundu kanyu; ndi ayuyalaka la ye. Ndi hukukimo, kuyanga nkoseka.” (Euh. 31:7, 8) L’ekimanyielo ka Jehowa, Jashua aki l’akoka wa nɔmbɔla wodja waki Nzambi polo lo Nkɛtɛ ya daka ndo mbakimanyiya dia vɔ nɛndja atunyi awɔ tshɛ. Etena kakiwɔ weke lo ndjale ka Beela, Nzambi akasukɛ Mɔsɛ lo yoho yakɔ yâmɛ.—Etum. 14:13, 14, 29-31.
10. Naka yônge yaso yotalana l’ɔtɛ wayakiyanyaso, ekimanyielo kakɔna kakokaso nongola?
10 Awui watokiyanya kokaka monga l’etombelo wa kɔlɔ lo yônge yaso. Lo mɛtɛ, ndɛ dimɛna, momuya lo yɛdikɔ yakoka, nsutshasutsha demba ndo monga la demba dia pudipudi kokaka monga l’etombelo w’ɛlɔlɔ. Mɛna akambo la sso di’ɔlɔlɔ lo ndjela Bible mongaka l’etombelo w’ɛlɔlɔ lo demba diaso. Ɔnkɔnɛ, etena kahomanaso l’ekakatanu ɛmɔtshi, tatohɛke kɛnɛ kakakomɛ Paulo ndo ɛtɛkɛta ande wakeketsha wayela ɛnɛ: “Shu tambusuyama lu beke tshe, keli tatahinama; tambukanana, keli tataheko; tambusuyama, keli tatasekama; tambumbama la kete, keli tatadiakema.”—2 Kor. 4:8, 9.
11. Ngande wakokaso ndɔshana la hemɔ ya lo nyuma?
11 Ehemba ɛmɔtshi kokaka ndanya lonyuma laso. Kânga lo tena dia ngasɔ, Jehowa kokaka tokimanyiya. Ɔtɛkɛta ande toshikikɛka ɔnɛ: “[Jehowa] atusukelaka wane tshe watokokaka. Ndi katusimbulaka wane tshe wukutami.” (Osam. 145:14) Dia sho monga la wolo wa ndɔshana la hemɔ ya lo nyuma, sho pombaka nyanga ekimanyielo le dikumanyi di’Akristo. (Jak. 5:14, 15) Naka sho nama elongamelo ka l’Afundelo kendana la lɔsɛnɔ la pondjo, kete dui sɔ diayotokimanyiya dia sho mbikikɛ ehemba.—Joa. 17:3.
Bɛnyɛlɔ di’anto wakasambema oma le Nzambi
12. Lembetshiya woho wakasambema Abarahama oma le Jehowa.
12 Omembi w’esambu ɔmɔtshi akate ate: “Uhoki daka diaye le ukambi aye, ne dia we akambisha elungamelu. Dio mbeli esambelu kami lu asui ami, ne dia daka diaye mbatumbishaka lumu.” (Osam. 119:49, 50) Ɛlɔ kɛnɛ, tekɔ l’Ɔtɛkɛta wa Jehowa wakafundama wele la bɛnyɛlɔ di’anto wakasambema oma le nde. Ɛnyɛlɔ, Abarahama akakoke ndjakiyanya etena kakandeye dia Jehowa ayanga ndanya osomba wa Sɔdɔma la Ngɔmɔra. Abarahama akambola Nzambi ate: “Undi, we ayudiaka antu w’ololo kame laa antu wa kolo?” Jehowa akasambe Abarahama lo mboshikikɛ dia naka kânga anto 50 w’ɛlɔlɔ tanema, kete nde holanya Sɔdɔma. Koko olekanyi mbala tshanu y’etondo, Abarahama akambola Jehowa ate: Ko ayoyosala naka ekɔ paka anto 45 ato l’osomba ɔsɔ kana 40 kana 30 kana 20 kana 10? La lotutsha tshɛ, Jehowa akashikikɛ Abarahama ɔnɛ nde hatolanya Sɔdɔma. Kânga mbele takinde kânga anto dikumi w’ɛlɔlɔ l’osomba ɔsɔ, Jehowa akashimbɛ Lɔta nde l’anande wa wamato.—Etat. 18:22-32; 19:15, 16, 26.
13. Ngande wakɛnya Hana dia nde akayaɛkɛka le Jehowa?
13 Hana ya wadi aki Elekana aki la nsaki k’efula ka mbota. Koko nde aki ekomba ndo dui sɔ diakôkiyanyaka. Nde akalɔmbɛ Jehowa dia dui sɔ ndo ɔlɔmbɛdi wa lâdiko Eliya akawotɛ ate: “Utshu ki, [Nzambi k]a Isariyele uki dombelo diaye!” Ɛtɛkɛta ɛsɔ wakakeketsha Hana ko nde “kundjala la lunyangu ntu.” (1 Sam. 1:8, 17, 18) Hana akayaɛkɛ le Jehowa ndo akatshike akambo tshɛ l’anya ande. Kânga mbele nde kombeyaka woho wakakoke salema dui sɔ, Hana akonge la ki ka l’etei k’otema. L’edjedja ka wonya, Jehowa akayokadimola dɔmbɛlɔ diande. Nde akatshu diemi ndo akote ɔna pami, ko akawɔlɛ Samuɛlɛ.—1 Sam. 1:20.
14. Lande na kaki Davidi l’ohomba w’esambelo, ndo otsha le na akandɛlɛ dia kiyanga?
14 Nkumekanga Davidi ka l’Isariyɛlɛ w’edjedja ekɔ ɛnyɛlɔ kekina k’onto lakasambema oma le Nzambi. Lam’ele Jehowa “atendaka utema,” nde akeyaka dia Davidi akataka mɛtɛ ndo akayashaka l’ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ etena kakandɔsɔnɛ dia ndjonga nkumekanga k’Isariyɛlɛ. (1 Sam. 16:7; 2 Sam. 5:10) Koko l’ɔkɔngɔ diko, Davidi akayosala loseka nde la Batɛ-shɛba ndo akahembe mbishɛ pɛkato kɛsɔ lo ndjaka Uriya w’omɛnde. Etena kakayoshihodiaka Davidi dia nde akasale pɛkato ka woke, nde akalɔmbɛ Jehowa ɔnɛ: “Udimuli kolo yami uku eli efula ka ketshi yaye. Unsuli pudipudi uma lu wengiya ami, ombedia uma lu kolo kami, ne dia dimi mbeyaka ehedia ami. Kolo kami keko la ntundu kami nshi tshe.” (Osam. 51:1-3) Davidi akayatshumoya l’otema ɔtɔi ndo Jehowa akôdimanyiya. Koko Davidi akahombe mbetawɔ etombelo wa pɛkato kande. (2 Sam. 12:9-12) Kânga mbakidiɔ ngasɔ, kɛtshi ka Jehowa kaki kiɔkɔ y’esambelo le nde.
15. Ekimanyielo kakɔna kakasha Jehowa Yeso yema tshitshɛ la ntondo ka nyɔi kande?
15 Etena kakinde la nkɛtɛ, Yeso akahomana l’ehemba wa wolo efula. Nzambi aketawɔ dia nde pembama ndo Yeso akalame olowanyi ande oko onto la kokele lakayaɛkɛka tena tshɛ le Jehowa ndo lakasukɛka lowandji lande. Etena kakinde suke la fungama ndo ndjakema, Yeso akalɔmbɛ Jehowa ate: “Kuku aha uku alangami, keli uku alangaye.” Ondjelo ɔmɔtshi akɛnama le Yeso ndo akôkeketsha. (Luka 22:42, 43) Nzambi akasambe Yeso, akawosha wolo ndo akôsukɛ l’etena kaki dui sɔ ohomba.
16. Kakɔna kakoka Nzambi tosalɛ naka wekɔ lo tânɛ dia todiaka l’ɔtɛ w’olowanyi aso?
16 Oyadi kânga wekɔ lo tânɛ dia todiaka l’ɔtɛ weso Akristo, Jehowa ekɔ l’akoka ndo ayotokimanyiya dia nama olowanyi wele la so otsha le nde. Ndo nto, elongamelo k’eolwelo tosambaka. Ande woho wakongɛso l’asolo walomɔlomɔ etena kayɔlɛndjama nyɔi “utunyi a ndjihelu” lee! (1 Kor. 15:26) Ekambi waki Nzambi wa kɔlamelo wambovɔka wekɔ lo yimba ya Jehowa yahohɛ ndoko dui ndo nde ayowaolola. (Joa. 5:28, 29; Etsha 24:15) Naka sho ndjaɛkɛ lo daka diaki Jehowa di’eolwelo, kete dui sɔ diayotosamba ndo tayonga l’elongamelo ka shikaa etena katɔhɛnyahɛnyawɔ.
17. Ngande wakoka Jehowa tosamba etena kavushaso wakiso wa ngandji?
17 Ande woho watotosambemaka etena katoteyaka dia wakiso wa ngandji wele l’odimu wekɔ l’elongamelo ka ndjonga la lɔsɛnɔ l’andja w’oyoyo lɛnɛ ahatonga asui tshɛ wele la so ɛlɔ kɛnɛ lee! Ande diɛsɛ diayonga la “ului a wuki” w’ekambi wa Jehowa dia mpandɔ l’ekomelo ka dikongɛ di’akambo dia kɔlɔ nɛ dia nongola ndo mbetsha wanɛ wayolɔ dia ndjonga la lɔsɛnɔ la nkɛtɛ lee!—Eny. 7:9, 10.
Tekɔ l’ɛse k’anya wa pondjo waki Nzambi
18, 19. Ngande wakasambema ekambi waki Nzambi l’etena kakawahɛnyahɛnyamaka?
18 L’ɛtɛkɛta w’amɛna ndo wananda otema wakandembe l’osambo ɔmɔtshi, Mɔsɛ akashikikɛ ase Isariyɛlɛ ɔnɛ: “[Nzambi, Jehowa] eli edjaselu kaye, anya andi wa pundju weli lungeli laye.” (Euh. 33:27) Ɔprɔfɛta Samuɛlɛ akayotɛ ase Isariyɛlɛ ate: “Tanyumoki uma le [Jehowa]. Keli nyôtemolaki l’utema otoi. . . . [Jehowa] hoseka wudja andi, ne dia lukumbu landi la wuki.” (1 Sam. 12:20-22) Etena tshɛ kayotomamemaka Jehowa l’ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ, nde hatɔsɛkaki pondjo. Nde ayotosukɛka tena tshɛ dieso l’ohomba wa dui sɔ.
19 Nzambi ekɔ lo mbisha ekambi ande ekimanyielo kewɔ l’ohomba ndo esambelo lo nshi nyɛ y’ekomelo. L’edja kolekanyi ɛnɔnyi lokama, nunu di’asekaso ambetawudi wa l’andja w’otondo wakahɛnyahɛnyama ndo wakadjama lo nkanu l’ɔtɛ wakawakambɛka Jehowa. Kɛsɔ mɛnyaka dia l’etena keso l’ehemba, Jehowa tosambaka mɛtɛ. Ɛnyɛlɔ, ɔnangɛso ɔmɔtshi lakadjasɛka lo Union soviétique akadjama lo lokanu l’edja k’ɛnɔnyi 23 l’ɔtɛ wa mbetawɔ kande. Kânga mbakidiɔ ngasɔ, nde aki la yoho mɔtshi ya kondjaka mbo ya ndɛ ya lo nyuma dia mbokeketsha ndo mbosamba. Nde akate ate: “L’edja k’ɛnɔnyi ɛsɔ tshɛ, lakayaɛkɛ le Jehowa ndo lakakeketshama oma le nde.”—Adia 1 Petero 5:6, 7.
20. Lande na kahombaso ndjashikikɛ dia Jehowa hatɔsɛkaki pondjo?
20 Oyadi awui wakoka mpomana la so, ayonga dui dia lomba dia mbohɔ ɛtɛkɛta wakeketsha w’omembi w’esambu wata ɔnɛ: “[Jehowa] hatosekaka wudja andi.” (Osam. 94:14) Kânga mbeso shoamɛ l’ohomba w’esambelo, tekɔ nto la diɛsɛ dia woke dia nsamba anto akina. Oko wayotodiɛna lo sawo diayela, sho kokaka nsamba wanɛ walela l’andja ɔnɛ w’ofukutanu.
Ngande wayoyokadimola?
• Naa awui amɔtshi wakoka tosha ɔkɛyi?
• Ngande wasamba Jehowa ekambi ande?
• Naka wekɔ lo tânɛ dia todiaka, esambelo kakɔna kakoka monga la so?
[Ambola wa wekelo]
[Kiombo/Esato wa lo lɛkɛ 25]
WOHO WA NTONDOYA EKAKATANU WAKOKA MONGA LA SHƐNGIYA LO . . .
▪ etema aso Osam. 147:3; 1 Joa. 3:19-22; 5:14, 15
▪ timba taso Osam. 94:19; Fil. 4:6, 7
▪ nsaki yaso Etum. 14:13, 14; Euh. 31:6
▪ yônge yaso 2 Kor. 4:8, 9
▪ lonyuma laso Osam. 145:14; Jak. 5:14, 15
