Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

Dia monga la lɔsɛnɔ ndo wɔladi, tɔkɛndakɛndake la nyuma

Dia monga la lɔsɛnɔ ndo wɔladi, tɔkɛndakɛndake la nyuma

Dia monga la lɔsɛnɔ ndo wɔladi, tɔkɛndakɛndake la nyuma

“Okone shu hatutokendakendaka lu akambu wa dimba, keli tatokendakendaka lu akambu wa nyuma.”—ROMO 8:4.

1, 2. a) Naa mpokoso ka wolo kakoka komɛ shufɛlɛ naka nde nsala awui akina etena katandakɛndjakɛndja? b) Wâle akɔna wakoka tokomɛ naka sho minya yimba oma l’akambo wa lo nyuma?

SEKELETƐLƐ kɛmɔtshi ka lo wodja w’États-Unis kendana l’awui wa wɛmbɛlɔ w’anto lo mituka akate ate: “Woho wekola toshufɛlɛ yimba l’awui akina etena katawakɛndjakɛndja ekɔ tshondo ya hemɔ ndo mɛnamaka dia dui sɔ diekɔ lo taleke mpama ɔnɔnyi tshɛ.” Telefɔnɛ kekɔ l’atei wa diangɔ diakoka mbekola yimba ya toshufɛlɛ efula etena katawakɛndjakɛndja. Lo ndjela alapɔlɔ ɔmɔtshi, ndekana kasato ɔtɔi k’anto wakawakɔnya wakate dia wakakɔmama mutuka l’ɔtɛ wakatâsalaka shufɛlɛ awui akina etena kakandatakɛndjakɛndjaka. Nsala awui akina etena katakɛndjakɛndja onto mbeyaka mbêla wahɔ ɛmɔtshi, koko dui sɔ kokaka mbêla etombelo wa kɔlɔ efula.

2 Dui sɔ mbeyaka monga woho akɔ wâmɛ ndo lo kɛnɛ kendana la lonyuma laso. Oko wahatɛnaka shufɛlɛ yatasale awui akina etena katandakɛndjakɛndja wâle wele la ntondo kande, mbakoka ndo onto lahadje yimba l’awui wa lo nyuma ndjadja lo wâle esadi eto. Naka sho ntshika ndjasha l’akambo wa lo nyuma, kete sho mbeyaka ndjoshisha mbetawɔ kaso. (1 Tim. 1:18, 19) Ɔpɔstɔlɔ Paulo akahɛmɔla Akristo w’ase Rɔma oma lo wâle ɔsɔ etena kakandawatɛ ate: “Ne dia tukanyi ta dimba teli nyoi, keli tukanyi ta nyuma teli lumu la ki.” (Romo 8:6) Kakɔna kakalange Paulo mbuta? Ngande wakokaso mbewɔ “tukanyi ta dimba” ndo ndjela “tukanyi ta nyuma”?

“Nduku dianyelu” diele le wɔ

3, 4. a) Okakatanu akɔna waki la Paulo wakandafunde? b) Lande na kahombaso mbidja yimba lo kɛnɛ kakôkomɛ?

3 Lo mukanda wakandafundɛ ase Rɔma, Paulo akɛnya okakatanu waki la nde, mbuta ate woho wakalɔshanaka demba la yimba yande. (Adia Romo 7:21-23.) Paulo kongunanguna lo mbisha tɛkɛ nɛndɛ kana ndjaɔsa oko ose kɛtshi etena kakandalɔshanaka l’oshikɔ wa pɛkato kakinde komonga l’akoka wa ndjaedia. Ndo nto, nde aki Okristo w’okitami wambotshunda ndo aki ‘ɔpɔstɔlɔ w’ase wedja.’ (Romo 1:1; 11:13) Ko lande na kakatɛkɛta Paulo dia welo wakandahombe mbidja dia ntondoya okakatanu ɔsɔ?

4 Paulo akeyaka mɛtɛ dia takinde l’akoka wa nsala lolango laki Nzambi lo yɛdikɔ yakandakombolaka. Lande na? Nɛ dia nde akate ate: “Antu tshe wakatshi kolo, hawukumi lu yediko ya lutumbu la [Nzambi].” (Romo 3:23) Oko wakinde kanula y’Adama, Paulo akahowɔ pɛkato ndo eongelo kele kema kokele. Sho tekɔ oko nde nɛ dia sho tshɛ tekɔ anto wele kema kokele ndo sho pombaka mbidja welo dia ndɔshana l’eongelo kɛsɔ lushi la lushi. Ndo nto, ekɔ awui efula wakoka mbekola timba taso ndo toshimba diaha ‘ndjela mboka ka lɔsɛnɔ.’ (Mat. 7:14) Koko Paulo aki l’elongamelo ndo sho lawɔ tekɔ l’elongamelo.

5. Oma lende akakondja Paulo ekimanyielo dia ndɔshana l’ekakatanu waki la nde?

5 Paulo akafunde ate: “Akona ayutshungula . . . ? Lusaka le [Nzambi] uma le Jesu Kristu Khumesu.” (Romo 7:24, 25) Oma lâsɔ, nde akayɔtɛkɛta dia “wane weli le Kristu Jesu,” mbuta ate Akristo w’akitami. (Adia Romo 8:1, 2.) Lo tshimbo ya nyuma kande k’ekila, Jehowa mbaotaka oko ana wa yanyi ndo mbaelɛka ɔnɛ “ekito kame la Kristu.” (Romo 8:14-17) Nyuma kaki Nzambi ndo mbetawɔ kele la wɔ l’olambo wa tshungo wa Kristo mbâkimanyiya dia vɔ mbidja otshumba lo ta diakatɛkɛta Paulo ndo “nduku dianyelu” diele le wɔ. Vɔ wambotshungɔ oma “l’elembe w’akambu wa kolo ndu wa nyoi.”

6. Lande na kahomba ekambi waki Nzambi tshɛ mbidja yimba lo dako diaki Paulo?

6 Kânga mbele dako diaki Paulo mendanaka l’Akristo w’akitami, ekambi waki Jehowa tshɛ kokaka nkondja wahɔ oma lo kɛnɛ kakandate lo dikambo dia nyuma kande ndo di’olambo wa tshungo wa Kristo oyadi elongamelo kele la wɔ. Lam’ele Paulo akasambiyama dia mbisha Akristo w’akitami dako sɔ, ekambi waki Nzambi tshɛ pombaka nshihodia kɛnɛ kakandafunde ndo nsala la wolo dia nkondja wahɔ oma lɔkɔ.

Nzambi “akamia kolo lu dimba”

7, 8. a) Lo woho akɔna waki Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ ‘wɔdu lo tshimbo ya demba’? b) Kakɔna kakasale Nzambi lo tshimbo ya nyuma kande ndo ya tshungo?

7 Lo tshapita 7 ya mukanda wa Romo, Paulo akasuya dia pɛkato kekɔ la shɛngiya lo demba diaso diele kema kokele. Lo tshapita 8, nde akatɛkɛta dia shɛngiya yele la nyuma k’ekila. Nde akalembetshiya woho wakoka nyuma kaki Nzambi nkimanyiya Akristo lo ta dialɔwɔ la pɛkato dia vɔ nsɛna lo yoho yɔtɔnɛ la lolango laki Jehowa ndo mbetawɔma le nde. Paulo akɛnya dia lo tshimbo y’olambo wa tshungo w’Ɔnande, Nzambi akasale dui dimɔtshi diaki Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ kokoka nsala.

8 Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ waki la wadjango efula wakânyaka atshi wa pɛkato. Lâdiko dia lâsɔ, ɛlɔmbɛdi wa lâdiko wakakambaka l’ɛse k’Ɛlɛmbɛ waki anto wele kema kokele ndo vɔ kokokaka nambola elambo wa kokele dia dimanyiya pɛkato. Ɔnkɔnɛ, Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ waki ‘wɔdu lo tshimbo ya demba.’ Koko lo ntoma “On’andi hita lu dimba diufanyi la dimba dia kolo” ndo lo mbokimɔ oko tshungo, Nzambi “akamia kolo lu dimba” ko “akatshi akambu waki elembe kumbeya ntsha.” Etombelo wakonge la dui sɔ ele, Akristo w’akitami wɔ̂sama oko anto w’ɛlɔlɔ lo tshimbo ya mbetawɔ kele la wɔ l’olambo wa tshungo waki Yeso. Vɔ nɔmbamaka dia ‘nkɛndakɛnda aha lo demba, koko la nyuma.’ (Adia Romo 8:3, 4.) Ndo nto, vɔ pombaka nsala dui sɔ la kɔlamelo tshɛ polo ndo l’ekomelo ka lɔsɛnɔ lawɔ la la nkɛtɛ dia vɔ ndjolongola “dembo dia kusu dia lumu.”—Eny. 2:10.

9. Naa kitshimudi ya tshɛkɛta “elembe” yatanema lo Romo 8:2?

9 Lâdiko dia “elembe,” Paulo akatɛkɛta dia “elembe wa nyuma” ndo dia “elembe w’akambu wa kolo ndu wa nyoi.” (Romo 8:2) Naa ɛlɛmbɛ ɛsɔ? Tshɛkɛta “elembe” yele lo divɛsa nɛ halembetshiya wadjango amɔtshi, ɛnyɛlɔ oko wadjango wa l’Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ. Dibuku dimɔtshi mbutaka ɔnɛ: “Tshɛkɛta ya lo Grɛkɛ yokadimɔmi ɔnɛ ɛlɛmbɛ lanɛ nembetshiyaka ɛlɛmbɛ wele l’etei k’otema watɛnya kɛnɛ kahombaso nsala ndo kahatahombe nsala, oyadi wa kɔlɔ kana w’ɛlɔlɔ lo yoho yɔtɔnɛ l’ɛlɛmbɛ wa lushi la lushi. Tshɛkɛta shɔ nembetshiyaka nto ɛlɛmbɛ walɔmbɔla lɔsɛnɔ l’onto.”

10. Lo yoho yakɔna yeso l’ɛse k’ɔlɛmbɛ wa pɛkato la nyɔi?

10 Ɔpɔstɔlɔ Paulo akafunde ate: “Okone uku akayi kolo la kete uma le untu otoi, la nyoi uma lu kolo; ku nyoi akadiangana le antu tshe ne dia antu tshe wakatshi kolo.” (Romo 5:12) Oko weso tokanula t’Adama, sho tshɛ tekɔ l’ɛse k’ɔlɛmbɛ wa pɛkato la nyɔi. Demba diaso di’anto wele kema kokele totshutshuyaka mbala la mbala dia nsala awui wahangɛnyangɛnya Nzambi wahomba tokonya paka lo nyɔi. Lo mukanda wakandafundɛ ase Ngalatiya, Paulo akate dia etsha ndo waonga wa ngasɔ wekɔ “etsha wa dimba.” Oma lâsɔ nde akakotsha ate: “Wane watutshaka akambu aso, hawukiti diulelu dia [Nzambi].” (Ngal. 5:19-21) Anto wa ngasɔ fɔnaka la wanɛ wakɛndakɛnda lo demba. (Romo 8:4) “Ɛlɛmbɛ wele l’etei k’otema” awɔ ndo ‘ɛlɛmbɛ walɔmbɔla nsɛnɔ yawɔ’ wekɔ ɛlɛmbɛ wa lo demba. Ko onde paka wanɛ wasala monanyi, watɛmɔla dikishi, wele la diɔtɔnganelo l’ɛdiɛngɛ kana wasala pɛkato nkina ya weke mbakɛndakɛnda lo demba? Ndoko nɛ dia l’atei w’etsha wa demba mbele ndo awui wɔsa anto amɔtshi oko bu pɛkato ya weke wele oko kandjema, kɛlɛ, yimba ya shɛmanedi ndo ɔkɔmiya. Onto akɔna l’atei aso akoka mbuta ɔnɛ nde hayɔkɛndakɛnda lo demba kânga yema?

11, 12. Kakɔna kakasale Jehowa dia tokimanyiya dia sho nɛndja ɔlɛmbɛ wa pɛkato la nyɔi, ndo kakɔna kahombaso nsala dia mbetawɔma le nde?

11 Ande ɔngɛnɔngɛnɔ wakokaso monga la wɔ lo woho wakatokimanyiya Jehowa dia nɛndja ɔlɛmbɛ wa pɛkato la nyɔi lee! Yeso akate ate: “[Nzambi] akalangi wa la kete utamanya, mbakandawasha On’andi etoi lakanduti, dia untu tshe lawetawo, tavokaki, keli ayali la lumu la pundju.” Lo monga la mbetawɔ lo ngandji ka Nzambi ndo l’olambo wa tshungo wakakimɔ Yeso Kristo, sho kokaka ntshungɔ oma l’etombelo wa kɔlɔ w’oma lo pɛkato kakatahowɔ. (Joani 3:16-18) Ɔnkɔnɛ, sho kokaka mbuta oko wakate Paulo ɔnɛ: “Lusaka le [Nzambi] uma le Jesu Kristu Khumesu.”

12 Eongelo kaso kele kema kokele mbɛdikamaka l’onto latata hemɔ ka wolo. Dia nkɔnɔ tshɛ lo tshɛ, sho pombaka nsala kɛnɛ katotɛ dɔkɔtɛlɛ. Kânga mbakokaso ntshungɔ oma l’ɔlɛmbɛ wa pɛkato la nyɔi naka sho monga la mbetawɔ lo tshungo, teke anto wele kema kokele. Ekɔ awui efula walɔmbama dia monga la lonyuma la dimɛna, mbetawɔma le Nzambi ndo nkondja ɛtshɔkɔ. “Dia nshidiya diui diakati elembe,” Paulo akayɔtɛkɛta lo kɛnɛ kendana la nkɛndakɛnda la nyuma.

Ngande wakokaso nkɛndakɛnda la nyuma?

13. Kakɔna kalembetshiya nkɛndakɛnda la nyuma?

13 Etena katatakɛndakɛnda, sho tasukanaka yema yema la dihole diatatatshu. Diakɔ mbele, dia sho nkɛndakɛnda la nyuma, sho pombaka ntetemala mpama lo nyuma koko dui sɔ halembetshiya ɔnɛ sho pombaka monga kokele. (1 Tim. 4:15) Lushi la lushi ndo lo yɛdikɔ yɛdimi l’akoka aso, sho pombaka nsala la wolo dia nkɛndakɛnda la nyuma. ‘Nkɛndakɛnda la nyuma’ tokimanyiyaka dia mbetawɔma le Nzambi.—Ngal. 5:16.

14. Awui akɔna watosalaka wanɛ “watuyelaka akambu wa dimba”?

14 Lo mukanda wakandafundɛ ase Rɔma, Paulo akatɛkɛta dia weho ehende w’anto wele l’ekanelo kotshikitanyi. (Adia Romo 8:5.) Lo divɛsa nɛ, demba hadiolembetshiya demba ko demba. Bible kambaka mbala mɔtshi la tshɛkɛta “dimba” dia nembetshiya pɛkato kana eongelo kele kema kokele. Eongelo kɛsɔ mbasala dia demba ndɔshana la yimba oko wakaditshi Paulo la diko. Koko, wanɛ “watuyelaka akambu wa dimba” hawɔlɔ ta sɔ. Lo dihole dia mbidja yimba lo kɛnɛ kâlɔmba Nzambi ndo mbetawɔ ekimanyielo kawashande, vɔ “watukanaka akambu wa dimba.” Mbala efula, vɔ ndekaka mbidja yimba lo woho wakokawɔ nkotsha nsaki yawɔ ya demba. Koko, wanɛ “watuyelaka nyuma” mbidjaka yimba lo “akambu wa nyuma.”

15, 16. a) Shɛngiya yakɔna yakoka monga la dui dimɔtshi le onto naka nde mbidja yimba lɔkɔ? b) L’akambo akɔna waleka anto efula ndjasha ɛlɔ kɛnɛ?

15 Adia Romo 8:6. La ntondo k’onto nsala dui dimɔtshi, oyadi dia kɔlɔ kana dia dimɛna, nde tadjaki yimba lɔkɔ. Anto watetemala mbidja yimba l’akambo wa lo demba mongaka esadi eto l’ekanelo kɔtɔnɛ tshɛ lo tshɛ l’awui wa lo demba. Nsaki, akambo walekawɔ ndjasha lɔkɔ ndo akambo walangawɔ tshimbaka paka l’akambo wa ngasɔ.

16 L’akambo akɔna waleka anto ndjasha ɛlɔ kɛnɛ? Ɔpɔstɔlɔ Joani akafunde ate: “Ne dia akambu wa la kete, saki ka dimba, ndu saki ka ashu, ndu utaku a lumu, vo waha uma le Shesu, keli weko uma la kete.” (1 Joa. 2:16) Nsaki shɔ mendanaka l’akambo wele oko nsala kinumba, nyanga lokumu ndo nyanga dia nkondja diangɔ efula. Abuku, tojurnalɛ, filmɛ, akambo wɛnyawɔ lo televiziɔ ndo Ɛtɛrnɛtɛ wambolola l’awui wa woho ɔsɔ nɛ dia awui asɔ mbaleka anto efula nkombola ndo ndjasha lɔkɔ. Koko, “tukanyi ta dimba teli nyoi,” mbuta ate nyɔi ka lo nyuma l’etena kɛnɛ ndo ka lo demba lo nshi yayaye. Lande na? “Tukanyi ta dimba teli utunyi wa [Nzambi], ne dia to hatetawo ndjala la tshina di’elembe wa [Nzambi]. Ndu to hateye ntsha osoku. Wane watuyelaka akambu wa dimba, haweyi ngenyangenya [Nzambi].”—Romo 8:7, 8.

17, 18. Ngande wakokaso ndjela akambo wa nyuma, ndo etombelo akɔna wayonga naka sho nsala dui sɔ?

17 Lo wedi okina, “tukanyi ta nyuma teli lumu la ki,” mbuta ate lɔsɛnɔ la pondjo lo nshi yayaye, wɔladi wa l’etei k’otema ndo wɔladi lam’asaso la Nzambi l’etena kɛnɛ. Ngande wakokaso ndjela “tukanyi ta nyuma”? Ele lo mbidjaka yimba l’akambo wa lo nyuma ndo lo pamia nsaki kaso ka ndjasha l’akambo akɔ. Naka sho nsala ngasɔ, kete yimba yaso yayonga “la tshina di’elembe wa [Nzambi]” ndo ‘yayɔtɔnɛ la’ tokanyi tande. Etena kahomanaso l’ekakatanu, hatotokandakanda lo kɛnɛ kahombaso nsala. Tayosala ɔsɔnwɛlɔ wɛnya dia sho kɛndakɛndaka la nyuma mbala kakɔ ɔtɔi.

18 Ɔnkɔnɛ, ekɔ ohomba efula dia sho mbidja yimba l’akambo wa lo nyuma. Dia nsala dui sɔ, sho pombaka ‘nɔngɔsɔla timba taso dia nkamba olimu’ lo nkongɛ nsɛnɔ yaso lo woho wakokaso ndjasha l’akambo wa lo nyuma wele oko dɔmbɛlɔ dia mbala la mbala, wadielo ndo wekelo wa Bible, wɔtwɛlɔ wa lo nsanganya ndo olimu w’esambishelo. (1 Pet. 1:13) Lo dihole dia mbekola timba taso l’akambo wa lo demba, nyɛsɔ todjake yimba l’akambo wa lo nyuma. Lo nsala ngasɔ, tayotetemala nkɛndakɛnda la nyuma. Ndo nto, dui sɔ diayotela ɛtshɔkɔ nɛ dia nkanyiya akambo wa nyuma ele lɔsɛnɔ ndo wɔladi.—Ngal. 6:7, 8.

Onde wɛ kokaka nembetshiya?

• Kakɔna kaki “elembe kumbeya ntsha,” ndo ngande wakakandola Nzambi dui sɔ?

• “Elembe w’akambu wa kolo ndu wa nyoi” kɛdikɛdi na, ndo ngande wakokaso ntshungɔ oma lɔkɔ?

• Ahombaso nsala dia monga la “tukanyi ta nyuma”?

[Ambola wa wekelo]

[Esato wa lo lɛkɛ 12, 13]

Onde wɛ kɛndakɛndaka lo demba kana la nyuma?