Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

“Diolelo diayɛ diaye”—Ko etena kakɔna?

“Diolelo diayɛ diaye”—Ko etena kakɔna?

“Lam’ayonyɛna akambo asɔ tshɛ, kanyeye dia nde aya suke, aya ka soko.”—MAT. 24:33.

1, 2. a) Kakɔna kakoka tokonya diaha sho mɛna kɛnɛ konaso? b) Etena kakɔna kayokadimɔma tshɛ lo tshɛ dɔmbɛlɔ diaso diendana l’oyelo wa Diolelo?

OKO wadieyayɛ, ɛmɛnyi wa dikambo dimɔtshi diohɔka lo toho totshikitanyi. Woho akɔ waamɛ mbele, ɔkɔnyi mbeyaka mbohɛ kɛnɛ kakawotɛ dɔkɔtɛlɛ l’ɔkɔngɔ wa nde mbotɛ hemɔ katatande. Onto ɔmɔtshi mbeyaka ntatɛ nyanga tana ta nsapi kana akalashi ande wolo efula etena kele nde nkimɛ diangɔ sɔ l’anya ande. Bɛnyɛlɔ pende sɔ mbɔtɔnɛka la kɛnɛ kata eyangelo ɛmɔtshi wakasalema lo kɛnɛ kendana l’onto lahɛnyi ɛngɔ kɛmɔtshi. Eyangelo akɔ mbutaka ɔnɛ naka onto hɛnyi ɛngɔ kɛmɔtshi kana ambohɛ dui dimɔtshi, kete nde ekɔ lo nsala dui dikina. Waa nomb’ewo mbutaka ɔnɛ ngasɔ mbakɛndakɛnda wɔɔngɔ aso.

2 Anto efula wekɔ oko totshungu lo woho wahaweye kitshimudi y’akambo weta l’andja. Vɔ mbetawɔka di’andja wakatshikitana efula oma ko 1914, koko vɔ hawoshihodia kɛnɛ kalembetshiya awui weta l’andja ɔnɛ. Bible kambotokimanyiya dia mbeya dia Diolelo diaki Nzambi diakaye lo yoho mɔtshi lo 1914 etena kakasɔnama Yeso oko Nkumekanga l’olongo. Koko dɔmbɛlɔ diaso di’ɔnɛ “Diolelo diayɛ diaye. Lolango layɛ latshame  la nkɛtɛ oko watshamalɔ l’olongo” diatakadimɔma tshɛ lo tshɛ. (Mat. 6:10) Diɔ diayokadimɔma tshɛ lo tshɛ etena kayolanyema dikongɛ di’akambo dia kɔlɔ. Ɔnkɔnɛ, paka l’etena kayolanyema dikongɛ nɛ di’akambo mbayosalema lolango laki Nzambi la nkɛtɛ oko wasalemalɔ l’olongo.

3. Wekelo aso wa Bible tokimanyiyaka dia nshihodia na?

3 Lam’ele tekɔ lo mbeka Ɔtɛkɛta wa Nzambi mbala la mbala, tekɔ lo mɛna woho watakotshama alaka wa Nzambi lo nshi yaso nyɛ. Sho mɛtɛ ntshikitana etale l’anto wa l’andja ɔnɛ. Lam’ele vɔ wekɔ lo ndjasha tshavu lo eyango wa lo lɔsɛnɔ, vɔ hawɛnyi tolembetelo tɛnya dia Kristo akatatɛ mbolɛ oma lo 1914 ndo ɔnɛ keem’edja nde ayanga ndjolanya anto wa kɔlɔ. Diakɔ diele, yambola wate: Kaanga mbele aya ɛnɔnyi efula wambomokambɛ Nzambi, onde laakayakiyanya di’akambo weta nshi nyɛ oko wakamayakiyanyaka ɛnɔnyi ɛmɔtshi la ntondo? Oyadi kaanga atete edja kolongodimi batisimu, lo akambo akɔna walekami ndjasha? Oyadi okadimwelo wakokayɛ mbisha, ɛsɔ tɔsɛdingole ɛkɔkɔ esato watoshikikɛ ɔnɛ keem’edja Yeso ayanga nsala dia lolango laki Nzambi salema la nkɛtɛ tshɛ lo tshɛ.

ƐNAMELO K’AMBAHEMI WA MFALASA

4, 5. a) Kakɔna kakatatɛ Yeso nsala oma ko 1914? (Enda osato wele lo mbɔtwɛlɔ.) b) Kakɔna kalembetshiya ambahemi asato wa mfalasa, ndo ngande wambokotshama kɛnɛ katanema lo Ɛnyɛlɔ 6:3-8 lo dikambo diawɔ?

4 Lo 1914, Yeso Kristo akalongola dɛmbɔ dia nkoso, mbuta ate nde akonge Nkumekanga ka Diolelo diaki Nzambi. Daka diofundami lo Ɛnyɛlɔ tshapita 6 mbutaka dia Yeso mbahema lo mfalasa ka wɛma. Keem’edja, nde ayanga ndanya Satana ndo dikongɛ diande di’akambo dia kɔlɔ nɛ. (Adia Ɛnyɛlɔ 6:1, 2.) Daka sɔ mɛnyaka dia etena kakatatɛ Diolelo diaki Nzambi mbolɛ akambo wa kɔlɔ wakahombe ntatɛ salema la nkɛtɛ. Ɛnyɛlɔ ata, ndjala ya kasha, elando ndo akambo akina wakakoke nkonya anto lo nyɔi. Ambahemi asato wa mfalasa wakayayelaka Yeso Kristo mbele didjidji di’akambo asɔ.—Ɛny. 6:3-8.

5 Oko wakadiatatami, ‘wɔladi wakanyɛma oma la nkɛtɛ’ kaanga mbakɔtɔ ana w’anto toseke dia wɔladi monga lam’asa wedja. Ta dia ntondo di’andja w’otondo mbaki etatelo k’ata walɔma polo ɛlɔ kɛnɛ. Kaanga mbambosalema ehamelo lo kɛnɛ kendana l’ekondjelo ndo awui wa siansɛ oma ko 1914, ndjala ya kasha yekɔ lo tatetemala fulanɛ. Laadiko dia laasɔ, onde ekɔ onto ɔmɔtshi lakoka mbidja taamu ɔnɛ elando, mpokoso y’oma lo diangɔ diakatongama ndo “hemɔ ya nyɔi” nkina yekɔ lo ntetemala ndjaka miliyɔ y’anto ɔnɔnyi tshɛ? Nshi nyɛ mbamboleka awui asɔ salema l’ɔkɔndɔ w’ana w’anto. Ko onde wɛ shihodiaka lande na kasalema awui asɔ?

Ɛnamelo k’ambahemi wa mfalasa ambosala di’akambo wa kɔlɔ ndeka fulanɛ la nkɛtɛ (Enda odingɔ 4, 5)

6. Waa na wakɛnyi okotshamelo w’alaka wa lo Bible, ndo dui sɔ diakaatshutshuya dia nsala na?

6 Ta dia ntondo di’andja w’otondo ndo grippe espagnole akakumɛ anto efula. Koko Akristo w’akitami wakeyaka dia etena k’ase Wedja kana “etena kakashikikɛma k’ase wedja” kayokomɛ lo 1914. (Luka 21:24) Kaanga mbakiwɔ kombeya shikaa kɛnɛ kakahombe salema, vɔ wakeyaka ɔnɛ 1914 ayonga ɔnɔnyi wa mamba lo kɛnɛ kendana l’ɛlɔmbwɛlɔ ka Nzambi. Kam’akawɛnyi di’alaka wa lo Bible wambokotshama, vɔ wakatatɛ mbutɛ anto ɔnɛ Diolelo diaki Nzambi diambotatɛ nɔmbɔla. Welo wakawadje dia nsambisha Diolelo akela ɔhɛnyɔhɛnyɔ w’efula. Woho wakahɛnyahɛnyama ekambi waki Nzambi lo wedja efula akakotsha daka dikina diele lo Bible. Lo ɛnɔnyi wakayele, atunyi wa Diolelo wakatatɛ mbidja “akambu wa lukesu  uma l’olembe.” Laadiko dia laasɔ, vɔ wakakɔmamisha anangɛso, wakawandamisha, wakaadiake lo mbahanɛ l’etamba, lo mbakanda kana lo mbahembola ɛtɛ.—Osam. 94:20; Ɛny. 12:15.

7. Lande na kele anto efula hawoshihodia kitshimudi y’akambo weta l’andja ɔnɛ?

7 Lande na kahetawɔ anto efula ɔnɛ Diolelo diaki Nzambi diakatatɛ mbolɛ l’olongo kaanga mbele tolembetelo efula mɛnyaka dia ngasɔ mbediɔ? Lande na kahawɛnyi ɔnɛ akambo weta l’andja ɔnɛ wekɔ lo nkotsha alaka wa lo Bible oko wakatatshi amvutshi waki Nzambi ambeta ɛnɔnyi efula? Ko onde vɔ mɛnaka paka akambo wakombolawɔ mɛna? (2 Kɔr. 5:7) Onde woho wayashawɔ lo akambo awɔ mbaetɛka totshungu diaha vɔ mɛna kɛnɛ kasala Nzambi? (Mat. 24:37-39) Onde amɔtshi l’atei awɔ kesamaka la prɔpagandɛ yaki Satana? (2 Kɔr. 4:4) Nɔmbamaka di’onto monga la mbetawɔ ndo ndjasha lo akambo wa lo nyuma dia mɛna awui wasala Jehowa. Ande ɔngɛnɔngɛnɔ wele la so lo mbeya ɔnɛ sho keema totshungu lo kɛnɛ kendana l’akambo wasalema ɛlɔ kɛnɛ lee!

AKAMBO WA KƆLƆ WEKƆ LO TALEKE FULANƐ

8-10. a) Ngande wambokotshama 2 Timɔte 3:1-5? b) Ngande wataleke akambo wa kɔlɔ fulanɛ?

8 Ɔkɔkɔ wa hende watokonya dia sho mbetawɔ ɔnɛ hateta edja oma lanɛ Diolelo diaki Nzambi diayotatɛ nɔmbɔla akambo wa la nkɛtɛ ele woho wataleke fulanɛ akambo wa kɔlɔ. Aya suke l’ɛnɔnyi lokama wele kɛnɛ kotami lo 2 Timɔte 3:1-5 kekɔ lo kotshama. Akambo wa kɔlɔ wɔtɛkɛtami lo avɛsa anɛ wekɔ lo salema l’andja w’otondo. Onde hatɛnyi dia nshi nyɛ mbamboleka daka sɔ kotshama? Nyɛsɔ tɔsɛdingole bɛnyɛlɔ dimɔtshi diɛnya dia daka sɔ diekɔ lo kotshama.—Adia 2 Timɔte 3:1, 13.

9 Akambo wakɔsamaka oko akambo wa nsɔnyi lo ɛnɔnyi wa 1940 kana 1950 lo ahole w’elimu, lo awui wendana la tɔkɛnyɔ kana l’ɔlɔtɔ wɔsama oko akambo w’ɛlɔlɔ. Awui wa ngala ndo awui wa mindo wa dieyanelo waya ahole tshɛ. Anto sɛmanɛka dia menda ɔnɛ layoleka ndjasha lo awui wa ngala, wa fumbɔ nsɔnyi ndo w’epetenge. Awui wa kɔlɔ wakawɛnyaka lo televiziɔ lo ɛnɔnyi 1950 wɔsama nshi nyɛ oko awui  w’amɛna. Anto efula wambɛna ɔnɛ apami watshukana l’apami kana wamato watshukana la wamato wekɔ la shɛngiya y’efula lo tɔkɛnyɔ ndo l’ɔlɔtɔ ndo vɔ sɛngiyaka anto efula dia mbaokoya. Ande diɛsɛ diele la so dia mbeya woho wɔsa Nzambi akambo asɔ lee!—Adia Judɛ 14, 15.

10 Otshikitanu wa woke wekɔ lam’asa lɔkɛwɔ laki l’ɛlɔngɔlɔngɔ lo ɛnɔnyi 1950 la woho wowɔtɔmbɔkɔ nshi nyɛ. Ambutshi wakayakiyanyaka efula etena kakayashaka anawɔ lo ɔnwɛlɔ wa mfɔka, wa wanu kana lo ɔkɛnyɛlɔ wa wɛnyɛ wasutshasutsha tenyi dia demba diwutshi. Ɛlɔ kɛnɛ, nkumu yasha paa l’asolo mbokɛmaka l’ahole tshɛ. Ɛnyɛlɔ, ɔna pami l’ɛnɔnyi 15 akakande okoma la kalasa ko akadiake asekande ambeki ahende ndo 13 wakahomɔ. Olui ɔmɔtshi w’ɛlɔngɔlɔngɔ wakadjɔ wanu wakadiake yana ya yimato mɔtshi y’ɛnɔnyi divwa, ko wakakule she la ɔnango. Ɛlɔngɔlɔngɔ wa lo wodja ɔmɔtshi wa l’Asie mbele lo kiɔkɔ y’akambo efula wa ngala wosalemi lɛkɔ lo ɛnɔnyi dikumi weke kambeta. Onde ekɔ onto ɔmɔtshi lakoka mbidja taamu ɔnɛ akambo wa kɔlɔ wekɔ lo taleke fulanɛ?

11. Lande na kahɛnyi anto efula ɔnɛ akambo wa kɔlɔ wekɔ lo taleke fulanɛ?

11 Ɔpɔstɔlɔ Petero akate ate: “Lo nshi y’ekomelo, asɔkanyi wayoya la lɔsɔkɔ lawɔ, wayosala akambo lo ndjela nsaki yawɔ hita ndo wayota vate: ‘Lende ele woongelo ande wakalakema? Nɛ dia ntatɛ lo lushi lakalale watshɛso djɔ lo nyɔi, diangɔ tshɛ diekɔ paka woho wokodiongaka oma k’etongelo k’andja.’” (2 Pet. 3:3, 4) Lande na kahalange anto amɔtshi mbetawɔ esambishelo? Ɔkɔkɔ ɔmɔtshi waakonya dia mbidja taamu ele anto hawɔsaka dui diambowekesanɛ la diɔ la nɛmɔ. Naka ɔngɛnyi aso ɔmɔtshi ambotshikitanya dionga diande oya le so mbala kakɔ ɔtɔi, kete dui sɔ mbeyaka tonyangiya. Koko woho watalana lɔkɛwɔ l’anto wa l’andja ɔnɛ ekɔ tshondo ya waale.

12, 13. a) Lande na kahatahombe nkɔmɔ l’ɔtɛ w’akambo weta l’andja ɔnɛ? b) Ahombaso mbeya dia sho mbikikɛ akambo wa “wolo mbikikɛ” weta nshi nyɛ?

12 Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ tɔhɛmɔlaka ate: “Lo nshi y’ekomelo, tena dia paa dia wolo mbikikɛ diayoyala.” (2 Tim. 3:1) Koko kɛnɛ kele mɛtɛ ele, sho koka mbikikɛ akambo asɔ. Ɔnkɔnɛ, hatohombe ndawɔ akambo asɔ. L’ekimanyielo ka Jehowa, ka nyuma kande ndo etshumanelo k’Akristo, sho koka ntondoya kɛnɛ tshɛ kakoka tokomɛ. Sho koka ntshikala la kɔlamelo nɛ dia Bible mbutaka dia Nzambi ayotosha “wolo woleki wɔnɛ wokongaka l’onto.”—2 Kɔr. 4:7-10.

13 Pɔɔlɔ akatatshiya daka diande diendana la nshi y’ekomelo la etelo k’ɔnɛ “eye dia.” Etelo kɛsɔ mɛnyaka dia daka sɔ diayokotshama ndooko onyake. Aha la taamu, anto wa kɔlɔ wayotatetemalaka nsala awui wa kɔlɔ edja ndo etena kayokomiya Jehowa awui wa kɔlɔ. Awui wakete l’ɔkɔndɔ w’ana w’anto mɛnyaka dia wedja wakatshike ndjela ɛlɛmbɛ wendana la lɔkɛwɔ wakalanyema. Ndooko lushi lambɔnywamaka ɛlɛmbɛ wendana la lɔkɛwɔ l’ɔkɔndɔ w’ana w’anto oko wodiosalema nshi nyɛ. Anto efula mbeyaka mbuta dia vɔ hawendana la dui sɔ, koko kɛnɛ kambosalema oma ko 1914 tokonyaka dia sho mbetawɔ ɔnɛ keem’edja Diolelo diaki Nzambi diayanga nkomiya awui wa kɔlɔ tshɛ.

LƆLƆNGA LƆNƐ HATETA

14-16. Naa ɔkɔkɔ wa sato watetawoya ɔnɛ Diolelo diaki Nzambi diaya suke la ‘ndja’?

14 Ɔkɔkɔ wasato watetawoya ɔnɛ ekomelo ka dikongɛ nɛ di’akambo kaya suke  ele woho wambɔhɛnyahɛnyama ekambi waki Nzambi. Ɛnyɛlɔ, la ntondo ka Diolelo diaki Nzambi shikikɛma l’olongo, djui y’Akristo w’akitami wakakambɛka Nzambi. Ko kakɔna kakawasale etena kakawɛnyi di’akambo amɔtshi wakawalongamɛka ɔnɛ wayosalema lo 1914 kosalema? Efula ka l’atei awɔ wakalame olowanyi awɔ la ntondo k’ehemba ndo wakatetemala kambɛ Jehowa. Ondo Akristo w’akitami asɔ tshɛ wamboshilaka mvɔ la kɔlamelo lo ɛnɔnyi wakete.

15 Etena kakandalembetshiyaka daka diendana l’ekomelo ka dikongɛ nɛ di’akambo dia kɔlɔ, Yeso akate ate: “Lɔlɔnga lɔnɛ hateta paka akambo asɔ tshɛ wambosalema.” (Adia Mateo 24:33-35.) Mbokɛmaka dia etena kakatɛkɛtaka Yeso dia “lɔlɔnga lɔnɛ,” nde akalangaka ntɛkɛta di’elui ehende w’Akristo w’akitami. Olui wa ntondo wakikɔ lo 1914 ndo vɔ wakɛnyi djembetelo ya woongelo waki Kristo lo ɔnɔnyi ɔsɔ. Wanɛ wakakengaka olui ɔsɔ lo 1914 komonga tsho la lɔsɛnɔ l’ɔnɔnyi ɔsɔ, koko vɔ wakasɔnama l’ekimanyielo ka nyuma k’ekila oko ana waki Nzambi lo ɔnɔnyi ɔsɔ kana la ntondo kawɔ.—Rɔmɔ 8:14-17.

16 Olui wa hende w’anto wakenga “lɔlɔnga lɔnɛ” ekɔ wanɛ wakakome akitami etena kaki Akristo w’akitami amɔtshi w’oma l’olui wa ntondo weke la lɔsɛnɔ la nkɛtɛ. Ɔnkɔnɛ, aha wanɛ tshɛ wele Akristo w’akitami ɛlɔ kɛnɛ mbakenga “lɔlɔnga lɔnɛ” lakatɛkɛtaka Yeso. Nshi nyɛ, wanɛ wakenga olui wa hende ɔsɔ wekɔ lo tatshunde esombe. Koko ɛtɛkɛta waki Yeso wele lo Mateo 24:34 mɛnyaka di’anto amɔtshi wakenga “lɔlɔnga lɔnɛ” hawotovɔ aha la mɛna etatelo ka mfɔnu ka woke. Dui sɔ mɛtɛ tɛnyaka dia hateta edja oma lanɛ Nkumekanga ka Diolelo diaki Nzambi ayanga ndanya anto wa kɔlɔ, ko tela andja w’oyoyo wa losembwe.—2 Pet. 3:13.

KEEM’EDJA KRISTO AYANGA NSHIDIYA ƐLƐMBIƐLƆ KANDE

17. Akambo asato wambotɔsɛdingola mɛnyaka dia tekɔ lo nsɛna l’etena kakɔna?

17 Kakɔna kakokaso nkimɛ oma lo akambo asato wambotɔsɛdingola lo sawo nɛ? Yeso akatotɛ dia hatohombe ndjakiyanya dia mbeya lushi kana wonya wayoya ekomelo. (Mat. 24:36; 25:13) Koko Pɔɔlɔ akate dia sho pombaka mbeya tsho etena kakatatɛ ‘etena’ kana nshi y’ekomelo. (Adia Rɔmɔ 13:11.) Tekɔ lo nsɛna lo etena kɛsɔ. Naka sho mbidja yimba lo alaka wa lo Bible ndo lo kɛnɛ kasala Jehowa nde la Yeso nshi nyɛ, kete weho akɔ tshɛ tayɛna tolembetelo tɛnya dia tekɔ lo nsɛna mɛtɛ lo nshi y’ekomelo ya dikongɛ nɛ di’akambo.

18. Kakɔna kakongɛ wanɛ wahetawɔ lowandji laki Yeso?

18 Wanɛ wahetawɔ lowandji laki Yeso Kristo ɔnɛ lele ombahemi wa mfalasa ka wɛma wayetawɔ dia waki lo dindja. Vɔ hawotonga l’akoka wa ndawɔ elanyelo kayaye. L’etena kɛsɔ, anto efula wayoda ekoko wa wɔma wata vɔate: “Akɔna akoka memala?” (Ɛny. 6:15-17) Tshapita 7 ya dibuku di’Ɛnyɛlɔ ayokadimola lo dimbola sɔ. Akristo w’akitami vɔ l’ɛkɔkɔ ekina ‘wayemala’ lushi lɔsɔ nɛ dia vɔ mbetawɔmaka le Nzambi. Oma laasɔ, “olui a woke w’anto” wayoka lo mfɔnu ka woke.—Ɛny. 7:9, 13-15.

19. Kakɔna kalongamɛyɛ l’asolo walomɔlomɔ oko weyɛ l’atei w’anto wetawɔ tolembetelo tɛnya dia tekɔ lo nsɛna lo nshi y’ekomelo?

19 Naka sho ntetemala mbidja yimba l’okotshamelo w’alaka wa lo Bible l’etena kɛnɛ, kete hatotekola timba taso lo awui weta lo andja waki Satana ndo hatotonga totshungu lo kɛnɛ kendana la kɛnɛ tshɛ keta l’andja ɔnɛ. Keem’edja, Kristo ayanga ndanya andja ɔnɛ l’ekimanyielo ka ta di’Aramangɛdɔna. (Ɛny. 19:11, 19-21) Ande ɔngɛnɔngɛnɔ wayonga la so etena kayotohandɔ l’elanyelo kɛsɔ lee!—Ɛny. 20:1-3, 6; 21:3, 4.