Toohɔke wanɛ wakamba olimu wa lo tena tshɛ
“Sho hatohɛ olimu anyu wa la kɔlamelo ndo lotumu la wolo lakambanyu la ngandji.”—1 TƐS. 1:3.
1. Ngande wakayaoke Pɔɔlɔ lo kɛnɛ kendana la wanɛ wakakambɛ Jehowa efula?
ƆPƆSTƆLƆ PƆƆLƆ akohɔka wanɛ wakakambe olimu w’efula lo waahɔ wa lokumu l’ɔlɔlɔ. Nde akafunde ate: “Sho hatohɛ olimu anyu wa la kɔlamelo ndo lotumu la wolo lakambanyu la ngandji tshɛ ndo ekikelo kanyu koye oma lo elongamelo kele la nyu le Nkumɛso Yeso Kristo lo washo wa Nzambi Shɛso.” (1 Tɛs. 1:3) Jehowa nde lawɔ mbohɔka olimu wa la ngandji wokambɛ ekambi ande wa kɔlamelo lo yoho y’efula kana yema tshitshɛ lo ndjela akoka awɔ.—Hɛb. 6:10.
2. Awui akɔna wayangaso nsɛdingola lo sawo nɛ?
2 Akristo efula wa lo nshi y’edjadja kana wa nshi nyɛ, wakayahombia awui efula dia kambɛ Jehowa lo tena tshɛ. Tayanga nsɛdingola woho wakakambe anto amɔtshi olimu wa lo tena tshɛ lo ntambe ka ntondo. Tayɔsɛdingola nto toho totshikitanyi t’olimu wa lo tena tshɛ ta nshi nyɛ ndo mɛna woho wakokaso mbohɔka wanɛ wakayakimɔ la lolango dia nkamba elimu ɛsɔ.
AKRISTO WA LO NTAMBE KA NTONDO
3, 4. a) Naa toho tɔmɔtshi t’elimu wakakambaka Akristo wa lo ntambe ka ntondo? b) Ngande wakakotshamaka ehomba awɔ wa lo demba?
3 Yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa nde batizama, Yeso akahɔhɔla olimu wakahombe ndjokambema lo yoho y’efula. (Luka 3:21-23; 4:14, 15, 43) L’ɔkɔngɔ wa nyɔi ka Yeso, apɔstɔlɔ ande mbakayɔlɔmbɔlaka olimu w’esambishelo ndo olimu ɔsɔ wakahame efula. (Ets. 5:42; 6:7) Akristo amɔtshi ɛnyɛlɔ Filipɛ, wakakambe oko esambisha ndo oko wa misiɔnɛrɛ la Palɛstinɛ. (Ets. 8:5, 40; 21:8) Pɔɔlɔ nde l’Akristo akina wakande nkɛndɔ y’etale. (Ets. 13:2-4; 14:26; 2 Cor. 1:19) Ɛnyɛlɔ Silvano, lakelamɛka nto ɔnɛ silasɛ, Makɔ ndo Luka wakakambe oko afundji. (1 Pet. 5:12) Akadiyɛso amɔtshi wakakambe kaamɛ l’anangɛso wa kɔlamelo asɔ. (Ets. 18:26; Rɔmɔ 16:1, 2) Ɛkɔndɔ w’awui wakawasale mbetɛka Afundelo w’Akristo wa lo Grɛkɛ ɔlɔ mbadia ndo mɛnyaka dia Jehowa mbohɔka ekambi ande lo yoho ya dimɛna.
4 Ngande wakakotshamaka ehomba wa lo demba wa ekambi wa lo tena tshɛ wa lo ntambe ka ntondo? Lo ntena dimɔtshi, vɔ wakalongolaka ekimanyielo ndo weshasha wotshikitanyi oma le asekawɔ Akristo, koko vɔ kotaalɔmbanaka. (1 Kɔr. 9:11-15) Anto amɔtshi ndo ase tshumanelo wakashaka Akristo asɔ ekimanyielo la lolango lawɔ. (Adia Etsha 16:14, 15; Filipɛ 4:15-18.) Pɔɔlɔ kaamɛ la wanɛ wakatetetaka la nde wakakambaka tolimulimu dia nkondja woho wa ndjasɛnya.
EKAMBI WA LO NTENA TSHƐ WA NSHI NYƐ
5. Ngande wakayaoke atshukanyi amɔtshi lo woho wakambawɔ olimu wa lo tena tshɛ?
5 Nshi nyɛ nto, anto efula wekɔ lo ndjasha lo toho toshikitanyi t’olimu wa lo tena tshɛ. (Enda kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Toho totshikitanyi t’olimu wa lo tena tshɛ.”) Ngande wayaokawɔ lo woho wakambawɔ elimu ɛsɔ? Ɔsɔ ekɔ dimbola diakokayɛ mbambola ndo ondo wɛ ayolongola ekadimwelo wakoka kokimanyiya. Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ kɛnɛ: Ɔnangɛso ɔmɔtshi lakakambe oko ombathi mboka wa pondjo, wa laande, misiɔnɛrɛ ndo oko ose nkumbo ka Bɛtɛlɛ lo wodja okina akate ate: “Dimi mbɔsaka dia woho wakamasɔnɛ dia nkamba olimu wa lo tena tshɛ mbele ɔsɔnwɛlɔ woleki dimɛna wakamasale. Etena kakimi la ɛnɔnyi 18, aki tshondo y’okakatanu dia dimi mbɔsa yɛdikɔ lo awui asato anɛ: Mbɔtɔ kalasa ya laadiko, nkamba olimu wotɔmbɔsɛka wenya efula ndo nkamba olimu w’ombatshi mboka. Kɛnɛ kamomɛna ambonshikikɛ dia Jehowa hohɛ wanɛ wayahombia dia nkamba olimu wa lo tena tshɛ. Lekɔ suke dia nkamba l’akoka kana la losha tshɛ lakambisha Jehowa lo toho tele totomokoka nkamba lawɔ lo elimu wa l’andja ɔnɛ.” Wadɛnde mbutaka ate: “Elimu tshɛ wambotokamba, ambokimanyi dia dimi ntshunda. Tekɔ lo mɛna dia Jehowa ekɔ lo tokokɛ ndo ekɔ lo tɔlɔmbɔla lo yoho y’efula ndo tootondotosalɛ akambo lo yoho shɔ otondongaka takatshikala lo ngelo kaso. Dimi mbishaka Jehowa losaka lushi tshɛ lo woho wakambaso olimu wa lo tena tshɛ.” Onde ndo wɛ koka mbuta ngasɔ?
6. Ngande wayaoka Jehowa l’olimu wokambɛ ekambi ande?
6 L’ɔtɛ w’awui amɔtshi wa lo lɔsɛnɔ, anto amɔtshi bu l’akoka wa nkamba olimu wa lo tena tshɛ polo lo yɛdikɔ shɔ. Sho koka ndjashikikɛ ɔnɛ Jehowa mbɔsaka la nɛmɔ welo wa l’otema ɔtɔi wadjawɔ lo ndjela akoka awɔ. Ohokanyiya lo kɛnɛ kendana l’anto wakashile Pɔɔlɔ lo Filɛmɔna 1-3, mbidja ndo wanɛ waki lo etshumanelo ka la Kɔlɔsayi. (Adia.) Pɔɔlɔ akaawandola ndo kɛsɔ mbakasale Jehowa nde lawɔ. Woho akɔ wamɛ mbele, Shɛso lele l’olongo mandolaka kɛnɛ tshɛ kasalayɛ l’olimu ande. Ko ngande wakokayɛ nsukɛ wanɛ wakamba olimu wa lo tena tshɛ?
TOKIMANYIYAKE AMBATSHI MBOKA
7, 8. Kakɔna kalɔmba olimu w’ombatshi mboka ndo ngande wakoka ase etshumanelo nkimanyiya ambatshi mboka?
7 L’ɛnyɛlɔ k’esambisha wa lo ntambe ka ntondo, ambatshi mboka wele la ohetoheto wekɔ kiɔkɔ y’ekeketshelo le tshumanelo. Efula salaka la wolo dia nsambisha wenya 70 ngɔndɔ tshɛ. Ko ngande wakokayɛ mbaakimanyiya?
8 Shari kadiyɛso k’ombatshi mboka akate ate: “ Ambatshi mboka wekɔ l’ohomba wa monga la wolo dia vɔ kambaka olimu awɔ lushi tshɛ, diakɔ diele wekɔ l’ohomba w’anto mbaakeketshaka.” (Rɔmɔ 1:11, 12) Kadiyɛso kekina kakakambe olimu w’ombatshi mboka l’edja k’ɛnɔnyi ɛmɔtshi mbutaka lo kɛnɛ kendana l’ambatshi mboka wa lo etshumanelo kande ate: “Vɔ wekɔ lo nkamba olimu wa wolo ndo hawohekɔ. Vɔ mongaka la lowando etena ketawɔ anto akina dia mbatshindɛ l’esambishelo, kaawelɛwɔ dia ndjɔlɛ lawɔ yangɔ, kaakahɛwɔ yema ya dikuta kana kawashawɔ weho ekina w’ekimanyielo. Awui asɔ mbashikikɛka ɔnɛ wekɔ lo sukamɛ.”
9, 10. Ngande wakakimanyiya ase etshumanelo amɔtshi ambatshi mboka?
9 Onde wɛ hakoke nkimanyiya ambatshi mboka lo sambishaka la wɔ? Kadiyɛso Bobbi lele ombatshi mboka mbutaka ate: “Sho mongaka l’ohomba w’ekimanyielo k’efula l’atei wa lomingu.” Kadiyɛso kekina k’ombatshi mboka akate ate: “Sho mongaka l’ohomba w’anto wa nsambisha la so la dikɔlɔ.” Kadiyɛso kɛmɔtshi kakamba lo Bɛtɛlɛ ka la Brooklyn mbohɔka etena kakandakambaka olimu w’ombatshi mboka ate: “Kadiyɛso kɛmɔtshi kaki la mutuka akambutɛ ate ‘Etena tshɛ kayoyohombaka onto lakotshindɛ l’esambishelo, kombelɛke dia dimi ndjotshɔ la yɛ.’ Nde akankimanyiya efula dia dimi ntetemala l’olimu ami w’ombatshi mboka.” Shari nde lawɔ akate ate: “Mbala efula ambatshi mboka w’enyemba ndjaatshikalɛka la ngelo vɔamɛ l’ɔkɔngɔ wa vɔ nsambisha. Wɛ koka mbaelɛka mbala la mbala lo Ɔtɛmwɛlɔ anyu wa lo nkumbo. Naka wɛ kambaka kaamɛ la wɔ lo awui wotshikitanyi kete dui sɔ diayowakeketsha.”
10 Kadiyɛso kɛmɔtshi kakakambe olimu w’ombatshi mboka suke l’ɛnɔnyi 50 mbohɔka woho wakandakambaka olimu ɔsɔ l’akadiyɛnde w’enyemba ate: “Dikumanyi dia lo etshumanelo kaso wakatembolaka l’ɔkɔngɔ wa ngɔndɔ mɔtshi. Vɔ wakatombolaka yonge yaso, woho waketaka tolimulimu takatakambaka ndo wakasalaka dia mbeya kana tekɔ la ekiyanu ɛmɔtshi. Vɔ wakasalaka dui sɔ l’otema ɔtɔi. Vɔ wakɔtɔka lo luudu laso dia menda kana tekɔ l’ohomba w’ekimanyielo kɛmɔtshi.” Dui sɔ toholaka lowando laki la Pɔɔlɔ lo kɛnɛ kakoosalɛ papa ka nkumbo kɛmɔtshi l’Ɛfɛsɔ.—2 Tim. 1:18.
11. Kakɔna kasala ambatshi mboka wa laande?
11 Tshumanelo dimɔtshi wekɔ la diɛsɛ dia monga l’ambatshi mboka wa laande. Ambatshi mboka wa laande salaka la wolo dia nsambisha wenya 130 ngɔndɔ tshɛ. Lam’ele vɔ mbetshaka wenya efula l’esambishelo ndo dia nkimanyiya anto lo toho totshikitanyi, vɔ hawoleke monga l’etena ka nkamba elimu wa l’emunyi. Ngɔndɔ tshɛ, Bɛtɛlɛ mbaakimanyiya la yema ya dikuta dia vɔ ndjaakotshɛka tohombahomba tawɔ.
12. Ngande wakoka dikumanyi ndo anto akina nkimanyiya ambatshi mboka wa laande?
12 Ngande wakokaso nkimanyiya ambatshi mboka wa laande? Ekumanyi kɛmɔtshi kakamba lo departɛma dia lo Bɛtɛlɛ diendana l’ambatshi mboka wa laande mbutaka ate: “Ekɔ dimɛna dia dikumanyi sawolaka la wɔ, mendaka awui wele la wɔ ndo mendaka woho wakokawɔ mbasukɛ. Kaanga mbakoka anangɛso amɔtshi mbuta di’ambatshi mboka wa laande wekɔ lo nongola yema ya dikuta, ekɔ ohomba di’anangɛso wa lo ahole wewɔ mbakimanyiyaka.” L’ɛnyɛlɔ k’ambatshi mboka wa pondjo, ambatshi mboka wa laande vɔ la wɔ wekɔ l’ohomba w’anto mbatshindɛka l’esambishelo. Onde wɛ koka mbakimanyiya lo yoho shɔ?
TOKIMANYIYAKE EMENDJI WETETA
13, 14. a) Kakɔna kahombaso mbohɔka lo kɛnɛ kendana la emendji w’etshimbedi? b) Naa awui amɔtshi wakokayɛ nsala dia nkimanyiya emendji weteta?
13 Mbala efula, emendji w’etshimbedi la waa wadɛwɔ mbeyamaka dia wekɔ la lonyuma la wolo ndo hawohekɔ. Ekɔ ngasɔ, koko kɛnɛ kele mɛtɛ ele ndo vɔ mbele l’ohomba w’ekeketshelo, di’anto mbatshindɛ l’esambishelo ndo di’anto kɔkɔlaka demba kaamɛ la wɔ. Ko kayotota naka vɔ waya la hemɔ kana wambɔtɔlama lo lopitadi ondo dia tosala epaso kana tolongola woho okina w’osakelo? Vɔ wayokeketshama naka anangɛwɔ l’akadiyɛwɔ wa lo ahole wewɔ mbakimanyiya la kɛnɛ kewɔ la tɔ ohomba ndo ndjasha le wɔ. Luka lakafunde dibuku di’Etsha ndo laki “dɔkɔtɛlɛ diokaso ngandji” akayakiyanyaka efula lo kɛnɛ kendana la Pɔɔlɔ l’asekande wakatetetaka la nde.—Kɔl. 4:14; Ets. 20:5–21:18.
14 Emendji weteta la waa wadɛwɔ ngɛnangɛnaka mbɔtɔ l’anto l’ɔngɛnyi la ma ma. Omendji w’otshimbedi ɔmɔtshi akafunde ate: “Mɛnamaka di’angɛnyi ami mbeyaka etena kemi l’ohomba w’ekeketshelo. Vɔ mbokakami ambola la shɛnɔdi tshɛ ndo dui sɔ kimanyiyakami dia mbatɛ ekiyanu ami. Lam’ele vɔ pokamɛkami la yambalo, vɔ wekɔ ekimanyielo ka woke le mi.” Emendji w’etshimbedi la waa wadɛwɔ mongaka la lowando l’efula lo woho wayasha anangɛwɔ l’akadiyɛwɔ le wɔ.
TOKIMANYIYAKE ASE NKUMBO KA BƐTƐLƐ
15, 16. Awui akɔna wasala ase nkumbo ya Bɛtɛlɛ la wanɛ waka Mbalasa ya nsanganya ya weke, ndo ngande wakokaso mbaasukɛ?
15 L’andja w’otondo, ase nkumbo ya Bɛtɛlɛ ndo wanɛ wakamba lo wokelo wa Mbalasa ya nsanganya ya weke wekɔ lo nsukɛ lo yoho y’efula olimu wa Diolelo lo bɛtshi dia nkɛtɛ diendama oma le Bɛtɛlɛ yakɔ. Naka ase Bɛtɛlɛ wekɔ lo etshumanelo kanyu kana l’otshimbedi anyu, ngande wakokayɛ mɛnya dia wɛ mbaohɔka?
16 Etena kaya eyoyo lo Bɛtɛlɛ, vɔ mbeyaka monga la yema y’olengolengo l’ɔtɛ wambowotshika nkumbo yawɔ ndo angɛnyi awɔ. Ande lowando layonga la eyoyo ɛsɔ naka ase Bɛtɛlɛ akina ndo ase tshumanelo diewɔ monga oko angɛnyi awɔ lee! (Makɔ 10:29, 30) Ekongelo k’olimu awɔ wa lo Bɛtɛlɛ mbakimanyiyaka dia vɔ ntshɔ lo nsanganya ya l’etshumanelo ndo sambishaka l’ase etshumanelo kawɔ lomingu tshɛ. Mbala mɔtshi, ase nkumbo ka Bɛtɛlɛ mbeyaka nkamba ndo wenya wa laadiko dia wɛnɛ walɔmbama. Naka ase etshumanelo nshihodia dui sɔ ndo mɛnya dia wekɔ la lowando l’olimu wakamba ase Bɛtɛlɛ, kete anto tshɛ wayokondja wahɔ.—Adia 1 Tɛsalɔnika 2:9.
TOKIMANYIYAKE EKAMBI WA LO TENA TSHƐ W’OMA LO WEDJA EKINA
17, 18. Naa elimu ɛmɔtshi wakamba wanɛ watshɔ dia tokamba lo wedja ekina?
17 Wanɛ watshɔ dia tokamba lo wedja ekina mbeyaka tonga l’okakatanu wendana la mbo ya ndɛ, ɛtɛkɛta, mbekelo ndo awui amɔtshi wotshikitanyi la lɛnɛ akiwɔ. Ko lande na ketawɔwɔ weho w’etshikitanu wa ngasɔ?
18 Amɔtshi l’atei awɔ wekɔ waa misiɔnɛrɛ ndo anto efula wekɔ lo nkondja wahɔ oma lo elowanyelo wawashawɔ. Bɛtɛlɛ salaka dia tanɛ waa misiɔnɛrɛ ahole wa mbidjasɛ ndo mbashaka yema ya dikuta yaakimanyiya dia vɔ kotshaka ehomba awɔ. Efula ka wanɛ watshɔ lo wedja ekina kambaka lo Bɛtɛlɛ kana kimanyiyaka lo wokelo wa Bɛtɛlɛ ya weke, mbika mvudu yasalema okadimwelo, Mbalasa ya nsanganya ya weke ndo Mbalasa ya Diolelo. Vɔ mbikaka mvudu y’olelo, mvudu kina yaha kawotake ndo salaka elimu ekina. L’ɛnyɛlɔ k’ase Bɛtɛlɛ, vɔ la wɔ mbɔtɔka nsanganya ya l’etshumanelo mbala la mbala, sambishaka l’ase etshumanelo ndo vɔ tshɔkwamaka lo toho efula.
19. Kakɔna kahombaso namaka lo yimba lo kɛnɛ kendana la wanɛ waya ndjokamba lo wodja aso?
19 Ngande wakokayɛ ntetemala mbohɔka ekambi wa lo tena tshɛ asɔ? Eya dia vɔ mbeyaka monga l’okakatanu dia mbekɛ weho ɛmɔtshi wa mbo ya ndɛ. Etena kalangayɛ mbaelɛ lakayɛ, ayonga dimɛna wɛ mbambola diangɔ diokowɔlɛka kana nɛ dialangawɔ mpemba ndɛ. Onga la solo dia lotutsha etena kasalawɔ la wolo dia mbeka ɔtɛkɛta ndo mbekelo ya lo ngelo kanyu. Mbeyaka mbɔsa etena k’otale dia vɔ ndjooka kɛnɛ tshɛ kawatɛyɛ, koko la ngandji tshɛ wɛ koka mbakimanyiya dia vɔ mbeya ɔtɛkɛta anyu dimɛna. Vɔ kombolaka mbeka.
20. Naa yoho ya dimɛna yakokaso mbohɔka wanɛ wakamba olimu wa lo tena tshɛ ndo ambutshi awɔ?
20 Wanɛ wamboviya l’olimu wa lo tena tshɛ ndo waanganyi etale l’ambutshi awɔ mbeyaka ndjotanema la ntondo ka yɛdikɔ ya mbeya woho wakokawɔ nkimanyiya ambutshi awɔ waya esombe. Naka ambutshi awɔ wekɔ Ɛmɛnyi wa Jehowa, vɔ mbeyaka nkombola di’anawɔ wakamba olimu wa lo tena tshɛ ntetemala l’olimu awɔ. (3 Jni. 4) Naka ambutshi awɔ waya l’ohomba w’ekimanyielo, ekambi wa lo tena tshɛ salaka kɛnɛ tshɛ kakokawɔ nsala dia mbakimanyiya naka kokaka. Koko ase etshumanelo koka kimanyiyaka ana wakamba olimu wa lo tena tshɛ lo kimanyiyaka ambutshi w’anasɔ. Ekɔ ohomba sho mbeyaka ɔnɛ elimu wakamba ekambi wa lo tena tshɛ sukɛka olimu woleki ohomba wa l’andja w’otondo. (Mat. 28:19, 20) Shi wɛ kana ase etshumanelo kanyu koka nkimanyiya ambutshi w’ana wakamba olimu wa lo tena tshɛ?
21. Ngande wayaoka wanɛ wakamba olimu wa lo tena tshɛ lo ekimanyielo ndo ekeketshelo kawasha anto akina?
21 Wanɛ wakamba olimu wa lo tena tshɛ hawosale dui sɔ dia nkondja falanga koko dia mbisha Jehowa ndo anto akina. Vɔ mɛtɛ mongaka la lowando l’efula l’oseka ekimanyielo tshɛ kakokayɛ mbasha. Kɛnɛ kakate kadiyɛso kakamba lo wodja okina mɛnyaka woho wayaoka ekambi efula wa lo tena tshɛ. Nde akate ate: “Naka anto kotondjɛ kaanga ɛtɛkɛta wa lowando eto, dui sɔ mɛnyaka dia vɔ kanyiyaka dikambo diayɛ ndo ɔnɛ wekɔ lo ngɛnangɛna kɛnɛ kasalayɛ.”
22. Ngande wɔsayɛ olimu wa lo tena tshɛ?
22 Kambɛ Jehowa lo tena tshɛ mbele ɔtshɔkɔ woleki woke lo lɔsɛnɔ. Olimu ɔsɔ koka monga l’ekakatanu, wetshelo ndo la ɔngɛnɔngɛnɔ. Koko ɔsɔ ekɔ yoho yoleki dimɛna ya sho ndjalɔngɔsɔla l’olimu wa woke wakongɛ ekambi wa kɔlamelo tshɛ waki Jehowa lo ɛlɔmbwɛlɔ ka Diolelo diande. Ɔnkɔnɛ, nyɛsɔ ‘totetemalake mbohɔka olimu wa la kɔlamelo ndo wa la ngandji’ wakamba ekambi wa lo tena tshɛ.—1 Tɛs. 1:3.
