Lo Jeremiya 31:15, Bible mbutaka ɔnɛ: “Tukuku tambukema lu Rama, delu la utanda a wuki. Ratshele lu ndela an’andi; amboseka dia mbusamba lu dikambu dia an’andi, ne dia vo kema.”

Ana ahende w’apami waki Rashɛlɛ komvɔ la ntondo ka Rashɛlɛ mvɔ. Diakɔ diele, kɛnɛ kakayofundaka Jɛrɛmiya ɛnɔnyi oko 1000 l’ɔkɔngɔ wa nyɔi ka Rashɛlɛ mbeyaka mɛnama oko hɔtɔnɛ la dui sɔ.

Yɔsɛfu mbaki ɔna l’enondo laki Rashɛlɛ. (Etat. 30:22-24) L’ɔkɔngɔ diko, nde akayota ɔna okina lakawɔlɛ Bɛnjamina. Koko Rashɛlɛ akavu etena kakandotaka Bɛnjamina. Laasɔ, dimbola diambɔma dɔ nɛ: Lande na kata Jeremiya 31:15 dia Rashɛlɛ akalelaka anande “ne dia vo kema”?

Tolembete dia l’ɔkɔngɔ diko, Yɔsɛfu y’ɔnande l’enondo akayotaka Manase ndo Efarayima. (Etat. 41:50-52; 48:13-20) L’ɔkɔngɔ wa laasɔ, dioho dia Efarayima mbakayolekaka lokumu ndo diɔ mbaki la shɛngiya lo lɛkɛ la nɔrdɛ ka diolelo dia Isariyɛlɛ ndo diɔ mbakendaka waoho dikumi akɔ tshɛ. Lo wedi okina, dioho dia l’ɔlɔndji wa Bɛnjamina y’ɔnaki Rashɛlɛ diakayokomaka lo diolelo dia lo sidɛ kaamɛ la Judeya. Lo wedi ɔmɔtshi, Rashɛlɛ akakoke mbɔsama oko didjidji dia waa mama ya l’Isariyɛlɛ tshɛ, ya lo diolelo dia lo nɔrdɛ ndo dia lo sidɛ.

Koko etena kakayofundamaka dibuku dia Jeremiya ko waoho dikumi wa lo diolelo dia lo nɔrdɛ wakashile la nɛndjama oma le ase Asuriya ndo efula k’anto w’oma lo waolelo akɔ wakatɔlama lo lɔhɔmbɔ. Koko ondo tokanula tɔmɔtshi ta Efarayima takakoke ndawɔ lo bɛtshi dia nkɛtɛ dia Juda. Lo 607 N.T.D., ase Babilɔna wakalɛndja waoho ahende wa lo diolelo dia Juda lo lɛkɛ la sidɛ. Lam’ele vɔ waki anto wa lo diolelo diakalɛndjama, mɛnamaka di’efula ka l’atei awɔ wakatshumanyema la Rama kilɔmɛtrɛ oko 8 lo nɔrdɛ ka Jɛrusalɛma. (Jer. 40:1) Ondo amɔtshi wakatodiakemaka lɛkɔ lo ɛtshi ka nkɛtɛ ka Bɛnjamina, lɛnɛ akakundɛma Rashɛlɛ. (1 Sam. 10:2) Diakɔ diele, woho wakalelaka Rashɛlɛ anande koka monga didjidji dia woho wakandasalaka otanda w’anto wa l’ɔlɔndji wa Bɛnjamina lo tshɛ kawɔ kana lo yoho ya laande wanɛ wakatanemaka la Rama. Woho wakalelaka Rashɛlɛ anande koka monga nto didjidji dia woho wakalelaka wamato wanɛ wakote ekambi waki Nzambi l’ɔtɛ wakadiakema ase Isariyɛlɛ kana wakawatɔlama lo lɔhɔmbɔ.

Kɛnɛ kele mɛtɛ ele, woho kakafunde Jɛrɛmiya ɔnɛ Rashɛlɛ ekɔ lo ndela anande aki tshondo ya prɔfɛsiya kakayokotshamaka ɛnɔnyi nkama l’ɔkɔngɔ etena kaki lɔsɛnɔ la Yeso lo wale lam’akinde eke ashashi. Nkumekanga Hɛrɔdɛ akasha didjango dia vɔ ndjaka ana w’apami tshɛ waki l’ɛnɔnyi ehende oya l’ɛse la Bɛtɛlɛhɛma lo lɛkɛ la sidɛ ka Jɛrusalɛma. Ɔnkɔnɛ, ana w’apami asɔ tshɛ wakadiakema. Ohokanyiya ekoko w’alelo wakadaka waa mama w’akanga ana w’apami asɔ. Akikɔ oko ekoko ɛsɔ wakokɛma la Rama lo nɔrdɛ ka Jɛrusalɛma.—Mat. 2:16-18.

Ɔnkɔnɛ, oyadi lo nshi ya Jɛrɛmiya kana lo nshi ya Yeso, woho wakalelaka Rashɛlɛ anande w’apami akikɔ ɛtɛkɛta wakɛnyaka lonyangu laki la waa mama y’ase Juda l’ɔtɛ w’anawɔ wakadiakema. Koko wanɛ wakavu ndo wakatɔlama “lu kete y’utunyi,” mbuta ate nyɔi mbeyaka ntshungɔ oma le otunyi ɔsɔ etena kayolɔma wanɛ wakavu.—Jer. 31:16; 1 Kɔr. 15:26.