Mbala efula, vɔ mongaka la paa etena kokawɔ nsolo ka malashi wakakambi l’anto akina. Amɔtshi wakalɔmbɛ dia kana ayokoka vɔ nɔmba anangɛso l’akadiyɛso dia vɔ ntshika okambelo wa la malashi ndo bisɔ dia nsolo lo nsanganya ya l’etshumanelo kana nsanganya ya weke.

Kɛnɛ kele mɛtɛ ele, ndooko Okristo wakoka nsala la wolo diaha anto akina mbɔtɔ lo nsanganya y’Akristo. Sho tshɛ tekɔ l’ohomba wa ekeketshelo katosha nsanganya yaso. (Hɛb. 10:24, 25) Koko naka nsolo ka malashi konyaka onto ɔmɔtshi diaha nde mbɔtɔ lo nsanganya, kete nde koka nkɛtshanya la dikumanyi dui sɔ. Kaanga mbele Bible hashimbe okambelo wa la malashi ndo mbele honga dimɛna mbidjɛ anto waya lo nsanganya dɛmbɛlɛmbɛ lo dui sɔ, dikumanyi koka mbewoya etshumanelo dia vɔ mbeya okakatanu wele l’anto akina. Dui sɔ nemanɛka la dihole la dihole ndo dikumanyi mbeyaka nkana yimba kaamɛ l’ase etshumanelo lo alako watondja okongamelo etena kasalema ehomba wa w’etshumanelo lo Losanganya l’olimu kana vɔ mbisha diewoyelo l’ɔkɔmi tshɛ lo dui sɔ lo tshena pe. * Koko dikumanyi hawohombe mbishaka waewoyelo wa ngasɔ mbala la mbala. Kɛnɛ kele mɛtɛ ele, angɛnyi aso wa lo mɛtɛ ndo eyoyo wayoyaka mbala la mbala lo nsanganya yaso ndo sho nangaka mbalongolaka dimɛna. Ndooko onto lahomba ndjakiyanya l’ɔtɛ wayokambaka anto asɔ la malashi la wɛdimo.

Naka tshumanelo mendanaka la dui sɔ ndo naka kokaka, kete dikumanyi koka mbɔsa tɛdikɔ dia wanɛ wahokana la nsolo ka malashi mbidjasɛka lo dihole dimɔtshi l’etei ka Mbalasa ka Diolelo mangana l’anto akina. Ɛnyɛlɔ, mbeyaka monga dihole dimɔtshi diele dui komaka lɛkɔ diakokawɔ mbidjasɛ ko ndjelaka nsanganya. Naka dikumanyi bu la woho okina wa nsala ndo naka anto amɔtshi wekɔ lo ntetemala diɛnɛ la nsolo ka malashi lo yoho y’efula, kete etshumanelo mbeyaka sangolɛka anto wele la paa asɔ awui weta lo nsanganya kana nsala dia vɔ ndjelaka nsanganya lo telefɔnɛ oma la waakawɔ oko wasalɛwɔ anto wodihami la hemɔ la ngelo.

Lo ɛnɔnyi weke kambeta, Olimu Aso Wa Diolelo akakeketsha anangɛso l’akadiyɛso dia kanɛ anto akina lo kɛnɛ kendana la dui sɔ etena kasalema nsanganya ya rɛjɔ. Lo kɛnɛ kendana la wanɛ wasala nsanganya ya weke lo mvudu yele bu la tovatilatɛrɛ t’amɛna, wakalɔmbɛ wanɛ tshɛ wɔtɔ diaha nkamba la malashi lo waaso asɔ. Wakaleke mpɛmɔla anto diaha nkamba la malashi lo losanganya la rɛjɔ l’ahole wodjashi anto. Koko kɛsɔ hɛnya dia ɔsɔ aya tɔndɔ diayokambaka l’anto lo nsanganya ya lo tshumanelo ndo hatohombe monga la eokelo ka kɔlɔ lo dui sɔ.

Etena tshɛ kakatasɛnɛ lo dikongɛ nɛ di’akambo, sho tshɛ tayodiɛnɛka la etombelo w’oma lo eongelo k’anto wele keema kokele kakatahowɔ. Sho mongaka mɛtɛ la lowando le anto akina lo woho wadjawɔ weolo dia tokimanyiya lo woho wadiɛnɛso. Dui sɔ mbeyaka nɔmba anto amɔtshi dia vɔ ndjahombia diaha nkamba la malashi kana la esɔ l’oyango wa nkimanyiya anangɛso l’akadiyɛso waya lo nsanganya y’Akristo. Ngandji mbakoka totshutshuya dia sho nsala dui sɔ.

Pɔnsɔ Pilato mbeyamaka le ambadi wa Bible l’ɔtɛ wa kɛnɛ kakandasale etena kaki Yeso l’ohemba ndo kakinde suke la ndjakema. (Mat. 27:1, 2, 24-26) Koko lokombo lande tanemaka nto mbala efula lo abuku akina wa nshi nyɛ. Dibuku dimɔtshi (The Anchor Bible Dictionary) mbutaka lo kɛnɛ kendana la elimu wa l’emunyi wakakambaka Pɔnsɔ Pilato ɔnɛ: “Nde akakambaka elimu efula ndeka waa nguvɛrnɛrɛ kina y’ase Rɔmɔ, la Judeya.”

Lokombo laki Pilato tanemaka mbala efula lo efundelo waki ombewi w’ɛkɔndɔ w’ose Juda welɛwɔ Josèphe, ɔnɛ lakafunde awui asato wendana l’ekakatanu wakahomana la Pilato etena kakinde nguvɛrnɛrɛ la Judeya. Ombewi w’ɛkɔndɔ welɛwɔ Philo mbakayofundaka dui dia nɛi. Tacite laki ofundji w’ose Rɔmɔ, lakafunde ɔkɔndɔ wa nkumi ya dikanga y’ase Rɔmɔ akashikikɛ ɔnɛ Pɔnsɔ pilato mbakasha lotshungɔ la vɔ ndjaka Yeso etena kakolɛka Tiberiyo.

Lo 1961, anyanginyangi wakatosala eyangelo lo luudu lakawakɛnyaka tɔkɛnyɔ la Rɔmɔ w’edjedja la Kayisariya, l’Isariyɛlɛ ko wakatane dia lokombo laki Pilato lakafundama lo Latin laadiko dia dive. Ɔnɛ ekɔ (mɛnyama lanɛ l’ɛse) ɛtshi ka dive diakɔ ndo efundelo wa laadiko mbutaka ɔnɛ: “Lo wahɔ wa tozambizambi mbakadilambola (dive nɛ) Tiberiéum Pɔnsɔ Pilato, owandji wa la Judeya.” Dive nɛ diakasɛlama oko tɛmpɛlɔ dia mbisha nɛmɔ le Tiberiyo, owandji w’ase Rɔmɔ.

Koko l’ɔkɔngɔ wa ɔsɛdingwelo salema, ambɛnama dia ekɔ ohomba dia etshikitanu salema lo dui sɔ.

Naka opandjudi wa pami wakatumbi la kadiyɛso ambobatizama, kete kadiyɛso pombaka ndɔta kitambala etena kalɔmbɔlande wekelo wa Bible. Lo nsala ngasɔ, nde ayɛnya dilɛmiɛlɔ lo yoho yakakongɛ Jehowa di’akambo salemaka lo etshumanelo k’Akristo, nɛ dia nde ekɔ lo nkotsha ɔkɛndɛ wahomba salema oma le ɔnangɛso. (1 Kɔr. 11:5, 6, 10) Kadiyɛso kɛsɔ kokaka nɔmba ɔnangɛso dia nde nɔmbɔla wekelo wa Bible naka ɔnangɛso ekɔ l’akoka wa nsala dui sɔ.

Lo wedi okina, naka kadiyɛso ekɔ lo nɔmbɔla wekelo wa Bible lale opandjudi wa pami wahatabatizama wele bu omɛnde, ndooko divɛsa dia lo Bible diɛnya dia paka nde nkanga kitambala. Koko nkum’otema y’akadiyɛso koka mbatshutshuya dia vɔ kangaka tambala kaanga lo waaso asɔ.