Ekambi waki Nzambi ɛmɔtshi wakate ɛtɛkɛta wa ngasɔ lo kɛnɛ kendana la ntana olonganyi. Koko vɔ mbeyaka tɔndɔ diakasha ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ diata dia ntshukana “paka lo Nkumadiɔndjɔ” ndo Akristo tshɛ pombaka nɔmbwama la tɔndɔ sɔ. (1 Kɔr. 7:39) Ko lande na katawɔ ɛtɛkɛta ɛsɔ?

Anto wakate ɛtɛkɛta wa ngasɔ mbeyaka mɛna dia lofulo l’anangɛso l’akadiyɛso wele suke dia ntshukana halɛdimi. Ngasɔ mbediɔ lo wedja efula. Tɔsɛdingole bɛnyɛlɔ pende nɛ: La Corée, lo yɛdikɔ ya l’atei atei, lo Ɛmɛnyi wa Jehowa w’enyemba 100, akadiyɛso wekɔ 57 ndo anangɛso 43. Alapɔlɔ w’oma la Colombie mɛnyaka dia pursa 66 y’Ɛmɛnyi wekɔ akadiyɛso ndo pursa 34 wekɔ anangɛso.

Lo wedja ɛmɔtshi, ambutshi wele keema ambetawudi nɔmbaka okundji amboleka efula, ndo dui sɔ konyaka tshondo y’okakatanu di’anangɛso wele bu l’ekondjelo ntshukana. Lo menda ekakatanu wa ngasɔ, kadiyɛso mbeyaka ndjɛna dia ekɔ dui dia wolo dia ntana olonganyi “lo Nkumadiɔndjɔ.” Diakɔ diele, nde koka ndjambola ɔnɛ “Onde dimi kokaka ntana olonganyi w’oshika l’atei w’Akristo?” *

Naka kanyi shɔ yambokoyɛka lo yimba, kete eya dia Jehowa mbeyaka okakatanu wele la yɛ. Nde mbeyaka woho wayaokayɛ lo dikambo sɔ.—2 Ek. 6:29, 30.

Lo Ɔtɛkɛta ande, Jehowa tɛnyaka dia sho tshukana  paka lo Nkumadiɔndjɔ. Lande na? Nɛ dia nde mbeyaka kɛnɛ kele ɔlɔlɔ le ekambi ande. Nde hakombola tsho kokɛ ekambi ande oma lo paa kaya l’ɔtɛ wa yɛdikɔ ya kɔlɔ, koko nde kombolaka nto dia vɔ monga la ɔngɛnɔngɛnɔ. Lo nshi ya Nɛhɛmiya, etena kakatshukanaka ase Juda l’ase wedja waki kɔtɛmɔlaka Jehowa, Nɛhɛmiya akawaɛnyaka ɛnyɛlɔ ka kɔlɔ kaki Sɔlɔmɔna. Kaanga mbele ‘Nzambi akokaka Sɔlɔmɔna ngandji, . . . wadiɛnde w’ase wedja ekina wakookonya dia nde nsala pɛkato.’ (Neh. 13:23-26) Nzambi pɛmɔlaka ekambi ande dia vɔ ntshukana paka l’atɛmɔdi wa mɛtɛ nɛ dia dui sɔ diekɔ lo wahɔ awɔ. (Osam. 19:7-10; Is. 48:17, 18) Akristo wa mɛtɛ wekɔ la lowando lo ekokelo ka la ngandji kaki Nzambi ndo vɔ ndjaɛkɛka lo ɛlɔmbwɛlɔ kande. Lo ndjakitshakitsha le nde oko wende ɔnɔmbɔdi awɔ, vɔ mbetawɔka dia nde ekɔ Owandji wa l’andja w’otondo.—Tuk. 1:5.

Lo mɛtɛ, wɛ nangaka mbewɔ dia monga la “diɔtɔnganelo dia ma ma” l’onto lakoka ndjokonya oma lo mboka ka Nzambi. (2 Kɔr. 6:14) Ɛlɔ kɛnɛ, Akristo efula ndjelaka ɛlɔmbwɛlɔ k’ekokelo kaki Nzambi ndo vɔ ndjɛnaka dia wakɔshi yɛdikɔ ya dimɛna. Koko amɔtshi mbɔsaka tɛdikɔ ta kɔlɔ.

Kadiyɛso Maggy, * ladjasɛ l’Australie akatatɛ membwana la djɔngɔ mɔtshi yele bu Ɔmɛnyi wa Jehowa. Nde mbutaka ate: “Laketshaka nsanganya efula lo woho wakimi kaamɛ la nde. Lonyuma lami lakakitakita efula.” Ratana ladjasɛ la Inde akayonga la diɔtɔnganelo dia lam’asa pami la womoto l’osekande la pami la la kalasa lakatatɛ mbeka Bible. Koko l’edjedja ka wonya, ɔlɔngɔ ɔsɔ akayotatɛ mona dia mbeyana lande. Kadiyɛso akayotshikaka akambo wa mɛtɛ ndo akayotshɔ l’ɔtɛmwɛlɔ okina dia ntshukama.

Ɛnyɛlɔ kekina ekɔ ka kadiyɛso Ndenguè ladjasɛ la Cameroun. Nde akatshukama ele la ɛnɔnyi 19. Omambedi ande akoolake dia nde ayowosha lotshungɔ la nde ndjasha lo awui w’ɔtɛmwɛlɔ. Koko mingu hiende l’ɔkɔngɔ wa diwala diawɔ, omɛnde akawotɛ diaha nde nsombɔ ntshɔ lo nsanganya y’Akristo. Kadiyɛso mbutaka ate: “Lakayaoke ompoko ndo lakalelaka. Lakɛnyi dia lakatakɔ mboka. Lakayatshumoyaka wonya tshɛ.”

Aha elonganyi tshɛ wele keema ambetawudi mbayokomaka ngala ndo mbayongaka l’ekanelo ka kɔlɔ. Tɔshi dia wɛ hadiɛnɛ l’etombelo wa kɔlɔ waya lo tshukana l’onto lele keema ombetawudi, ko shɛngiya yakɔna yayonga la dui sɔ lo diɔtɔnganelo diasayɛ la Shɔ ka ngandji lele l’olongo? Ngande wayoyoyaoka etena kakayoyohɔka dia wɛ kopokamɛ alako wakandakoshaka dia wahɔ ayɛ? Dimbola dioleki ohomba ele, ngande wayoyaoka Jehowa lo yɛdikɔ yayoyɔsa?—Tuk. 1:33.

Anangɛso l’akadiyɛso wa l’andja w’otondo mbeyaka dia ekɔ dimɛna efula ntshukana “paka lo Nkumadiɔndjɔ.” Ekɔ ohomba dia wanɛ wele enyemba ndjashikikɛ dia ngɛnyangɛnya otema wa Nzambi lo tshukana paka l’ɔtɛmɔdi ande w’oshika. Etena kakinde onyemba, kadiyɛso Michiko ladjasɛ la Japon akatshutshuyama oma le ewotɔ ande dia nde ntshukana la onto lele bu ombetawudi. L’ɔkɔngɔ wa nde nshika tanga la ntondo k’ohemba ɔsɔ, ɛnyinde ko asekande wambokondja waomi l’etshumanelo. Nde mbutaka ate: “Lakataka nte lam’ele Jehowa ekɔ ‘Nzambi k’ɔngɛnɔngɛnɔ,’ aha paka onto kotshukami ko nde monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ. Dimi mbeyaka nto dia nde akadje nsaki lo alemba aso. Laasɔ, naka tatatane olonganyi kanga mbeso l’ohomba wa tshukana, ndeka dimɛna sho tokotshikala onyemba lo etena kɛmɔtshi.” (1 Tim. 1:11) L’ekomelo, Michiko akayotshukanaka la ɔnangɛso l’oshika ndo nde ekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo woho wakandakonge.

Woho akɔ waamɛ mbele, anangɛso amɔtshi wakakonge dia ntana elonganyi w’eshika. Bill ladjasɛ l’Australie ekɔ l’atei w’anangɛso wakakonge. Nde mbetawɔka dia l’etena kɛmɔtshi, nde akatatɛ kotwama oma le wamato wa l’andja k’etshumanelo. Koko nde akasale tshɛ diaha mbɔtɔ lawɔ lɔngɛnyi. Lande na? Nde konanga ntakola nna dia ntondo diakakoke mbokonya lo “diɔtɔnganelo dia ma ma” la ɔnɛ lele bu ombetawudi. L’edja k’ɛnɔnyi efula, nde akayasha le akadiyɛso amɔtshi koko vɔ kondjashaka le nde. Bill akakonge l’edja k’ɛnɔnyi 30 la ntondo kande ndjotana kadiyɛso kakoka lande. Bill mbutaka ate: “Dimi halonyange, lekɔ lo mɛna  dia lakatshɔkwama nɛ dia dimi la wadɛmi sambishaka, mbekaka ndo tɛmɔlaka Jehowa kaamɛ. L’ekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ dia monga kaamɛ l’angɛnyi wa wadɛmi nɛ dia vɔ tshɛ wekɔ Ɛmɛnyi wa Jehowa. Tekɔ lo nkamba l’atɔndɔ wa lo Bible lo diwala diaso.”

Kakɔna kakoyɛ nsala etena katshikayɛ awui l’anya wa Jehowa? Ekɔ ohomba mbeya lande na kahayatatshukana. Naka wɛ atatshukana l’ɔtɛ wakitanyiyayɛ tɔndɔ dia lo Bible diata dia “ntshukana paka lo Nkumadiɔndjɔ,” kete wɛ kokaka mandɔma lo woho wakitanyiyayɛ didjango di’oma le Nzambi sɔ. Eya dia Jehowa ekɔ lo ngɛnangɛna yɛdikɔ yayɛ ya nkitanyiya Ɔtɛkɛta ande. (1 Sam. 15:22; Tuk. 27:11) Wɛ koka ntetemala ‘ndjaɛkɛ le Nzambi’ lo dɔmbɛlɔ. (Osam. 62:8) Wɛ koka ndowanya alɔmbɛlɔ ayɛ lo nɔmbaka l’otema ɔtɔi ndo la etete. Diɔtɔnganelo diasayɛ la Nzambi diayotakeketalaka lushi la lushi naka wɛ ntshikala nge oyadi tɔsɛngiya takɔna tayohomana layɛ. Yashikikɛ dia Nkum’Olongo ndjashaka le ekambi ande tshɛ wa kɔlamelo ndo wɛ ekɔ la nɛmɔ lo washo ande. Nde mbidjaka yimba lo ehomba ndo nsaki yayɛ. Koko nde halake anto dia mbasha elonganyi. Naka wɛ ekɔ l’ohomba w’olonganyi, eya dia Nzambi mbeyaka woho wayondokotsha nsaki yayɛ lo yoho yoleki dimɛna.—Osam. 145:16; Mat. 6:32.

Lo tena dimɔtshi wɛ koka ndjaoka oko omembi w’esambo Davidɛ lakate ate: “[Jehowa] li, umbukeli esadi, lumu lami lambuheko. Tumbisheki elundji.” (Osam. 143:5-7, 10) Lo tena dia ngasɔ, tshikɛ Shɔ lele l’olongo etena ka nde kɛnya kɛnɛ kalangande le yɛ. Wɛ koka nsala dui sɔ lo mbɔsa etena ka mbadiaka Ɔtɛkɛta ande ndo kanaka yimba la kɛnɛ kadiayɛ. Wɛ ayeya wadjango ande ndo ayɛna kɛnɛ kakandasale lo wahɔ w’ekambi ande wa lo nshi y’edjedja. Lo mbohokamɛ, wɛ ayonyomonga l’eshikikelo lo kɛnɛ kendana la mbokitanyiya.

Ahombayɛ nsala nto dia wɛ monga la ɔngɛnɔngɛnɔ ndo nkondja etombelo w’amɛna oko weyɛ onyemba? Wɛ koka nkamba la lonyemba layɛ dia monga la shɛnɔdi ya lo nyuma, lokaho, etete, nsɛna l’anto dimɛna, mamema Nzambi ndo monga la lokumu l’ɔlɔlɔ. Akambo asɔ mbakoka kokimanyiya dia monga la ɔngɛnɔngɛnɔ lo nkumbo. (Etat. 24:16-21; Ru. 1:16, 17; 2:6, 7, 11; Tuk. 31:10-27) Yanga ntondo Diolelo lo sambishaka lokumu l’ɔlɔlɔ efula ndo lo ndjasha lo elimu w’Okristo nɛ dia dui sɔ diayonga tshondo y’ekokelo le yɛ. Bill lakatatɛkɛtshi diande ladiko mbutaka lo kɛnɛ kendana la ɛnɔnyi wakandakonge ɔnɛ: “Ɛnɔnyi ɛsɔ wakete esadi esadi. Lakakambe la etena kɛsɔ l’olimu wa Jehowa oko ombatshi mboka.”

Tɔndɔ dia tshukana “paka lo Nkumadiɔndjɔ” diekekɔ ohomba. Nkitanyiya tɔndɔ sɔ koka kokimanyiya dia wɛ nɛmiya Jehowa ndo nkondja ɔngɛnɔngɛnɔ wa pondjo. Bible mbutaka ɔnɛ: “Untu latukaka [Jehowa] woma atuyalaka la otshoko. Ndi [atɔngɛnangɛnaka] utamanya l’elembe andi. Diese la ongonyi weko lu luudu landi, Ku ololo andi atutshikalaka pundju.” (Osam. 112:1, 3) Ɔnkɔnɛ, yashikikɛ dia nkitanyiya didjango diaki Nzambi diata dia ntshukana “paka lo Nkumadiɔndjɔ.”