NDƐ kaamɛ lo mɛsa waki Jehowa okongaka dui di’ɔngɛnɔngɛnɔ efula l’okongamelo. Etena kasangana ekambi waki Nzambi dia ndeshama lo nyuma, mbala efula olelo wa mbo ya l’emunyi fudiaka ɔngɛnɔngɛnɔ awɔ.

Lo Ngɔndɔ ka divwa 1919, Ambeki wa Bible wakasale losanganya la woke la nshi enanɛi la Cedar Point, Ohio, l’États-Unis. Wakalɔngɔsɔlɛ wanɛ wakaye oma lo ahole akina mpango ndo diangɔ dia ndɛ lo ɛtɛlɛ, koko nunu dikina di’anto wakaye ndekana ndo lofulo lakawalongamɛka. Lam’ele anto wakalekaka kɛlanɛ, efula ka wanɛ wakakatɛka ndo wanɛ wakashaka anto mbo ya ndɛ wakatshikaka olimu. Lam’ele ɔnɔmbɔdi wa kafeteria akatshimbe wɔɔngɔ, nde akalɔmbɛ dia kana ayokoka di’ɛlɔngɔlɔngɔ ɛmɔtshi ndjosha lonya ndo efula waketawɔ nsala dui sɔ la lolango. Sadie Green aki l’atei awɔ. Nde mbutaka ate: “Ɔsɔ mbaki mbala kami ka ntondo ka mbishaka anto mbo ya ndɛ koko ɔsɔ aki etena ka dimɛna efula.”

Lo ɛnɔnyi wakayele, yɛdikɔ yakayɔsamaka dia lofulo l’anto lɔmɔtshi wayakimɔ la lolango tokambɛka anangɛwɔ l’akadiyɛwɔ lo kafeteria. Nkamba kaamɛ l’asekawɔ ambetawudi akakimanyiya nto ɛlɔngɔlɔngɔ efula dia vɔ ndjadjɛ eyango wa lo nyuma. Gladys Bolton akakambe lo kafeteria lo losanganya lakasalema lo 1937. Nde mbutaka ate: “Lakakambe kaamɛ l’anto w’oma lo ahole wotshikitanyi ndo lakoke woho wakawakandola ekakatanu wakahomana la wɔ. Oma laasɔ mbakamatatɛ monga la nsaki ka nkoma ombatshi mboka.”

Beulah laki onto ɔmɔtshi lakɔtɔ lo losanganya la woke akate ate: “Woho wakakambaka anto wakayakimɔ la lolango akasalaka di’akambo ntshɔ esadi esadi l’eshikikelo.” Olimu ɔsɔ wakikɔ la ekakatanu ɛmɔtshi. Etena kakakome Angelo Manera lo Dodger Stadium la Los Angeles, lo wodja wa Californie lo 1969, wakawotɛ dia nde akasɔnama dia mbishaka anto diangɔ dia ndɛ lo kafeteria. Nde mbutaka ate: “Ɔsɔ aki dikambo dimɔtshi dia wolo lo lɔsɛnɔ lami.” L’atei w’ɛlɔngɔswɛlɔ wendana la losanganya lɔsɔ, takahombe ndo ntshima kanalɛ kele la mɛtrɛ 400 dia ntɔla gaz polo lo nkuku.

Lo 1982, la Sierra Léone anangɛso wakayakimɔ la lolango wakayaka ntondo dia ndjɔlɔngɔsɔla dihole diakahombe losanganya salema ndo mbika ahole wa kafeteria lo nkamba la dihomɔ diaki la wɔ. Lo 1951 l’osomba wa Francfort lo wodja w’Allemagne anangɛso waki la ekondjelo wakalowɛ mɔtɛrɛ wakakimanyiya dia mbahɛ  mpoke 40. Wanɛ wakashaka anto mbo ya ndɛ wakakahaka alɔnga wa mbo ya ndɛ 30000 lo wonya wa ntango. Dia nkitshakitsha olimu wakakambaka anto 576 wakasolaka alɔnga wanɛ wakaye lo losanganya la woke wakaye la tokuwa ndo nsɔmɔ yawɔ. La Yangon, Myanmar laki okatshi waki la shɛnɔdi akakambe la yema ya vɔlɛ tshitshɛ lo mbɛdika la woho wakawadjaka lo alɔnga w’anto wakayaka oma lo andja w’otondo.

Annie Poggensee akatshɔkwama lo woho wakandakambe kaamɛ l’anto akina lo yanyi ya wolo lo kafeteria ka lo losanganya la woke lakasalema l’États-Unis lo 1950. Nde mbutaka ate: “Lakakotola yambalo yami tshɛ lo sawo diananda otema diakasawolaka akadiyɛso ahende wakaye oma lo Erɔpɛ lo mashuwa.” Vɔ akɔ ahende onto l’onto akataka woho wakokimanyiya Jehowa dia nde nkoma lo losanganya. Annie mbutaka ɔnɛ: “Aki oko ndooko onto laki l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo losanganya lɔsɔ ko ndeka akadiyɛso ahende asɔ. Sawo diawɔ diakaakimanyiya diaha vɔ mɛna edja kana mboka yanyi etena kakiwɔ l’ɔnɔngɔ.”

Lo nsanganya efula ya weke, wakakaka tidudu taki la waa mɛsa lo wedi wa kafeteria di’anto ndjɔlɛka ndo wakatɛka anangɛso dia vɔ ndɛka esadi esadi ko vɔ tshikɛ anto akina dihole. Naa dihole dikina diakoka nunu di’anto ndota l’etena k’olelo ka ngasɔ? Onto ɔmɔtshi laki komonga Ɔmɛnyi wa Jehowa akate ate: “Latɛnaka woho w’ɔtɛmwɛlɔ wa nganɛ. Vɔ wekɔ lo ndɛ wemema.”

Asɔlayi ndo ewandji wa lɛɛta wakaambaka lo menda woho wakakongɛmaka akambo. L’ɔkɔngɔ wa nde membola kafeteria kaso lo Yankee Stadium la New York, owandji ɔmɔtshi w’asɔlayi wa l’États-Unis akalɔmbɛ majɔrɔ Faulkner wendana l’awui w’ata la Grande-Bretagne dia nde ndjembola kafeteria. Ɔnkɔnɛ, owandji ɔsɔ nde la wadɛnde wakaye lo losanganya laki l’ɔtɛ a dui ɔnɛ “ Le Royaume triomphant ” lakasalema l’osomba wa Twickenham lo wodja w’Angleterre lo 1955. Nde akate dia nde akɛnyi ngandji kakokanaka anangɛso lo kafeteria.

L’edja k’ɛnɔnyi akumi, wanɛ wakayakimɔka la lolango wakakatɛka mbo ya ndɛ y’amɛna yaki komongaka oshinga wolo lo waa kafeteria lo wahɔ w’anto wakɔtɔka lo nsanganya. Olimu wa wolo ɔsɔ wakalɔmbaka di’anto wayakimɔ la lolango monga efula ndo nkamba l’edja ka wenya efula kaanga mbakiwɔ kondjelaka tenyi dimɔtshi kana losanganya l’otondo. L’ɔkɔngɔ wa ɛnɔnyi wa 1970, etshikitanu wakayosalemaka lo kɛnɛ kendana la ekongelo ka katɛka mbo ya ndɛ lo nsanganya ya weke. Lo 1995, wakayotatɛ nɔmba anangɛso l’akadiyɛso dia vɔ mbelaka diangɔ diawɔ dia ndɛ lo nsanganya. Dui sɔ diakakimanyiya wanɛ wakakatɛka ndo wakakahɛka anto mbo ya ndɛ dia vɔ ndjelaka ekongelo ka wetshelo ndo monga kaamɛ l’asekawɔ Akristo. *

Ande woho wangɛnangɛna Jehowa wanɛ wakamba olimu efula lo wahɔ w’asekawɔ ambetawudi lee! Anto akina mbeyaka nyanga lo nkanyiya ɔngɛnɔngɛnɔ wakongaka la wɔ lo nkama lo kafeteria. Koko kɛnɛ kele mɛtɛ ele: Ngandji tetemalaka mɛnama lo nsanganya yaso ya weke.—Jni. 13:34, 35.