Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

Vɔ ‘wakɛnyi’ diangɔ diakawaalake

Vɔ ‘wakɛnyi’ diangɔ diakawaalake

‘Vɔ kɔmɛna ekotshamelo k’alaka, koko wakawaɛnyi oma l’etale.’—HƐB. 11:13.

1. Waahɔ akɔna wakokaso nkondja oma lo dikoka diele la so dia nkana yimba lo akambo wahatatɛnyi? (Enda osato wele lo mbɔtwɛlɔ.)

DIKOKA diaso dia nkana yimba lo akambo wahatatɛnyi ekɔ losha l’oma le Nzambi. Losha lɔsɔ tokimanyiyaka dia nkongɛ akambo la lomba ndo nongamɛ etombelo w’amɛna. Jehowa koka mɛna akambo wa lo nshi yayaye ndo lo Afundelo nde totɛka akambo wayosalema lo nshi yayaye. Sho la wɔ koka monga l’akoka wa nkana yimba lo kɛnɛ kayosalema. Ɔnkɔnɛ, dikoka diaso dia nkana yimba lo akambo wahatasalema tokimanyiyaka dia monga la mbetawɔ.—2 Kɔr. 4:18.

2, 3. a) Lande na kele akambo wakanaso yimba lɔkɔ wekɔ ohomba? b) Ambola akɔna wayangaso nsɛdingola lo sawo nɛ?

2 Awui wahatatɛnaka wakanaso yimba lɔkɔ hatongaka mbala tshɛ woho wakanyiyaso. Ɛnyɛlɔ, ohɔsa dia yana ya dikɛnda ya yimato okanyiya woho wakokande mbahema laadiko dia lombodi ko tafumbɔka, ɔsɔ ekɔ dui diahakoke salema. Hana lo wedi ande aki l’ɔkɔkɔ w’oshika wa nkanyiya woho wakahombe akambo ndjeta etena kakandahombe totshika Samuɛlɛ lo tabɛrnakɛlɛ dia nde tokamba olimu. Ekanelo kande kakahikama lo kɛnɛ kakandayashikikɛ dia nsala ndo dui sɔ diakookimanyiya dia nde nkotsha oyango ande. (1 Sam. 1:22) Naka sho nkana yimba lo kɛnɛ kakalake Nzambi dia nsala, kete tekɔ lo nkana yimba lo dui dimɔtshi diayosalema ndooko onyake.—2 Pet. 1:19-21.

3 Aha la taamu, anto efula waki la kɔlamelo lo nshi yakafundamaka Bible wakakanaka yimba lo alaka waki Nzambi. Waahɔ akɔna wakakondja anto asɔ lo kanaka yimba lo ɛtshɔkɔ wakawahombe ndjokondja? Waahɔ akɔna wakokaso nkondja lo kanaka yimba lo akambo wa diambo walaka Nzambi anto wele l’okitanyiya?

WAKAKEKETSHAMA LO ‘MƐNA’ ELONGAMELO KAWƆ

4. Dui diakɔna diakahombe ndjosalema otsha la ntondo diakakanaka Abɛlɛ yimba la diɔ?

4 Onde Abɛlɛ onto la ntondo laki la kɔlamelo ‘akɛnyi’ ekotshamelo k’alaka tshɛ waki Jehowa? Hatohombe mbuta dia Abɛlɛ akeyaka tshɛ lo tshɛ woho wakahombe ndjokotshama ɛtɛkɛta waki Nzambi wendana la oloyi w’ɔnɛ: ‘Dimi layodja lohetsho lam’asayɛ la womoto ndo lam’asa kanula yayɛ la kanula yande. Nde ayokominola l’ɔtɛ ndo wɛ ayowolumata l’etshindji.’ (Etat. 3:14, 15) Koko ondo Abɛlɛ akakane yimba efula lo daka diaki Nzambi ndo akashihodia ɔnɛ onto ɔmɔtshi ‘ayolumatama lo etshindji’ di’anto wa l’andja w’otondo nkoma kokele woho waki Adama la Eva la ntondo ka vɔ nsala pɛkato. Oyadi Abɛlɛ akakane yimba lo akambo w’otsha la ntondo, kɛnɛ kele mɛtɛ ele nde aki la mbetawɔ lo daka diaki Nzambi, diakɔ diele Jehowa aketawɔ olambo ande.—Adia Etatelu 4:3-5; Hɛbɛru 11:4.

5. Woho wakakanaka Ɛnɔkɛ yimba lo awui wakahombe ndjosalema lo nshi y’otsha la ntondo, aki la shɛngiya yakɔna le nde?

5 Ɛnɔkɛ laki la kɔlamelo akakɛnɛmɔla mbetawɔ kaanga mbakinde la ntondo k’anto waki kombokaka Nzambi wɔma ndo wakatɛkɛtaka kɔlɔ lo dikambo dia Nzambi. Lo ɛlɔmbwɛlɔ ka Jehowa, Ɛnɔkɛ akafunde ɔnɛ Jehowa ayoya “la nunu akumi akumi di’andjelo w’ekila dia ndjolombosha anto tshɛ ndo dia nshikikɛ anto wa kɔlɔ tshɛ lo kɛnɛ kendana l’etsha wa kɔlɔ wakawasale lo yoho ya kɔlɔ ndo lo kɛnɛ kendana l’ɛtɛkɛta tshɛ wa kɔlɔ efula watondja atshi wa pɛkato lo dikambo diande.” (Judɛ 14, 15) Oko wakinde pami kaki la mbetawɔ, Ɛnɔkɛ akakoke nkana yimba lo woho wakakoke anto waki kombokaka Nzambi wɔma ndjonyɛma oma la nkɛtɛ.—Adia Hɛbɛru 11:5, 6.

6. Kakɔna kakatetemala Nɔa nama polo ndo l’ɔkɔngɔ wa Mvula k’elola?

6 Nɔa akake lo mvula k’elola l’ɔtɛ wa mbetawɔ kaki la nde. (Hɛb. 11:7) L’ɔkɔngɔ wa mvula k’elola, mbetawɔ ka Nɔa kakotshutshuya dia nambola elambo wa nyama. (Etat. 8:20) L’ɛnyɛlɔ k’Abɛlɛ, aha la taamu Nɔa nde la wɔ aki la mbetawɔ di’anto wayotshungɔ oma lo pɛkato la nyɔi. Etena kakayɔtɔmbɔkwɛka Nimirɔdɛ Jehowa l’ɔkɔngɔ wa Mvula k’elola, Nɔa akatetemala nama mbetawɔ ndo elongamelo kande. (Etat. 10:8-12) Ondo nde akakanyiyaka l’otema ɔtɔi woho wakahombe anto ntshungɔ oma lo ɛlɔmbwɛlɔ ka la hiadi k’anto wakahowɔ pɛkato ndo nyɔi. Sho la wɔ koka ‘mɛna’ etena ka diambo kɛsɔ nɛ dia tɔ kaya suke.—Rɔmɔ 6:23.

VƆ ‘WAKƐNYI’ EKOTSHAMELO K’ALAKA AWƆ

7. Kakɔna kakakoke Abrahama, Isaka ndo Jakɔba ‘mɛna’?

7 Abrahama, Isaka ndo Jakɔba wakakoke mɛtɛ nkana yimba lo awui wakahombe ndjosalema otsha la ntondo nɛ dia Nzambi akasha daka ɔnɛ lo tshimbo ya kanula yawɔ, wedja tshɛ wa la nkɛtɛ wayɔtshɔkɔma. (Etat. 22:18; 26:4; 28:14) Anto wa l’ɔlɔndji w’ewandji wa nkumbo ɛsɔ wakahombe fulanɛ ndo ndjodjasɛ lo Nkɛtɛ ya daka yakawasha Nzambi. (Etat. 15:5-7) Diɛsɛ la mbetawɔ, apami wakokaka Nzambi wɔma asɔ wakakoke ‘mɛna’ woho wakadjasɛ tokanula tawɔ lo Nkɛtɛ ya daka shɔ. L’ɔtɛ wa dikambo sɔ mbele kaanga mbakashisha anto eongelo ka kokele, Jehowa akashikikɛ ekambi ande wa kɔlamelo ɔnɛ vɔ wayokondja ɛtshɔkɔ wakashisha Adama.

8. Kakɔna kakakimanyiya Abrahama dia monga la mbetawɔ ka wolo?

8 Ondo dikoka diaki l’Abrahama dia nkana yimba lo awui wakoolake Nzambi mbakookimanyiya dia nde nsala akambo la mbetawɔ. Afundelo mbutaka dia kaanga mbele Abrahama ndo ekambi waki Nzambi ekina wa kɔlamelo kɔmɛna “ekotshamelo k’alaka” etena kakiwɔ la lɔsɛnɔ, vɔ “wakawaɛnaka oma l’etale, wakaangɛnangɛnaka.” (Adia Hɛbɛru 11:8-13.) Abrahama aki la tolembetelo efula takandakoke mɛnya mɛtɛ ka kɛnɛ kakandalongamɛka ndo l’ɔtɛ wa dui sɔ mbele akikɔ oko nde akɛnaka awui wele watasalema.

9. Wahɔ akɔna wakakondja Abrahama lo kanaka yimba lo alaka waki Nzambi?

9 Mbetawɔ kaki Abrahama lo alaka waki Nzambi akakeketsha yɛdikɔ yande ya nsala lolango la Nzambi. Nde akɛnya mbetawɔ kande lo ntshika osomba wa Ura ndo lo ntona dia mbidjasɛ lo pondjo lo esomba wa la Kanana. L’ɛnyɛlɔ ka Ura, esomba ɛsɔ komonga la dihikamelo di’eshika nɛ dia ewandji wa lɛkɔ kombokaka Nzambi wɔma. (Jas. 24:2) Edja tshɛ kakandatshikala la lɔsɛnɔ oma laasɔ, Abrahama “akakongaka osomba wele la dihikamelo di’eshika, osomba wele Nzambi kakakongɛ ndo kakahike.” (Hɛb 11:10) Abrahama ‘akayaɛnyi’ odjashi lo edjaselo ka pondjo, dihole diele Jehowa mbakikɔ ombiki. Abɛlɛ, Ɛnɔkɛ, Nɔa, Abrahama ndo anto akina waki la mbetawɔ ɔnɛ wanɛ wakavu wayolɔ ndo vɔ wakalongamɛka ndjɔsɛna lo ɛlɔmbwɛlɔ ka Diolelo diaki Nzambi, “osomba wele la dihikamelo di’eshika.” Woho wakawakanaka yimba lo ɛtshɔkɔ ɛsɔ akakeketshaka mbetawɔ kawɔ le Jehowa.—Hɛbɛru 11:15, 16.

10. Wahɔ akɔna wakakondja Sara lo woho wakinde la ɛnɛlɔ k’ɔlɔlɔ k’akambo waki la ntondo?

10 Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ ka Sara ya wadi aki Abrahama. Etena kakinde la ɛnɔnyi 90 aha la ɔna, nde akasale akambo la mbetawɔ diɛsɛ la woho wakinde la ɛnɛlɔ k’ɔlɔlɔ k’awui wakahombe ndjosalema lo nshi y’otsha la ntondo. Nde akɛnyi woho wakakondja kanula yande ɛtshɔkɔ wakalake Jehowa. (Hɛb. 11:11, 12) Kakɔna kakookimanyiya dia nde monga la elongamelo kɛsɔ? Jehowa akatɛ omɛnde ɔnɛ: ‘Dimi layowɔtshɔkɔla, ko nde ayokotɛ ɔna pami. Dimi layowɔtshɔkɔla, ko wedja efula wayotomba oma le nde ndo nkumi ya dikanga ya wedja yayotomba oma le nde.’ (Etat. 17:16) L’ɔkɔngɔ wa Sara mbota Isaka, nde aki l’ɔkɔkɔ w’oshika wa mbetawɔ ɔnɛ alaka akina wakalake Nzambi Abrahama wayokotshama. Sho la wɔ takakondja losha la kanaka yimba lo alaka waki Nzambi ndo vɔ mɛtɛ wayanga kotshama.

NDE AKAKE WASHO LO DIFUTO

11, 12. Ngande wakɛnya Mɔsɛ ngandji kande otsha le Jehowa?

11 Mɔsɛ ekɔ onto okina laki la mbetawɔ le Jehowa ndo akɛnya ngandji k’efula otsha le nde. Etena kakinde ɔlɔngɔlɔngɔ ndo kakandadjasɛka laka nkumekanga ka l’Edjibito, nde akakoke esadi eto monga la ngandji ka lowandji ndo k’ɔngɔnyi. Mɔsɛ akeke oma le ambutshi ande wa lota awui wendana la Jehowa ndo sangwelo diande dia ntshungola ase Isariyɛlɛ oma lo lɔhɔmbɔ ndo mbasha Nkɛtɛ ya daka. (Etat. 13:14, 15; Etum. 2:5-10) Naka Mɔsɛ akakanaka yimba lo ɛtshɔkɔ wakahombe ekambi waki Nzambi ndjokondja, oko leyɛ onde nde aki la nsaki ka monga la lokumu, ko kana nde aki la ngandji ka Jehowa?

12 Afundelo totɛka ɔnɛ: “Oma lo mbetawɔ, Mɔsɛ lam’akandole, nde akatone mbelamɛ ɔna aki ɔna Farawɔ la womoto, nde akasɔnɛ dia pɛnyahɛnyama l’ekambi waki Nzambi lo dihole dia monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ wa lo pɛkato wa tshanda mɔtshi tsho, nɛ dia nde akɔshi lɔtɛngɔ la Kristo oko ɛngɔnyi woleki diangɔ dia nɛmɔ dia l’Edjibito la fwa, nɛ dia nde akake washo lo difuto.”—Hɛb. 11:24-26.

13. Wahɔ akɔna wakakondja Mɔsɛ lo nkana yimba lo alaka waki Nzambi?

13 Etena kakakanaka Mɔsɛ yimba lo alaka waki Jehowa wendana l’ase Isariyɛlɛ, mbetawɔ kande ndo ngandji kakandokaka Nzambi kakahame. L’ɛnyɛlɔ k’anto akina wakokaka Nzambi wɔma, nde akakoke nkana yimba lo etena kakakoke Jehowa ntshungola anto oma lo nyɔi. (Jobo 14:14, 15; Hɛb. 11:17-19) Keema dui dia diambo lo woho wakakome Mɔsɛ lo nanga Nzambi Ɔnɛ lakoke ase Isariyɛlɛ ndo anto tshɛ kɛtshi. Mbetawɔ ndo ngandji akakonya Mɔsɛ dia nambola Jehowa lɔsɛnɔ lande. (Euh. 6:4, 5) Kaanga etena kakaanɛ Farawɔ Mɔsɛ dia mbodiaka, mbetawɔ, ngandji kakandokaka Nzambi ondo ndo woho wakandakanaka yimba lo akambo wakahombe ndjosalema otsha la ntondo akokimanyiya dia nde ntondoya la dihonga.Etum. 10:28, 29.

TOKANYIYA WOHO WAYETA AKAMBO LO DIOLELO

14. Naa kanyi yele kashi yafɔnya anto?

14 Anto efula ɛlɔ kɛnɛ wekɔ l’ekanelo ka yimba ka kɔlɔ kendana la nshi yayaye. Kaanga mbele anto efula bu la ekondjelo k’efula, vɔ wekɔ la nsaki ka monga ɛngɔnyi ndo monga lo ekokelo k’oshika etena kele nshi nyɛ lɔsɛnɔ ‘lambololanɛ la paa ndo l’asui.’ (Osam. 90:10) Vɔ nongamɛka nsɛna aha l’ekakatanu lo ɛlɔmbwɛlɔ k’ana w’anto etena kele Bible mɛnyaka dia paka Diolelo diaki Nzambi mbele tshɔi y’elongamelo ka mɛtɛ le anto tshɛ. (Dan. 2:44) Anto fɔnyaka dia Nzambi hatolanya dikongɛ di’akambo dia kɔlɔ nɛ, koko aha ngasɔ mbata Bible. (Zef. 1:18; 1 Jni. 2:15-17) Woho wa elongamelo ka ngasɔ kele l’anto waheye sangwelo diaki Jehowa dia lo nshi yayaye kekɔ kashi.

Onde wɛ koka nkanyiya woho wayoyotonga lo andja w’oyoyo? (Enda odingɔ 15)

15. a) Wahɔ akɔna wakondja Akristo lo kanaka yimba la elongamelo kawɔ? b) Ta dui dimɔtshi diakombolayɛ tosala etena kayotakotshaka Nzambi alaka ande.

15 Lo wedi okina, oko weso Akristo sho keketshamaka dia kanaka yimba lo elongamelo kaso oyadi ka tɔsɛna l’olongo kana la nkɛtɛ. Shi wɛ koka nkanyiya woho wayoyotɔngɛnangɛnaka la diangɔ diakatolake Nzambi? Aha la taamu, kanaka yimba lo kɛnɛ kakokayɛ nsala etena kayotakotshaka Nzambi asangwelo ande ayokosha ɔngɛnɔngɛnɔ wa l’etei k’otema. Ondo wɛ ekɔ lo ‘mɛna’ woho wayoyɔsɛnaka la nkɛtɛ pondjo pondjo. Ohokanyiya woho wayoyotokambaka kaamɛ l’anto akina dia mbetɛ nkɛtɛ k’otondo paradiso. Anto tshɛ wekɔ lo nanga Jehowa oko woolangayɛ. Wɛ ekɔ la yonge ya dimɛna, la wolo ndo nongamɛka ntetemala monga la lɔsɛnɔ la dimɛna otsha la ntondo. Wanɛ walɔmbɔla olimu wa mbetɛ nkɛtɛ paradiso wekɔ lo nsala dia wɛ monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ nɛ dia vɔ wekɔ lo kokokɛ l’ɔngɛnɔngɛnɔ tshɛ. Ndo wɛ ekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo woho wakambayɛ l’akoka ndo la diewo diayɛ nɛ di’anto wekɔ lo nkondja wahɔ oma lo kɛnɛ tshɛ kasalayɛ ndo dui sɔ diekɔ lo ngɛnyangɛnya Nzambi. Ɛnyɛlɔ, wɛ ekɔ lo nkimanyiya wanɛ weke kambolɔ dia vɔ mbeya Jehowa. (Jni. 17:3; Ets. 24:15) Dui sɔ keema dɔ. Ekanelo ka yimba ka ngasɔ pikama lo akambo wa mɛtɛ wa l’Afundelo wendana la nshi yayaye.—Is. 11:9; 25:8; 33:24; 35:5-7; 65:22.

LANDE NA KAHOMBASO NTƐKƐTA DIKAMBO DIA ELONGAMELO KASO?

16, 17. Wahɔ akɔna wakondjaso lo tɛkɛtaka akambo wendana la elongamelo kaso?

16 Etena katɛso asekaso Akristo kɛnɛ kakombolaso tosalaka etana kayotakotshaka Jehowa alaka ande, ekanelo kaso ka yimba kendana la nshi yayaye ndekaka nkeketala. Ekɔ mɛtɛ dia ndooko onto la l’atei aso leya l’eshikikelo tshɛ woho wayototonga l’andja w’oyoyo, koko etena katɛso anto yema y’akambo weyaso wendana la lɔsɛnɔ la l’andja w’oyoyo sho keketshanaka lam’asaso ndo sho mɛnyaka mbetawɔ kaso lo alaka waki Nzambi. Etena kakembola ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ etshumanelo ka la Rɔmɔ, anangɛso l’akadiyɛso wakangɛnangɛna ‘woho wakawakeketshana’ ndo kɛsɔ mbasalaso sho la wɔ lo nshi ya paa nyɛ.—Rɔmɔ 1:11, 12.

17 Kanaka yimba lo kɛnɛ kendana l’akambo wa lo nshi yayaye koka tokimanyiya nto dia sho ndɔshana la tokanyi ta kɔlɔ tendana la ekakatanu wahomana la so nshi nyɛ. Ondo kɛsɔ mbakasale ɔpɔstɔlɔ Petero etena kakandatɛ Yeso ate: “Enda, sho takatshike diangɔ diaso tshɛ ndo takakoyele, kakɔna mɛtɛ kayotokondja?” Dia nkimanyiya Petero ndo anto akina waki lawɔ dia vɔ nkana yimba lo kɛnɛ kendana la nshi yayaye, Yeso akawatɛ ate: “Lo mɛtɛ kanyotɛmi nte: L’etena kayetɛma diangɔ tshɛ eyoyo, etena kayodjasɛ Ɔna onto lo kiti kande ka lowandji ka lotombo, nyu wanɛ wakandjele nyayodjasɛ ndo nyu lo kiti ya lowandji dikumi la hiende ndo nyayolombosha waoho dikumi l’ahende w’Isariyɛlɛ. Ndo onto tshɛ lakatshike mvudu, kana anango, kana akadiyɛnde, kana she, kana nyango, kana ana, kana dikambɔ lo lokombo lami, ayolongola kɛnɛ kakandatshike ndodia l’efula ndo ayokita lɔsɛnɔ la pondjo.” (Mat. 19:27-29) Dui sɔ diakakoke nkimanyiya Petero ndo ambeki akina dia vɔ nkana yimba lo ɔkɛndɛ wayotonga la wɔ lo Diolelo diayolɛ nkɛtɛ k’otondo ndo mbela ɛtshɔkɔ w’efula le akanga w’okitanyiya.

18. Wahɔ akɔna wakondjaso ɛlɔ kɛnɛ lo kanaka yimba lo woho wayokotshama alaka waki Nzambi?

18 Ekambi waki Jehowa wa la nkɛtɛ wokokondjaka wahɔ lo kanaka yimba lo ekotshamelo k’alaka waki Nzambi. Abɛlɛ akeyaka awui efula wendana l’asangwelo waki Nzambi wa nɔngɔsɔla nkɛtɛ lo nshi yayaye, nde aki la mbetawɔ ndo la elongamelo ka shikaa. Abrahama aki la etsha wa diambo wa la mbetawɔ nɛ dia nde ‘akɛnyi’ dui dimɔtshi diendana la okotshamelo wa prɔfɛsiya kaki Nzambi kendana la ‘kanula’ yakalakema. (Etat. 3:15) Mɔsɛ “akake washo lo difuto” lo nsala akambo la mbetawɔ ndo lo mfudia ngandji kakandokaka Jehowa. (Hɛb. 11:26) Mbetawɔ kaso ndo ngandji kokaso Nzambi koka mfula naka sho nkamba la dikoka diaso dia nkana yimba lo woho wayokotshama alaka waki Jehowa. Lo sawo diayela, tayɔkɛtshanya woho wakokaso nkamba la losha l’oma le Nzambi lɔsɔ lo yoho yoleki dimɛna.