1-3. Lande na kakashikikɛ kadiyɛso kɛmɔtshi ɔnɛ Jehowa mbeyaka kɛnɛ keso la tɔ ohomba?

LANA lele ombatshi mboka wa pondjo hohɛki dui diakasalema lushi lɔmɔtshi l’eleko k’ɔwɔ l’Allemagne lo 2012. Nde aki l’eshikikelo ɔnɛ alɔmbɛlɔ ande ahende wa shikaa wakakadimɔma. Nde akasale dɔmbɛlɔ dia ntondo etena kakinde lo kawolo otsha lo sɛkɛ dia ndɛkɛ dia Jehowa mbodiholɛ mboka dia nde nsambisha. Nde akasale dɔmbɛlɔ dia hende etena kakandakome lo sɛkɛ dia ndɛkɛ ndo kakawawotɛ ɔnɛ aviyɔ wotoyonɛ wayotshɔ loyi. Lana akalɔmbɛ Jehowa ekimanyielo l’ɔtɛ wakashile falanga yande suke la tshɛ l’ofutelo wa mboka ndo wakinde komonga la dihole dia todjasɛ lushi lakɔ.

² Kam’akashidiya Lana la nsala dɔmbɛlɔ diande dia hende, nde akoke onto ɔmɔtshi awotɛ ate: “Lana akemwe, asalayɛ lanɛ?” Ɔlɔngɔlɔngɔ wakatɛkɛtaka la nde ɔsɔ aki osekande lakɔtɔka lande kalasa. Ɔlɔngɔlɔngɔ akɔ aki la nyango ndo tshɛnde wakawotshindɛ lo sɛkɛ dia ndɛkɛ etena kakandatatshɔka otsha l’Afrique du Sud. Etena kakawoke okakatanu waki la Lana, Elke nde la nyango, wakelɛ Lana l’ɔngɛnɔngɛnɔ tshɛ dia nde tohanga lakawɔ. Elke nde la nyango wakalongola Lana dimɛna efula ndo wakawokaka ambola wendana la dietawɔ diande ndo wendana l’olimu ande w’ombatshi mboka.

 ³ La wedi a pindju, l’ɔkɔngɔ wa vɔ ndɛ yangɔ ya pindju, Lana akawakadimola ambola awɔ l’ekimanyielo ka Bible, ndo nde akɔshi adrɛsɛ awɔ l’oyango wa ndjowesa nsaki kawɔ. Lana akakalola lakawɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo ekɔ lo ntetemala nkamba olimu ande w’ombatshi mboka. Nde akashihodia dia ɔnɛ “Latukaka dombelo,” akadjaka yimba lo woho wakatetaka akambo.—Osam. 65:2.

4. Ehomba akɔna wayangaso nsɛdingola?

⁴ Etena kahomanaso l’okakatanu ɔmɔtshi la shashimoya, tatongake l’okakatanu dia nɔmba ekimanyielo, nɛ dia Jehowa ekɔ suke dia mboka alɔmbɛlɔ wa ngasɔ w’oma le ekambi ande wa kɔlamelo. (Osam. 34:15; Tuk. 15:8) Naka sho kanaka yimba lo dɔmbɛlɔ dia ɛnyɛlɔ, kete tayɛna dia tekɔ l’ehomba ekina woleki weke wahombaso nɔmbaka. Ɛnyɛlɔ, tayanga nsɛdingola woho wɛnama ehomba aso wa lo nyuma lo akambo asato w’ekomelo wa lo dɔmbɛlɔ dia ɛnyɛlɔ. Laadiko dia laasɔ, ekɔ yoho kina yakokaso nsɛna lo yoho yɔtɔnɛ la dikambo dia nɛi dia lo dɔmbɛlɔ dia ɛnyɛlɔ diendana la mbo ya ndɛ ya lushi l’ɛlɔ.—Adia Mateo 6:11-13.

5, 6. Lande na kele kaanga naka tekɔ la lomombo la l’emunyi efula, ekɔ ohomba nɔmbaka ɔnɛ otosha mbo ya ndɛ ya lushi l’ɛlɔ?

⁵ Tolembete dia dɔmbɛlɔ nɛ mendanaka l’onto ndamɛ, diɔ hadiote ɔnɛ “ombisha” mbo ya ndɛ ya lushi l’ɛlɔ, koko ɔnɛ “otosha” mbo ya ndɛ ya lushi l’ɛlɔ. Victor, lele omendji w’otshimbedi l’Afrikɛ mbutaka ate: “Mbala efula, dimi mbishaka Jehowa losaka l’oma k’ɛse otema, nɛ dia dimi la wadɛmi hatoyakiyanya amboleka dia mbeya oma lɛnɛ ayoya mbo ya ndɛ ya lushi layela kana ndjakiyanya dia mbeya onto layotofutɛ luudu. Anangɛso wekɔ lo tokimanyiya lushi tshɛ. Koko, dimi nɔmbaka dia wanɛ watokimanyiya nkondja ekimanyielo ka nkandola ekakatanu wele la wɔ wendana l’ekondjelo.”

⁶ Naka tekɔ la mbo ya ndɛ efula, kete sho kokaka kanɛka anangɛso l’akadiyɛso wele wola kana wambohomana la mpokoso mɔtshi. Hatohombe mbalɔmbɛka tsho, koko sho pombaka nsala akambo lo yoho yɔtɔnɛ l’alɔmbɛlɔ aso. Ɛnyɛlɔ, sho kokaka nkahana kɛnɛ kele la so l’asekaso ambetawudi wele lo dihombo. Sho koka nto kimɔka weshasha wa la lolango mbala la mbala dia sukɛ olimu aso w’esambishelo wa l’andja w’otondo, teya dia weshasha ɛsɔ wekɔ lo kambema olimu dimɛna.—1 Jni. 3:17.

7. Ɛnyɛlɔ kakɔna kakakambe la Yeso dia mɛnya ohomba wa dako diande di’ɔnɛ “tanyoyakiyanyake pondjo dikambo dia loyi”?

⁷ Aha la taamu, lo mbuta dia mbo ya ndɛ ya lushi l’ɛlɔ, Yeso konanga mbuta dia sho ndjasha l’oweso wa lomombo la l’emunyi. Diakɔ diele, nde akɛnya woho walɔtsha Nzambi alɛmbɔlɛmbɔ ndo akate ate: “Shi nde ayoleka nyɔlɔtsha, nyu akanga wa mbetawɔ ka tshitshɛ le? Ɔnkɔnɛ, tanyoyakiyanyake pondjo nyate, . . . ‘Ayotɔlɔta na?’” Nde akakomiya ɛtɛkɛta ande lo kalolɛ dako di’ohomba nɛ ate: “Tanyoyakiyanyake pondjo dikambo dia loyi.” (Mat. 6:30-34) Lo dihole dia ndjakiyanya di’ehomba aso wa lo nshi yayaye, sho pombaka ngɛnangɛna la kɛnɛ kakondjaso lushi la lushi. Ɛnyɛlɔ, sho koka nɔmba dia monga la dihole dia mbidjasɛ, olimu wakoka tokimanyiya dia nkokɛ nkumbo kaso ndo lomba la sho mbɔsa tɛdikɔ t’amɛna tendana la yoonge. Koko, naka sho nɔmbaka paka di’ehomba wa lo demba ɛsɔ eto, kete ayɛnama dia sho bu la wɛdimo. Tekɔ l’ehomba wa lo nyuma woleki tshɛ ohomba wahombaso nɔmbaka.

8. Ɛtɛkɛta wa Yeso wendana la mbo ya ndɛ ya lushi l’ɛlɔ, toholaka dia tekɔ l’ohomba akɔna? (Enda osato wele lo mbɔtwɛlɔ.)

⁸ Ɛtɛkɛta wa Yeso wendana la mbo ya ndɛ yaso ya lushi l’ɛlɔ, toholaka nto dia tekɔ l’ohomba wa mbo ya ndɛ ya lo nyuma. Nde akate ate: “Onto hayala la lɔsɛnɔ oma lo mbo ya ndɛ tsho, koko ndjalaka la lɔ oma lo ɔtɛkɛta tshɛ watomba oma l’onyɔ wa Jehowa.” (Mat. 4:4)  Diakɔ diele, sho pombaka ntetemala nɔmba dia Jehowa ntetemala tosha mbo ya ndɛ ya lo nyuma lo tena diahombama.

9. Lo woho akɔna wele pɛkato yaso ‘abasa’?

⁹ Lande na kakakambe Yeso la tshɛkɛta ‘abasa’ etena kele lo diaaso dikina nde akatɛkɛta dia “pɛkato”? (Mat. 6:12 nɔtɛ; Luka 11:4) Ambeta ɛnɔnyi ndekana 60 wele, Tshoto y’Etangelo mɔtshi yakalembetshiya ɔnɛ: “Onto lambosala pɛkato lo nsekola ɔlɛmbɛ waki Nzambi ambokolama dibasa le nde. . . . Lo menda pɛkato yoosalɛso, Nzambi mɛtɛ koka tɔlɔmba etondo wa nsɛnɔ yaso. . . . Nde koka minya wɔladi ande oma le so ndo mpembola diɔtɔnganelo diasande la so. . . . Tekɔ la dibasa diande dia ngandji ndo dia mbokitanyiya. Diakɔ diele, etena kasalaso pɛkato, kete hatofutshi dibasa diande dia ngandji, nɛ dia pɛkato ekɔ djembetelo yɛnya di’onto hoki Nzambi ngandji.”—1 Jni. 5:3.

10. Lo ndjela ehomɔ kakɔna kakoka Jehowa todimanyiya pɛkato, ndo ngande wayaokaso lo dikambo sɔ?

¹⁰ Tekɔ mɛtɛ l’ohomba wa Nzambi todimanyiya munga yaso lushi la lushi, dui sɔ mɛnyaka ohomba wa ehomɔ k’oshinga w’etshungwelo wakakimɔ Yeso dia todimanyiya pɛkaso. Kaanga mbakafutama oshinga w’etshungwelo ɔsɔ ambeta ɛnɔnyi suke la 2000, sho pombaka mbɔɔsa la nɛmɔ oko woshasha wotoshawɔ ɛlɔ. “Oshinga w’etshungwelo” wa nsɛnɔ yaso wekɔ “la nɛmɔ di’efula” diele ndooko dui diakoka onto lele keema kokele tosalɛ ko sukana kaanga suke la mbofuta. (Adia Osambu 49:7-9; 1 Petero 1:18, 19.) Diakɔ diele, tatotshikake dia mbisha Nzambi losaka l’ɔtɛ wa shakasaka ya woshasha shɔ. Ndo nto, etelo k’ɔnɛ “pɛkato yaso,” koko aha “pɛkato yami,” toholaka ɔnɛ onto tshɛ la lo nkumbo kaso k’atɛmɔdi ekɔ l’ohomba wa yɛdikɔ yoludi la kɛtshi shɔ. Mbokɛmaka dia, Jehowa halange dia sho ndjakiyanyaka tsho lo dikambo dia lonyuma laso, koko ndo lo dikambo di’anto akina ndo wanɛ watosalɛ munga. Mbala efula, munga shɔ mongaka ya totshitshɛ ndo toshaka diaaso dia mɛnya ɔnɛ sho mɛtɛ mbokaka anangɛso l’akadiyɛso ngandji ndo nangaka mbadimanyiya oko watodimanyiya Nzambi la kɛtshi tshɛ.—Kɔl. 3:13.

11. Lande na kele ekɔ ohomba dimanyiyana?

¹¹ Lonyangu ko, oko weso anto wele keema kokele sho ndjokomaka lo mombɛ anto amɔtshi tokumbɛkumbɛ. (Lew. 19:18)  Naka onto ɔmɔtshi ambotosalɛ dui dimɔ ko sho ntatɛ kɔndɔlɛ anto akina, kete vɔ wayoyatambiya lɔkɔ, ko dui sɔ diayodja diatɔnelo l’etshumanelo. Naka sho mbetawɔ dia dui dia ngasɔ ntetemala, kete tayɛnya dia hatɔshi oshinga w’etshungwelo ndo kɛtshi katoka Nzambi la nɛmɔ. Naka hatodimanyiya anto akina munga yawɔ, kete Jehowa hotodimanyiya pɛkato yaso. (Mat. 18:35) Yeso akalembetshiya dui sɔ yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa nde nsala dɔmbɛlɔ dia ɛnyɛlɔ. (Adia Mateo 6:14, 15.) Ndo nto, naka sho nangaka dia Nzambi todimanyiya kɔlɔ yaso, kete sho pombaka nsala la wolo diaha nsala pɛkato ka woke. Woho wewɔso dia nsala pɛkato, ambotokonya lo dikambo dikina dia lo dɔmbɛlɔ.—1 Jni. 3:4, 6.

12, 13. a) Kakɔna kakakomɛ Yeso yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa nde batizama? b) Lande na kele onto ndamɛ mbele l’ɔkɛndɛ naka nde ambɔkɔ l’ohemba? c) Kakɔna kakɛnya Yeso lo ntshikala la kɔlamelo polo lo nyɔi?

¹² Kɛnɛ kakakomɛ Yeso yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa nde batizama, koka tokimanyiya dia nshihodia ohomba wa dɔmbɛlɔ di’ɔnɛ: ‘Totokonyake l’ohemba.’ Nyuma ka Nzambi kakalɔmbɔla Yeso otsha l’oswe. Lande na? ‘Dia Diabolo towohemba lɛkɔ.’ (Mat. 4:1; 6:13) Onde dui sɔ taambiyaka? Hatokoke mamba naka sho nshihodia ɔkɔkɔ woleki woke wakatome Nzambi Ɔnande la nkɛtɛ. Dui sɔ diakasalema dia mbisha okadimwelo lo ambola wakonyiyama etena kakatone Adama la Eva lowandji laki Nzambi. Dia nkadimola ambola asɔ, aki ohomba di’etena k’otale mbeta. Ɛnyɛlɔ, onde dui dimɔtshi dia kɔlɔ diakasalema lo woho wakatonge Nzambi onto? Onde onto la kokele akakoke ntshikala la kɔlamelo le Nzambi oyadi tɔsɛngiya takɔna tshɛ t’oma le “kanga kɔlɔ”? Onde anto wakakoke ndeka monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo ndjalɔmbɔla aha l’ekimanyielo kaki Nzambi, oko wakate Satana? (Etat. 3:4, 5) Dia nkadimola ambola wa ngasɔ, akalɔmbama di’etena k’otale mbeta, dia ditongami tshɛ diele la yimba mɛna dia Jehowa kambaka la lowandji lande lo yoho ya dimɛna.

¹³ Jehowa ekɔ ekila ndo nde hahembaka ndooko onto dia nsala kɔlɔ. Koko, Diabolo mbele “Ohembanyi.” (Mat. 4:3) Diabolo mbahembana. Koko, onto ndamɛ mbakoka mbetawɔ dia nɛndjama la ohemba kana bu. (Adia Jakɔba 1:13-15.) Yeso lo wedi ande, akashike tanga la ntondo k’ohemba tshɛ aha la ntshimbatshimba lo nshila awui w’oma l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi. Lo nsala ngasɔ, Yeso akasukɛ lowandji losembwe laki Nzambi. Koko, Satana kopekɔ. “Nde akootshike polo lam’ayondokondja diaaso dikina dia dimɛna.” (Luka 4:13) Yeso akatetemala nshika tanga lo welo tshɛ wakadje Satana dia ndanya olowanyi ande. Kristo akasukɛ lowandji losembwe la Jehowa ndo akɛnya dia onto la kokele kokaka ntshikala la kɔlamelo kaanga la ntondo k’ohemba woleki wolo tshɛ. Koko, Satana ekɔ lo mpemba dia nkɔsha ambeki waki Yeso, mbidja ndo wɛ.

14. Kakɔna kakokaso nsala diaha sho nkɔ l’ohemba?

¹⁴ L’ɔtɛ wa ambola wakonyiyama lo dikambo dia lowandji la Nzambi, Jehowa tshikaka dia Ohembanyi nkamba l’andja ɔnɛ dia tohemba. Aha Nzambi mbatokonya l’ehemba. Koko, nde ndjaɛkɛka le so ndo nde nangaka dia tokimanyiya. L’ɔtɛ walɛmiyande lotshungɔ laso la nsɔna kɛnɛ kalangaso, Jehowa heekɛ lonya mbala kakɔ ɔtɔi diaha sho nkɔ l’ohemba. Sho pombaka nsala awui ahende anɛ: nsungukala lo nyuma ndo ntetemala nɔmba. Ngande wakadimola Jehowa alɔmbɛlɔ aso?

15, 16. a) Naa ehemba ɛmɔtshi wahombaso nshika tanga? b) Ele l’onongo naka onto ambɔkɔ l’ohemba?

¹⁵ Jehowa toshaka nyuma k’ekila kakoka tokeketsha ndo tokimanyiya dia nshika tanga la ntondo k’ehemba. Nde akatosha nto Bible  ndo etshumanelo dia tɔhɛmɔlaka di’aha sho mbetshaka wenya l’awui w’anyanya, tshupaka falanga yaso ndo nshisha wolo aso l’oweso wa lomombo la l’emunyi. Espen la Janne mbidjasɛ lo wodja ɔmɔtshi w’ɔngɔnyi wa l’Erɔpɛ. L’edja k’ɛnɔnyi efula, vɔ waki ambatshi mboka wa pondjo lo ɛtshi ka nkɛtɛ kɛmɔtshi ka lo wodja awɔ kakiwɔ l’ohomba efula w’ekimanyielo. Lam’akotɔ ɔnawɔ la ntondo, vɔ wakatshike olimu w’ombatshi mboka ndo nshi nyɛ waya l’ɔna la hende. Espen mbutaka ate: “Mbala efula, sho nɔmbaka Jehowa diaha sho ndjɔkɔ l’ohemba etena kɛnɛ kayaso bu l’akoka wa mbetsha wenya efula dia nkamba elimu wa l’okongamelo oko wakatasalaka. Sho nɔmbaka Jehowa dia tokimanyiya dia ntetemala monga la lonyuma la dimɛna ndo l’ohetoheto l’esambishelo.”

¹⁶ Ohemba okina wambokokanɛ lo nshi yaso nyɛ ele wendelo w’esato wɛnyawɔ anto etakataka. Naka tambɔkɔ l’ohemba wa ngasɔ, hatohombe mbisha Satana onongo. Lande na? Nɛ dia Satana la andja ande hawokoke totshutshuya la wolo dia nsala kɛnɛ tshɛ kahatalange. Anto amɔtshi wakakɔ l’ohemba ɔsɔ lo mbetawɔ dia timba tawɔ nkanyiya akambo wa kɔlɔ. Koko, anangɛso l’akadiyɛso efula wekɔ lo nshika tanga ndo sho koka nsala dui sɔ.—1 Kɔr. 10:12, 13.

17. a) Ngande wakokaso nsɛna lo yoho yɔtɔnɛ la dɔmbɛlɔ di’ɔnɛ ototshungole oma le kanga kɔlɔ? b) Ɔngɛnɔngɛnɔ akɔna waya k’emembe?

¹⁷ Dia nsɛna lo yoho yɔtɔnɛ la dɔmbɛlɔ di’ɔnɛ “ototshungole oma le Kanga kɔlɔ,” sho pombaka nsala la wolo diaha monga “ase andja ɔnɛ [waki Satana].” Hatohombe nanga “andja ɔnɛ [waki Satana] kana diangɔ dia l’andja ɔnɛ.” (Jni. 15:19; 1 Jni. 2:15-17) Nsala dui sɔ ekɔ tshondo ya ta dia lushi la lushi. Ande ɔngɛnɔngɛnɔ wayonga la so etena kayokadimola Jehowa dɔmbɛlɔ sɔ lo minya Satana ndo nanya andja ande wa kɔlɔ lee! Koko, sho pombaka mbohɔka dia etena kakakashema Satana oma l’olongo, nde akeyaka dia etena kambootshikalɛ kaya mondo. La nkɛlɛ tshɛ, nde ekɔ lo nsala kɛnɛ tshɛ kakokande nsala dia toshishɛ olowanyi aso. Diakɔ diele, sho pombaka ntetemala nɔmba dia ntshungɔ oma le nde.—Ɛny. 12:12, 17.

18. Dia ndjohandɔ l’ekomelo k’andja waki Satana, ahombayɛ ntetemala nsala?

¹⁸ Onde wɛ ngɛnangɛnaka nsɛna lo andja wele Satana bu? Naka eelo, kete tetemala nɔmba dia Diolelo diaki Nzambi ndja dia lokombo laki Nzambi kidiama ndo dia lolango lande salema la nkɛtɛ. Endɛka le Jehowa dia nde kokotshɛ ehomba ayɛ wa lo nyuma ndo wa lo demba. Eelo, yashikikɛ dia sɛnaka lo yoho yɔtɔnɛ la dɔmbɛlɔ dia ɛnyɛlɔ.