Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

Kambɛ Jehowa aha la wɛɛwɛwɔ

Kambɛ Jehowa aha la wɛɛwɛwɔ

“Mariya . . . akadjasɛ l’ekolo wa Nkumadiɔndjɔ ndo akoohokamɛka. Yimba yaki Maata tshɛ yaki paka l’elimu efula waki la nde.”—LUKA 10:39, 40.

ESAMBO: 94, 134

1, 2. Lande na kakokaka Yeso Maata ngandji, ko na kɔlɔ kakasale Maata kɛnya dia nde komonga kokele?

ETENA kakanyiyayɛ lo dikambo dia Maata kadiyɛnde la Lazaro, woho akɔna w’onto wafɔnyayɛ wakinde? Bible mɛnyaka dia Maata aki ɔngɛnyi w’oshika waki Yeso ndo tɔ mbutaka ɔnɛ nde akawokaka ngandji. Aha la taamu, nde komonga womoto laamɛ lakokamaka ngandji oma le Yeso ndo lakandalɛnyaka. Ɛnyɛlɔ, Mariya kadiyɛnde la Maata, aki nto ɔngɛnyi waki Yeso wa ma ma. Ndo Yeso akokaka Mariya wa nyango ngandji. (Joani 11:5; 19:25-27) Ko, lande na kele Yeso akokaka Maata ngandji?

2 Yeso akokaka Maata ngandji nɛ dia nde aki ɔlɔlɔ, kanga lokaho, ndo nto nde akakambaka olimu efula. Koko, laadiko di’akambo asɔ tshɛ, nde akawokaka ngandji l’ɔtɛ wakinde la mbetawɔ ka wolo. Nde aketawɔka akambo tshɛ waketshaka Yeso ndo nde komonga la taamu dia Yeso mbaki Mɛsiya wakalakema. (Joani 11:21-27) Kaanga mbakidiɔ ngasɔ, Maata komonga onto la kokele. Oko onto tshɛ la l’atei aso, nde akasalaka wandja. Ɛnyɛlɔ, mbala kɛmɔtshi kakatshu Yeso towaembola lakawɔ, Maata akomalɛ kadiyɛnde Mariya ndo nde akatɛ Yeso dia mbongola. Maata akawotɛ ate: “Nkumadiɔndjɔ, wɛ hɛnyi dia kosɛmi ambotshikɛ elimu tshɛ dimɛ? Tɛnde ayokimanyiya.” (Adia Luka 10:38-42.) Lande na kakatɛkɛta Maata ngasɔ ndo wetshelo akɔna wakondjaso oma lo woho wakokadimola Yeso?

MAATA AKEKOLA YIMBA

3, 4. Kakɔna kakasale Mariya kakangɛnyangɛnya Yeso, ndo wetshelo akɔna wakakondja Maata? (Enda osato wele lo mbɔtwɛlɔ.)

3 Yeso aki la lowando l’ɔtɛ wakawelɛ Maata la Mariya lo luudu lawɔ ndo nde akangɛnangɛna nkamba la diaaso sɔ dia mbaetsha akambo wa mɛtɛ w’ohomba. Aha la tshimbatshimba, Mariya akadjasɛ suke la nde, ‘ahokamɛ Nkumadiɔndjɔ.’ Nde akangɛnangɛna mbeka oseka dikambo tshɛ diakandakoke mbeka oma le Ombetsha a Woke. Maata nde lawɔ akahombe nsɔna dia mpokamɛ Yeso. Ndo Yeso otowandola otondotshika kɛnɛ kakandasalaka ko mbidja yimba lo kɛnɛ kakinde lo mbetsha.

4 Koko Maata akekola yimba. Nde akayasha tshɛ l’olimu wa mbahɛ diangɔ dia laande lo dikambo dia Yeso ndo dia nsala akambo akina efula dia mbolongola dimɛna lo yoho yakoka. Etena kakɛnyi Maata dia Mariya hookimanyiya, nde aki la kɛlɛ ndo akɛviya Yeso. Yeso akɛnyi dia Maata aki lo nsala akambo efula, diakɔ diele la ngandji tshɛ nde akawotɛ ate: “Maata, Maata, wɛ ekɔ lo ndjakiyanya ndo ekɔ lo ndjaɛnya paa la diangɔ efula.” Nde akawɛnya dia kaanga yangɔ ya ndɛ ya tshitshɛ ayokoka. Oma laasɔ, Yeso akandola Mariya lo woho wakandohokamɛka la yambalo tshɛ. Nde akate ate: “Nɛ dia Mariya ambɔsɔna kɛnɛ koleki dimɛna ndo hawotowɔkɔsɔlatɔ.” Mariya akakoke mbohɛ kɛnɛ kakandale lo diaaso sɔ, koko aha la taamu nde kombohɛ pondjo akambo wakandeke oma le Yeso ndo woho wakandawandola. Oma l’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi 60, ɔpɔstɔlɔ Joani akayofunda ate: ‘Yeso akokaka Maata, la Mariya ngandji.’ (Joani 11:5) Ɛtɛkɛta ɛsɔ mɛnyaka ɔnɛ Maata aketawɔ wongwelo wa la ngandji waki Yeso ndo akakambɛ Jehowa la kɔlamelo polo l’ekomelo ka lɔsɛnɔ la nde.

5. Lande na kele ekɔ okakatanu wa wolo ɛlɔ kɛnɛ dia ndjasha lo kɛnɛ koleki ohomba, ndo naa dimbola diayotokadimola?

5 Sho mbetawɔka ɛlɔ kɛnɛ di’ekɔ akambo efula wakoka tekola timba oma l’olimu wakambɛso Jehowa ndeka woho wakidiɔ lo nshi yakafundamaka Bible. Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka divwa 15, 1958 lo Angɛlɛ, yakahɛmɔla anangɛso l’akadiɛso diaha vɔ mbetawɔ dihomɔ dia ntshulatshula mbekola timba tawɔ oma l’olimu wakambɛwɔ Jehowa. Kaanga l’etena kɛsɔ, akɛnamaka dia oseka lushi tshɛ, wakatondjaka ehomɔ kɛmɔtshi k’oyoyo. Diangɔ diele oko tojurnalɛ, aradiyo, waa filmɛ, ndo televiziɔ, diambokokanɛ. Tshoto y’Etangelo yakɔ yakate dia lam’ele tambosukana suke la ekomelo ka dikongɛ nɛ, “akambo w’ekola timba wayofulanɛ.” Ɛlɔ kɛnɛ kamboleka akambo efula wakoka tekola timba oleki woho wakidiɔ lo nshi yakete. Akokaso nsala dia sho ndeka mbokoya Mariya ndo ndjasha lo tɛmɔlaka Jehowa?

TATOKAMBAKE L’ANDJA ƆNƐ TSHƐ LO TSHƐ

6. Ngande wakakambe ekambi wa Jehowa la dihomɔ dia tshulatshula?

6 Ekambi waki Jehowa wakakambe la dihomɔ dia tshulatshula dia l’andja ɔnɛ dia nsambisha lokumu l’ɔlɔlɔ. Ɛnyɛlɔ, la ntondo ndo lo nshi yakalɔmaka ta dia ntondo di’andja w’otondo, vɔ wakɛnya “Photo-Drame de la Création.” Lo nkamba la wɛnɛlɔ ndo la waa filmɛ ya tomondo yaki la waa kulɛrɛ ndo la mishiki wa lohoma, wakasambisha miliyɔ y’anto wa lo wedja efula. Ekomelo ka “Photo-Drame,” kakɛnyaka etena ka wɔladi kayonga lam’ayolɛ Yeso Kristo nkɛtɛ. L’ɔkɔngɔ diko, ekambi waki Jehowa wakayokamba la aradiyo dia dianganya losango la Diolelo l’ahole wa ntale wa l’andja w’otondo. Ɛlɔ kɛnɛ, tekɔ lo nkamba la waa ɔrdinatɛrɛ ndo Ɛtɛrnɛtɛ dia nsambisha anto l’ahole tshɛ wewɔ, kaanga l’ahole wa ntale.

Tetawɔke di’ɛngɔ tshɛ kele bu ohomba mbekola yimba yayɛ oma l’ɔtɛmwɛlɔ ayɛ le Jehowa (Enda odingɔ 7)

7. a) Lande na kele ekɔ waale lo nkamba l’andja ɔnɛ tshɛ lo tshɛ? b) Lo diangɔ diakɔna diahombaso monga la yewo y’efula? (Enda nɔtɛ ka l’ɛse ka dikatshi.)

7 Bible tɔhɛmɔlaka di’aha sho nkamba l’andja ɔnɛ tshɛ lo tshɛ. Dui sɔ nembetshiyaka mbetsha wenya efula lo diangɔ dia ntondja andja ɔnɛ. (Adia 1 Kɔrɛtɔ 7:29-31.) Diangɔ dimɔtshi l’atei adiɔ keema kɔlɔ, koko diɔ koka tɔsɛ wenya aso efula. Ɛnyɛlɔ, sho mbeyaka ngɛnangɛna tɔkɛnyɔ, mbadia abuku, menda televiziɔ, membolaka ahole w’amɛna efula, wa makashinyi ndo mbishola tshulatshula dieke katomba kana di’eshinga wolo efula. Anto efula nangaka fundanɛ l’olui l’Ɛtɛrnɛtɛ, tomanɛ mesajɛ w’etale ndo wa weho ekina l’Ɛtɛrnɛtɛ, kana ntetemala nyanga nsango y’eyoyo kana etombelo wa tɔkɛnyɔ. Koko, anto amɔtshi koka nkoma fumbe lo nsala akambo asɔ. * (Enda nɔtɛ ka l’ɛse ka dikatshi.) (Undaki 3:1, 6) Naka sho mbetshaka wenya l’akambo wele keema ohomba, kete sho mbeyaka ndjonya yambalo yaso lo kɛnɛ koleki ohomba mbuta ate, woho watɛmɔlaso Jehowa.—Adia Ɛfɛsɔ 5:15-17.

8. Lande na kele ekɔ ohomba efula diaha sho nanga diangɔ dia l’andja ɔnɛ?

8 Satana salaka kɛnɛ tshɛ kakokande nsala dia ntonda oma lo diangɔ dia l’andja ɔnɛ ndo mbekola timba taso oma l’olimu wakambɛso Jehowa. Satana akasale dikambo sɔ lo ntambe ka ntondo, ndo amboleka disala lo yoho y’efula nshi yaso nyɛ. (2 Timɔte 4:10) Diakɔ diele, sho pombaka sɛdingolaka woho wayaokaso dimɛna dimɛna lo kɛnɛ kendana la diangɔ dia l’andja ndo nsala etshikitanu wahombama. Bible totɛka ɔnɛ hatohombe nanga diangɔ dia l’andja ɔnɛ. Koko, sho pombaka nkukutɛ la wolo ngandji kokaso Jehowa. Naka sho nsala ngasɔ, kete ayonga dui dia wɔdu efula nkitanyiya Jehowa ndo ntshikala suke la nde.—1 Joani 2:15-17.

NTETEMALA NDJASHA L’AKAMBO WOLEKI OHOMBA TSHƐ

9. Kakɔna kaketsha Yeso ambeki ande dia vɔ ndjasha lɔkɔ, ndo ngande wakandatshike ɛnyɛlɔ?

9 Oko wakandetsha Maata la ngandji tshɛ diaha nde mbekola yimba lo akambo efula, Yeso aketsha ambeki ande wetshelo akɔ waamɛ. Nde akaakeketsha dia vɔ ntetemala ndjasha l’olimu wa Jehowa ndo wa Diolelo diande. (Adia Mateo 6:22, 33.) Yeso ndaamɛ akatshike ɛnyɛlɔ koleki dimɛna efula. Nde komonga la diangɔ efula ndo nde komonga la luudu kana l’ɛtshi kɛmɔtshi ka nkɛtɛ kakinde hita.—Luka 9:58; 19:33-35.

10. Ɛnyɛlɔ kakɔna ka dimɛna kakatotshikɛ Yeso?

10 Yeso kombetawɔ di’oseka ɛngɔ tshɛ mbekola yimba yande l’olimu w’esambishelo. Ɛnyɛlɔ, yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa nde ntatɛ nsambisha, elui w’anto wa la Kapɛrɛnauma wakalange dia Yeso mbetsha wenya efula l’osomba awɔ. Kakɔna kakandasale? Nde akayasha tshɛ l’ɔkɛndɛ ande. Nde akate ate: “Dimi pombaka mbewoya lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo dia Nzambi ndo l’esomba ekina, nɛ dia l’ɔtɛ wa dikambo sɔ mbakamatomama.” (Luka 4:42-44) Yeso akandaka nkɛndɔ y’etale dia tosambisha lokumu l’ɔlɔlɔ ndo dia teetsha anto efula wakakoke tanema. Kaanga mbaki Yeso onto la kokele, nde akalɛmbaka ndo akongaka l’ohomba wa diomuyelo nɛ dia nde akakambaka wolo efula.—Luka 8:23; Joani 4:6.

Yeso akatetsha dia naka sho ndjasha efula dia monga la diangɔ efula, kete sho koka ndjekola timba taso oma l’olimu wakambɛso Nzambi

11. Kakɔna kakasale Yeso etena kakawombola pami kɛmɔtshi lo kɛnɛ kendana la dikambo diande hita? Wetshelo akɔna waketsha Yeso ambeki ande?

11 L’ɔkɔngɔ diko, etena kakeetshaka Yeso ambeki ande wetshelo ɔmɔtshi w’ohomba, pami kɛmɔtshi akohembola ɔtɛkɛta ndo akawotɛ ate: “Ombetsha, tɛ ɔnalengo akahane la mi sango.” Yeso kopemba nkandola dikambo diendana la pami kɛsɔ hita. Nde konanga mbekola yimba yande etena kakandetshaka ambeki ande. Koko, nde akakambe la diaaso sɔ dia mbaetsha ɔnɛ naka vɔ ndjasha lo monga la diangɔ efula, kete vɔ koka ndjekola timba tawɔ oma l’olimu wakawakambɛka Nzambi.—Luka 12:13-15.

12, 13. a) Kakɔna kakasale Yeso kakambiya anto amɔtshi la Jerusalɛma? b) Kakɔna kakasale Yeso etena kakawombola Filipɛ dia kana ayokoka ase Grɛkɛ mɛnana la nde?

12 Yema tshitshɛ l’ekomelo ka nshi ya lɔsɛnɔ la nde oko onto Yeso aki la lɔkɔnyɔ l’efula. (Mateo 26:38; Joani 12:27) Nde akeyaka dia nde ayosoyama efula ndo ayodiakema. Nde akeyaka nto dia nde aki l’olimu efula wa nsala la ntondo ka nde ndjakema. Ɛnyɛlɔ, Lushi la lobingu, Ngɔndɔ ka Nisana 9, Yeso akɔtɔ la Jerusalɛma ahemi l’adiko dia mponda. Elui w’anto wakoolongola oko Nkumekanga. (Luka 19:38) La wedi a pindju, la dihonga tshɛ Yeso akatshanya apami wa lokaki wakasondjaka diangɔ l’oshinga wa wolo ndo wakavaka anto lo tɛmpɛlɔ.—Luka 19:45, 46.

13 Ase Grɛkɛ amɔtshi wakaye la Jerusalɛma dia ndjosala dambo di’Elekanelo, wakɛnyi kɛnɛ kakasale Yeso ndo wakambe. Diakɔ diele, vɔ wakambola ɔpɔstɔlɔ Filipɛ dia kana ayokoka vɔ mɛnana la Yeso. Koko, Yeso kopemba dia nyanga anto dia vɔ monga osukɔ ande ndo mboshimbɛ oma l’antunyi ande. Nde akeyaka kɛnɛ kakaleke ohomba. Nde akatetemala mbika washo lo lolango la Jehowa le nde, mbuta ate nkimɔ lɔsɛnɔ la nde oko olambo. Diakɔ diele, nde akohola ambeki ande dia nde ayovɔ ndooko edja ndo ɔnɛ anto tshɛ wooyela pombaka mbetawɔ dia vɔ lawɔ nambola nsɛnɔ yawɔ la lolango. Nde akate ate: “Onto tshɛ lalanga lɔsɛnɔ lande ayolishisha, koko onto tshɛ lahetsha lɔsɛnɔ lande l’andja ɔnɛ ayolikokɛ dia nkondja lɔsɛnɔ la pondjo.” Koko, Yeso akalake nto ɔnɛ, ‘She ayosha ambeki ande kɛnɛmɔ’ ndo mbasha lɔsɛnɔ la pondjo. Filipɛ akakoke mbewoya ase Grɛkɛ asɔ losango l’ekeketshelo lɔsɔ.—Joani 12:20-26.

14. Kaanga mbaketshaka Yeso olimu w’esambishelo lo dihole dia ntondo lo lɔsɛnɔ lande, kakɔna kakandayashikikɛ dia nsala?

14 Etena kaki Yeso la nkɛtɛ, olimu ande wakaleke woke aki esambishelo ka lokumu l’ɔlɔlɔ. Kaanga mbakandayasha lɔsɛnɔ lande l’otondo l’esambishelo, nde kokanaka paka dikambo di’olimu wonya tshɛ. Ɛnyɛlɔ, nde akatshu lo fɛtɛ kɛmɔtshi ka diwala, lɛnɛ akandatokadimola ashi wanu woleki amɛna. (Joani 2:2, 6-10) Nde nto akalɛka diangɔ lo mvudu y’angɛnyi ande ndo y’anto akina wakayashaka lo lokumu l’ɔlɔlɔ. (Luka 5:29; Joani 12:2) Dui dioleki ohomba ele, Yeso akayatshungolɛka mbala efula etena ka nɔmba, ka nkana yimba ndo ka mumuya.—Mateo 14:23; Makɔ 1:35; 6:31, 32.

“TONYA WETSHO TSHƐ”

15. Kakɔna kakate Pɔɔlɔ lo kɛnɛ kahomba Akristo nsala, ndo ngande wakandatshike ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ?

15 Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akate di’Akristo wekɔ oko andawi wa lowango wele l’esakelo ka lowango ndo dia nshidiya lowango lakɔ, vɔ pombaka minya wesanu w’oseka ɛngɔ tshɛ kakoka mbakitshɛkitshɛ lowango kana mbaemadia. (Adia Hɛbɛru 12:1.) Pɔɔlɔ ndaamɛ akatshike ɛnyɛlɔ ka dimɛna lo dikambo sɔ. Nde akakoke monga kanga ɔngɔnyi ndo onto la lokumu oko owandji ɔmɔtshi w’ɔtɛmwɛlɔ w’ase Juda, koko nde akatshike elimu ɛsɔ dia ndjasha lo “akambo woleki ohomba.” Nde akakambaka wolo efula l’olimu w’esambishelo ndo akandaka kɛndɔ l’ahole efula, ɛnyɛlɔ la Suriya, Asie Mineure, Makɛdɔniya, ndo la Judeya. Pɔɔlɔ akakongɛka l’asolo wa lomɔlomɔ difuto diande dia lɔsɛnɔ la pondjo l’olongo. Nde akate ate: “Mbohɛ akambo wakamatshike l’ɔkɔngɔ ndo menda akambo wele la ntondo. Dimi lekɔ lo tatetemala la lɔkɛndɔ lami la oyango wa nkondja difuto.” (Filipɛ 1:10; 3:8, 13, 14) Pɔɔlɔ komonga otshukanyi, ndo kɛsɔ akokimanyiya dia ndjasha dia “kambɛ Nkumadiɔndjɔ olimu la etete, aha la wɛɛwɛwɔ.”—1 Kɔrɛtɔ 7:32-35.

Pɔɔlɔ akatshike elimu ande ɛsɔ dia ndjasha lo “akambo woleki ohomba”

16, 17. Oyadi atshukanyi kana enyemba mbeso, ngande wakokaso ndjela ɛnyɛlɔ kaki Pɔɔlɔ? Ngande wakasale Mark nde la Claire dui sɔ?

16 L’ɛnyɛlɔ ka Pɔɔlɔ ekambi wa Jehowa ɛmɔtshi ɛlɔ kɛnɛ sɔnaka diaha tshukana dia vɔ nsala akambo efula l’olimu wa Jehowa. (Mateo 19:11, 12) Enyemba mongaka mbala efula la ɛkɛndɛ yema tshitshɛ lo nkumbo ndeka wanɛ wambotshukana. Koko, oyadi atshukanyi kana enyemba, anto tshɛ l’atei aso koka ‘minya wetsho tshɛ’ wakoka mbekola timba taso l’olimu wakambɛso Jehowa. Sho mbeyaka monga l’ohomba wa ntshikitanya mbekelo yaso dia mbewɔ mbetshaka wenya ndo monga l’akoka wa nsala akambo efula l’olimu wakambɛso Jehowa.

17 Ɛnyɛlɔ, Mark nde la Claire, wanɛ wakole la Pays de Galles, wakatatɛ nkamba olimu w’ombatshi mboka etena kakawashidiya kalasa. L’ɔkɔngɔ wa vɔ tshukana, wakatetemala nkamba oko ambatshi mboka. Koko wakakombolaka mpamia olimu awɔ. Mark mbutaka ate: “Taki l’akoka wa nyomoleka mbetɛ nsɛnɔ yaso ɛsɛlɛngɛ lo ntshika luudu laso la toshambrɛ tosato ndo ntshika olimu aso waki kotɔsɛka lushi l’otondo l’oyango wa sho nkamba olimu wa wokelo wa l’andja w’otondo.” Oma l’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi 20, waketeta lo bɛkɛ efula dia l’Afrikɛ dia nkimanyiya olimu wa wokelo wa Mbalasa ya Diolelo. Lo tena dimɔtshi wakayongaka la falanga yema tshitshɛ efula, koko Jehowa akakotshaka ehomba awɔ lushi tshɛ. Claire mbutaka ate: “Dui sɔ diakatoshaka ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula dia kambɛka Jehowa lushi tshɛ. Takonge l’angɛnyi efula ahole tshɛ wakatatshu, ndo sho kopombaka ndooko ɛngɔ. Ekimanyielo ka yema tshitshɛ kashaso hakoke mbedikama l’ɔngɛnɔngɛnɔ waya oma lo kambɛ Jehowa lo tena tshɛ.” Ekambi efula wa lo tena tshɛ ndjaokaka woho akɔ waamɛ. *—Enda nɔtɛ ka l’ɛse ka dikatshi.

18. Ambola akɔna wakokaso ndjaoka?

18 Onde wɛ ndjaokaka dia wɛ koka nyomonga l’osalosalo l’olimu wakambɛyɛ Jehowa? Onde ekɔ akambo amɔtshi wekola yimba yayɛ oma lo kɛnɛ koleki ohomba? Naka ngasɔ, akokayɛ nsala? Wɛ koka nyomolowanya yoho yayɛ ya mbadia ndo mbeka Bible. Sawo diayela diayolembetshiya woho wakokayɛ nsala dui sɔ.

^ od. 7 Enda sawo diele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: ‘Kanga enginya atetawɔka ɛtɛkɛta tshɛ.’

^ od. 17 Enda nto ɔkɔndɔ wa lɔsɛnɔ waki Hadyn nde la Melody Sanderson lo sawo diele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Faisons ce que nous savons être juste.” (Tshoto y’Etangelo, Ngɔndɔ ka sato 1, 2006) Wakandaka okanda wa dimɛna l’Australie, koko vɔ wakatshike ndo wakatatɛ nkamba olimu wa lo tena tshɛ. Adia kɛnɛ kakayakomɛ l’ɔkɔngɔ wa vɔ ndjohomba falanga etena kakawakambaka oko waa misiɔnɛrɛ la Inde.