Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

Onde wɛ mɛnaka lonya la Nzambi lo lɔsɛnɔ layɛ?

Onde wɛ mɛnaka lonya la Nzambi lo lɔsɛnɔ layɛ?

‘Jehowa ayɛnya ekambi ande lonya lande.’—ISAYA 66:14.

ESAMBO: 65, 26

1, 2. Kakɔna kafɔnya anto amɔtshi lo dikambo dia Nzambi?

ANTO efula mbetawɔka dia etsha awɔ bu la dikambo la ntondo ka Nzambi. Vɔ fɔnyaka dia Nzambi hayakiyanya mɛtɛ lo dikambo dia kɛnɛ kaakomɛ. Ɛnyɛlɔ, oma l’ɔkɔngɔ wa lɔpɛpɛ la wolo ndanya etenyi ka woke ka wodja wa Philippines lo Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 2013, owandji w’osomba ɔmɔtshi wa woke akate ate: “Nzambi la dia monga dihole dikina.”

2 Anto akina fɔnyaka dia Nzambi hakoke mɛna kɛnɛ kasalawɔ. (Isaya 26:10, 11; 3 Joani 11) Anto amɔtshi wa lo nshi y’ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ wakafɔnyaka woho akɔ waamɛ. Nde akawatɛ ate: “Vɔ konanga mbeya Nzambi dimɛna.” Vɔ waki anto waha la losembwe, anto wa ngala, akanga wa lokaki, ndo anto wa kɔlɔ.—Rɔmɔ 1:28, 29.

3. a) Ambola akɔna wahombaso ndjaoka? b) Mbala efula lo Bible, kakɔna kalembetshiya “lonya” la Nzambi?

3 Ko, kayotota lo dikambo diaso? Sho mbeyaka dia Jehowa mɛnaka oseka dikambo tshɛ diasalaso. Ko, onde sho mbetawɔka dia Jehowa ndjashaka le so? Onde sho mɛnaka lonya lande l’ekimanyielo lo lɔsɛnɔ la so? Lo Bible, “lonya” la Nzambi nembetshiyaka mbala efula wolo ande wakamba olimu. Nde kambaka la wolo ande dia nkimanyiya ekambi ande ndo dia nɛndja atunyi ande. (Adia Euhwelu k’Elembe 26:8.) Yeso akate di’anto amɔtshi “wayɛna Nzambi.” (Mateo 5:8) Onde sho tekɔ l’atei w’anto asɔ? Ngande wakokaso ‘mɛna Nzambi’? Nyɛsɔ tɔsɛdingole bɛnyɛlɔ dia lo Bible di’anto wakɛnyi lonya la Nzambi ndo dia wanɛ waki koliɛna. Tayɔsɛdingola nto woho watokimanyiya mbetawɔ dia sho mɛna lonya la Nzambi.

WAKATONE MƐNA LONYA LA NZAMBI

4. Lande na kakatone atunyi w’ase Isariyɛlɛ dia mɛna lonya la Nzambi?

4 Lo nshi yakete, anto efula wakakondjaka waaso wa mɛna ndo mboka woho wakakimanyiyaka Nzambi ase Isariyɛlɛ. Jehowa akakambe la ahindo dia ntshungola wodja ande oma l’Edjibito ndo dia nɛndja nkumi ya dikanga efula yaki lo Nkɛtɛ ya daka. (Jashua 9:3, 9, 10) Kaanga mbakɛnyi ndo mbakoke nkumi ya dikanga nkina woho wakashimbɛ Jehowa wodja ande, ‘vɔ wakadje sheke dia ndɔsha Jashua nde l’ase Isariyɛlɛ.’ (Jashua 9:1, 2) Etena kakawaye ndjɔlɔsha ase Isariyɛlɛ, nkumi ya dikanga shɔ waki la diaaso dia mɛna lonya la Nzambi. Etombelo waki la wolo w’efula wa Jehowa ele, ‘wonya wakemala ndo ngɔndɔ kɔkɛndakɛnda polo ndo wodja wambɔsɔmbɔya atunyi awɔ.’ (Jashua 10:13) Koko Jehowa aketawɔ di’etema w’atunyi w’ase Isariyɛlɛ ‘ntshininala,’ diakɔ diakawaye ndjaalɔsha. (Jashua 11:20) Atunyi w’ase Isariyɛlɛ wakalɛndjama nɛ dia vɔ wakatone mbetawɔ ɔnɛ Jehowa mbakalwɛka wodja ande ta.

Sho pombaka nyangaka lonya la Nzambi lo lɔsɛnɔ laso

5. Kakɔna kakatone mbetawɔ Ahaba nkumekanga ka kɔlɔ?

5 Edja efula oma laasɔ, Ahaba nkumekanga ka kɔlɔ akakondja waaso efula wa mɛna lonya la Nzambi. Elidja akawotɛ ate: ‘Loonge kana mvula hatɔlɔ naka dimi latate dui!’ (1 Khumi ya Dikanga 17:1) Dui sɔ diakasalema paka l’ɔtɛ wa lonya la Nzambi, koko Ahaba akatone mbetawɔ dikambo sɔ. Oma laasɔ, Elidja akalɔmbɛ Jehowa, ko Nzambi akokadimola lo ntoma dja oma l’olongo. Ahaba akɛnyi dui sɔ. Oma laasɔ, Elidja akatɛ Ahaba ate Jehowa ayanga nkumiya ɔwɔ ndo ayanga ndɔsha mvula ngembe. (1 Khumi ya Dikanga 18:22-45) Ahaba akɛnyi ahindo tshɛ, koko nde akatetemala ntona mbetawɔ ɔnɛ nde akɛnyi wolo wa Jehowa. Wetshelo akɔna wakondjaso oma lo bɛnyɛlɔ nɛ? Sho pombaka nyangaka lonya la Nzambi lo lɔsɛnɔ laso.

WAKƐNYI LONYA LA JEHOWA

6, 7. Kakɔna kaketawɔ ase Ngibiyɔna ndo Rahaba?

6 Ase Ngibiyɔna wakatshikitana efula la wedja wakaadinge. Vɔ wakɛnyi lonya la Nzambi. Lo dihole dia ndɔsha ase Isariyɛlɛ, ase Ngibiyɔna wakakombola mbidja la wɔ wɔladi. Lande na? Vɔ wakate vɔate l’ɔtɛ wa kɛnɛ kakawoke lo dikambo dia Jehowa ndo di’awui tshɛ wakandasale. (Jashua 9:3, 9, 10) Aki dikambo dia lomba le wɔ dia mbetawɔ ɔnɛ Jehowa akalwɛka ase Isariyɛlɛ.

7 Rahaba nde lawɔ akɛnyi lonya la Jehowa. Nde komonga ose Isariyɛlɛ, koko nde akoke woho wakatshungola Jehowa wodja ande oma l’Edjibito. Etena kakakome atɔpi ahende w’ase Isariyɛlɛ lakande, nde akawatɛ ate: ‘Dimi mbeyaka dia Jehowa ayonyosha wodja ɔnɛ.’ Rahaba aketawɔ dia Jehowa akakoke mbookokɛ ndo kokɛ nkumbo kande. Nde akɛnya mbetawɔ kande le Jehowa kaanga mbakandeyaka ɔnɛ nsala ngasɔ aki waale.—Jashua 2:9-13; 4:23, 24.

8. Ngande waketawɔ ase Isariyɛlɛ amɔtshi lonya la Nzambi?

8 Otshikitanyi la Ahaba nkumekanga ka kɔlɔ, ase Isariyɛlɛ amɔtshi wakɛnyi dja yayaholɔ oma l’olongo dia nkadimola dɔmbɛlɔ di’Elidja ko waketawɔ ɔnɛ Nzambi mbakasale dikambo sɔ. Wakade ekoko vɔate: ‘Jehowa kele Nzambi ka mɛtɛ!’ (1 Khumi ya Dikanga 18:39) Le wɔ, akɛnama hwe ɔnɛ wakɛnyi wolo wa Nzambi.

9. Ngande wakokaso mɛna Jehowa ndo lonya lande ɛlɔ kɛnɛ?

9 Tambɔsɛdingola bɛnyɛlɔ di’amɛna la dia kɔlɔ diatokimanyiya dia nshihodia kɛnɛ kalembetshiya ‘mɛna Nzambi’ kana mɛna lonya la Nzambi. Oko wamboteya Jehowa la waonga ande, tambɛna lonya lande la ‘washo w’etema aso.’ (Ɛfɛsɔ 1:18) Dui sɔ totshutshuyaka dia sho nkombola mbokoya anto wa kɔlamelo wa lo nshi yakete ndo wa nshi nyɛ wakɛnyi woho wakakimanyiya Jehowa ekambi ande. Ko, onde tekɔ la djembetelo yɛnya dia Nzambi ekɔ lo nkimanyiya anto ɛlɔ kɛnɛ?

DJEMBETELO YA LONYA LA NZAMBI ƐLƆ KƐNƐ

10. Djembetelo yakɔna yele laso yɛnya dia Jehowa ekɔ lo nkimanyiya ekambi ande ɛlɔ kɛnɛ? (Enda osato wele lo mbɔtwɛlɔ.)

10 Tekɔ la tolembetelo efula tɛnya dia Jehowa ekɔ lo ntetemala nkimanyiya anto ɛlɔ kɛnɛ. Mbala efula, sho mbokaka akambo w’anto wakalɔmbɛ ekimanyielo ka Nzambi lo nsɛnɔ yawɔ ndo woho wakawakondja ekadimwelo lo alɔmbɛlɔ awɔ. (Osambu 53:2) Ɛnyɛlɔ, lam’akatasambishaka Allan lo disɛnga dimɔtshi dia tshitshɛ dia la Philippines, nde akahomana la womoto ɔmɔtshi lakatatɛ mbuda ekoko. Nde mbutaka ate: “Paka la pindju kakɔ, nde akalɔmbɛ Jehowa di’Ɛmɛnyi ande pomana la nde.” Lam’akinde osekaseka, nde akekaka Bible l’Ɛmɛnyi wa Jehowa, koko etena kakandayotshukamaka ndo kakandatshu lo disɛnga dia tshitshɛ sɔ, nde kototetemala la mbeka Bible. Nzambi akakadimola dɔmbɛlɔ diande esadi eto ndo kɛsɔ kakananda otema ande. La ntondo ka ndo ɔnɔnyi koka, nde akɔsɛ yɛdikɔ ya nkimɔ lɔsɛnɔ lande le Jehowa.

Onde wɛ nyangaka toho takokayɛ mɛna lonya la Jehowa lo lɔsɛnɔ layɛ? (Enda odingɔ 11-13)

11, 12. a) Ngande wakimanyiya Jehowa ekambi ande? b) Lembetshiya woho wakakimanyiya Jehowa kadiyɛso kɛmɔtshi.

11 Ekambi efula wa Jehowa wakɛnyi lonya la nde l’ekimanyielo etena kakawatshike waonga wa kɔlɔ wele oko ɔnwɛlɔ wa mfɔka, wodjwelo wa wanu, kana wendelo w’esato wɛnyawɔ anto etakataka. Amɔtshi mbutaka dia wakahembe ntshika la wolo awɔ koko vɔ kokoka nsala dui sɔ. Koko, etena kakawalɔmbɛ Jehowa dia mbakimanyiya, nde akawasha “wolo woleki wɔnɛ wokongaka l’onto,” ndo l’ekomelo a shimu wakayonga l’akoka wa ntshika waonga awɔ wa kɔlɔ.—2 Kɔrɛtɔ 4:7; Osambu 37:23, 24.

Jehowa akakimanyiya ekambi ande dia mbikikɛ ekakatanu awɔ hita

12 Jehowa akakimanyiya nto ekambi ande dia mbikikɛ ekakatanu awɔ hita. Kɛsɔ kakakomɛ Amy. Nde akalongola ɔkɛndɛ wa tokimanyiya l’olimu wa wokelo wa Mbalasa ya Diolelo ndo mvudu ya waa misiɔnɛrɛ lo disɛnga dimɔtshi dia tshitshɛ dia lo Océan pacifique. Mbekelo yakatshikitana, lɛkɔ mbala efula kura ndo ashi komongaka, toshinga ta lɛkɔ takalolanɛka l’ashi, akakakitɔna la nkumbo kande, ndo nde akadjasɛka lo shambrɛ ya tshitshɛ ya lo ɔtɛlɛ ɔmɔtshi. Lushi lɔmɔtshi, nde akahangwɛ kadiyɛso kɛmɔtshi kakakambaka la nde. Nde akayonyangaka efula l’ɔkɔngɔ l’ɔtɛ wa dui diakandasale. Etena kakandakalola lo shambrɛ yande ya wodjima, nde akasale dɔmbɛlɔ le Jehowa ndo akɔlɔmbɛ dia nde mbokimanyiya. Oma laasɔ, etena kakayokalola kura, nde akadia sawo dimɔtshi dia lo Tshoto y’Etangelo diatɛkɛta dikambo dia woshelo w’apɔlɔmɛ wa kalasa ka Ngiliyadɛ. Sawo diakɔ diakatɛkɛtaka di’ekakatanu wafɔna la wɛnɛ wakandakikɛka. Nde mbutaka ate: “Lakayaoke oko Jehowa mbakatɛkɛtaka la mi l’otsho akɔ. Dui sɔ diakatshutshuya dia ntetemala l’ɔkɛndɛ ami.”—Osambu 44:25, 26; Isaya 41:10, 13.

13. Djembetelo yakɔna yele la so yɛnya ɔnɛ Jehowa akakimanyiya ekambi ande dia mamɛ lotshungɔ la wɔ la nsambisha?

13 Jehowa akakimanyiya anto ande nto dia mamɛ ndo mbetawoya lokumu l’ɔlɔlɔ laka lɛɛta. (Filipɛ 1:7) Ɛnyɛlɔ, etena kakahembe mandji mɔtshi dia nshimba olimu w’esambishelo, takayamɛ shɔamɛ laka lɛɛta. Takadje etshumba lo dombo ndekana 268 lo tominadi ta laadiko ta l’andja wotondo, l’atei wa dombo sɔ, takadje etshumba 24 lo Tuminadi ta l’Erɔpɛ tendana la lotshungɔ lele l’onto ntatɛ oma l’ɔnɔnyi wa 2000. Mbokɛmaka hwe dia ndooko onto lakoka memadia lonya la Nzambi!—Isaya 54:17; adia Isaya 59:1.

14. Djembetelo nkina yakɔna yele laso yɛnya dia Nzambi ekɔ kaamɛ l’ekambi ande?

14 Esambishelo ka lokumu l’ɔlɔlɔ la l’andja w’otondo ekɔ djembetelo kina laadiko dia tolembetelo tɛnya lonya la Nzambi l’ekimanyielo. (Mateo 24:14; Etsha 1:8) Ndo kaamɛ kele l’atei w’ekambi wa Jehowa w’oma lo wedja tshɛ, koka monga paka oma l’ekimanyielo ka Jehowa. Kaamɛ kɛsɔ kekɔ ka laande! Kaanga anto wahatɛmɔla Jehowa mbetawɔka ɔnɛ: “Nzambi ekɔ mɛtɛ l’atei anyu.” (1 Kɔrɛtɔ 14:25) Tekɔ la tolembetelo efula tɛnya dia Nzambi ekɔ l’ekambi ande. (Adia Isaya 66:14.) Ko, kayotota lo dikambo diayɛ hita? Onde wɛ mɛnaka lonya la Jehowa lo lɔsɛnɔ layɛ?

ONDE WƐ MƐNAKA LONYA LA JEHOWA LO LƆSƐNƆ LAYƐ?

15. Lo tena dimɔtshi, lande na kahatakoke mɛna lonya la Jehowa lo lɔsɛnɔ laso?

15 Lo tena dimɔtshi, sho koka monga ko hatɛnyi lonya la Nzambi lo lɔsɛnɔ laso. Lande na? Wonya weso la lokema l’akambo, sho koka mbohɛ di’ɔnɛ Jehowa akatokimanyiya mbala efula la ntondo. Kɛsɔ mbakakomɛ Elidja. Nde aki la dihonga, koko etena kakayange Jezabɛlɛ nkumekanga ka womoto mbodiaka, nde akoke wɔma efula. L’etena kɛmɔtshi, nde akohɛ woho wakokimanyiya Jehowa lo nshi yakete. Bible mbutaka di’Elidja akakombola nyɔi. (1 Khumi ya Dikanga 19:1-4) Lende akandakoke ntana ekimanyielo ndo dihonga? Nde akahombe mendɛ le Jehowa!—1 Khumi ya Dikanga 19:14-18.

16. Ngande wakokaso mɛna Nzambi etena keso l’ekakatanu?

16 Jɔbɔ akayashaka efula l’ekiyanu ande, diakɔ diakinde kɔmɛna dikambo diande lo woho wakadiɛnaka Jehowa. (Jobo 42:3-6) Lo tena dimɔtshi, koka monga wolo le so dia mɛna Nzambi l’ɔtɛ w’ekakatanu wele la so. Kakɔna kakoka tokimanyiya dia mɛna kɛnɛ katosalɛ Nzambi? Sho pombaka kanaka yimba lo kɛnɛ kata Bible lo dikambo di’ekakatanu aso. Oma laasɔ, Jehowa ayoleka monga onto la mɛtɛ le so ndo sho lawɔ tayonga l’akoka wa mbuta ɔnɛ: ‘Atoyi ami wakoke awui wendana la yɛ, koko kakianɛ dimi lambokɛna la washo ami.’

Onde Jehowa kambaka layɛ dia nkimanyiya anto akina dia mbɛɛna? (Enda odingɔ 17, 18)

17, 18. a) Ngande wakokayɛ mɛna lonya la Jehowa lo lɔsɛnɔ layɛ? b) Kɔndɔla dui dimɔtshi diɛnya woho watokimanyiya Nzambi ɛlɔ kɛnɛ.

17 Ngande wakokayɛ mɛna lonya la Jehowa lo lɔsɛnɔ la yɛ? Nyɛsɔ tende bɛnyɛlɔ tanu. Ntondotondo, wɛ kokaka ndjaoka dia Jehowa akakokimanyiya dia mbishola akambo wa mɛtɛ. Dui dia hende, wɛ koka mbohɔ losanganya l’Akristo lɔmɔtshi lakayatshu, sawo dimɔtshi diakayoke, ndo wɛ akate wate: “Kɛsɔ kakimi la tɔ ohomba mɛtɛ!” Dui dia sato, ondo wɛ akɛnyi woho wakakadimola Jehowa dɔmbɛlɔ diayɛ dimɔtshi l’atei w’alɔmbɛlɔ ayɛ. Dui dia nɛi, ondo wɛ akakombolaka kambɛ Jehowa efula ndo wɛ akɛnyi woho wakandakokimanyiya dia wɛ nkotsha oyango ɔsɔ. Dui dia tanu, ondo wɛ akatshike olimu ayɛ l’ɔtɛ wakawakɔsɛka wenya efula dia wɛ kambɛ Jehowa ndo oma laasɔ wɛ akɛnyi ekotshamelo ka daka dia Nzambi diata ɔnɛ: “Dimi . . . hakokalɛki pondjo.” (Hɛbɛru 13:5) Etena keso la diɔtɔnganelo dia wolo la Jehowa sho koka mɛna esadi eto lonya lande lo lɔsɛnɔ laso.

18 Sara kadiyɛso kɛmɔtshi ka la Kenya, mbutaka ate: “Lakalɔmbɛ lo dikambo di’ombeki ɔmɔtshi wakamɛnaka dia nde kombɔsaka wekelo ande wa Bible la nɛmɔ. Lakalɔmbɛ Jehowa dia kana dimi koka ntshika mbeka la nde. Kam’akamate ‘Amɛɛ,’ ko telefɔnɛ kami kambolela. Ombeki wa Bible akɔ akambelɛ dia mimbolami dia kana ayokoka nde ntshɔ lami lo losanganya. Lakambe woho w’anyanya!” Naka sho nyanga dia mbeya kɛnɛ katosalɛ Jehowa, kete tayɛna lonya la nde l’ekimanyielo. Rhonna, kadiyɛso kɛmɔtshi kasɛna l’Asie, mbutaka ate: Paka l’ɔkɔngɔ w’etena kɛmɔtshi mbayotɛnaka woho watokimanyiya Jehowa lo lɔsɛnɔ laso. Nde kotshaka ate: “Kama washihodiayɛ dikambo sɔ, mbɛnayɛ dia nde mɛtɛ ndjashaka le so!”

19. Dui diakɔna dikina diahombaso nsala dia mɛna Nzambi?

19 Yeso akate dia wanɛ “wayɛna Nzambi” pombaka monga “l’etema wa pudipudi.” (Mateo 5:8) Kɛsɔ alembetshiyatɔ? Sho pombaka nama tokanyi taso pudipudi, ndo ntshika nsala oseka dikambo tshɛ dia kɔlɔ. (Adia 2 Kɔrɛtɔ 4:2.) Lo sawo nɛ, tambeka ɔnɛ dia mɛna Nzambi, sho pombaka ntetemala nkeketsha diɔtɔnganelo diasaso la nde. Lo sawo diayela, tayɔkɛtshanya woho wakoka mbetawɔ tokimanyiya dia nyomoleka mɛna lonya la Jehowa lo lɔsɛnɔ la so.