Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

Tetemala kanaka yimba lo akambo wa lo nyuma

Tetemala kanaka yimba lo akambo wa lo nyuma

“Okanake yimba l’akambo asɔ. Oyashake tshɛ lɔkɔ dia ohamelo ayɛ mɛnama hwe le anto tshɛ.”—1 TIMƆTE 4:15.

ESAMBO: 57, 52

1, 2. Kakɔna katshikitanya anto la waa nyama?

WƆƆNGƆ w’onto wekɔ ɛngɔ ka laande. Ɛnyɛlɔ, onto ekɔ l’akoka wa mbeka ɔtɛkɛta ɔmɔtshi. Ndo ɔtɛkɛta tokimanyiyaka dia mbadia, mfunda, ntɛkɛta ndo nshihodia kɛnɛ kokaso. Vɔ toshaka nto dikoka dia nɔmba ndo memba esambo watombola Jehowa. Akambo asɔ tshɛ totshikitanyaka la waa nyama. Ambewi wa siansɛ hawoshihodia tshɛ lo tshɛ woho wele wɔɔngɔ aso l’akoka wa nsala akambo wa diambo asɔ.

2 Dikoka diaso dia nkamba l’ɔtɛkɛta ekɔ woshasha w’oma le Jehowa. (Osambu 139:14; Ɛnyɛlɔ 4:11) Nde akatosha nto woshasha okina watotshikitanya la waa nyama. Anto wakatongama ‘lo efanelo ka Nzambi.’ Sho tekɔ la lotshungɔ la nsɔna kɛnɛ kalangaso, mbuta ate lotshungɔ la nsala ɛsɔnwɛlɔ aso hita. Ndo sho koka nsɔna dia nkamba l’ɔtɛkɛta dia kambɛ ndo ntombola Jehowa.—Etatelu 1:27.

3. Kakɔna kakatotsha Jehowa katetɛ akanga wa tomba?

3 Jehowa akatɛnya woho wa mbokambɛ ndo wa mbotombola lo tosha Bible. Oyadi la tshondo kana la etenyi, Bible ekɔ lo tanema l’ɛtɛkɛta ndekana 2800. Etena kakanaso yimba lo kɛnɛ kata Bible, tayokoka ntatɛ nkanyiya lo yoho yakanyiya Nzambi. (Osambu 40:5; 92:5; 139:17) Ndo tokanyi taki Jehowa tetɛka akanga wa tomba ndo tɔlɔmbɔlaka otsha lo lɔsɛnɔ la pondjo.—Adia 2 Timɔtɛ 3:14-17.

4. Kakɔna kalembetshiya nkana yimba ndo ambola akɔna wayotokadimola?

4 Nkana yimba nembetshiyaka ndjasha lo dikambo dimɔtshi, dikanyiya efula ndo disɛdingola la yambalo tshɛ. (Osambu 77:12; Tukedi 24:1, 2) Sho kondjaka waahɔ efula etena kakanaso yimba lo akambo wekaso wendana la Jehowa ndo la Yeso. (Joani 17:3) Lo sawo nɛ tayokadimola ambola wayela anɛ: Ngande wakokaso mbadia lo yoho yetɛ ekanelo kaso ka yimba wɔdu? Awui akɔna kakokaso nkana la wɔ yimba? Ndo kakɔna kakoka tokimanyiya dia sho kanaka yimba mbala la mbala ndo ngɛnangɛnaka la ekanelo kaso ka yimba?

YASHIKIKƐ ƆNƐ WƐ EKƆ LO NKONDJA WAHƆ OMA LO WEKELO AYƐ

5, 6. Kakɔna kakoka kokimanyiya dia mbohɔka ndo ndeka nshihodiaka akambo wadiɛyɛ?

5 Onde wɛ atɛnaka di’ekɔ akambo amɔtshi wakokayɛ nsala aha la nkana yimba lo dikambo diawɔ, ɛnyɛlɔ oko mpɛnga, nkɛndakɛnda, kana mbahema dikalo? Lonyangu ko, lo tena dimɔtshi wɛ mbeyaka mbadia aha la nkanyiya. Ondo wɛ mbeyaka ndjotatɛ kanyiya kaanga akambo akina etena kadiayɛ. Kakɔna kakokayɛ nsala dia mbewɔ dikambo sɔ? Ekɔ dui di’ohomba efula ndjasha lo kɛnɛ kadiayɛ ndo kanyiya elembetshielo w’awui wadiayɛ. Oma laasɔ, etena keyɛ otsha l’ekomelo k’odingɔ ɔmɔtshi kana ɔtɛ a dui wa dibuku dimɔtshi, emala yema ndo nkana yimba lo kɛnɛ kadishayɛ. Nkana yimba l’akambo wakayeke ndo yashikikɛ ɔnɛ wɛ akaashihodia dimɛna.

Wadielo wa Bible la dui dia wolo kana di’ɔkɔkɛ ayokokimanyiya nto dia ndeka ndjasha dimɛna ndo dia mbohɔka akambo efula

6 Ambewi wa siansɛ wakashola di’ekɔ wɔdu efula mbohɔ dui dimɔtshi naka sho diada la dui dia wolo kana di’ɔkɔkɛ. Otungi aso mbeyaka dikambo sɔ, diakɔ diele nde akatɛ Jashua dia mbadiaka dibuku di’Ɛlɛmbɛ ‘la dui di’ɔkɔkɛ,’ mbuta ate kiadiaka la dui dia lotutsha lo dikambo diande ndamɛ. (Adia Jashua 1:8.) Wadielo wa Bible la dui dia wolo kana di’ɔkɔkɛ ayokokimanyiya nto dia ndeka ndjasha dimɛna ndo dia mbohɔka akambo efula.

7. Etena kakɔna koleki dimɛna ka kanaka yimba l’akambo w’oma lo Bible? (Enda osato wele lo mbɔtwɛlɔ.)

7 Dia nkana yimba ndo ndjasha l’akambo wekaso, nɔmbamaka welo efula. Diakɔ diele, ekɔ ohomba efula kanaka yimba lo etena kɛmɔtshi keyɛ bu l’ɔlɛmbɛlɔ ndo lo dihole dia ki, lɛnɛ ele bu diangɔ efula diakoka kekola yimba. Omembi w’esambo Davidɛ akakanaka yimba l’etena kakandemɔka lo mbeto l’otsho. (Osambu 63:6) Yeso, laki onto la kokele akasɔnaka ahole wa ki wa nkana yimba ndo nɔmba.—Luka 6:12.

AKAMBO W’AMƐNA WA KANAKA LA WƆ YIMBA

8. a) Akambo akɔna wakokaso kanaka la wɔ yimba? b) Ngande wayaoka Jehowa etena kasawolaso dikambo diande l’anto akina?

8 Laadiko dia kɛnɛ kadiayɛ lo Bible, ekɔ akambo akina wakokayɛ kanaka la wɔ yimba. Ɛnyɛlɔ, etena kɛnayɛ etongami kɛmɔtshi ka diambo kakatonge Jehowa, emala yema kele yambola ɔnɛ: ‘Kakɔna kambetsha ɛngɔ kɛnɛ lo dikambo dia Jehowa?’ Ekanelo ka ngasɔ kayokotshutshuya mɛtɛ dia wɛ mbisha Jehowa losaka lo dɔmbɛlɔ. Ndo naka wɛ ekɔ kaamɛ l’anto akina, wɛ ayokombola mbatɛ akambo akɔ. (Osambu 104:24; Etsha 14:17) Jehowa mbidjaka yimba ndo ngɛnangɛnaka etena kakanaso yimba, kalɔmbaso, ndo kasawolaso dikambo diande l’anto akina. Bible toshikikɛka dia: ‘Dibuku dia eohwelo diakafundama la ntondo kande dikambo dia wanɛ woka Jehowa wɔma ndo dia wanɛ wakana yimba lo lokombo lande.’—Malaki 3:16.

Onde wɛ kanaka yimba lo woho wakimanyiya ambeki ayɛ wa Bible? (Enda odingɔ 9)

9. a) Awui akɔna wakatɛ Pɔɔlɔ Timɔte dia kanaka la wɔ yimba? b) Awui akɔna wakokaso kanaka yimba la wɔ etena kayalɔngɔsɔlaso dia ntshɔ l’olimu w’esambishelo?

9 Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akatɛ Timɔte dia kanaka yimba woho wele ɛtɛkɛta ande, lɔkɛwɔ lande, ndo nshɛngiya yele la wetshelo ande le anto akina. (Adia 1 Timɔte 4:12-16.) Wɛ lawɔ koka nkana yimba lo akambo asɔ. Ɛnyɛlɔ, etena kalɔngɔsɔlayɛ wekelo ayɛ wa Bible, wɛ ekɔ l’ohomba w’etena ka nkana yimba. Kanyiya lo dikambo di’ombeki ayɛ wa Bible ndo hemba dia nyanga dimbola kana ɛnyɛlɔ kɛmɔtshi kakoka mbokimanyiya dia nde mpama. Etena kayalɔngɔsɔlayɛ dia mbeka l’ambeki ayɛ lo yoho shɔ, mbetawɔ kayɛ hita keketalaka ndo wɛ ayonga ombetsha wa Bible wa dimɛna ndo wele l’osalosalo. Wɛ ayokondja wahɔ nto etena kakanayɛ yimba la ntondo ka ntshɔ l’olimu l’esambishelo. (Adia Ezera 7:10.) Ondo wɛ koka mbadia tshapita mɔtshi ya lo dibuku di’Etsha diakoka kokimanyiya dia wɛ nyomoleka monga l’ohetoheto l’olimu w’esambishelo. Wɛ koka nto nkana yimba l’avɛsa wa lo Bible walɔngɔsɔlayɛ dia nkamba la wɔ lushi lakɔ ndo mikanda walɔngɔsɔlayɛ dia tɔlɛkɛ anto. (2 Timɔtɛ 1:6) Nkana yimba lo dikambo di’anto wa lo ɛtshi kayɛ ka nkɛtɛ ndo kɛnɛ kakokayɛ mbuta kayokotola yambalo yawɔ. Etena kayalɔngɔsɔlayɛ lo yoho shɔ wɛ ayonga l’akoka wa nkamba la Bible dimɛna dia nsambisha anto akina.—1 Kɔrɛtɔ 2:4.

Tshikɛka akambo wadiayɛ dia vɔ minanda otema ayɛ ndo mbɔsa etena ka nɔmba dia mbisha Jehowa losaka lo akambo w’amɛna wekayɛ

10. Akambo akɔna akina w’amɛna wakokaso kanaka la wɔ yimba?

10 Akambo akɔna akina wakokaso kanaka la wɔ yimba? Naka wɛ fundaka awui w’ohomba amɔtshi wa l’asawo wa lo sɛkɛ, lo nsanganya y’otshimbedi ndo lo nsanganya ya weke, ɔsaka etena kamboholaka awui akɔ. Lo nsala ngasɔ, yambola ɔnɛ: ‘Wetshelo akɔna wakondjami oma l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi ndo oma l’okongamelo ande?’ Wɛ koka nkana yimba nto l’akambo watomba ngɔndɔ la ngɔndɔ lo Tshoto y’Etangelo ndo Réveillez-vous ! ndo mikanda wotombi lo losanganya la woke l’etshi. Etena kadiɛyɛ Annuaire, ɔsa etena kɛmɔtshi oma l’ɔkɔngɔ wa mbadia ɔkɔndɔ ɔmɔtshi, nkana yimba lo kɛnɛ kendana l’ɔkɔndɔ akɔ, ndo etawɔ di’ɔkɔndɔ akɔ mundana otema ayɛ. Etena kadiayɛ mikanda aso, wɛ mbeyaka kombola mbekɛ oshidi l’akambo w’ohomba kana mfunda akambo akɔ l’omamu. Dui sɔ diayokokimayiya etena kayalɔngɔsɔlayɛ dia tosala wendelo w’eyoyo, wembwelo w’ɛkɔkɔ kana sawo dimɔtshi. Dui di’oleki ohomba ele, etena kemalayɛ dia nkana yimba lo kɛnɛ kadiayɛ, wɛ tshikɛka akambo wadiayɛ etena dia vɔ minanda otema ayɛ ndo mbɔsa etena ka nɔmba dia mbisha Jehowa losaka lo akambo w’amɛna wekayɛ.

KANAKA YIMBA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI LUSHI TSHƐ

11. Naa dibuku dioleki ohomba diahombaso kanaka ladiɔ yimba, ndo ngande wele nsala dui sɔ ayotokimanyiya? (Enda ndo nɔtɛ ka l’ɛse ka dikatshi.)

11 Aha la taamu, Bible ekɔ dibuku di’oleki ohomba efula diahombaso kanaka ladiɔ yimba. Ko kayotota naka lushi lɔmɔtshi wɛ aya bu la lotshungɔ la monga la Bible? * (Enda nɔtɛ kele l’ɛse ka dikatshi.) Ndooko onto lakoka koshimba dia kanaka yimba l’akambo wakayakimɛ, wele oko avɛsa walekayɛ nanga kana esambo wa Diolelo. (Etsha 16:25) Ndo nyuma ka Nzambi kayokokimanyiya dia wɛ mbohɔ akambo wakayeke, wayokokimanyiya dia wɛ ntshikala la kɔlamelo.—Joani 14:26.

12. Naa yoho mɔtshi yakokayɛ nkongɛ wadielo wa Bible wa lushi la lushi?

12 Naa yoho mɔtshi yakokayɛ nkongɛ wadielo ayɛ wa Bible wa lushi la lushi? Nshi mɔtshi lo lomingu, ondo wɛ koka mbadiaka ndo kanaka yimba lo wadielo wa Bible wa lomingu la lomingu wa lo Kalasa k’olimu wa Teokrasi. Nshi kina wɛ koka mbadia Evanjiliyɔ wa Mateo, Makɔ, Luka, ndo Joani ndo nkana yimba la kɛnɛ kakatɛkɛta ndo kakasale Yeso. (Rɔmɔ 10:17; Hɛbɛru 12:2; 1 Petero 2:21) Tekɔ nto la mukanda ɔmɔtshi walembetshiya akambo wendana la nsɛnɔ la Yeso lo ndjela woho wakawatakotshamaka. Mukanda ɔsɔ koka kokimanyiya dia wɛ ndeka nkondja wahɔ efula oma wadielo w’Evanjiliyɔ.—Joani 14:6.

LANDE NA KELE EKANELO KA YIMBA KEKƆ OHOMBA?

13, 14. Lande na kele ekɔ ohomba efula le so dia ntetemala kanaka yimba lo akambo wendana la Jehowa ndo la Yeso, ndo dui sɔ diayototshutshuya dia nsala na?

13 Kanaka yimba lo dikambo dia Jehowa ndo dia Yeso koka nkimanyiya onto dia nde nkoma Okristo wambotshunda lo nyuma ndo walama mbetawɔ kande nge. (Hɛbɛru 5:14; 6:1) Onto l’etsha wenya yema tshitshɛ dia kanyiya akambo wendana la Nzambi mbeyaka tashishaka diɔtɔnganelo diande la Jehowa yema yema kana ndjokoma lo mbooka ɔkɔndɔ. (Hɛbɛru 2:1; 3:12) Yeso akatewola dia naka sho hatoke, kana mbetawɔ Ɔtɛkɛta wa Nzambi “l’etema w’amɛna,” kete ‘hatotolama ɔtɛkɛta’ akɔ. Koko, sho mbeyaka aha la tshimbatshimba ‘ndjonganyiyama l’ekiyanu, falanga ndo ɛngɛnɔngɛnɔ wa lo lɔsɛnɔ lɔnɛ.’—Luka 8:14, 15.

14 Diakɔ diele, nyɛsɔ totetemala kanaka yima l’akambo wa lo Bible ndo toleke mbeya Jehowa dimɛna. Dui sɔ diayototshutshuya dia mbokoya waonga ande ndo lonto lande dimɛna efula. (2 Kɔrɛtɔ 3:18) Sho mbeyaka ntetemala la mbeka akambo efula wendana la Sheso lele l’olongo ndo mbookoya pondjo pondjo. Ndooko dui dioleki sɔ nɛmɔ!—Undaki 3:11.

Kanaka yimba lo akambo wendana la Jehowa nde la Yeso ayokokimanyiyaka dia ntshikala l’ohetoheto l’akambo wa mɛtɛ

15, 16. a) Wahɔ akɔna wakayakondja lo nkana yimba lo kɛnɛ kendana la Jehowa ndo la Yeso? b) Lande na kakoka monga tshondo y’okakatanu dia nkana yimba, ko lande na kahombaso ntetemala kanaka yimba?

15 Kanaka yimba lo akambo wendana la Jehowa ndo la Yeso ayokokimanyiyaka dia wɛ ntshikala l’ohetoheto l’akambo wa mɛtɛ. Ohetoheto ayɛ ayokeketsha anangɛyɛ ndo anto wahomana layɛ l’olimu w’esambishelo. Ndo etena kakanayɛ yimba lo kɛnɛ kakakosalɛ Jehowa lo nkimɔ olambo wa ntshungɔ wa Yeso, wɛ ayotetemala mɛna nɛmɔ diele la diɔtɔnganelo diayɛ dia ma ma la Nzambi. (Rɔmɔ 3:24; Jakɔba 4:8) Mark, ɔnangɛsɔ ɔmɔtshi lele l’Afrique du Sud laketsha ɛnɔnyi esato lo lokanu l’ɔtɛ wa mbetawɔ kande mbutaka ate: “Ekanelo ka yimba koka mbedikama la wɛngɔ washa onto ɔngɛnɔngɛnɔ. Lo yoho yatataleke nkana yima lo akambo wa lo nyuma, mbatataleke mbishola akambo w’eyoyo wendana la Jehowa Nzambi kaso. Lo tena dimɔtshi diayaokami ɔnɛ lambɔkɔmɔ yema kana ndjakiyanya dikambo dia nshi yayaye, dimi mbɔsaka Bible ndo nkana yimba la divɛsa dimɔtshi dia l’Afundelo. Dimi mbokaka dia diɔ mɛtɛ mbɔladiakami.”

16 Lɔsɛnɔ l’andja ɔnɛ lambololanɛ l’akambo wekola yimba, diakɔ diayande tshondo y’okakatanu dia nkondja etena ka nkana yimba l’akambo wa lo Bible. Patrick, ɔnangɛso ɔmɔtshi lele l’Afrique mbutaka ate: “Wɔɔngɔ ami wekɔ oko telefɔnɛ kalongola mesajɛ wa weho la weho, mbuta ate wɛnɛ walangami ndo wahamalange. Laasɔ, lushi tshɛ dimi sɔtɔlaka mesajɛ akɔ l’oyango wa nama wɛnɛ wele ohomba. Etena kasɔtɔlami tokanyi tele lo wɔɔngɔ ami, mbala efula dimi tanaka ‘tokanyi tatshindja wɔɔngɔ,’ laasɔ dimi pombaka nɔmba Jehowa lo dikambo dia tɔ dia dimi nkana yimba la wɔɔngɔ wa pudipudi. Kaanga mbele nsala dui sɔ mbeyaka mbɔsa yema y’etena kɛmɔtshi la ntondo ka dimi ntatɛ nkana yimba la akambo wa lonyuma, koko dimi ndjaokaka suke la Jehowa. Dui sɔ diholaka wɔɔngɔ ami dia nshihodia akambo wa mɛtɛ dimɛna.” (Osambu 94:19) Eelo, sho kondjaka wahɔ lo dikambo sɔ lo toho efula etena kadiaso ndo kakanaso yimba l’akambo wa lo Bible lushi tshɛ.—Etsha 17:11.

NGANDE WATANAYƐ ETENA?

17. Ngande wakokayɛ tshungolaka etena ka nkana yimba?

17 Anto amɔtshi memɔka la pindju ka yosose dia mbadia, nkana yimba ndo nɔmba. Anto akina salaka dui sɔ lo wonya awɔ wa diomuyelo. Ondo leyɛ wonya wa dimɛna wa mbadia Bible ekɔ la dikɔlɔ kana la ntondo ka wɛ ndala. Anto amɔtshi nangaka mbadia Bible la pindju ndo mbadia nto la ntondo ka ndala. (Jashua 1:8) Dikambo di’ohomba ele ‘ndjatshungolɛka etena,’ mbuta ate, mbɔsaka etena l’akambo wele bu ohomba l’oyango wa wɛ kanaka yimba l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi lushi la lushi.—Ɛfɛsɔ 5:15, 16.

18. Kakɔna kalaka Bible wanɛ wakana yimba l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi lushi la lushi ndo wanɛ wakamba la kɛnɛ kadiawɔ?

18 Bible ndakaka dia Jehowa ayɔtshɔkɔla wanɛ tshɛ wakana yimba lo Ɔtɛkɛta ande ndo wasala la wolo dia nkamba la kɛnɛ kekawɔ. (Adia Osambu 1:1-3.) Yeso akate ate: “Diɛsɛ le wanɛ woka ɔtɛkɛta wa Nzambi ndo wawokitanyiya!” (Luka 11:28) Koko, dui dioleki ohomba ele, ekanelo ka yimba l’Ɔtɛkɛta wa Jehowa lushi tshɛ kayotokimanyiya dia sho salaka akambo lo yoho yawosha kɛnɛmɔ. Etena kasalaso dikambo sɔ, Jehowa ayotosha ɔngɛnɔngɛnɔ nshi nyɛ ndo lɔsɛnɔ la pondjo l’andja ande w’oyoyo.—Jakɔba 1:25; Ɛnyɛlɔ 1:3.

^ od. 11 Enda sawo diele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Nous avons lutté pour rester spirituellement forts” lo Tshoto y’Etangelo, ya Ngɔndɔ ka dikumi l’ahende 1, 2006, lo Falase.