Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

Kamba la wolo wele la lolemi layɛ lo yoho ya dimɛna

Kamba la wolo wele la lolemi layɛ lo yoho ya dimɛna

Ɛtɛkɛta wa lo onyɔ ami wakɔngɛnyangɛnya, wɛ Jehowa.’—OSAMBU 19:14.

ESAMBO: 82, 77

1, 2. Lande na kɛdika Bible dikoka diaso dia ntɛkɛta la dja?

 LO 1871, dja yakatatɛ mpɛta l’ekonda wa Wisconsin, lo wodja w’États-Unis. Yɔ yakalalɔlalɔ esadi esadi ndo yakatshumbe etamba oko miliyara hiende. Anto ndekana 1 200 wakadiakema. Lo mɛtɛ, wanɛ wakadiakema la dja shɔ wakaleke wanɛ wakadiakema la dja kina tshɛ yakahɛtɛ lo wodja w’États-Unis. Mɛnamaka dia shase ya dja ya tshitshɛ y’oma lo kawolo kakatetaka l’okonda ɔsɔ mbaki lo kiɔkɔ ya dja ya wolo shɔ. Kɛsɔ toholaka divɛsa dia lo Bible diata ɔnɛ: “Ohonyenda woho wele shase ya dja ya tshitshɛ kokaka nongoya okonda wa woke!” (Jakɔba 3:5) Lande na kakate Jakɔba, ofundji ɔmɔtshi wa Bible dikambo sɔ?

2 Nde nembetshiyaka ate: “Lo mɛtɛ, lolemi lekɔ dja.” (Jakɔba 3:6) “Lolemi” nembetshiyaka dikoka diaso dia ntɛkɛta. Oko dja, kɛnɛ kataso kokaka monga l’etombelo wa kɔlɔ efula. Ɛtɛkɛta aso kokaka monga la shɛngiya ya wolo le anto akina. Kaanga Bible totɛka dia kɛnɛ kataso koka mbisha anto lɔsɛnɔ kana mbakonya lo nyɔi. (Tukedi 18:21) Ko onde kɛsɔ nembetshiyaka dia hatohombe pondjo mbuta ndooko dikambo nɛ dia sho kokaka ndjota dui dimɔtshi dia kɔlɔ? Keema, aha ngasɔ. Hatototshika dia nkamba la dja l’ɔtɛ w’ɔnɛ yɔ koka totshumba. Koko, sho pombaka nkamba la yɔ la yambalo tshɛ. Ɛnyɛlɔ, sho kambaka la dja dia mbahɛ mbo ya ndɛ, dia ndjioka, ndo nkondja osase. Woho akɔ waamɛ mbele, naka sho monga la yambalo lo kɛnɛ kendana la yoho yaso ya ntɛkɛta, kete sho kokaka nkamba la dikoka diaso sɔ dia mbisha Jehowa kɛnɛmɔ ndo di’anto akina nkondja wahɔ.—​Osambu 19:14.

3. Naa awui asato wayotokimanyiya dia nkeketsha anto akina etena katɛkɛtaso?

3 Jehowa akatosha dikoka dia mbutɛ anto akina kɛnɛ kakanyiyaso ndo woho wayaokaso, oyadi lɔtɛkɛta kana lo tɔjɛstɛ ta l’anya aso. Ko ngande wakokaso nkamba la woshasha wa diambo ɔsɔ dia nkeketsha anto akina? (Adia Jakɔba 3:9, 10.) Sho pombaka mbeya etena ka ntɛkɛta, kɛnɛ ka mbuta, ndo woho wa kita.

ETENA KAKƆNA KAHOMBASO NTƐKƐTA?

4. Etena kakɔna kahombaso nɛmbɔhala?

4 Mbala mɔtshi, ekɔ dimɛna nɛmbɔhala. Bible mbutaka ɔnɛ ekɔ ‘etena ka nɛmbɔhala.’ (Undaki 3:7) Ɛnyɛlɔ, sho nɛmbɔhalaka etena katɛkɛta anto akina dia mɛnya dilɛmiɛlɔ diawashaso. (Jobo 6:24) Ndo nto, sho hatɔtɛkɛta akambo wa toseke ndo wahahombe anto akina mbeya. (Tukedi 20:19) Ndo etena katomadja onto ɔmɔtshi, ayonga dui dia lomba dia sho nɛmbɔhala ndo aha mbuta ndooko dui.—Osambu 4:4.

5. Ngande wakokaso mɛnya Jehowa dia tekɔ la lowando le nde lo dikoka dia ntɛkɛta diakandatosha?

5 Koko ekɔ etena kɛmɔtshi kele dimɛna mbuta dui dimɔtshi. (Undaki 3:7) Etena ka ntombola Jehowa, ka nkeketsha anto akina, ka mbuta woho wayaokaso, ndo ka mbitɛ anto akina kɛnɛ keso l’ohomba. (Osambu 51:15) Ndo naka sho nkamba la dikoka diaso dia ntɛkɛta lo yoho shɔ, kete tayɛnya Jehowa dia tekɔ la lowando le nde lo woho wakandatosha woshasha ɔsɔ. Laadiko dia laasɔ, etena katosha ɔngɛnyi aso ɔmɔtshi woshasha wa dimɛna efula, sho nangaka nkamba la wɔ lo yoho yoleki dimɛna tshɛ.

6. Lande na kele ekɔ ohomba nsɔna etena k’ɔlɔlɔ ka ntɛkɛta?

6 Lande na kele ekɔ ohomba nsɔna etena k’ɔlɔlɔ ka ntɛkɛta? Tukedi 25:11 mbutaka ɔnɛ: ‘Oko elowa wa pɔmɛ ya paonyi lo efundelo wa mfɛsa, ngasɔ mbele tshɛkɛta yɔtɛkɛtami lo etena kahombama.’ Pɔmɛ ya paonyi yekɔ amɛna efula, koko yɔ ndekaka monga amɛna etena keyɔ laadiko dia dɔnga dia mfɛsa. Woho akɔ waamɛ mbele, sho kokaka monga la dui dia dimɛna dia mbitɛ onto ɔmɔtshi. Koko naka sho nsɔna etena k’ɔlɔlɔ ka ntɛkɛta, kete sho kokaka nkimanyiya onto ɔsɔ lo yɛdikɔ yoleki. Ngande wakokaso nsala dikambo sɔ?

7, 8. Ngande wakokoya anangɛso l’akadiyɛso wa la Japon ɛnyɛlɔ ka Yeso?

7 Naka sho ntɛkɛta l’etena ka kɔlɔ, kete ondo anto hawotokoka nshihodia kana mbetawɔ kɛnɛ kataso. (Adia Tukedi 15:23.) Ɛnyɛlɔ, lo Ngɔndɔ ka sato 2011, didimu dia nkɛtɛ ndo tsunami kakalanya esomba efula wa lo ɛstɛ ka Japon. Anto ndekana 15 000 wakavu. Kaanga mbele Ɛmɛnyi wa Jehowa efula wakashisha nkumbo ndo angɛnyi awɔ, vɔ wakalange nkamba la Bible dia nkimanyiya anto akina wakadihomɔ oko vɔ. Koko vɔ wakeyaka dia efula ka l’atei w’anto asɔ waki ase Buda ndo vɔ kombeyaka awui efula wendana la Bible. Koko lo dihole dia vɔ mbatɛ l’etena kɛsɔ awui wendana la eolwelo, anangɛso l’akadiyɛso wakaakeketsha ndo wakaalembetshiya bonde kele awui wa kɔlɔ efula komɛka anto w’ɛlɔlɔ.

8 Anangɛso l’akadiyɛso asɔ wakokoya Yeso. Nde akeyaka etena ka nɛmbɔhala, koko nde akeyaka nto ndo etena ka ntɛkɛta. (Joani 18:33-37; 19:8-11) Nde akakongaka etena k’ɔlɔlɔ ka mbetsha ambeki ande akambo amɔtshi. (Joani 16:12) Anangɛso l’akadiyɛso wa la Japon wakakonge etena k’ɔlɔlɔ ka mbutɛ anto awui wendana la eolwelo. Ɛnɔnyi ehende l’etenyi l’ɔkɔngɔ wa tsunami mbeta, vɔ wakasha anto traktɛ kaki l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: Onde mɛtɛ anto wakavu wayɔsɛna nto? Anto efula wakɔshi traktɛ kakɔ ndo wakakeketshama la kɛnɛ kakawadia. Sho lawɔ pombaka nkana yimba lo kɛnɛ kendana la mbekelo ndo dietawɔ diele l’anto wa l’ɛtshi kaso ka nkɛtɛ l’oyango wa mbeya etena k’ɔlɔlɔ ka ntɛkɛta la wɔ.

9. Lo akambo akina akɔna wahombaso nkonga etena k’ɔlɔlɔ ka ntɛkɛta?

9 Lo awui akina akɔna wahombaso nkonga etena k’ɔlɔlɔ ka ntɛkɛta? Ondo onto ɔmɔtshi mbeyaka mbuta dui dimɔtshi diakoka tomadia. Koko lo dihole dia nkadimola mbala kakɔ ɔtɔi ndo mbuta dui dimɔtshi aha la nkanyiya, ayonga dui dia lomba dia sho mbɔlama ndo kanyiya ko ndjambola ɔnɛ: ‘Onde kɛsɔ nembetshiyaka ɔnɛ nde bu onto ɔlɔlɔ? Onde ekɔ mɛtɛ ohomba dia dimi nsawola la nde lo kɛnɛ kendana la awui wakandate?’ Ondo ayoleka dimɛna sho ntshikala ki. Koko naka tekɔ l’ɔkɔkɔ w’oshika wa nsawola la nde, kete sho pombaka nkonga edja ndo nkɛlɛ kaso kambokitakita. (Adia Tukedi 15:28.) Kana mbeyaka monga ko tekɔ lo nanga nkeketsha ase nkumbo kaso wele keema Ɛmɛnyi dia vɔ mbeya Jehowa. Sho pombaka monga la solo dia lotutsha, nkana yimba dimɛna lo kɛnɛ kalangaso mbuta, ndo nyanga etena ka dimɛna kakokawɔ monga suke dia tohokamɛ.

KAKƆNA KAHOMBASO MBUTA?

10. a) Lande na kahombaso nsɔna la yambalo tshɛ kɛnɛ kahombaso mbuta? b) Woho akɔna w’ɛtɛkɛta wahombaso mbewɔ?

10 Kɛnɛ kataso kokaka nkonya anto akina dia ndjaoka dimɛna kana ndjaoka kɔlɔ. (Adia Tukedi 12:18.) Efula k’anto wa l’andja ɔnɛ waki Satana kambaka ‘l’ɛtɛkɛta wa lɔlɛngɔ’ wele oko ‘mpito’ kana wele oko ‘lokuwa la ta’ nɛ dia vɔ nangaka mpomuya kana nyangiya anto akina. (​Osambu 64:3) Anto efula mbekaka yoho ya ntɛkɛta shɔ oma lo waa filmɛ ndo oma lo kɛnɛ kendawɔ lo televiziɔ. Koko Akristo hawohombe ntondja ɛtɛkɛta wa lɔlɛngɔ ndo wa kɔlɔ, oyadi lo shɛkɛsɛkɛ. Shɛkɛsɛkɛ yekɔ dimɛna ndo koka nkonya anto dia ngɛnangɛna kɛnɛ kataso. Koko hatohombe pondjo nkamba l’ɛtɛkɛta wa diɔnyɔ, mbuta ate mbuta dikambo dimɔtshi diakoka mbisha onto nsɔnyi kana mbɔtɛnga paka dia mbɔdia anto akina. Bible mbidjangɛka Akristo diaha vɔ nkamba la “ntɛngɔ.” Tɔ mbutaka nto ɔnɛ: “Ɛtɛkɛta wa kɔlɔ watotombake oma l’enyɔ anyu, paka ɛtɛkɛta wele amɛna dia nkeketsha anto akina etena kele ohomba, dia ɛtɛkɛta akɔ monga la wahɔ le wanɛ wawaoka.”—Ɛfɛsɔ 4:29, 31.

11. Kakɔna kakoka tokimanyiya dia sɔnaka ɛtɛkɛta w’amɛna?

11 Yeso akate ate: “L’efula k’akambo wele l’otema mbatɔtɛkɛtaka onyɔ.” (Mateo 12:34) Kɛsɔ nembetshiyaka dia kɛnɛ kataso kokaka mɛnya woho w’onto weso mɛtɛ. Naka sho mbokaka anto ngandji ndo ndjakiyanyaka mɛtɛ dikambo diawɔ, kete tayɔsɔna ɛtɛkɛta w’amɛna wa mbatɛ. Kɛnɛ kataso kayonga dimɛna ndo kayokeketsha anto akina.

12. Kakɔna kakoka tokimanyiya nto dia nsɔna ɛtɛkɛta w’amɛna?

12 Paka mbidja welo dia nsɔna ɛtɛkɛta w’amɛna wa mbuta. Kaanga mbaki nkumekanga Sɔlɔmɔna la lomba, nde ‘akakane yimba ndo akasale eyangelo’ diakɔ diele kɛnɛ kakandafunde kakahombe monga shikaa ndo ngɛnyangɛnya anto dia kiada. (Undaki 12:9, 10) Kakɔna kakoka tokimanyiya dia mbeya kɛnɛ kakokaso mbuta? Sho koka nyanga lo Bible ndo l’ekanda aso dia mbishola toho t’eyoyo ta nkɛnɛmɔla tokanyi taso. Sho koka mbeya kitshimudi y’ɛtɛkɛta wahatamane fundo. Sho koka nto mbeka ɛnyɛlɔ kaki Yeso dia sho mbeya woho wa ntɛkɛta lo yoho yayokimanyiya anto akina. Nde akeyaka shikaa kɛnɛ ka mbuta nɛ dia Jehowa akawetsha ‘woho wa nkadimola ɔnɛ lambɔlɛmba la tshɛkɛta ya dimɛna.’ (Isaya 50:4) Ekɔ nto ohomba nkanyiya shɛngiya yayonga la ɛtɛkɛta aso le anto akina. (Jakɔba 1:19) Sho koka ndjambola ɔnɛ: ‘Naka dimi mbuta dui nɛ, onde onto akɔ ayoshihodia kɛnɛ kalangami mbotɛ? Ngande wayondoyaoka?’

13. Lande na kahombaso ntɛkɛta lo yoho yele wɔdu nshihodia?

13 L’Isariyɛlɛ, wakakambaka la wendjo wa dimama dia mbewoya akambo amɔtshi. Wondjo ɔmɔtshi wakalembetshiyaka dia wodja wakahombaka ntshumana kaamɛ. Wondjo wotshikitanyi wakalembetshiyaka di’asɔlayi wakahombaka ntatɛ ndɔsha atunyi. Ohokanyiya yema kɛnɛ kakahombaka komɛ asɔlayi naka wondjo wa dimama hawokɛmi dimɛna. Bible mbɛdikaka wondjo wa dimama wokɛma hwe la ɛtɛkɛta wele wɔdu nshihodia. Naka hatolembetshiyisha akambo hwe hwe, anto mbeyaka mbɔtɔ l’okandokando kana mbetawɔ akambo wele bu mɛtɛ. Kaanga mbalangaso ntɛkɛta lo yoho yokɛma hwe, sho pombaka ndjalama diaha ntondja ɛtɛkɛta waha la loshilambo ndo waha la dilɛmiɛlɔ.—Adia 1 Kɔrɛtɔ 14:8, 9.

14. Ɛnyɛlɔ kakɔna kɛnya dia Yeso akatɛkɛtaka lo yoho yaki wɔdu nshihodia?

14 Mateo tshapita 5 polo 7 ekɔ ɛnyɛlɔ kɛmɔtshi koleki dimɛna ka woho wakasɔnɛ Yeso ɛtɛkɛta wele wɔdu nshihodia. Lo sawo diakandasha, nde konyanga dia mambiya anto lo nkamba la ɛtɛkɛta wa wolo nshihodia kana wele bu ohomba. Ndo nde kombuta awui wakakoke nyangiya anto akina. Yeso aketsha awui w’ohomba efula waki wolo nshihodia, koko kɛnɛ kakandate kaki wɔɔdu nshihodia. Ɛnyɛlɔ, Yeso akalange nshikikɛ ambeki ande diaha vɔ ndjakiyanya lo dikambo dia kɛnɛ kahombawɔ ndɛ lushi la lushi. Ɔnkɔnɛ, nde akaalembetshiya dia Jehowa ndeshaka tofudu lushi tshɛ. Oma laasɔ, nde akawambola ate: “Onde nyu hanyoleki tofudu nɛmɔ?” (Mateo 6:26) Lo nkamba la ɛtɛkɛta wa wɔdu ɛsɔ, Yeso akaakimanyiya dia vɔ nshihodia wetshelo ɔmɔtshi w’ohomba ndo dia vɔ keketshama.

NGANDE WAHOMBASO TƐKƐTAKA LA ANTO AKINA?

15. Lande na kahombaso tɛkɛtaka lo yoho ya la ngandji?

15 Woho watɛkɛtaso la anto akina koka monga ohomba lo ndjela kɛnɛ kataso. Anto wakangɛnangɛnaka mpokamɛ Yeso nɛ dia nde akatɛkɛtaka “ɛtɛkɛta w’amɛna,” kana lo yoho ya la lɔsɛngɔ. (Luka 4:22) Etena katɛkɛtaso la ngandji, anto ngɛnangɛnaka dia tohokamɛ ndo mbetawɔka kɛnɛ kataso. (Tukedi 25:15) Tayonga l’akoka wa ntɛkɛta la anto akina la ngandji naka sho mbalɛmiyaka ndo mbidjaka yimba lo nsaki yawɔ. Kɛsɔ mbakasale Yeso. Ɛnyɛlɔ, etena kakandɛnyi olui w’anto wakadjaka wolo dia mbohokamɛ, nde aki l’ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula dia mbetsha wenya kaamɛ la wɔ ndo mbaetsha. (Makɔ 6:34) Oyadi kaanga etena kakɔtɛngaka anto, Yeso kombakaloyaka lɔtɛngɔ lo lɔtɛngɔ.—1 Petero 2:23.

16, 17. a) Etena katɛkɛtaso l’ase nkumbo ndo l’angɛnyi aso, ngande wakokaso mbokoya Yeso? (Enda osato wele lo mbɔtwɛlɔ.) b) Ngande wakakondja mama kɛmɔtshi etombelo w’amɛna oma lo woho wakandatɛkɛta la lɔsɛngɔ?

16 Kaanga mbokaso ase nkumbo kaso ndo angɛnyi aso ngandji, sho mbeyaka ndjowatɛ awui wa kɔlɔ nɛ dia sho mbaeyaka dimɛna efula. Sho mbeyaka mfɔnya dia bu ohomba monga la shɛnɔdi lo woho wahombaso ntɛkɛta la wɔ. Koko Yeso kokamba pondjo l’ɛtɛkɛta wa kɔlɔ etena kakandatɛkɛtaka l’ambeki ande. Etena kakawanaka amɔtshi l’atei awɔ dia mbeya akɔna akaleke woke l’atei awɔ, nde akawangola la ngandji ndo akakambe la ɛnyɛlɔ k’ɔna dikɛnda dia mbakimanyiya dia vɔ ntshikitanya ekanelo kawɔ. (Makɔ 9:33-37) Dikumanyi koka mbokoya ɛnyɛlɔ ka Yeso lo ndakaka anto akina la lotutsha tshɛ.—Ngalatiya 6:1.

17 Oyadi kaanga onto ɔmɔtshi ambototɛ dikambo dimɔtshi diambotonyangiya, sho koka nkondja etombelo w’amɛna naka sho nsawola la nde la lɔsɛngɔ. (Tukedi 15:1) Ɛnyɛlɔ, ɔna pami ɔmɔtshi la hianda lakodiamaka oma le nyango k’onyemba akasalaka awui wa kɔlɔ kaanga mbakandasɛmaka dia nde ekɔ lo kambɛ Jehowa. Kadiyɛso kɛmɔtshi ka l’etshumanelo akayakiyanyaka lo dikambo dia nyango ɔnakɔ ndo akawotɛ ate: “Ekɔ kandji efula woho wahayatondoyisha lo wodelo w’ɔna.” Nyango ɔnakɔ akalɛmbɔhala yema dia nkanyiya ndo oma laasɔ nde akokadimola ate: “Kɛnɛ katayɛ kekɔ mɛtɛ nɛ dia awui bu dimɛna kakianɛ, koko olowanyelo ande ekɔ olimu watatetemala. L’ɔkɔngɔ w’Aramangɛdɔna, koyombute ɔnɛ dimi kotondoya olowanyelo w’ɔnami, laasɔ mbayomoyoketawɔ.” Lam’ele nyangɔ ɔn’ɔsɔ akatshikala ki ndo aki la lɔsɛngɔ otsha le kadiyɛso kɛsɔ, vɔ wakatetemala monga angɛnyi. Ndo nto, ɔnakɔ akoke kɛnɛ kakakadimola nyango ndo akashihodia dia nyango eke la mbetawɔ ɔnɛ nde koka ntshikitana. Ɔnkɔnɛ, ɔnakɔ akahembola losambi l’angɛnyi wa kɔlɔ, akalongola batisimu ndo l’ɔkɔngɔ diko akayokomaka ose nkumbo ka Bɛtɛlɛ. Oyadi kaanga tekɔ lo ntɛkɛta l’anangɛso, l’akadiyɛso, l’ase nkumbo yaso, kana l’anto wahateye, ɛtɛkɛta aso pombaka mongaka nshi tshɛ ɛtɛkɛta “w’amɛna wɔsɔhanyemi la lɛɛhɔ.”—Kɔlɔsayi 4:6.

18. Ngande wakokaso ndjela ɛnyɛlɔ ka Yeso lo woho aso wa ntɛkɛta?

18 Dikoka diaso dia mbutɛ anto akina kɛnɛ kakanyiyaso ndo woho wayaokaso ekɔ mɛtɛ woshasha wa diambo efula w’oma le Jehowa. Naka sho ndjela ɛnyɛlɔ ka Yeso, kete tayɔsɔnaka etena k’ɔlɔlɔ ka ntɛkɛta, tayonga la shɛnɔdi lo kɛnɛ kataso, ndo tayɔtɛkɛtaka nshi tshɛ la lɔsɛngɔ. Ɔnkɔnɛ, nyɛsɔ tokambake la ɛtɛkɛta aso dia nkeketsha anto akina ndo dia ngɛnyangɛnya Jehowa.

Sho pombaka monga la solo dia lotutsha ndo nyanga etena ka dimɛna kakoka anto monga suke dia tohokamɛ