Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

Onde Nzambi kokanɛka mɛtɛ?

Onde Nzambi kokanɛka mɛtɛ?

Onde Nzambi kokanɛka mɛtɛ?

ONDE wɛ ndjaokaka dia wɛ mbokamaka ngandji? Ko kana tena dimɔtshi wɛ ndjaokaka dia ndoko onto lakokanɛ? L’andja ɔnɛ wele anto la lokaki, onto kokaka ndjaɔsa esadi eto oko ɛngɔ k’anyanya. Lo yoho yɔtɔnɛ la kɛnɛ kata Bible dikambo dia tena diaso nɛ, anto wamboleka ndjasha efula l’akambo awɔ hita aha la ndjakiyanya dikambo di’anto akina.—2 Timote 3:1, 2.

Oyadi ɛnɔnyi, dioho, ɔtɛkɛta kana lokoho la demba lele l’onto, onto tshɛ ekɔ l’ohomba w’efula wa mbokama kana mboka anto akina ngandji. Lo ndjela alapɔlɔ ɛmɔtshi, wɔɔngɔ aso wakakengama lo yoho ya lânde dia mbokanaka ngandji. Jehowa Nzambi lele Otungi aso mboleki mbeya dia tekɔ l’ohomba wa mbokama ngandji ndo wa mandɔma. Ngande wayoyoyaoka naka nde ambokoshikikɛ dia wɛ ekɔ la nɛmɔ lo washo ande? Ɔsɔ mɛtɛ ayonga dui dioleki ohomba le yɛ. Onde sho kokaka monga l’eshikikelo dia Jehowa ndjashaka mɛtɛ le anto wele kema kokele? Onde nde ndjakiyanyaka dikambo diaso l’onto ndo l’onto? Naka ngasɔ, kakɔna ketɛ onto ohomba le nde?

Jehowa tokanɛka

Ambeta ɛnɔnyi oko 3 000, omembi ɔmɔtshi w’esambo akalole la wɔma wɔsɔhanyemi la dilɛmiɛlɔ otsha le Nzambi lo menda efula ka tɔɔtɔ tônga kaasa l’olongo. Nde komonga la tâmu lo woke woke wa Ɔnɛ lakatonge nyemba n ya tɔɔtɔ yaheyama mbadia shɔ. Lo menda woke woke waki Jehowa ko ndjenda tshikitiki yele onto, omembi w’esambo akɛnya lowando lande lo ngandji kaki Jehowa lo mbuta ɔnɛ: “Lam’atumendaka ulungu, ulimu w’anya aye, ngondo la toto takayatungi, untu eli na, dia we mbukanela? La ona untu eli na, dia we mbekesanela la ndi?” (Osambu 8:3, 4) Dikambo sɔ kokaka nkonya onto esadi eto dia mbuta ɔnɛ, Nkum’olongo ekɔ etale efula ndo nde ekɔ l’akambo efula wahakoke mbosha diaaso dia nde nkanɛ anto wele kema kokele. Koko, omembi w’esambo akeyaka dia kânga mbakokaso ndjaɔsa oko diangɔ di’anyanya ndo mbele lɔsɛnɔ laso mondo, onto ekɔ ohomba lo washo wa Nzambi.

Omembi w’esambo okina akate ɛtɛkɛta w’eshikikelo wayela ɛnɛ: “[Jehowa] atulangaka wane watuwukaka woma, waku watulungamelaka ngandji kandi ka shikaa.” (Osambu 147:11) Kanyi yakatondja amembi w’esambo akɔ ahende munandaka otema. Kânga mbele Jehowa ekɔ etale, nde heye tsho anto, koko nde ‘mbakanɛka’ ndo ‘mbangɛnangɛnaka.’

Prɔfɛsiya kɛmɔtshi ka lo Bible kɛnya awui wasalema lo nshi yaso nyɛ mbikaka epole ɔsɛkɛ lo dikambo sɔ. Lo tshimbo y’ɔprɔfɛta Hangai, Jehowa akɛnya dia lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo diaki Nzambi diayosambishama l’andja w’otondo. Dikambo sɔ diekɔ l’etombelo akɔna? Enda etombelo ɛmɔtshi: “Diango di’ushinga a wulu dia wedja tshe [pombaka] ndja. Ku dimi layuludia luudu lone la lutumbu.”—Hangai 2:7.

Naa “diango di’ushinga a wulu” sɔ diatshumanyema oma lo wedja tshɛ? Diɔ hadiokoke monga lomombo la l’emunyi. (Hangai 2:8) Aha fɛsa kana paonyi mbangɛnyangɛnya otema wa Jehowa. Nde ngɛnangɛnaka l’anto wele kânga mbewɔ kema kokele, vɔ mbɔtɛmɔlaka oma lo ngandji kawokawɔ. (Tukedi 27:11) Vɔ wekɔ “diango di’ushinga wulu” diawotombola ndo nde ngɛnangɛnaka woho wayakimɔwɔ l’otema ɔtɔi dia mbokambɛ olimu l’ohetoheto. Onde wɛ ekɔ l’atei w’anto asɔ?

Kanyi y’ɔnɛ anto wele kema kokele kokaka ndjasukanya la Otungi wa Woke w’andja w’otondo, kokaka monga oko kashi. Lo mɛtɛ, ɛtɛkɛta wa mɛtɛ ɛsɔ pombaka totshutshuya dia sho mbetawɔ leeta la la wangasanu latɔlɔmba dia ndjasukanya la nde.—Isaya 55:6; Jakoba 4:8.

“We eko ulangimi”

Lo nshi yakinde osombe, ɔprɔfɛta Danyɛlɛ akahomana la dikambo dimɔtshi dia diambo la dikɔlɔ dimɔtshi. Etena kakandalɔmbaka, ɔngɛndangɛnda ɔmɔtshi wa lânde akokomɛ la shashimuya. Lokombo lande laki Ngabiriyɛlɛ. Danyɛlɛ ambohomanaka la nde mbala kɛmɔtshi ndo nde akaweye oko ondjelo waki Jehowa. Ngabiriyɛlɛ akôlembetshiya ɔkɔkɔ wakandɛnama le nde la shashimuya ɔnɛ: “Danyele li, dimi lambuya kakiane dia ndjuketsha akambu wa yimba ndu wa ewu . . . ne dia we eko ulangimi.”—Danyele 9:21-23.

Lo diaaso dikina, ondjelo waki Jehowa ɔmɔtshi akatɛ Danyɛlɛ ɔnɛ: “Danyele, we untu lalangema efula.” Koko, dia nkeketsha Danyɛlɛ, ondjelo akawotɛ ɔnɛ: “We untu lalangema efula ki kayali la ye, tukaki woma.” (Danyele 10:11, 19) Bible mbelɛka Danyɛlɛ mbala shato ɔnɛ “ulangimi.” Tshɛkɛta ya lo Hɛbɛru yokadimɔmi ɔnɛ: “Ulangimi” kokaka nembetshiya nto “ɔnɛ lɔsama la nɛmɔ efula,” kana “ɔnɛ loleki nangema.”

Lo mɛtɛ, Danyɛlɛ akayaoke dia nde ekɔ suke la Nzambi kande ndo aha la tâmu nde akɛnyi dia Jehowa akangɛnangɛnaka olimu wakandokambɛka l’otema ɔtɔi. Koko, ɛtɛkɛta wakate andjelo asɔ wakɛnɛmɔla ngandji ka woke kaki Nzambi, wakonge l’ekeketshelo k’efula. Diakɔ diele aha la mengenga, Danyɛlɛ akakaloya dui ate: “We ambunkikitsha.”—Danyele 10:19.

Ɔkɔndɔ wananda otema wa ngandji kaki Jehowa k’otamanya kakandɛnya ɔprɔfɛta ande wa kɔlamelo ɔsɔ, wakafundama l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi dia wahɔ aso. (Romo 15:4) Nkana yimba lo ɛnyɛlɔ kaki Danyɛlɛ ayotokimanyiya dia sho nshihodia kakɔna kakonya onto olangemi le Shɛso ka ngandji kele l’olongo.

Ekaka Ɔtɛkɛta wa Nzambi mbala la mbala

Danyɛlɛ aki ombeki w’etete w’Afundelo. Sho mbeyaka dikambo sɔ nɛ dia nde ndamɛ akafunde ate: ‘Dimi lakalembetela oma l’abuku lofulo l’ɛnɔnyi lakahombe mbeta dia elanyelo ka Jerusalɛma.’ (Danyele 9:2) L’atei w’abuku waki la nde nshi shɔ, mbaki ondo ndo efundelo wakasambiyama waki Mɔsɛ, Davidi, Sɔlɔmɔna, Isaya, Jeremiya, Ezɛkiyɛlɛ ndo aprɔfɛta akina. Sho kokaka monga oko anto wɛna Danyɛlɛ odingami la wɛɔmbɔ w’abuku efula, âdia ndo ɛdika prɔfɛsiya yakatama yendana la woho wakahombe nyomohikama ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ la Jerusalɛma. Ondo nde akadjasɛka lo dihole dia wɔladi lo shambrɛ yande ndo aha la tâmu nde akakanaka yimba efula dia mbeya kitshimudi y’efundelo ɛsɔ. Wekelo ande wakakeketsha mbetawɔ kande ndo wakôsukanya la Jehowa.

Ndo nto, wekelo w’Ɔtɛkɛta wa Nzambi akatshikitanya lonto laki Danyɛlɛ ndo wakonge la shɛngiya lo lɔsɛnɔ lande l’otondo. Aha la tâmu, wetshelo w’oma l’Afundelo wakandalongola lo dikɛnda diande wakokimanyiya dia nde nɛmiya Ɛlɛmbɛ waki Nzambi wendana la diangɔ dia ndɛ wakandadje lo nshi shɔ. (Danyele 1:8) L’ɔkɔngɔ diko, aha la mboka wɔma nde akasambisha ewandji waki la Babilɔna losango laki Nzambi. (Tukedi 29:25; Danyele 4:19-25; 5:22-28) Etete, losembwe ndo kɔlamelo yaki lande yakeyamaka dimɛna. (Danyele 6:4) Lâdiko dia lâsɔ, l’ɔtɛ wa nde nsekola ɛlɛmbɛ waki Nzambi dia nkokɛ lɔsɛnɔ lande, Danyɛlɛ akayaɛkɛ tshɛ lo tshɛ le Jehowa. (Tukedi 3:5, 6; Danyele 6:23) Aha la tâmu nde aki “ulangimi” waki Nzambi!

L’awui efula, wekelo wa Bible waya wɔdu le so ɛlɔ kɛnɛ oleki woho wakiwɔ le Danyɛlɛ. Wɛɔmbɔ w’abuku w’etale wakayɔhɛnyama l’abuku wasungana. Ɛlɔ kɛnɛ, taya la Bible k’otondo, mbidja ndo ɔkɔndɔ wakafundama wɛnya woho wakakotshama prɔfɛsiya mɔtshi yaki Danyɛlɛ. Tekɔ ndo l’abuku efula walembetshiya Bible ndo dihomɔ dikina diatokimanyiya dia nsala eyangelo. a Onde wɛ kambaka la dihomɔ sɔ lo yoho ya dimɛna? Onde wɛ ekɔ l’ekongelo ka wadielo wa Bible wa mbala la mbala ndo kanaka yimba la kɛnɛ kadiayɛ? Naka eelo, kete wɛ ayokondja woho w’etombelo wakakondja Danyɛlɛ. Wɛ ayokeketsha mbetawɔ kayɛ ndo ayonga la diɔtɔnganelo dia ma ma la Jehowa. Ɔtɛkɛta wa Nzambi wayonga ɔnɔmbɔdi w’oshika wa lɔsɛnɔ layɛ ndo wayokoshikikɛ dia nde kokanɛka la ngandji tshɛ.

Tetemala lo dɔmbɛlɔ

Danyɛlɛ aki pami kakayashaka efula lo dɔmbɛlɔ. Nde akasalaka alɔmbɛlɔ w’amɛna otsha le Nzambi. Lam’akinde ɔlɔngɔlɔngɔ, nde akahomana l’okakatanu wakahombe mboshishɛ lɔsɛnɔ lande otondonga nde komonga l’akoka wa nembetshiya Nɛbukadinɛza nkumekanga ka Babilɔna dɔ diande. Aha la mengenga, Danyɛlɛ, akasɛngasɛnga Jehowa dia nde mbosukɛ ndo mbokokɛ. (Danyele 2:17, 18) Ɛnɔnyi efula l’ɔkɔngɔ, etena kakandakane yimba lo lonto lande lele kema kokele, ɔprɔfɛta wa kɔlamelo ɔsɔ akayatshumoya oma lo kɔlɔ yande ndo ya wodja w’otondo lo nsɛngasɛnga Jehowa dia nde mbadimanyiya. (Danyele 9:3-6, 20) Etena kakinde koshihodia akambo amɔtshi wakandasambiyama, Danyɛlɛ akayange ekimanyielo oma le Nzambi. Lo diaaso dimɔtshi, ondjelo wakaye le Danyɛlɛ dia ndjolembetshiya akambo amɔtshi, akôshikikɛ ɔnɛ: “Aui aye wakukema.”—Danyele 10:12.

Danyɛlɛ laki la kɔlamelo, akasale akambo efula lâdiko dia nɔmbaka Nzambi. Danyele 6:10 mbutaka ɔnɛ: “Tena satu la lushi la lushi, [nde] akalombaka [Nzambi k]andi, akawukaka lusaka, uku akandatshaka ntundu.” Danyɛlɛ aki l’ɛkɔkɔ efula wa mboka Jehowa losaka ndo mbôtombola. Ndo nde akasalaka dikambo sɔ mbala la mbala. Eelo, dɔmbɛlɔ diaki etenyi kɛmɔtshi k’ɔtɛmwɛlɔ ande, diakɔ diele nde kokoka ntshika nsala dikambo sɔ kânga l’etena kakadiahombe mbidja lɔsɛnɔ lande lo wâle. Lo mɛtɛ, Jehowa akawoke ngandji l’ɔtɛ wa kɔlamelo yande.

Dɔmbɛlɔ diekɔ woshasha wa diambo efula! Tetawɔke dia lushi ketɛ aha la wɛ nsawola la Shɔ lele l’olongo. Tohɛke dia mbôka losaka ndo mbôtombola dia ɛlɔlɔ ande tshɛ le yɛ. Tɛnde ekiyanu ayɛ tshɛ aha la mboka wɔma. Kana yimba lo woho wakayakondja ekadimwelo oma l’ɛsɛngɔsɛngɔ kana alɔmbɛlɔ ayɛ ndo ɛnya lowando layɛ. Tshungolaka etena ka nɔmbaka. Ndo nto, etena kadiholɛso Jehowa otema lo dɔmbɛlɔ, sho mɛnaka ngandji kande lo yoho ya lânde. Dikambo sɔ totshutshuyaka dia ‘ntetemala nɔmba’!—Romo 12:12.

Tombola lokombo laki Jehowa

Ndoko lɔngɛnyi lakoka monga dimɛna naka onto ɔmɔtshi ndjakiyanyaka paka dikambo diande. Ngasɔ mbediɔ ndo dia lɔngɛnyi lasaso la Jehowa. Danyɛlɛ akeyaka dikambo sɔ. Tɔsɛdingole woho wakandayakiyanyaka dia ntombola lokombo laki Jehowa.

Etena kakakadimula Nzambi lo dɔmbɛlɔ diande lo mbosholɛ dɔ diaki Nɛbukadinɛza ndo kitshimudi yadiɔ, Danyɛlɛ akate ate: “Lukumbu la [Nzambi] latumbwami pundju, pundju! Ne dia ndi kukanga yimba la wulu.” L’ɔkɔngɔ wa nde nembetshiya Nɛbukadinɛza dɔ diande ndo kitshimudi yadiɔ, Danyɛlɛ akasha Jehowa lotombo nto lo mbuta l’eshikikelo tshɛ ɔnɛ, Nde mbele “Umbishudi w’akambu wushami.” Woho akɔ wâmɛ mbele, etena kakandalɔmbaka dikambo dia edimanyielo ndo dia otshungwelo, Danyɛlɛ akate ate: ‘Nzambi kami le, lokombo layɛ lakelamamɛ l’osomba ayɛ ndo le wodja ayɛ.’—Danyele 2:20, 28; 9:19.

Tekɔ la waaso efula wa mbokoya Danyɛlɛ lo dikambo sɔ. Etena kalɔmbaso, sho kokaka mɛnya woho wayakiyanyaso dia ‘nkidia lokombo’ laki Nzambi. (Mateu 6:9, 10) Hatohombe pondjo nkombola dia lɔkɛwɔ laso mbisha lokombo l’ekila laki Jehowa sɔnyi. L’ɔtɛ wa nsala ngasɔ, nyɛsɔ totombolake Jehowa nshi tshɛ lo mbutɛ anto akina akambo wekaso wendana la lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo.

Lo mɛtɛ, l’andja wotodingi ɔnɛ, anto wekɔ l’ohomba w’anto akina mbaoka ngandji ndo ndjakiyanya dikambo diawɔ. Ɔnkɔnɛ, sho kokaka ntana esambelo ka woke lo mbeya dia Jehowa kanɛka mɛtɛ ekambi ande l’onto ndo l’onto. Oko wakate omembi w’esambo: “[Jehowa] atongenangenaka wudja andi. Ndi ayolenga akanga a memakana la panda.”—Osambu 149:4.

[Nɔte ka l’ɛse ka dikatshi]

a Ɛmɛnyi wa Jehowa tondjaka ekanda wakimanyiya dia nsala eyangelo ndo wa mbeka l’anto Bible wakoka kokimanyiya dia wɛ ndeka nkondja wahɔ lo wadielo ndo wekelo wa Bible. Naka wɛ ekɔ l’ohomba wa nkondja abuku asɔ, kete mbola Ɛmɛnyi wa Jehowa.

[Efundelo wa l’etei w’odingɔ wa lo lɛkɛ 11]

Nzambi akɛnya ngandji kakandokaka Danyɛlɛ lo mbotomɛ ondjelo Ngabiriyɛlɛ dia mbokeketsha

[Efundelo wa l’etei w’odingɔ wa lo lɛkɛ 13]

Etete kaki la Danyɛlɛ lo wekelo ndo lo dɔmbɛlɔ kakawetɛ ohomba lo washo waki Nzambi