2. Ndjala ya kasha

“Ndjala ya kasha yayuyala.”—MAKO 13:8.

● Pami kɛmɔtshi akalawɔ l’ɔtɛ wa ndjala lo ngielongelo mɔtshi yelɛwɔ Quaratadji lo wodja wa Niger. Ana waki kosɛ nyango ahende, la pami la la womoto vɔ lawɔ wakaye oma lo ngielongelo kina ya lo wodja ɔsɔ dia ndawɔ ndjala. Koko, pami kɛsɔ aketamaka ndamɛ lo toho diakandalaka la nkɛtɛ. Lande na kakinde ndamɛ? Sidi owandji wa ngielongelo shɔ mbutaka ɔnɛ: “Nde bu l’akoka wa ndesha [ase nkumbo kande] ndo nde hakoke ntetemala mbaenda wadiɛnɛ la ndjala.”

AKAMBO ASƆ ƐNYAWƆ? L’andja w’otondo, suke l’onto 1 l’anto 7 hawokoke ndɛ dimɛna lushi tshɛ. Lofulo lɔsɔ ndeka mbudɛ lo wedja wa l’Afrique wa lo sidɛ-Sahara, lɛnɛ ele onto 1 l’anto 3 wekɔ la ndjala kahashile. Dia sho nshihodia dikambo sɔ dimɛna, tɔshi dia nkumbo kɛmɔtshi kengama la papa, mama ndo ɔna. Naka mbo ya ndɛ yekɔ paka y’anto ahende, onto akɔna layotshikala la ndjala? Onde papa, mama kana ɔna? Ɔsɔnwɛlɔ wa ngasɔ mbahomba nkumbo ya ngasɔ nsala lo kɛnɛ kendana la mbo ya ndɛ yakondjawɔ lushi la lushi.

KAKƆNA KATA ANTO EFULA? Anto efula mbutaka ɔnɛ nkɛtɛ kekɔ lo ngɔnya mbo ya ndɛ efula yakoka anto tshɛ ndota. Koko, kɛnɛ kahombama ele nkamba dimɛna la mbo ya ndɛ yakɔ.

ONDE KƐNƐ KATAWƆ KƐSƆ KEKƆ MƐTƐ? Lo mɛtɛ, akambi wa dikambɔ kokaka ngɔnya ndo mɛmba diangɔ efula oleki woho wakasalemaka ntondo l’ɔkɔndɔ w’ana w’anto. Ndo, mandji y’ana w’anto pombaka nkamba dimɛna la mbo ya ndɛ ya la nkɛtɛ dia nkandola okakatanu wendana la ndjala. Koko, oyadi vɔ kodjaka welo dia nshidiya ndjala l’edja k’ɛnɔnyi akumi, hawokokaki nkandola dikambo sɔ pondjo.

KAKƆNA KAFƆNYAYƐ? Onde Mako 13:8 ekɔ lo kotshama? Kânga mbambohama awui wa tshulatshula, shi ndjala yekɔ lo ntetemala mpɛnyahɛnya anto wa l’andja w’otondo?

Mbala efula adidimu wa nkɛtɛ ndo ndjala ya kasha mbelaka ekakatanu ekina wakenga djembetelo yɛnya ɔnɛ tekɔ lo nsɛna lo nshi y’ekomelo.

[Efundelo wa l’etei w’odingɔ wa lo lɛkɛ 5]

“Olekanyi ɔna ɔtɔi l’ana asato wavɔ l’ɔtɛ wa hemɔ ka l’asasa, lɔkɛdi ndo hemɔ kina wotoshimbamɛ otondongaka vɔ ndeshamaka dimɛna.”—ANN M. VENEMAN, ƆNƆMBƆDI W’EDJEDJA WA TSHUNDA DIELƐWƆ UNICEF.

[Efundelo wɛnya kanga osato wa lo lɛkɛ 5]

© Paul Lowe/Panos Pictures