Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

Onde ana la dia mbeka awui wendana la Nzambi?

Onde ana la dia mbeka awui wendana la Nzambi?

Onde ana la dia mbeka awui wendana la Nzambi?

“Ɛtɛmwɛlɔ efula tokonyaka dia mpetshana, koko aha dia mbokana ngandji lam’asaso.”—JONATHAN SWIFT, OFUNDJI W’OSE ANGLETERRE.

SWIFT akate ɛtɛkɛta ɛsɔ lo ntambe ka 18, koko ɛlɔ kɛnɛ anto efula mbetawɔka kanyi yande. Lo mɛtɛ, anto amɔ mbɔsaka di’ambutshi bu la lotshungɔ la mbetsha anawɔ awui wendana la Nzambi. Vɔ fɔnyaka di’ana wôdiama lo nkumbo y’Akristo hawoleke ntondoya nsɛnɔ yawɔ.

Kakɔna kafɔnyayɛ? Lo ditelo diayela nɛ, etelo kakɔna koleki dimɛna?

● Ambutshi bu la lotshungɔ la mbetsha anawɔ awui wendana la Nzambi.

● Ambutshi la dia nkonga edja ndo lam’ayola anawɔ, ko vɔ ndjosawola la wɔ awui wendana la Nzambi.

● Etena keke ana akɛnda, ambutshi la dia mbaetsha dietawɔ diawɔ diendana la Nzambi. Koko etena kakomawɔ epalanga, ambutshi la dia mbakeketsha dia vɔamɛ nkana yimba lo dui sɔ.

● Ana la dia mbetawɔ kɛnɛ ketawɔ ambutshi awɔ lo dikambo dia Nzambi aha la ndjambola kana kekɔ mɛtɛ kana kashi.

Onde ɔtɛmwɛlɔ salɛka ana kɔlɔ?

Ndoko ombutshi wayakiyanya dikambo di’ɔnande wakoka mbosalɛ kɔlɔ. Ko onde dui sɔ sukɛka kanyi ya wanɛ wata ɔnɛ ana hawohombe mbeka awui wendana la Nzambi? Ambeta ɛnɔnyi akumi, anyangiyangi wakeke shɛngiya yonga l’ɔtɛmwɛlɔ w’ambutshi le anawɔ. Kakɔna kakawashola?

Anyangiyangi wakɛnyi ɔnɛ ɔtɛmwɛlɔ kokaka monga la shɛngiya y’ɔlɔlɔ l’ohamelo w’ɔna, koko aha ya kɔlɔ. Lo 2008 alapɔlɔ ɔmɔ wakatondjama lo jurnalɛ (Social Science Research) * wakate ɔnɛ: “Mɛnamaka dia ɔtɛmwɛlɔ keketshaka dimama diele l’asa ambutshi l’ana ndo diele lam’asa papa la mama.” Alapɔlɔ akɔ mbutaka nto ɔnɛ: “Ɔtɛmwɛlɔ ndo mbeya ehomba wa lo nyuma ekɔ awui w’ohomba efula wakoka nkimanyiya ana lo nsɛnɔ yawɔ ndo vɔ wekɔ ohomba efula lo diɔtɔnganelo diele l’asa ase nkumbo.” Tolembete woho wɔtɔnɛ ɛtɛkɛta ɛsɔ la kɛnɛ kakate Yeso ɔnɛ: ‘Wanɛ weya ehomba awɔ wa lo nyuma wekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ.’—Mateu 5:3.

Kayotota dia kanyi y’ɔnɛ paka ana wambola ko vɔ ndjeka awui wendana la Nzambi ndo la ɔtɛmwɛlɔ? Anto wele la kanyi shɔ mbohɛka ɔnɛ: Wɔɔngɔ w’ɔna wekɔ oko ɔlɔndɔ wa hwe wahombawɔ ndodia l’ashi. Lo mɛtɛ, ambutshi wekɔ l’ɔsɔnwɛlɔ wa nsala lam’asa ndodia ɔlɔndɔ, mbuta ate wɔɔngɔ w’ɔnawɔ l’atɔndɔ wendana la lɔkɛwɔ ndo la waetawɔ w’amɛna l’atei wa nkumbo kana ntshika di’anto akina tolodia wɛɔngɔ l’etema w’anawɔ la tokanyi ta kɔlɔ.

Kakɔna kakoka ambutshi nsala?

Ɔkɔndɔ w’ana w’anto shikikɛka dia anto koka nkamba la tokanyi ta l’ɔtɛmwɛlɔ dia nsalɛ anto kɔlɔ ndo mbahetsha. Lâsɔ, ngande wakoka ambutshi mbewɔ etombelo wa kɔlɔ w’oma lo kɛnɛ kakate Jonathan Swift? Ngande wakokawɔ mbetsha anawɔ kɛnɛ kayowakimanyiya dia vɔ mboka anto akina ngandji?

Kɛnɛ kakoka ambutshi nsala tanemaka lo okadimwelo wa ambola asato anɛ: 1) Kakɔna kahomba ana mbeka? 2) Waa na wahomba mbaetsha? 3) Toho ta wetshelo takɔna toleki amɛna?

[Nɔte ka l’ɛse ka dikatshi]

^ od. 11 Wekelo ɔsɔ wakatombe oma l’awui w’oma le ana ndekana 21 000 wadjasɛ lo wodja wa États-Unis ndo oma le ambutshi la embetsha awɔ.