Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

Lɔsɛngɔ ekɔ dionga di’ohomba efula lo washo wa Nzambi

Lɔsɛngɔ ekɔ dionga di’ohomba efula lo washo wa Nzambi

Lɔsɛngɔ ekɔ dionga di’ohomba efula lo washo wa Nzambi

ƆLƆNGƆLƆNGƆ ɔmɔtshi w’ose Japon akanandema oma lo lɔsɛngɔ lakawɛnya pami kɛmɔtshi. Pami kɛsɔ aki misiɔnɛrɛ ndo nde komonga lo wodja ɔsɔ wa l’Aziya l’edja k’ɛnɔnyi efula, ɔnkɔnɛ nde kombeyaka ntɛkɛta japonais dimɛna. Koko, lomingu tshɛ nde akatshɔka laka ɔlɔngɔlɔngɔ ɔsɔ dia teka lande Bible. L’ɔmɔnɔmɔnɔ tshɛ, la lɔngɛnyi ndo la loshilambo nde akakadimolaka la lotutsha tshɛ ambola efula wakawokaka ɔlɔngɔlɔngɔ wakekaka lande ɔsɔ.

Lɔsɛngɔ lakakɛnɛmɔla misiɔnɛrɛ w’opalanga ɔsɔ mbele dui diaki ɔlɔngɔlɔngɔ ɔsɔ kokoka mbohɛ. Nde akate ate: ‘Naka Bible konyaka di’onto nkɛnɛmɔla lɔsɛngɔ la ngandji, kete layosala la wolo tshɛ dia dimi monga la waonga asɔ.’ Dui sɔ diakawosha nsaki k’efula kakinde l’ohomba dia mbeka dui dimɔtshi diakinde kombeyaka. Eelo, lɔsɛngɔ minandaka otema w’onto ndo kokaka monga la shɛngiya ya wolo oleki ndo ɛtɛkɛta.

Dionga di’anto wele l’efanelo ka Nzambi

Ekɔ dui dia dimɛna dia sho kɛnɛmɔlɛ ewotɔ aso lɔsɛngɔ, nɛ dia lɔsɛngɔ nembetshiyaka ngandji kaya oma lo lɔngɛnyi. a Koko, lɔsɛngɔ ekɔ dionga di’ohomba lo washo wa Nzambi. Yeso akate dia She lele l’olongo ekɔ la lɔsɛngɔ aha paka le wanɛ wawoka ngandji koko ndo le “akanga wa lɔhɛndɛ.” Yeso akakeketsha ambeki ande dia vɔ mbokoya Nzambi lo salɛka anto tshɛ akambo la lɔsɛngɔ lo mbuta ɔnɛ: “Nyu pombaka monga kokele oko wele Shɛnyu lele l’olongo kokele.”—Luka 6:35; Mateo 5:48; Etombelo 34:6.

Anto wakatongama l’efanelo ka Nzambi, wekɔ l’akoka wa nkɛnɛmɔla lɔsɛngɔ. (Etatelo 1:27) Eelo, sho kokaka mbokoya Nzambi ndo mbeka dia nsalɛ anto akina akambo la lɔsɛngɔ, lâdiko dia wanɛ wotɔ laso. Bible mɛnyaka dia lɔsɛngɔ ekɔ dionga dimɔtshi dia l’elowa wa nyuma k’ekila kaki Nzambi kana wolo ande wakamba olimu. (Ngalatiya 5:22) Omalɔkɔ, onto koka mɛnya ndo nkɛnɛmɔla dionga sɔ etena kekande akambo efula wendana la Nzambi, Otungi ndo kayasukanyande la nde.

Lam’ele lɔsɛngɔ ekɔ dionga diɔtɔ l’onto, ndo dionga di’ohomba efula lo washo wa Nzambi, diakɔ diatotɛ Nzambi ɔnɛ: “Nyoyale la lɔsɛngɔ lam’asanyu.” (Ɛfɛsɔ 4:32) Bible toholaka nto ɔnɛ: “Tanyohɛke nongolaka angɛndangɛnda” kana ‘kɛnɛmɔlɛ angɛndangɛnda lɔsɛngɔ.’—Hɛbɛru 13:2.

L’andja ɔnɛ wele anto bu la lɔsɛngɔ ndo hawokana losaka, onde sho kokaka mɛtɛ monga la lɔsɛngɔ otsha le anto akina, mbidja ndo anto wahateye? Kakɔna kakoka tokimanyiya dia nsala dui sɔ? Lande na kahombaso ndjakiyanya dia nkɛnɛmɔla dionga sɔ?

Dionga di’ohomba efula lo washo wa Nzambi

Dui dia diambo ko, l’ɔkɔngɔ w’ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ mɛnya ɔnɛ sho pombaka nsalɛ anto wahateye akambo la lɔsɛngɔ, nde akate nto ate: “Nɛ dia l’ɔtɛ wa dikambo sɔ, anto amɔtshi wakahangia andjelo aha la vɔ mbeya.” Onde wɛ kokaka nkanyiya woho wayoyoyaoka naka wɛ nkondja diaaso dia mpangiya andjelo? Koko, Pɔɔlɔ akayelanya dui sɔ la etelo k’ɔnɛ “aha la vɔ mbeya.” L’ɛtɛkɛta ekina, nde akalangaka mbuta dia naka sho mongaka la mbekelo ka salɛka anto akina akambo la lɔsɛngɔ mbidja ndo anto wahateye, kete sho kokaka futama lo yoho yahatalongamɛ.

Dikadimwelo efula dia Bible diele la rɛferansɛ mbɛdikaka ɛtɛkɛta waki Pɔɔlɔ l’ɛkɔndɔ waki Abrahama nde la Lɔta, wele lo Etatelo tshapita 18 la ya 19. Lo bɛnyɛlɔ diakɔ pende, sho mbadiaka dia andjelo wakɛnama le wɔ oko anto wahaweye waki la losango l’ohomba. Lo dikambo diaki Abrahama, losango lakendanaka l’okotshamelo wa daka diaki Nzambi diendana la ɔna. Ndo lo dikambo diaki Lɔta, losango lakendanaka la etshungwelo k’oma lo elanyelo kaki k’emembe k’osomba wa Sɔdɔma la Ngɔmɔra.—Etatelo 18:1-10; 19:1-3, 15-17.

Naka wɛ mbadia avɛsa wele la diko ango, kete wɛ ayɛna dia Abrahama nde la Lɔta wakakɛnɛmɔla lɔsɛngɔ otsha le anto wakiwɔ kombeyaka. Lo nshi yakafundamaka Bible nongola amɛngɔdi kana ambetshi a mboka, oyadi angɛnyi, ewotɔ kana anto wahateye aki mbekelo ndo tshondo y’ɔkɛndɛ. Lo mɛtɛ, Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ wakalɔmbaka ase Isariyɛlɛ dia vɔ nkotsha ehomba w’anto waki komonga ase Isariyɛlɛ waki l’ɛtshi kawɔ ka nkɛtɛ. (Eohwelo k’Ɛlɛmbɛ 10:17-19) Kânga mbakidiɔ ngasɔ, Abrahama nde la Lɔta wakasale kɛnɛ koleki ndo kɛnɛ kakawayɔlɔmbaka l’ɛlɛmbɛ. Vɔ wakasale la wolo tshɛ dia nsalɛ anto wahaweye akambo la lɔsɛngɔ ndo wakatshɔkwama l’ɔtɛ wa dui sɔ.

Etsha wa lɔsɛngɔ waki Abrahama wakawela ɛtshɔkɔ aha le nde ndamɛ oto l’ɔtɛ wakandote ɔna koko ndo le so. Lo woho akɔna? Abrahama nde la Izaka waki l’ɔkɛndɛ w’ohomba efula l’okotshamelo wa sangwelo diaki Nzambi. Vɔ wakakome anto w’ohomba l’ɔlɔndji wakayotɔka Mɛsiya, Yeso. Ndo lɔsɛnɔ lawɔ la kɔlamelo laki didjidji dia woho wakahombe anto nkondja panda oma lo ngandji ndo lɔsɛngɔ la mamba laki Nzambi.—Etatelo 22:1-18; Mateo 1:1, 2; Joani 3:16.

Ɛkɔndɔ wa diambo ɛsɔ mɛnyaka kɛnɛ kalongamɛ Nzambi oma le wanɛ wokande ngandji ndo woho wɔsande dionga dia lɔsɛngɔ la nɛmɔ di’efula. Ɔsɔ kema dui di’ɔnɛ naka onto alanga koko ekɔ dui di’ohomba efula lo washo waki Nzambi.

Nkɛnɛmɔla lɔsɛngɔ tokimanyiyaka dia mbeya Nzambi dimɛna

Bible mɛnyaka dia nshi yaso nyɛ, anto efula wayonga “akanga wa lɔhɛndɛ, hawotonga la kɔlamelo, hawotonga la ngandji ka lam’asa ase nkumbo.” (2 Timɔte 3:1-3) Aha la tâmu, wɛ ekɔ lo mpomana l’anto wa woho ɔsɔ lushi la lushi. Koko, ɔsɔ bu ɔkɔkɔ wahomba tokonya diaha sho kɛnɛmɔlɛ anto akina lɔsɛngɔ. Bible mboholaka Akristo ɔnɛ: “Tanyokaloyake kɔlɔ lo kɔlɔ. Nyoyange dia nsala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ lo washo w’anto tshɛ.”—Rɔmɔ 12:17.

Sho kokaka nsala la wolo dia monga la ngandji ndo la lokaho lo kɛnɛmɔlɛ anto akina lɔsɛngɔ. Bible mbutaka ɔnɛ: “Onto tshɛ lokana ngandji . . . mbeyaka Nzambi,” ndo yoho mɔtshi yɛnyaso ngandji kaso ele lo kɛnɛmɔlɛ anto akina lɔsɛngɔ. (1 Joani 4:7; 1 Kɔrɛtɔ 13:4) Eelo, naka sho monga la lɔsɛngɔ otsha le asekaso anto, kete tayeya Nzambi dimɛna ndo dui sɔ diayotosha ɔngɛnɔngɛnɔ. Lo Dako diande dia lo dikona Yeso akate ate: “Ɔngɛnɔngɛnɔ le wanɛ wokana kɛtshi, nɛ dia vɔ wayokama kɛtshi. Ɔngɛnɔngɛnɔ le wanɛ wele l’etema wa pudipudi, nɛ dia vɔ wayɛna Nzambi.”—Mateo 5:7, 8.

Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ kaki Aki, osekaseka ɔmɔtshi w’ose Japon wele l’ana ahende. Yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa nde mvusha nyango la shashimoya, nde akakɔmɔ efula. L’ɔkɔngɔ wa lâsɔ, nde akandama la hemɔ ka wolo ndo akatshu lo lopitadi. Oma lâsɔ, nkumbo kɛmɔtshi kakonɔ dia ndjodjasɛ nsuke la nde. Papa kawɔ aki oma la mvɔ l’aksida ndo nyangɛwɔ akatshikala ndamɛ l’ana w’akɛnda atanu. Aki akawaoke kɛtshi k’efula l’ɔtɛ wa kɛnɛ kakâkomɛ ndo akasale la wolo tshɛ dia mbɔtɔ ɔngɛnyi la nyangɛwɔ ndo l’ana. Nde akasale kɛnɛ tshɛ kakandakoke nsala dia nkimanyiya nkumbo kɛsɔ, mbuta ate mbasha mbo ya ndɛ, mbisha ana ahɔndɔ waki ase nkumbo kande kɔndɔtaka nto ndo mbasalɛ akambo akina. L’ɔtɛ w’awui asɔ, yimba yaki Aki yakayokalolaka lo dihole diayɔ. Nde akɛnyi mɛtɛ k’ɛtɛkɛta wa lo Bible wata ɔnɛ: “Ɔngɛnɔngɛnɔ waya lo mbisha ndeka wa nongola.” (Etsha 20:35) Eelo, kɛnɛmɔlɛ anto akina lɔsɛngɔ kokaka monga dui dia dimɛna diakokayɛ nsala etena keyɛ l’ɔkɔmwɛlɔ.

Tekɔ lo ‘nsɔndja Jehowa’

Kɛnɛmɔlɛ anto lɔsɛngɔ halɔmbɛ dia paka wɛ nshisha falanga efula. Ndo dui sɔ hadiolemanɛ l’akoka ayɛ kana la wolo ayɛ wa demba. Yema y’ɔmɔnɔmnɔ, ɔtɛkɛta wa lotutsha, nkimanyiya onto, woshasha wa l’otema ɔtɔi kana ntshika di’anto mbeta la ntondo kaso l’ɔnɔngɔ mandɔmaka mbala efula. Naka wɛ heye dui dia dimɛna dia mbuta kana dia nsala lo diaaso dimɔ, kete onga la lɔsɛngɔ. Ɔlɔngɔlɔngɔ wakatatɛkɛtshi lo mbɔtwɛlɔ ka sawo nɛ akanandema efula l’ɔtɛ wa lɔsɛngɔ lakɔkɛnɛmɔlɛ misiɔnɛrɛ w’opalanga, lakadje ndo elelo w’ɔtɛkɛta otshumba. Aha la tâmu, dionga dimɔtshi dialɔmba Nzambi atɛmɔdi ande ele dia vɔ ‘nanga lɔsɛngɔ!’—Mika 6:8.

“Tshɛkɛta tshɔi ya lɔsɛngɔ kokaka mpɛtahɛta ngɔndɔ shato lo nshi ya tshitshi.” Oko wadiɛnya etelo k’ase Japon kɛsɔ, yema ya lɔsɛngɔ ya tshitshɛ kokaka nsala akambo efula w’ɔlɔlɔ. Etena kasalemadiɔ l’eyango w’amɛna ndo djekoleko etena kasanganyemadiɔ la ngandji ka Nzambi, lɔsɛngɔ kokaka mpɛtshahɛtsha etema w’anto tshɛ wendana la dui sɔ. Oyadi anto hawandola etsha ayɛ wa la lɔsɛngɔ, kɛsɔ halembetshiya ɔnɛ vɔ wekɔ anyanya. Vɔ wekɔ la nɛmɔ di’efula lo washo wa Nzambi. Bible toshikikɛka dia naka sho salɛka anto akina akambo la lɔsɛngɔ l’ɔtɛ wa ngandji kokaso Nzambi, kete tekɔ lo ‘nsɔndja Jehowa.’ (Tokedi 19:17) Lande na kahayayange waaso wasalɛ anto wokodingi akambo la lɔsɛngɔ?

[Nɔte ka l’ɛse ka dikatshi]

a Diksiɔnɛrɛ dimɔtshi (The Oxford English Dictionary) mɛnyaka dia kitshimudi y’oma k’etatelo ya tshɛkɛta “lɔsɛngɔ” ekɔ “lɔngɛnyi; diɔtɔnganelo dia ma ma; ngandji ka mɛtɛ kaya oma lo dui sɔ.”

[Efundelo wa l’etei w’odingɔ wa lo lɛkɛ 20]

Naka wɛ heye dui dia dimɛna dia mbuta kana dia nsala lo diaaso dimɔ, kete onga la lɔsɛngɔ

[Osato wa lo lɛkɛ 19]

Lɔsɛngɔ laki Abrahama lakawela ɛtshɔkɔ efula

[Osato wa lo lɛkɛ 20]

Nsalɛ anto akina akambo la lɔsɛngɔ ekɔ oko tekɔ lo ‘nsɔndja Jehowa’