Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

Onto akɔna latokaka dɔmbɛlɔ?

Onto akɔna latokaka dɔmbɛlɔ?

Onto akɔna latokaka dɔmbɛlɔ?

NAKA ekɔ Onto ɔmɔtshi latohokamɛka dɔmbɛlɔ, kete nde pombaka monga Otungi. Onto akɔna lâdiko dia ɔnɛ lakasha onto wɔɔngɔ lakoka mbeya tokanyi tayɛ? Onto akɔna lakoka nkadimola alɔmbɛlɔ ndo mbisha anto ekimanyielo kewɔ l’ohomba? Koko, wɛ mbeyaka ndjambola ɔnɛ: ‘Onde ekɔ ohomba monga la mbetawɔ le Otungi?’

Anto efula kanyiyaka ɔnɛ dia monga la mbetawɔ le Otungi, wɛ pombaka ntona tolembetelo ta siansɛ ka nshi nyɛ. Koko, kanyi y’ɔnɛ mbetawɔ Nzambi hɔtɔnɛ l’awui wa siansɛ kema mɛtɛ. Sɛdingola akambo wayela anɛ.

◼ Wekelo ɔmɔtshi weke ka salema oma le embetsha wa siansɛ 1646 wa lo inivɛrsite 21 waleka minyanyema lo wodja wa États-Unis, wakɛnya dia paka onto ɔtɔi l’anto asato mbakate ɔnɛ: “Dimi bu la mbetawɔ le Nzambi.”

Kɛnɛ kele mɛtɛ ele ambewi wa siansɛ efula mbetawɔka ɔnɛ Nzambi ekɔ.

Tolembetelo tɛnya dia Otungi ekɔ

Onde sho kokaka mbetawɔ ɔnɛ Onto ɔmɔtshi loka alɔmbɛlɔ ekɔ aha la sho monga la djembetelo mɔtshi? Kema. Kanyi ya mbetawɔka dui mbala tshɛ aha la djembetelo kema dimɛna. Bible mbutaka dia mbetawɔ ekɔ “djembetelo yetawoya dia kɛnɛ kahɛnama kekɔ mɛtɛ.” (Hɛbɛru 11:1) Ekadimwelo kekina ka Bible mbutaka dia mbetawɔ “tokonyaka dia sho nshikikɛ akambo wahatɛnyi.” (The New English Bible) Ɛnyɛlɔ, wɛ hakoke mɛna mindjo ya lo aradiyo, koko dui di’onto latɛkɛta layɛ lo telefɔnɛ kokiyaka dia nde ekɔ mɛtɛ; ɔnkɔnɛ wɛ mbetawɔka dia mindjo shɔ yekɔ. Woho akɔ wâmɛ mbele, kânga mbahatakoke mɛna Ɔnɛ loka alɔmbɛlɔ sho kokaka mvusola tolembetelo tatoshikikɛ ɔnɛ nde ekɔ.

Ko lende akokaso ntana tolembetelo tɛnya ɔnɛ Nzambi ekɔ? Sho kokaka nshishima diangɔ diotodingi. Bible mbutaka ɔnɛ: “Lo mɛtɛ, luudu tshɛ tokamaka oma le onto ɔmɔtshi, koko Otungi wa diangɔ tshɛ ele Nzambi.” (Hɛbɛru 3:4) Onde wɛ mbetawɔka ɛtɛkɛta ɛsɔ? Ondo etena kasɛdingolayɛ woho wokongɛmi loowa dimɛna, kiɔkɔ ya lɔsɛnɔ kana diangɔ tshɛ diahamanema mfundo diele la nkɛtɛ, wɔɔngɔ w’onto, wɛ mbɔsaka dia onto ɔmɔtshi loleki anto la fwa pombaka monga. a

Koko, kɛnɛ kakoka etongelo tetsha lo dikambo dia Nzambi kekɔ l’elelo. Nsɛdingola tolembetelo tɛnya dia Nzambi ekɔ oma lo etongelo ekɔ oko mboka nkindo y’onto layasukana oya la soko. Wɛ ambeya dia onto ɔmɔtshi ekɔ la soko, ko naa onto akɔ? Dia wɛ mbêya, wɛ pombaka ndjihola lokuke. Sho pombaka nsala ngasɔ dia mbeya Onto lakatonge diangɔ tshɛ.

Bible kekɔ oko lokuke dia mbeya awui wendana la Nzambi. Etena kadiholayɛ lokuke lɔsɔ ndo kasɛdingolayɛ prɔfɛsiya mɔtshi ya lɔkɔ ndo ekotshamelo kayɔ, wɛ ayɛna tolembetelo tashikikɛ ɔnɛ Nzambi ekɔ. b Koko oleki lâsɔ, ɔkɔndɔ wa woho wakasalɛka Nzambi anto akambo mɛnyaka lonto laki Ɔnɛ latokaka dɔmbɛlɔ.

Ngande wele ɔnɛ latokaka dɔmbɛlɔ?

Bible mɛnyaka dia Ɔnɛ latokaka dɔmbɛlɔ ekɔ tshondo y’onto mɛtɛ, mbuta ate onto lakokayɛ mbeya. Lo mɛtɛ paka onto mbakoka mpokamɛ ko nde nshihodia. Ekɔ tshondo y’ekeketshelo dia mbadia ɔnɛ: “Le ye, we latukaka dombelo! Antu tshe wayuya ne dia kolo.” (Osambo 65:2) Nde mbokaka wanɛ wɔlɔmba la mbetawɔ ndo nde ekɔ la lokombo. Bible mbutaka ɔnɛ: “[Jehowa] eko etali uma le untu a kolo. Keli ndi atulungaka dombelo di’untu ololo.”—Tokedi 15:29.

Jehowa ekɔ la nsaki. Nde ekɔ “Nzambi ka ngandji” ndo nde mbelamɛka nto ɔnɛ: “Nzambi k’ɔngɛnɔngɛnɔ.” (2 Kɔrɛtɔ 13:11; 1 Timɔte 1:11) Lo dikambo dia kɛnɛ kakandasale etena kakalole akambo wa kɔlɔ la nkɛtɛ, Bible mbutaka ɔnɛ Nde “akanyangi efula.” (Etatelo 6:5, 6) Kanyi y’ɔnɛ Nzambi soyaka anto dia mbahemba yekɔ kashi. Bible mbutaka ɔnɛ: “Dia ntsha kolo, eko etali uma le [Nzambi].” (Jɔbɔ 34:10) Koko, wɛ mbeyaka ndjambola ɔnɛ: ‘Naka Nzambi ekɔ Otungi Kanga-Wolo-Tshɛ, lande na katshikande dia asui ntetemala?’

Jehowa akasha anto lotshungɔ la vɔ nsɔna kɛnɛ kalangawɔ ndo dui sɔ totɛka dui dimɔtshi lo dikambo dia Nzambi. Shi sho ngɛnangɛnaka lotshungɔ lele laso la nsɔna woho wa lɔsɛnɔ walangaso nsɛna? Lonyangu ko, anto efula kambaka la lotshungɔ lele lawɔ lo yoho ya kɔlɔ ndo vɔamɛ ndjasalɛka kɔlɔ ndo salɛka anto akina kɔlɔ. Koko, dimbola di’ohomba dia mbɔma ele: Ngande wakoka Nzambi minya asui aha la mpɔtɔla anto lotshungɔ lele lawɔ? Tayɔsɛdingola dimbola sɔ lo sawo diayela.

[Nɔte ya l’ɛse ka dikatshi]

a Dia mbeya tolembetelo tokina tɛnya ɔnɛ Nzambi ekɔ, enda biukubuku yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: Cinq questions à se poser sur l’origine de la vie ndo dibuku Y a-t-il un Créateur qui se soucie de vous ? takatondjama oma le Ɛmɛnyi wa Jehowa.

b Biukubuku Un livre pour tous ndo dibuku La Bible : Parole de Dieu ou des hommes ? akatondjama oma le Ɛmɛnyi wa Jehowa, dia kokimanyiya woho wa wɛ nsɛdingola tolembetelo tɛnya ɔnɛ Bible kakasambiyama oma le Nzambi.

[Kiombo ya lo lɛkɛ 5]

Onde wɛ mbidjaka tâmu ɔnɛ Nzambi bu l’ɔtɛ w’awui wa kɔlɔ wasalema l’ɛtɛmwɛlɔ?

Lonyangu ko, ɔtɛmwɛlɔ mbakonya di’anto efula mbidja tâmu ɔnɛ Onto loka alɔmbɛlɔ ndo lokana kɛtshi bu. Ɛtɛmwɛlɔ ndjatambiyaka l’ata, l’awui wa terɔrismɛ ndo vɔ ndjihaka washo lo dieyanelo dia la wolo l’ana wakɛnda ndo dui sɔ diamboyokonya dia kânga anto walɔmba mbuta ɔnɛ: “Dimi bu la mbetawɔ le Nzambi.”

Lande na kele mbala efula ɛtɛmwɛlɔ tshutshuyaka anto otsha lo kɔlɔ? Lo tshe na pe, anto wa kɔlɔ salaka awui wa kɔlɔ lo lokombo l’ɔtɛmwɛlɔ. Bible kakatatshi dia welo ɛmɔtshi wayahemɛ Lokristokristo ndo wayokamba la lɔ dia nsala akambo wa kɔlɔ watona Nzambi. Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akatɛ emendji w’Akristo ate: “Anto wayotomba oma l’atei anyu nyamɛ ndo wayota akambo wele bu mɛtɛ dia nkonya ambeki dia vɔ mbayela.”—Etsha 20:29, 30.

Nzambi mpetshaka ɛtɛmwɛlɔ wa kashi. Lo mɛtɛ Bible, Ɔtɛkɛta waki Nzambi mɛnyaka dia ɔtɛmwɛlɔ wa kashi mbele l’onongo wa “dikila . . . dia wanɛ tshɛ wakadiakema la nkɛtɛ.” (Ɛnyɛlɔ 18:24) Lam’ele ɛtɛmwɛlɔ wa kashi wambokita tatala dia mbetsha anto akambo wa mɛtɛ wendana la Nzambi ka mɛtɛ, lele tshondotondo ya ngandji, ɛtɛmwɛlɔ ɛsɔ wekɔ l’onongo wa dikila lo washo wa Nzambi.—1 Joani 4:8.

Ɔnɛ latokaka dɔmbɛlɔ ekɔ lo nyanga l’ɔtɛ w’awui wa kɔlɔ wasalema l’ɛtɛmwɛlɔ. Kem’edja, ngandji koka Nzambi anto kayowotshutshuya dia nde nombosha ɛtɛmwɛlɔ tshɛ wa dungi pende. Yeso akate ate: “Anto efula wayombutɛ vate: ‘Nkumadiɔndjɔ, Nkumadiɔndjɔ, sho kombutaka akambo wahataye lo lokombo layɛ?’ . . . Ko dimi layowatɛ nte: Nyomangane, dimi haanyeye ndooko yema, nyu atshi w’akambo wa kɔlɔ.”—Mateo 7:22, 23.