Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

ASAWO WƆTƆNƐ L’ƆTƐ A DUI WA LO LOHOSO | LOWANDJI LELE BU LA KƆTA MISHIKO

Diolelo diaki Nzambi—Lowandji lele bu la kɔta mishiko

Diolelo diaki Nzambi—Lowandji lele bu la kɔta mishiko

“La dikɔlɔ, ewandji wa lɛɛta mongaka oko ambolami akina ndo sho tshɛ tekɔ anto wa lo tshunda.” Kɛsɔ mbakate prezida ka la Nicaragua ka lo biro wendana l’awui wa falanga etena kakandalembetshiyaka lande na kakandafɔnyaka ɔnɛ kɔta mishiko ka le ewandji wa lɛɛta hatokoke nshila.

Shi wɛ koka mbetawɔ dia naka kɔta mishiko kekɔ lo salema lo tshunda di’anto, kete weho akɔ tshɛ lowandji tshɛ la lɔkɔ layonga l’awui wa kɔta mishiko? Naka ngasɔ mbediɔ, kete lowandji lele bu la kɔta mishiko pombaka ndja oma lo dihole dikina, koko aha oma lo atshunda w’anto. Bible tɛkɛtaka dia lowandji lɔsɔ mbuta ate, Diolelo diaki Nzambi diakadjangɛ Yeso ambeki ande dia nɔmbaka dikambo dia diɔ.—Mateo 6:9, 10.

Diolelo diaki Nzambi ekɔ lowandji la mɛtɛ lolɛ l’olongo. Diɔ diayɔhɛna mandji tshɛ y’ana w’anto. (Osambu 2:8, 9; Ɛnyɛlɔ 16:14; 19:19-21) L’atei w’ɛtshɔkɔ wayela Diolelo sɔ anto, mbayonga ndo wonyelo wa mandji yetawɔ kɔta mishiko. Tende awui asamalo w’ohomba wendana la Diolelo washikikɛ dui sɔ.

1. LOWANDJI

OKAKATANU: Mandji y’ana w’anto yekɔ lo nkondja falanga oma le ambolami awɔ, mbala efula lo tshimbo ya waa taksɛ ndo y’elimu ekina. Falanga y’efula shɔ konyaka ewandji wa lɛɛta ɛmɔtshi dia mbiva, etena kele akina mbetawɔka kɔta mishiko oma le anto wakombola dia mbakitshɛkitshɛ oshinga wa taksɛ kana wa falanga kina yahombawɔ mfuta lɛɛta. Woho wasalema dui sɔ mbala la mbala koka monga l’etombelo ɛnɛ, ewandji wa lɛɛta mbidiyaka oshinga wa taksɛ di’anto nshisha diangɔ diawɔ, ndo dui sɔ fudiaka awui wa kɔta mishiko. L’ahole wa ngasɔ, anto wele la losembwe koka nsowa efula.

OKANDWELO: Diolelo diaki Nzambi diekɔ lo nongola wolo oma le Jehowa Nzambi Kanga-Wolo-Tshɛ. * (Ɛnyɛlɔ 11:15) Diɔ bu l’ohomba wa mfutsha anto waa taksɛ dia diɔ nkɛndakɛnda dimɛna. Koko, “khudu . . . k’utamanya” ka Nzambi ndo lokaho lande laha la lokaki toshikikɛka dia Diolelo diayokotsha ehomba wa ambolami adiɔ lo yɛdikɔ y’efula.—Isaya 40:26; Osambu 145:16.

2. ƆNƆMBƆDI

OKAKATANU: Susan Rose-Ackerman lakatatɛkɛtshi lo sawo di’etshi akate ate welo wadjama dia nshidiya kɔta mishiko “pombaka ntatɛ oma le ewadji wa laadiko.” Emboledi wamboshisha nɛmɔ diawɔ, nɛ dia vɔ wekɔ lo nsala la wolo dia nshidiya kɔta mishiko le apulushi kana le afutshanyi wa taksɛ, ko vɔamɛ wekɔ lo nsala dui sɔ. Lo mɛtɛ, oyadi ɛnɔmbɔdi w’ana w’anto woleki mbeya nɔmbɔla wekɔ anto wele keema kokele. Oko wadita Bible, “nduku untu l’ololo leko lu kete, latutshaka ololo utu.”—Undaki 7:20.

Yeso akatone kɔta mishiko koleki woke kahawatashaka ndooko onto

OKANDWELO: Otshikitanyi l’anto wele keema kokele, Yeso Kristo lakasɔnama oma le Nzambi dia monga Ɔnɔmbɔdi wa Diolelo, hasalaki kɔlɔ pondjo. Yeso akɛnya dui sɔ lo ntona kɔta mishiko koleki woke kahawatashaka ndooko onto mbuta ate, “waolelo tshɛ wa l’andja ɔnɛ la lotombo lawɔ.” Diabolo lele ɔnɔmbɔdi w’andja ɔnɛ akalake Yeso dia mbosha diangɔ sɔ tshɛ naka nde mbɔtɛmɔla kaanga mbala ɔtɔi. (Mateo 4:8-10; Joani 14:30) Kaanga l’etena kakadiɛnɛka Yeso otsha lo nyɔi, nde akayashikikɛ dia nama olowanyi ande, diakɔ diakandatone nnɔ wanu wele totowokimanyiya lo paa kaki la nde, koko wotokoka mbokonya diaha nɔmbɔla awoki ande. (Mateo 27:34) Etena kakandolwama oma le Nzambi dia tɔsɛna l’olongo, Yeso akɛnya dia nde ekɔ l’akoka tshɛ wahombama dia monga ɔnɔmbɔdi wa Diolelo.—Filipɛ 2:8-11.

3. OSHIKIMALELO

OKAKATANU: Mbala la mbala, wedja efula salaka vɔtɛ l’ahole wakiwɔ kokongɛ dia vɔtɛka dia mbisha anto diaaso dia vɔtɛ ewandji wa lɛɛta wetawɔ kɔta mishiko. Kɛnɛ kele mɛtɛ ele, kapanyɛ ndo vɔtɛ ndekaka nkonya anto l’awui wa kɔta mishiko oyadi lo wedja wayata ɔnɛ wamboshidimikɔ. Etena kashawɔ anto diangɔ lo nshi ya kapanyɛ ndo kasalawɔ awui akina, akanga w’ɛngɔnyi ndekaka monga la shɛngiya le ewandji walɔmbɔla ndo wayoyɔsɔnama.

Justice John Paul Stevens lakamba lo Tuminadi ta laadiko ta l’États-Unis akafunde ate shɛngiya ya ngasɔ mbidjaka “aha tsho lowandji ndo dimɛna dialɔ lo waale, koko ndo dietawɔ di’anto akina.” Bu dui dia diambo di’anto efula wa l’andja w’otondo mbuta ɔnɛ elui w’ase pɔlitikɛ mbele atshunda woleki awui wa kɔta mishiko salema.

OKANDWELO: Diolelo diaki Nzambi diayonya kapanyɛ kana vɔtɛ y’awui wa kɔta mishiko, lo monga shikaa ndo lo nɔmbɔla pondjo pondjo. (Danyele 7:13, 14) Ntatɛ lam’akasɔnama ɔnɔmbɔdi adiɔ oma le Nzambi, Diolelo sɔ halɔmbɛ di’anto disalɛ vɔtɛ ndo ndooko lakoka dinya. Oshikimalelo adiɔ tokimanyiyaka dia nshikikɛ ɔnɛ akambo wasaladiɔ wayongaka nshi tshɛ dia waahɔ w’anto wa lɔkɔ.

4. ƐLƐMBƐ

Diolelo diaki Nzambi ekɔ lowandji la mɛtɛ lolɛ l’olongo

OKAKATANU: Oma l’etatelo, wɛ koka mfɔnya ɔnɛ mbidja ɛlɛmbɛ ekina w’eyoyo mbayokimanyi di’akambo ndowana. Koko, tomanyi wakɛnyi ɔnɛ l’awui efula, mbidja ɛlɛmbɛ wamboleka ndekaka mbisha anto diaaso dia nsala kɔta mishiko. Ndo nto, ambidji w’ɛlɛmbɛ salaka la wolo dia nkitshakitsha kɔta mishiko, koko mbala efula mongaka tshondo y’okakatanu dia ndjokotsha dui sɔ.

OKANDWELO: Ɛlɛmbɛ wa lo Diolelo diaki Nzambi ndeka wa lo waolelo w’ana w’anto la fwa. Ɛnyɛlɔ lo dihole dia nsala listɛ l’otale l’ɛlɛmbɛ, mbala efula Yeso akashaka tɔndɔ dielamɛ ɔnɛ Woho wa salanɛ akambo. Nde akate ate: “Ɔnkɔnɛ, nyosale anto kɛnɛ tshɛ kalanganyu vɔ nyosalɛ.” (Mateo 7:12) Kɛnɛ koleki tshɛ ele ɛlɛmbɛ wa lo Diolelo diaki Nzambi mpikama lo eyango ndo l’etsha. Yeso akate ate: “Olange wonyayɛ onto oko wayalangayɛ.” (Mateo 22:39) Lo mɛtɛ, Nzambi lakoka mbeya kɛnɛ kele l’etema kokaka mbidja ɛlɛmbɛ ɛsɔ.—1 Samuele 16:7.

5. EYANGO

OKAKATANU: Lokaki ndo wahɔ w’onto hita mbele l’edia ka kɔta mishiko. Mbala efula ewandji wa lɛɛta ndo ambolami awɔ kɛnɛmɔlaka waonga wa kɔlɔ asɔ. Lo dikambo dia luudu lɔmɔtshi lakawalamaka diangɔ la Séoul lakanyukɔ la shashimuya lakatatɛkɛtshi lo sawo dietshi, ewandji wa lɛɛta waketawɔ kɔta mishiko oma le ase olimu wakeyaka ɔnɛ mfuta kɔta mishiko hatonga falanga efula oleki nkamba la dihomɔ di’amɛna dia mbika luudu lɔsɔ.

Diakɔ diele dia nshidiya kɔta mishiko, anto pombaka mbetshama woho wa mbahemɛ eyango wa kɔlɔ wele oko lokaki ndo nyanga wahɔ w’onto hita. Koko, mandji y’ana w’anto bu la nsaki ndo akoka wa nsala ekongelo ka wetshelo ka ngasɔ.

OKANDWELO: Diolelo diaki Nzambi diekɔ lo ndɔshana la kiɔkɔ ya kɔta mishiko lo mbetsha anto woho wa minya eyango wa kɔlɔ waya oma lɔkɔ. * Wetshelo ɔsɔ wekɔ lo nkimanyiya anto dia “mpiloya timba ta[wɔ] eyoyo.” (Ɛfɛsɔ 4:23) Vɔ mbekaka dia mpɛnya lokaki la ngɛnangɛna la kɛnɛ kele la wɔ, ndo nyanga wahɔ w’onto hita la nyanga wahɔ w’anto akina.—Filipɛ 2:4; 1 Timote 6:6.

6. AMBOLAMI

OKAKATANU: Oyadi lo dihole dioleki dimɛna diele la wetshelo woleki dimɛna wendana la lɔkɛwɔ, anto amɔtshi bu la losembwe ndo ndjashaka lo kɔta mishiko. Tomanyi tɔmɔtshi mbutaka dia l’ɔtɛ w’ɔkɔkɔ ɔsɔ mbele ewandji wa lɛɛta hawokoke nshidiya kɔta mishiko. Kɛnɛ koleki tshɛ ele, ewandji wa lɛɛta nongamɛka ɔnɛ vɔ koka nkitshakitsha kɔta mishiko ndo shɛngiya y’oma lɔkɔ.

OKANDWELO: Wakate lo losanganya lakasalema l’États-Unis ɔnɛ, dia ndɔshana la kɔta mishiko, ewandji wa lɛɛta pombaka monga la “kɔlamelo, losembwe ndo mbeya ɛkɛndɛ awɔ.” Lam’ele ɔsɔ ekɔ oyango wa nɛmɔ efula, Diolelo diaki Nzambi diekɔ lo nsala akambo efula oleki tsho nkimanyiya dia monga la waonga asɔ ndo ambolami adiɔ nɔmbamaka dia monga la waonga akɔ. Bible mbutaka ɔnɛ: ‘Akanga wa lokaki’ ndo “akanga wa kashi” hawotɔtɔ lo Diolelo.—1 Kɔrɛtɔ 6:9-11; Ɛnyɛlɔ 21:8.

Anto koka mbeka dia nkitanyiya atɔndɔ wa laadiko wendana la lɔkɛwɔ asɔ oko wakadisale Akristo wa lo ntambe ka ntondo. Ɛnyɛlɔ, etena kakalange ombeki ɔmɔtshi wakawelɛka Simɔna nsomba nyuma k’ekila oma le apɔstɔlɔ, vɔ wakatone nongola kɔta mishiko ndo wakawotɛ ɔnɛ: “Yatshumoya oma lo kɔlɔ kayɛ.” Etena kakayoshihodiaka Simɔna dia mpokoso kayanga mbokomɛ oma lo nsaki kande ka kɔlɔ, nde akasɛngasɛnga apɔstɔlɔ dia vɔ nɔmba lo dikambo diande l’oyango wa nde mbahemɛ nsaki kɛsɔ.—Etsha 8:18-24.

WOHO WA MONGA OMBOLAMI WA DIOLELO

Oyadi ose wodja akɔna tshɛ weyɛ, wɛ ekɔ la diaaso dia nkoma ombolami wa Diolelo diaki Nzambi. (Etsha 10:34, 35) Ekongelo ka wetshelo kashama oma lo Diolelo kasalema l’andja w’otondo kayokɛnya woho wa nsala dui sɔ. Ɛmɛnyi wa Jehowa wayɔngɛnangɛna dia kɛnya woho wekawɔ l’anto Bible lawakawɔ ofele ndo dui sɔ koka kɔsɛ kaanga minitɛ dikumi tsho lo lomingu. Laadiko dia laasɔ, wɛ kokaka mbeka awui efula wendana la “lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo dia Nzambi,” mbidja ndo woho wayodionya waolelo wetawɔ kɔta mishiko. (Luka 4:43) Tambokɔlɔmba dia mɛnana l’Ɛmɛnyi wa Jehowa wele l’ɛtshi kanyu ka nkɛtɛ kana mbɔtɔ lo sitɛ kaso k’Ɛtɛrnɛtɛ ka jw.org..

Onde wɛ nangaka di’onto ɔmɔtshi ndjoketshaka Bible lakayɛ ofele?

^ od. 8 Bible mɛnyaka dia Jehowa mbele lokombo la Nzambi.

^ od. 22 Ɛnyɛlɔ, enda sawo diele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ Peut-on être honnête dans un monde corrompu ?” lo Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka dikumi 1, 2012.