YƆSƐFU aketetaka l’ɔsɛsɛ wele lam’asa mvudu lo wodjima, atakitola la lonyangu tshɛ dungu di’oma l’olimu wa wolo wakandakambaka. L’andja, ase lokanu waki lo diɛnɛ la yanyi ya l’Edjibito yele oko dja ya kuka. L’etena kɛsɔ akɛnama oko nde akeyaka towuiwui tshɛ ta lo dihole sɔ ndo dihole tshɛ diaki ɔlɔngɛ lo mpele dia lɛkɔ. Ɔsɔ mbaki wodja ande l’etena kɛsɔ. Lo mɛtɛ, nde akɔsamaka la nɛmɔ lo dihole sɔ, kaanga mbakinde ose lokanu.

Ande woho kakandohɔka mbala la mbala lɔsɛnɔ laki la nde lo akona w’ave wa la Hɛbɛrɔna lɛnɛ akandalamaka ɛkɔkɔ wa she lee! Nde aki suke la nkotsha ɛnɔnyi 17, etena kakootome Jakɔbɔ ya she lo dihole dimɔtshi diakangana la lakawɔ kilɔmɛtrɛ dikumi la mɔtshi. Ondo takandafɔnyaka dia nde koka nyomonga la lotshungɔ la ngasɔ nto. Anango Yɔsɛfu wakawoke kandjema kakayowakonya dia monga la lohetsho la mbodiaka, ko wakayoosondja oko mfumbe. Nde akatɔlama l’Edjibito lɛnɛ akandatokambaka ntondo lo luudu laki Pɔtifara ɔlɔhɛ wa l’Edjibito. Pɔtifara akɛkɛka otema le Yɔsɛfu polo etena kakayoohindɛ wadi Pɔtifara dia nde akalange mbeyana la nde la wolo mbakawayowodjaka lo lokanu. *—Etatelu, tshapita 37, 39.

L’etena kɛsɔ Yɔsɛfu aki l’ɛnɔnyi 28, koko nde aketsha ɛnɔnyi oko dikumi lo lɔhɔmbɔ ndo lo lokanu. L’ɛtɛkɛta ekina, lɔsɛnɔ lande komonga oko wakandalongamɛka. Onde nde akakoke tshungɔma lo pondjo? Onde nde akakoke nyomɛna osombe wa she wakandokaka ngandji efula kana Bɛnjamina kosɛnde kakandokaka ngandji? Polo l’etena kakɔna kakandahombe ntshikala lo lokanu lɔsɔs?

Onde wɛ atayaokaka oko Yɔsɛfu? Lo tena dimɔtshi, lɔsɛnɔ mongaka woho wakiso konongamɛka dia lɔ monga oma lo dikɛnda. Lo mɛtɛ, koka mɛnama oko awui washa paa efula hawokomɛki ndo mongaka wolo dia nshidiya kana mbikikɛ awui akɔ. Ɛsɔ tende wetshelo wakokaso nkondja oma lo mbetawɔ ka Yɔsɛfu.

Yɔsɛfu akeyaka dia Jehowa Nzambi kande hawohɛki pondjo ndo aha la taamu, dui sɔ diakokimanyiya dia mbikikɛ. Kaanga mbakinde lo lokanu lo wodja okina, Jehowa akatshɔkɔlaka Yɔsɛfu. Bible mbutaka ɔnɛ: “[Jehowa] aki la Josefu, akawukaka ketshi, akuhumuya lukulu l’olo le ulami a lukanu.” (Etatelu 39:21-23) Lam’ele Yɔsɛfu akatetemala nkamba olimu efula, Nzambi aki l’ɛkɔkɔ wa mbɔtshɔkɔla. Shi nde akahombe keketshama etena kakandeye dia Jehowa aki nshi tshɛ la nde!

Onde Jehowa otetawɔ dia Yɔsɛfu ntshikala lo lokanu pondjo? Yɔsɛfu akakoke mfɔnya okadimwelo wa dimbola sɔ ndo nde mɛtɛ akatɛka Nzambi dui diakɔ lo dɔmbɛlɔ. Oko watodiongaka mbala efula, nde akakondja okadimwelo wa dimbola sɔ lo yoho yakinde konongamɛka. Lushi lɔmɔtshi, ofukutanu wakonge lo lokanu etena kakawela ase lokanu ahende w’eyoyo, mbuta ate topita t’ase olimu waki Farawɔ. Ɔmɔtshi aki kapita ka akatshi ndo okina kapita ka amangodi a wanu.—Etatelu 40:1-3.

Owandji w’alami akasha Yɔsɛfu ɔkɛndɛ wa namaka  apami ahende waki la lokumu asɔ. * Lushi lɔmɔtshi l’otsho, vɔ akɔ ahende onto l’onto akɛnyi dɔ dia diambo ndo dia wolo nshihodia. Etena kakawaɛnyi Yɔsɛfu la pindju, nde akɛnyi dia vɔ waki l’okiyanu. Nde akawambola ate: ‘Lande na kenyu la dungi di’ɔkɛyi nganɛ ɛlɔ?’ (Etatelu 40:3-7) Ondo yoho ya dimɛna yakandawambola shɔ akashikikɛ apami asɔ ɔnɛ dia vɔ kokamɛ, aki ohomba vɔ mbotɛ kɛnɛ kakawakiyanyaka. Yɔsɛfu kombeyaka dui sɔ, koko sawo diawɔ diakakonya dia lɔsɛnɔ lande tshikitana. Otondonga Yɔsɛfu kondjasha kaanga yema le apami ahende asɔ, shi tshike ndooko sawo diotonga lam’asawɔ? Kɛnɛ kakandasale kɛsɔ koka totshutshuya dia ndjambola ɔnɛ: ‘Onde dimi mɛnyaka mbetawɔ kami le Nzambi lo ndjasha le asekami anto?’

Apami ahende asɔ wakatɛ Yɔsɛfu dia vɔ wakayakiyanyaka l’ɔtɛ wa alɔ wa diambo ndo wa wolo nshihodia wakawɛnyi ndo l’ɔtɛ wakiwɔ komonga l’onto lawalembetshiya. Ase Edjibito wakɔsaka alɔ la nɛmɔ efula ndo wakayaɛkɛka le apami wakafunaka dia vɔ mbeyaka nembetshiya alɔ. Apami asɔ ahende kombeya dia alɔ awɔ wakaye oma le Jehowa Nzambi ka Yɔsɛfu. Koko, Yɔsɛfu akeyaka dui sɔ. Nde akawashikikɛ ɔnɛ: ‘Onde hanyeye dia Nzambi kalembetshiya alɔ? Lam’alanganyu, nyɔnkɔndɔlɛwɔ.’ (Etatelu 40:8) Ɛtɛkɛta waki Yɔsɛfu ɛsɔ wekɔ ohomba polo ɛlɔ kɛnɛ le anto tshɛ weka Bible l’otema ɔtɔi. Ekɔ ohomba di’anto wa l’ɛtɛmwɛlɔ tshɛ mɛnya okitshakitsha akɔ waamɛ! Sho pombaka monga suke dia minya otako wele lo yimba y’onto ndo ndjaɛkɛ le Nzambi etena kayangaso dia nkondja elembetshielo w’eshika wendana l’Ɔtɛkɛta ande.—1 Tɛsalɔnika 2:13; Jakɔba 4:6.

Kapita ka amangodi a wanu mbakatatɛ. Nde akakɔndwɛ Yɔsɛfu dɔ diande diendana la ɔkɔdi wa vinyɔ waki la tahe shato yakatɔ nsandji di’elowa. Elowa akɔ wakɛlɛ ko lakaamulaki ashi w’elowa akɔ lo dikɔhɔ dia Farawɔ. L’ekimanyielo ka Jehowa, Yɔsɛfu akeye kitshimudi ya dɔ sɔ mbala kakɔ ɔtɔi. Nde akatɛ kapita kɛsɔ ate tahe shato yakayɛnyi, nembetshiyaka nshi shato ndo l’ɔkɔngɔ wa nshi yakɔ shato, Farawɔ ayokokaloya l’olimu wakayakambaka. Lam’ele akɛnama dia kapita kɛsɔ ayanga tshungɔma kem’edja, Yɔsɛfu akawɔsɛngasɛnga ate: “Kumbuki ketshi. Konteketele le Farayo.” Yɔsɛfu akawotɛ nto ɔnɛ wakawonde la wolo oma lakawɔ ndo wakawodje lo lokanu aha la nsala ndoko dikambo.—Etatelu 40:9-15.

Etena kakandoke losango l’ɔlɔlɔ lakawatɛ kapita ka amangodi a wanu, kapita ka akatshi akambola Yɔsɛfu kitshimudi ya dɔ diande diakandɛnyi, atɛmbɛ asaka asato wa mapa ndo tofudu tatale diangɔ diaki lo saka diaki ka diko di’ɔtɛ ande. Jehowa akakimanyiya Yɔsɛfu nto dia nembetshiya dɔ sɔ. Koko, kitshimudi ya dɔ sɔ komonga losango la dimɛna le kapita ka akatshi. Yɔsɛfu kawotɛ ate: “Kitshimudi ya do diaye nye. Asaka asatu ako weli nshi shatu. Lam’ayeta nshi shatu, Farayo ayukutundja uma lu lukanu, ayukuhane l’utamba. Ku fudu yayuhatula emunyi aye.” (Etatelu 40:16-19) L’ɛnyɛlɔ k’ekambi  wa Nzambi tshɛ wele la mbetawɔ, Yɔsɛfu akate nsango yaki Nzambi la dihonga tshɛ oyadi y’amɛna kana ya kilombo.—Isaya 61:2.

L’ɔkɔngɔ wa nshi shato, ɛtɛkɛta wa Yɔsɛfu wakakotshama. Farawɔ akasale fɛtɛ ka lushi la eotwelo kande, dui diele ekambi waki Nzambi wa lo nshi yakafundamaka Bible kosalaka. Kapita ka akatshi akadiakema paka woho wakate Yɔsɛfu, koko kapita ka amangodi a wanu akakaloyama nto l’olimu ande. Lonyangu ko, pami kaki kombidja akambo yimba kɛsɔ akatohɛ Yɔsɛfu.—Etatelu 40:20-23.

Ɛnɔnyi ehende w’etondo wakete. (Etatelu 41:1) Ande lonyangu laki la Yɔsɛfu lee! Ondo nde akaleke monga l’elongamelo l’ɔkɔngɔ wa Jehowa mbokimanyiya dia nembetshiya alɔ wa wolo nshihodia wakɛnyi kapita k’amangodi a wanu la kapita ka akatshi. L’ɔkɔngɔ wa laasɔ lushi tshɛ laketaka, Yɔsɛfu akakokaka monga l’elongamelo k’oyoyo k’ɔnɛ ondo lushi lɔsɔ mbayondotshungɔma oma lo lokanu, koko nde akatetemala diɛnɛ l’awui wa kɔlɔ wa lo lokanu waki kotshikitanaka. Ondo ɛnɔnyi ehende ɛsɔ mbakaleke monga wolo tshɛ le Yɔsɛfu dia mbikikɛ. Koko, ndooko lushi lakandatshike ndjaɛkɛ le Jehowa Nzambi kande. Lo dihole dia nde nshisha elongamelo, nde akɔshi yɛdikɔ ya mbikikɛ ndo ekakatanu ɛsɔ tshɛ wakayoshila.—Jakɔba 1:4.

Lo tena dia wolo diasɛnaso nɛ, onto akɔna l’atei aso laha bu l’ohomba wa mbikikɛ? Dia ndɔshana l’ehemba waha pe, sho pombaka mbɔsa yɛdikɔ, monga la solo dia lotutsha ndo ki ka l’etei k’otema kele paka Nzambi mbakoka tosha tɔ. Oko wakandasale lo dikambo dia Yɔsɛfu, nde koka tokimanyiya dia ndɔshana l’ɔkɔmwɛlɔ ndo ntetemala monga l’elongamelo.—Rɔmɔ 12:12; 15:13.

Kapita k’amangodi wa wanu akakoke mbohɛ Yɔsɛfu, koko Jehowa kombohɛ. L’otsho ɔmɔtshi, Jehowa akɛnya Farawɔ alɔ ahende wahohamamɛki. Lo dɔ dia ntondo, nkumekanga Farawɔ akɛnyi ngɔmbɛ esambele ya wake ndo y’amɛna yayatombe oma lo ndjale ka Nilɛ, ndjelana la ngɔmbɛ esambele ya dingɛnɔ ndo ya tɔndjɔndju. Nyɛ ya tɔndjɔndju yakale ya weke. L’ɔkɔngɔ wa laasɔ, Farawɔ akɛnyi nto washa esambele w’eponga wa weke ndo w’amɛna wayatombe oma lo tshina ɔtɔi. Oma laasɔ, nde akɛnyi washa akina esambele wa totshitshɛ ndo wamboma wayatombe ko wambotatɛ mɛna washa esambele wa weke ndo w’amɛna. La pindju, Farawɔ akemɔ yimba vwa l’ɔtɛ w’alɔ asɔ, nde akatome dui dia vɔ mbelɛ apami ande wa tomba tshɛ ndo wanɛ wakasalaka awui wa maji dia ndjoolembetshiyawɔ. Koko vɔ tshɛ kombeya mbolembetshiyawɔ. (Etatelu 41:1-8) Hateye kana anto asɔ wakambiyama oma lo alɔ asɔ, ko kana vɔ waki la tokanyi totshikitanyi. Oyadi ngasɔ mbakidiɔ, Farawɔ akakome ewo ndo komonga l’elongamelo ka mbeya kitshimudi y’alɔ wa wolo nshihodia wakandɛnyi asɔ.

L’ekomelo, kapita ka amangodi a wanu akayohɔka Yɔsɛfu. Kum’otema kande akawohola, ko nde akatɛ Farawɔ dikambo dia ɔlɔngɔlɔngɔ a pami wa diambo waki lo lokanu lakawalembetshiya alɔ awɔ nde la kapita ka akatshi, ambeta ɛnɔnyi ehende. Ko wonya akɔ, Farawɔ akate dia vɔ mbeela Yɔsɛfu oma lo lokanu.—Etatelu 41:9-13.

Ohokanyiya woho wakayaoke Yɔsɛfu etena kakawotɛ akɛndji wa Farawɔ dui sɔ. Yɔsɛfu akengola ahɔndɔ esadi esadi, akakɔlɔnga lɔlɛdu ndo ondo nde akanya divo, nɛ dia ɔsɔ mbaki mbekelo k’ase Edjibito. Aha la taamu, nde akalɔmbɛ Jehowa l’otema ɔtɔi dia nde ntshɔkɔla sawo diayangande tosawola la nkumekanga. Kombeta edja, nde akatanema ndaamɛ lo sɛkɛ dia woke dia nkumekanga emadi la ntondo kande. Bible mbutaka ɔnɛ: “Farayo akatela Josefu ati: Dimi lakenyi do, ku nduku untu lakeyi nimbitshiyamidio. Keli lakuki lukumu ati: We kateyaka nimbitshiya antu alo lam’atuwukusakwelakawo.” Ekadimwelo wakasha Yɔsɛfu mbala kɛsɔ nto, akɛnya okitshakitsha ndo kɔlamelo yande otsha le Nzambi kande etena kakandate ɔnɛ: “Yimba nye yaha uma le mi, tshikima [Nzambi] kayulimbitshiya Farayo kitshimudi y’ololo.”—Etatelu 41:14-16.

Jehowa mbokaka anto wele l’okitshakitsha ndo la kɔlamelo ngandji, diakɔ diele aha la taamu, nde akakimanyiya Yɔsɛfu dia nembetshiya dɔ diaki ase tomba ndo ɛlɔmbɛdi kokoka nembetshiya. Yɔsɛfu akate ɔnɛ alɔ ahende wakɛnyi Farawɔ waki la kitshimudi yakɔ yaamɛ. Lo kalolɛ losango lakɔ laamɛ mbala hiende, Jehowa akɛnya dia nde “ambushikike dikambu so” ndo ndooko onyake, diɔ diakahombe kotshama. Ngɔmbɛ ya weke ndo washa w’amɛna wakalembetshiyaka ɛnɔnyi esambele wakahombe ase Edjibito monga la mbo ya ndɛ efula, koko ngɔmbɛ ya tɔndjɔndju ndo washa w’afufudufu wakalembetshiyaka ɛnɔnyi esambele wa ndjala  wakahombe monga l’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi wa mbo ya ndɛ efula. Mbo ya ndɛ ya l’ɛtshi ka nkɛtɛ kɛsɔ yakahombe nshila l’ɔtɛ wa ndjala.—Etatelu 41:25-32.

Farawɔ akashihodia dia Yɔsɛfu ambolembetshiya alɔ ande lo yoho ya mɛtɛ. Ko, kakɔna kakawahombe nsala? Yɔsɛfu akawalɔmbɛ dia nsala dui dimɔtshi. Farawɔ aki l’ohomba w’onto laki la “ewu la yimba” dia nɔmbɔla olimu wa ntshumanya mbo ya ndɛ ya l’ɛtshi ka nkɛtɛ kɛsɔ lo mvudu yakawombaka diangɔ lo ɛnɔnyi esambele wa mbo ya ndɛ efula ndo oma laasɔ, ndjoyikahɛ wanɛ wakahombe monga lo dihombo lo nshi ya ndjala. (Etatelu 41:33-36) Awui wakeyaka Yɔsɛfu ndo akoka ande akɛnyaka dia nde mbakakoke nkamba olimu ɔsɔ, koko nde kondjadiya. Okitshakitsha waki la nde kokoka nkonya anto dia mfɔnya ɔnɛ nde koka nsala dui sɔ ndo diɛsɛ la mbetawɔ kaki la nde, nde akɔsaka dui sɔ oko dui di’anyanya. Naka tekɔ la mbetawɔ ka mɛtɛ le Jehowa, kete sho hatohombe ndjadiya kana ndjafuna. Sho koka nsɛna lo wɔladi naka sho nkitsha awui tshɛ l’anya wa Nzambi.

Farawɔ l’ekambi ande tshɛ wakɛnyi lomba la Yɔsɛfu oma lo kanyi yakandawasha. Ndo nto, nkumekanga akashikikɛ dia Nzambi ka Yɔsɛfu mbakokimanyiyaka dia mbuta awui wa lomba asɔ. Nde akatɛ ase olimu ande wakakambaka lo sɛkɛ diande ɔnɛ: ‘Onde tayokoka ntana pami kekina kele oko kɛnɛ, ɔnɛ lele nyuma ka Nzambi kekɔ le nde?’ Farawɔ akatɛ Yɔsɛfu ate: “[Nzambi] ambukenya akambu ane tshe, ku nduku untu lukuleki ewu la yimba. Dimi lambukudja olombodi a luudu lami, ndu wudja ami tshe wayukitanyiaka aui aye; paka lu kiti ka diulelu kukulekimi.”—Etatelu 41:38-41.

Farawɔ akakotsha daka diande. Aha la ntshimbatshimba, nde akalɔtsha Yɔsɛfu ahɔndɔ w’amɛna wa linɛnɛ. Farawɔ akawosha shɛnɛtɛ ya paonyi, pɛtɛ k’ematelo, pusupusu ka lowandji ndo lotshungɔ la mbeteta lo wodja w’otondo dia nkotsha kɛnɛ kakandate. (Etatelu 41:42-44) Ɔnkɔnɛ, Yɔsɛfu akatondjama oma lo lokanu ko akayala lo luudu la nkumekanga lushi lakɔ laamɛ. Nde akemɔ ele ose lokanu ko ndjolala aya onto la hende oma la le Farawɔ. Shi mbokɛmaka hwe dia mbetawɔ kaki la Yɔsɛfu le Jehowa Nzambi komonga anyanya! Jehowa akɛnaka awui wa wɛngiya tshɛ wakasowaka okambi ande l’edja k’ɛnɔnyi. Nde akakandola awui asɔ paka l’etena kahombama ndo lo yoho ya dimɛna. Jehowa akakombolaka aha tsho dia nɔngɔsɔla awui wa kɔlɔ wakawasalɛka Yɔsɛfu, koko ndo dia nkokɛ wodja w’Isariyɛlɛ wakahombe ndjonga. Tayɛna woho wakasalema dikambo sɔ lo sawo diayela dia l’asawo anɛ.

Naka wɛ ekɔ lo diɛnɛ l’ekakatanu, ondo awui wa wɛngiya wɛnama oko hawoshilaki, kete tɔkɔmɔke. Ohɔ ɔkɔndɔ wa Yɔsɛfu. Lam’ele ndooko lushi lakandatshike mɛnya ɔlɔlɔ ande, okitshakitsha, ekikelo ndo mbetawɔ kande, Jehowa mɛtɛ akayɔtshɔkalaka l’ekomelo.