Tshɔka lɛnɛ ele awui

ƐLƆNGƆLƆNGƆ WEKƆ LO NDJAMBOLA

Onde ɛlɛmbɛ wa la ngelo wekɔ mɛtɛ ohomba?

Onde ɛlɛmbɛ wa la ngelo wekɔ mɛtɛ ohomba?

 Onde ekɔ ɔlɛmbɛ ɔmɔtshi wa la ngelo wele wolo nkitanyiya leyɛ? Sawo nɛ la dikatshi diele lɔkɔ diayokokimanyiya dia wɛ mbeya nsawola l’ambutshi ayɛ lo dikambo sɔ.

 Kanyi ya dimɛna ya monga la yɔ

 Kɛnɛ kafɔnya anto: Naka wɛ ambomɔ oma la ngelo, kete wɛ ambokakitɔna la ɛlɛmbɛ akɔ lo pondjo.

 Kɛnɛ kele mɛtɛ: Aha naka wɛ ambomɔ oma la ngelo, kee wɛ aya bu l’ɛlɛmbɛ wa ndjela. Wɛ ayonaka nshi tshɛ la onto ɔmɔtshi lahomba mbikoya la yɛ, ɛnyɛlɔ owandji ayɛ w’olimu, kanga luudu lafutɛyɛ kana lɛɛta. DanieIle, osekaseka wele l’ɛnɔnyi 19 mbutaka ate: “Dimi fɔnyaka dia wanɛ wahakitanyiya ɛlɛmbɛ wa la ngelo wayoyodiɛnɛ lam’ayowonga vɔamɛ.”

 Bible mbutaka ɔnɛ: ‘Nyokitanyiya awui w’emboledi ndo w’ewandji.” (Tito 3:1) Mbeka dia nɛmiya kana nkitanyiya ɛlɛmbɛ wadja ambutshi ayɛ la ngelo ekɔ olowanyelo wa dimɛna wayoyokokimanyiya l’awui akina wa lo lɔsɛnɔ naka wɛ aya opalanga.

 Kɛnɛ kakokayɛ nsala: Eka dia mɛna ɛlɛmbɛ akɔ la sso di’ɔlɔlɔ. Ɔlɔngɔlɔngɔ ɔmɔtsi welɛwɔ Jeremy mbutaka ate: “Ɛlɛmbɛ wakambidjɛ ambutshi ami wakakimanyiya efula dia dimi mbeya nsɔna angɛnyi ndo mbeya nkamba la wenya ami dimɛna. Ndo nto, ɛlɛmbɛ akɔ wakakimanyiya diaha ndeka mbetsha wenya lo menda televisiɔ kana ndeka nkɛnya tɔkɛnyɔ ta lo tovidɛo. Dui sɔ diambokimanyiya dia ntana etena ka ndjasha l’elimu w’ohomba watetemalami nkamba polo ndo ɛlɔ.”

 Dionga dia dimɛna

 Ko ayoyosala naka ɔlɛmbɛ ɔmɔtshi hokɛma ɔtɛ l’ekolo? Ɛnyɛlɔ, osekaseka ɔmɔtshi welɛwɔ Tamara mbutaka ate: “Ambutshi ami waketawɔ dia dimi ntshɔ otsha lo wodja okina, koko lam’amomokalola oma lɛkɔ, vɔ hawoyolanga dia dimi nkɛndjakɛndja mutuka dia dimi ntshɔ otsha la ville kele minitɛ 20 tsho, kete wɛ ambokoma!”

 Ko naka ndo wɛ mbele l’okakatanu ɔsɔ, onde ekɔ kɔlɔ wɛ nsawola l’ambutshi ayɛ lo kɛnɛ kendena l’ɔlɛmbɛ ɔsɔ? Ndooko! Dui dioleki ohomba ele mbeya etena ndo woho wakokayɛ nsawola la wɔ dikambo diakɔ.

 Etena. Amanda lele l’ɛnɔnyi lam’asa dikumi l’esato la dikumi la divwa ɔnɛ: “Paka l’ɔkɔngɔ wa wɛ mɛnya di’anto koka mbɛkɛ otema le yɛ mbakokayɛ ndjosawola l’ambutshi ayɛ dia vɔ ntshikitanya ɔlɛmbɛ ɔmɔtshi.”

 Osekaseka ɔmɔtshi welɛwɔ Daria akɛnyi dia dui sɔ diekɔ mɛtɛ. Nde mbutaka ate: “Paka polo l’etena kakɛnyi mama di’okitanyiya ami bu wa lo pai mbakandayotshikitanyaka ɛlɔmbɛ wakandadje.” Ohoka ɔnɛ, tshelo y’onto mbɛkɛ otema le yɛ ekɔ dui dimɔtshi diakondjawɔ, koko wɛ hahombe mpika anto dia mbɛkɛ otema le yɛ.

Nsɛna lo dihole diele ɛlɛmbɛ wa la ngelo hawɔlɛmiyama ekɔ oko aviɔ wayanga dia nkita lo sɛkɛ dia ndɛkɛ diele ɛlɛmbɛ wendana l’ofumbwelo wa lo l’olongo hawɔlɛmiami

 Bible mbutaka ɔnɛ: “Nkitanyiya ɛlɛmbɛ wa shɔ, ndo tɔsɛkake wetshelo wa nyɔ.” (Tokedi 6: 20) Lo ndjela dako sɔ, wɛ ayɛnya ambutshi ayɛ dia vɔ koka mbɛkɛ otem le yɛ ndo dui sɔ diayokimanyiya dia nyu ntatɛ nsawola.

 Woho wa nsala dui sɔ. Ɔlɔngɔlɔngɔ ɔmɔtshi welɛwɔ Steven mbutaka ɔnɛ: “Monga la dilɛmiɛlɔ ndo ntshikala ki mongaka nshi tshɛ yoho yoleki dimɛna ya nsawola l’ambutshi ayɛ lo dihole dia ngunangunaka kana ndela.” Osekaseka ɔmɔtshi kotshaka ate: “Etena kakamawanaka la mama ndooko ɛngɔ kakatshikitanaka. Koko l’ekomelo lakalekaka nkonya ɔlɛmbɛ wolo.”

 Daria, quoted earlier, agrees. “When I would argue with my mom, nothing would change,” she says. “In fact, sometimes she would make the rule even more strict.”

 Bible mbutaka ɔnɛ: “Kanga enginya tondjaka nkɛlɛ kande tshɛ lo sɛkɛ. Koko, kanga lomba kiahemɛka la lo tutsha tshɛ.” (Tokedi 29:11) Mbeka dia ndjala la ndjakimɛ, ayokokimanyiya efula aha paka tsho la ngelo, koko nto la kalasa, l’olimu ndo l’ahole akina.

 Kɛnɛ kakokayɛ nsala: Kana yimba la ntondo ka wɛ ntɛkɛta. Monga la lɔkɛwɔ la dimɛna l’onto lɛkɛwɔ otema kokaka tutsha nkɛlɛ. L’ɔtɛ w’ɔkɔkɔ wa dimɛna ɔsɔ mbata Bible dia “onto lahoke nkɛlɛ esadi ekɔ la shɛnɔdi y’efula.”​—Tokedi 14:29.

 Dako: Funda awui weyɛ l’ohomba wa nsawola l’ambutshi ayɛ lo dikatshi ndo oma laasɔ, ko wɛ nkɛtshanya la wɔ lo dikambo di’awui akɔ.