Tshɔka lɛnɛ ele awui

Lande na kakadiake ase Nazi nyemba y’ase Juda? Lande na kaki Nzambi kombekɛ lonya?

Lande na kakadiake ase Nazi nyemba y’ase Juda? Lande na kaki Nzambi kombekɛ lonya?

 Anto efula woka ambola asɔ wakashisha lo yɛdikɔ yamboleka ndo vɔ aha ekadimwelo eto mbewɔ l’ohomba. Akina wakɛnyi woho Wakashilama ase Juda oshiki ndo l’ɔtɛ wa dikambo sɔ vɔ wekɔ l’okakatanu dia monga la mbetawɔ le Nzambi.

Tokanyi ta kɔlɔ tele l’anto efula lo dikambo dia Nzambi ndo dia lomanu l’anto

Kashi: Ekɔ kɔlɔ mimbola lande na kaketawɔ Nzambi dia Lomanu l’anto monga.

 Mɛtɛ: Anto waki la mbetawɔ k’efula wakambola lande na katshika Nzambi awui wa kɔlɔ. Ɛnyɛlɔ, omvutshi Habakukka akambola Nzambi ate: “Lande na katshikayɛ awui wa ngala, ɛɔnywɛlɔ k’ɛlɛmbɛ ndo di’awui w’esehe diangana ahole tshɛ?” (Habakuka 1:3, Contemporary English Version) Lo dihole dia nde pangwɛ Habakuku, Nzambi akasale dia ambola wakoke omvutshi ɔsɔ fundama lo Bible dia sho tshɛ ndjadia ambola akɔ.

Kashi: Nzambi hayakiyanya dikambo di’asui w’anto.

 Mɛtɛ: Nzambi mbetshaka awui wa kɔlɔ ndo asui waya oma l’awui akɔ. (Tokedi 6:16-19) Lo nshi ya Nɔa, Nzambi “akanyange” nɛ di’awui wa kɔlɔ wakadiangana la nkɛtɛ. (Etatelo 6:5, 6) Aha la taamu, Nzambi akonge nto la paa k’efula lo woho washilana anto oshiki.​—Malaki 3:6.

Kashi: Woho wakashilama ase Juda oshiki aki dilanya di’oma le Nzambi.

 Mɛtɛ: Nzambi akatshike dia Jɛrusalɛma ndanyema oma le ase Rɔmɔ lo ntambe ka ntondo. (Mateo 23:37–24:2) Koko, oma k’etena kɛsɔ, Nzambi hasɔnɛ dioho dimɔtshih dia laande dia disalɛ ɔlɔlɔ kana disha dilanya. Lo kanyi ya Nzambi, “ndooko otshikitanu lam’asa ase Juda la ase Wedja.”​—Rɔmɔ 10:12, Good News Translation.

Kashi: Naka Nzambi ka ngandji ndo kele la wolo tshɛ kekɔ, lande kakinde koshimba diaha ase Juda shilama oshiki.

 Mɛtɛ: Kaanga mbele Nzambi bu pondjo lo kiɔkɔ y’asui, nde tshikaka asui akɔ lo tshanda mɔtshi.​—Jakɔba 1:13; 5:11.

Lande na kaketawɔ Nzambi di’ase Juda shilama oshiki?

 Nzambi akatshike di’ase Juda shilama oshiki paka l’ɔkɔkɔ akɔ wakandatshike asui wele anto tshɛ wekɔ lo diɛnɛ lawɔ, mbuta ate dia nkandola dikambo diendana la lɔkɛwɔ diakonyiyama oma ko mɔmbɔkɔmbɔla. Bible mɛnyaka hwe dia l’etena kɛnɛ, Diabolo mbalɔmbɔla andja ɔnɛ, koko aha Nzambi (Luka 4:1, 2, 6; Joani 12:31) Two basic facts from the Bible can help explain why God allowed the Holocaust.

  1.   Nzambi akatonge anto la lotshungɔ la nsɔna. Nzambi akatɛ anto wa ntondo, Adama l’Eva, kɛnɛ kakandalongamɛka oma le wɔ, koko nde kombatshutshuya la wolo dia vɔ mbookitanyiya. Vɔ wakasɔnɛ vɔamɛ kɛnɛ kaki ɔlɔlɔ kana kɔlɔ le wɔ ndo ɔsɔnwɛlɔ awɔ wa kɔlɔ ndo ɛsɔnwɛlɔ wa woho akɔ waamɛ wakasale anto l’edja k’ɔkɔndɔ w’ana w’anto ambonga la etombelo wa kɔlɔ efula le anto. (Etatelo 2:17; 3:6; Rɔmɔ 5:12) Dibuku dimɔtshi (Statement of Principles of Conservative Judaism) mbutaka ɔnɛ: “Efula k’asui wadiɛnɛ anto wa l’andjaj ɔnɛ ndja mbala kakɔ ɔtɔi oma lo yoho ya kɔlɔ yakambaso la lotshungɔ lakawatosha.” Lo dihole dia nde mbakɔsɔla lotshungɔ la nsɔna lakandasha anto, Nzambi akasha anto etena ka vɔ nɔmbɔla akambo awɔ vɔamɛ

  2.   Nzambi kokaka ndo ayonya etombelo tshɛ wa kɔlɔ w’oma lo Woho wakashilama ase Juda oshiki. Nzambi ndakaka dia mbolola miliyɔ y’anto wakavu, mbidja ndo ase Juda wakashilama oshiki. Nde ayonya nto paa tshɛ yele lo wɔɔngɔ wa wanɛ wakahandɔ lam’akashilama ase Juda oshiki. (Isaya 65:17; Etsha 24:15) Ngandji koka Nzambi anto shikikɛka dia nde ayokotsha alaka asɔ.​—Joani 3:16.

 Efula ka wanɛ wakashilama oshiki ndo wanɛ wakahandɔ waki l’akoka wa nama mbetawɔ kawɔ ndo monga la lɔsɛnɔ lele l’oyango lo nshihodia lande na katshika Nzambi awui wa kɔlɔ ndo woho wasangoyande mɛnya etombelo w’oma lo dikambo sɔ.