Onde prɔfɛsiya yendana la Mɛsiya mɛnyaka dia Yeso mbaki Mɛsiya?
Okadimwelo washa Bible
Eelo. Lam’akinde lanɛ la nkɛtɛ, Yeso akakotsha prɔfɛsiya efula yendana la “Mɛsiya Ɔnɔmbɔdi,” ɔnɛ layonga “Oshimbbedi w’andja.” (Danyɛlɛ 9:25; 1 Joani 4:14) Ndo kaanga l’ɔkɔngɔ wa nyɔi kande, Yeso akatetemala nkotsha prɔfɛsiya yendana la Mɛsiya.—Osambo 110:1; Etsha 2:34-36.
Naa kitshimudi ya tshɛkɛta “Mɛsiya”?
Tshɛkɛta ya lo Hɛbɛu Ma·shiʹach (Mɛsiya) ndo ya lo Grɛkɛ Khri·stos (Kristo) nembetshiyaka “Okitami w’esɔ.” Ɔnkɔnɛ, “Yeso Kristo” nembetshiyaka “Yeso okitami” kana ɔnɛ “Yeso Mɛsiya.”
Lo nshi yakafundamaka Bible, akakitamaka esɔ etena kakawawotɛka esɔ l’ɔtɛ lam’akandasɔnamaka lo dihole dimɔtshi dia laande dia lowandji. (Akambo w’ase Lɛwi 8:12; 1 Samuɛlɛ 16:13) Yeso akasɔnama oma le Nzambi dia monga Mɛsiya, dihole diawosha lowandji l’efula. (Etsha 2:36) Koko lo dihole dia vɔ nkita Yeso esɔ, Nzambi akokite nyuma k’ekila.—Mateo 3:16.
Onde anto efula kokaka nkotsha prɔfɛsiya yendana la Mɛsiya?
Ndooko. Oko enna kasangema lo mɛnyaka onto lakanga nna diakɔ, mbele okotshamelo wa prɔfɛsiya ya lo Bible konyaka le Mɛsiya, kana Kristo. Koko Bible tewoyala dikambo dia “Kristo ya kashi ndo amvutshi wa kashi wayotomba ndo wayosala tolembetelo ta weke ndo akambo wa diambo dia minganyiya kaanga asɔnami, naka kokaka.”—Mateo 24:24.
Onde Mɛsiya kokaka ndjɛnama lo nshi yayaye?
Ndooko. Bible kakatatshi dia Mɛsiya ayonga kanula ya Davidɛ, nkumekanga k’Isariyɛlɛ. (Osambo 89:3, 4) Koko, ɔlɔndji w’ase Juda wakanya polo le Davidɛ wakashishɔ, ondo ekanda wakɛnyaka ɔlɔndji ɔsɔ wakalanyema lam’akalɛndja ase Rɔmɔ Jɛrusalɛma lo 70 T.D. * Oma k’etena kɛsɛsɔ, ndooko onto lakakoke mɛnya dia nde ekɔ lo dioho dia nkumekanga Davidɛ. Koko, kaanga mbakeyamaka ɔlɔndji ɔsɔ lo nshi ya Yeso, ndooko kaanga otunyi ande ɔtɔi lakadje taamu dia nde bu kanula ya Davidɛ.—Mateo 22:41-46.
Prɔfɛsiya ngana yendana la Mɛsiya yele lo Bible?
Hatokoke mbeya lofulo shikaa la prɔfɛsiya yendana la Yeso. Ɛnyɛlɔ, woho wakadiemaka prɔfɛsiya mbeyaka ntshikitana kaanga l’avɛsa wendana hwe hwe la Mɛsiya. Divɛsa dia Isaya 53:2-7 tɛkɛtaka di’awui efula wa prɔfɛsiya wendna la Mɛsiya. Anto amɔtshi mbeyaka mbɔsa awui asɔ tshɛ oko prɔfɛsiya ɔtɔi, koko akina mbeyaka mbɔsa dui la dui oko prɔfɛsiya ka laande.
Prɔfɛsiya mɔtshi yendana la Mɛsiya yakakotshama oma le Yeso
Prɔfɛsiya |
Tanemaka lo |
Ekotshamelo |
---|---|---|
Kanula y’Abrahama |
||
Akina kanula y’Isaka w’ɔnaki Abrahama |
||
Akotɔ lo dioho dia Juda dia wodja w’Isariyɛlɛ |
||
Oma lo dioho dia nkumekanga Davidɛ |
||
Akotɔ oma le womoto l’emuma |
||
Akotɔ la Bɛtɛlɛhɛma |
||
Akalemɛ ɔnɛ Emanuwɛlɛ * |
||
Akonge la etatelo kaha kawotake |
||
Ana w’akɛnda wakadiakema l’ɔkɔngɔ wa eotwelo kande |
||
Akelamɛ oma l’Edjibito |
||
Akelamɛ ɔnɛ ose Nazarɛtɛ * |
||
Dikɛndji diakete la ntondo kande |
||
Akakome okitami, mbuta ate Mɛsiya lo 29 T.D. * |
||
Aketawɔma le Nzambi oko Ɔnande |
||
Ohetoheto dikambo dia luudu laki Nzambi |
||
Osambisha wa lokumu l’ɔlɔlɔ |
||
Esambishelo ka lo sɛkɛ la Ngalileya waki osase wa woke |
||
Nde aki osadi w’ahindo oko Mɔsɛ |
||
L’ɛnyɛlɔ ka Mɔsɛ, nde akewoya tokanyi taki Nzambi |
||
Akakɔnɔla anto efula |
||
Kokotola yambalo y’anto oya le nde ndamɛ |
||
Akoka amɛnyi mfɔnu kɛtshi |
||
Akasholɛ anto losembwe laki Nzambi |
||
Ondaki wa mamba |
||
Akewoya lokombo la Jehowa |
||
Akatɛkɛta lo wɛɛla |
||
Ɔnɔmbɔdi |
||
Anto efula komonga la mbetawɔ le nde |
||
Dive di’otakanya |
||
Akatonama oma le anto |
||
Akahetshama ohetshamahetshama |
||
Akɔtɔ la lotombo la Jɛrusalɛma ahemi laadikɔ di’ɔsɔngɔ wa mponda |
||
Akatombɔma oma le ana |
||
Akaye lo lokombo la Jehowa |
||
Akafungama oma le ɔngɛnyi ande ɔmɔtshi wakandɛkɛkɛ otema |
||
Akafungama l’ekanga 30 wa mfɛsa 30 * |
||
Angɛnyi wakaodiangana |
||
Wakate awui wa kasha lo lokombo lande |
||
Akatshikala ki la ntondo ka wanɛ wakɔsɔngwɛka |
||
Wakawotɛ nsɔyi |
||
Wakɔkɔmɔla l’ɔtɛ |
||
Wakɔkɔmɔla emambo |
||
Nde komana la wanɛ wakɔkɔmɔla |
||
Ewandji wa lɛɛta wakawɔtwɛ sheke |
||
Wakɔkɔla nsɛtɛ l’otamba l’anya ndo l’ekolo ande |
||
Anto wakoke ahɔndɔ ande owale |
||
Akadiema l’atei wa atshi wa kɔlɔ |
||
Wakɔtɛngɛ |
||
Akasoyama l’ɔtɛ w’atshi wa pɛkato |
||
Akɔsama oko onto lambɔsɛkama oma le Nzambi |
||
Wakawosha lɔlɛngɔ ndo wanu w’okayi dia nnɔ |
||
Akoke mposa k’ashi la ntondo ka nyɔi |
||
Akasha Nzambi lomu lande |
||
Akakimɔ lɔsɛnɔ lande |
||
Akakimɔ oshinga w’etshungwelo dia minya pɛkato |
||
Weka ande kɔmbɔkɔ |
||
Wakawongola dikɔnga |
||
Akakundɛma kaamɛ la kanga ɔngɔnyi |
||
Akolwama oma l’edo |
||
Ofungi ambɔhɛnyama l’onto okina |
||
Nde mbidjasɛ lo lonya l’omi laki Nzambi |
^ McClintock and Strong’s Cyclopedia mbutaka ɔnɛ: “Yema ya taamu yakakoke monga lo woho wakalanyema abuku wa lɛɛta wa waoho ndo nkumbo y’ase Juda, lam’akalanyema Jɛrusalɛma, koko aha la ntondo.”
^ Tshɛkɛta ya lo Hɛbɛru Emanuwɛlɛ, yalembetshiya ɔnɛ “Nzambi ekɔ la so,” mɛnyaka dimɛna ɔkɛndɛ wele la Yeso oko Mɛsiya. Woongelo ande lanɛ la nkɛtɛ ndo elimu ande mɛnyaka dia Nzambi ekɔ kaamɛ la ekambi ande.—Luka 2:27-32; 7:12-16.
^ Tshɛkɛta “ose Nazarɛtɛ” ndja ondo oma lo tshɛkɛta ya lo Hɛbɛru neʹtser, kitshimudi ate “dimɔnga.”
^ Dia mbeya woho wakayahɔnaka awui wa lo Bible wakɛnyaka dia lo 29 T.D. mbayoya Mɛsiya, enda sawo diele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Woho wakewoya daka dia Danyɛlɛ oyelo wa Mɛsiya.”
^ Prɔfɛsiya kɛnɛ kekɔ lo dibuku dia Zɛkariya, koko ofundji wa Bible Mateo akate dia “kakatama lo tshimbo y’omvutshi Jɛrɛmiya.” (Mateo 27:9) Mɛnamaka dia dibuku dia Jɛrɛmiya diaketshamaka ntena dimɔtshi la ntondo k’etenyi k’Afundelo kelamɛ ɔnɛ “Amvutshi.” (Luka 24:44) Ondo Mateo akakambe la “Jɛrɛmiya” dia ntɛkɛta di’abuku asɔ tshɛ, wele ndo dibuku dia Zɛkariya diekɔ l’atei.