Tshɔka lɛnɛ ele awui

Ngande waki Yeso?

Ngande waki Yeso?

Okadimwelo washa Bible

 Ndooko onto leya shikaa woho waki Yeso, nɛ dia Bible hatɛkɛta di’ɛnamelo kande. Dui sɔ mɛnyaka di’ɛnamelo ka Yeso komonga ohomba efula. Koko Bible toshaka tolembetelo tɔmɔtshi tendana l’ɛnamelo ka tshɛ kaki Yeso.

  •   Awui amɔtshi wendana la nde: Yeso aki ose Juda ndo nde akahowɔ oma le nyango, waonga wa waa Sémites. (Hɛbɛru 7:​14) Elungi kande komonga la dui dia laande diakotshikitanyaka l’anto akina. Lo diaaso diamɔtshi, nde akamɔ lo woshɛshɛ oma la Ngalileya otsha la Jɛrusalɛma aha l’anto mbeeya. (Joani 7:​10, 11) Ondo anto kombeyaka Yeso esadi eto, kaanga etena kakinde kaamɛ l’ambeki ande wa ma ma. Tohɔ dia Judasɛ Isakariɔtɛ akahombe mɛnya lemba l’anto lakaye ndjonda Yeso ɔnɛ onto kapanda mbele nde.​—Mateo 26:47-​49.

  •   Etale wa divo diande: Ondo Yeso komonga la divo di’etale, nɛ dia Bible mbutaka dia ‘divo di’etale diekɔ sɔnyi le pami.’​—1 Kɔrɛtɔ 11:14.

  •   Lɔlɛdu: Yeso aki la lɔlɛdu. Nde akayelaka ɛlɛmbɛ w’ase Juda wakashimbaka apami dia ‘mpembola tokoma ta ndɛdu yawɔ.’ (Akambo w’ase Lɛwi 19:27; Ngalatiya 4:4) Ndo nto, Bible tɛkɛtaka dia lɔlɛdu laki Yeso lo prɔfɛsiya kɛmɔtshi kendana l’asui ande.​—Isaya 50:6.

  •   Demba: Awui tshɛ mɛnyaka dia Yeso aki dikongote. Lo nshi yakandakambaka olimu ande, nde akakɛndakɛnda kilɔmɛtrɛ efula. (Mateo 9:​35) Nde akɛdia tɛmpɛlɔ k’ase Juda mbala hiende y’etondo, lo mbitshola mɛsa w’amengodi wa falanga ndo akatshanya wanɛ wakasondjaka waa nyama la lofimbo. (Luka 19:45, 46; Joani 2:​14, 15) Asiklopedi ɔmɔtshi mbutaka ɔnɛ: “Evanjiliɔ tshɛ mɛnyaka dia [Yeso aki] la yonge ya dimɛna.”​—Cyclopedia waki McClintock nde la Strong, volume IV, lɛkɛ 884.

  •   Woho wakɛnamaka elungi kande: Yeso aki la wangasanu ndo lokana kɛtshi ndo elungi kande kakɛnyaka dikambo sɔ. (Mateo 11:28, 29) Weho w’anto tshɛ wakayangaka ekeketshelo ndo ekimanyielo oma le nde. (Luka 5:​12, 13; 7:​37, 38) Kaanga ana wakayaokaka dimɛna lalende.​—Mateo 19:13-​15; Makɔ 9:​35-​37.

Kanyi yele bu mɛtɛ yaki l’anto lo dikambo dia ɛnamelo kaki Yeso

 Kanyi yele bu mɛtɛ: Anto amɔtshi mbutaka dia Yeso ɔna l’ose Afrikɛ nɛ dia dibuku di’Ɛnyɛlɔ mbɛdikaka divo diande la nanda ndo ekolo ande la “nkonga ka pudipudi.”​—Ɛnyɛlɔ 1:​14, 15, Bible en français courant.

 Kɛnɛ kele mɛtɛ: Dibuku di’Ɛnyɛlɔ mɛnyaka “lo tolembetelo.” (Ɛnyɛlɔ 1:1) Bible kambaka la ɛtɛkɛta wa didjidji dia ntɛkɛta dia divo ndo di’ekolo wa Yeso dia nembetshiya waonga wa Yeso l’ɔkɔngɔ wa eolwelo kande, koko aha dia nembetshiya ɛnamelo kande ka lo demba etena kakinde lanɛ la nkɛtɛ. Lo mbuta dia “ɔtɛ [wa Yeso] ndo divo dia l’ɔtɛ a dne diaki wɛma fifɔ oko loonge,” Ɛnyɛlɔ 1:​14 kambaka la kulɛrɛ, koko aha la dangi dia lokoho dia nsala wɛdikelo. Ɔsɔ ekɔ didjidji dia lomba lakandakondja lo menda efula k’ɛnɔnyi waya lande. (Ɛnyɛlɔ 3:​14) Divɛsa nɛ hadiɛdika woho wele divo dia Yeso la loonge l’ekama kana la nanda.

 Ekolo wa Yeso “ki oko nkonga ka pudipudi.” (Ɛnyɛlɔ 1:​15) Ndo nto, elungi kande “kaki oko wonya etena kawalɛ yanyi wolo.” (Ɛnyɛlɔ 1:​16) Lam’ele ndooko dioho diele la lokoho la demba la lele la dangi dia ngasɔ, laasɔ ɛnɛlɔ kɛnɛ kekɔ ka didjidji ndo tɔ mɛnyaka Yeso lambolwama ‘lodjashi l’o sase wele onto hakoke nsukana la wɔ.”​—1 Timɔte 6:​16.

 Kanyi yele bu mɛtɛ: Yeso komonga la wolo ndo aki ɔhɔdu.

 Kɛnɛ kele mɛtɛ: Yeso aki la wolo. Ɛnyɛlɔ, nde akɛnya dihonga diande etena kakaye lemba l’anto dia ndjowonda. (Joani 18:​4-8) Yeso akahombe monga nto la wolo wa demba dia nkamba olimu w’otshudi w’abaya lo nkamba la dihomɔ diakambawɔ la diɔ l’anya.​—Makɔ 6:3.

 Ko laasɔ, lande na kaki Yeso l’ohomba w’ekimanyielo dia mɛmba otamba andwe w’asui? Ndo lande na kakandavu la ntondo k’anto akina wakawahanɛ la nde l’otamba? (Luka 23:26; Joani 19:31-​33) La ntondo ka Yeso ndjakema, demba diande diakalɛmbɛ woho w’anyanya. Nde aki wemema otsho w’otondo ndo nto nde aki l’okiyanu w’efula. (Luka 22:42-​44) L’otsho ɔsɔ, ase Juda wakɔhɛnyahɛnya ndo la pindju ase Rɔmɔ wakosoya. (Mateo 26:67, 68; Joani 19:​1-3) Ondo awui asɔ mbakakonya dia nde mvɔ esadi.

 Kanyi yele bu mɛtɛ: Yeso aki mbala tshɛ l’elongi k’ɔkɛtshi ndo ka lonyangu.

 Kɛnɛ kele mɛtɛ: Yeso akakɛnɛmɔla lo yoho ya kokele waonga waki She lele l’olongo, Jehowa, lele Bible mbelɛka ɔnɛ “Nzambi k’ɔngɛnɔngɛnɔ.” (1 Timɔte 1:​11; Joani 14:9) Lo mɛtɛ, Yeso aketsha anto akina woho wa monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ. (Mateo 5:​3-9; Luka 11:28) Awui asɔ mɛnyaka dia Yeso aki mbala efula l’elongi k’ɔmɔnɔmɔnɔ.