Tshɔka lɛnɛ ele awui

Kakɔna kata Bible lo dikambo dia wanɛ wakokɛ ambutshi awɔ waya esombe?

Kakɔna kata Bible lo dikambo dia wanɛ wakokɛ ambutshi awɔ waya esombe?

Okadimwelo washa Bible

 Naka waya epalana, ana wekɔ l’ɔkɛndɛ w’ohomba wa nkokɛ ambutshi awɔ waya esombe. Bible mbutaka dia vɔ pombaka mbeka dia “mamema Nzambi ntondo lo nkumbo yawɔ ndo dia vɔ mfuta ambutshi awɔ la watshɛwɔ kɛnɛ kahombawɔ nongola, nɛ dia dui sɔ mbetawɔmaka lo washo wa Nzambi.” (1 Timɔte 5:4) Ana wasala la wolo dia nkokɛ ambutshi awɔ waya esombe kitanyiyaka didjango dia lo Bible diaalɔmba dia nɛmiya ambutshi awɔ.​—Ɛfɛsɔ 6:2, 3.

 Bible mbishaka alako wa shikaa lo woho wa nkokɛ ambutshi waya esombe. Tɔ tɛkɛtaka di’apami la wamato wa mbetawɔ wanɛ wakɛmbɛ ɔkɛndɛ ɔsɔ. Tɔ mbishaka nto alako w’eshika wakoka monga ohomba le wanɛ tshɛ wakokɛ ambutshi awɔ waya esombe.

 Lo nshi yakafundamaka Bible, ngande wakakokamɛka esombe?

 Dui sɔ diakasalemaka lo toho efula, lo ndjela awui wele la nkumbo la nkumbo.

  •   Yɔsɛfu akasɛnaka mangana etale efula la Jakɔbɔ ya she laki aya osombe. Lam’akonge Yɔsɛfu l’akoka wa nsala dui dimɔtshi, nde akasale dia Jakɔbɔ ndja suke la nde. Yɔsɛfu akahangiya, akalesha ndo akakokɛ she.​—Etatelo 45:9-11; 47:11, 12.

  •   Ruta akonɛ kaamɛ l’okilo ande wa womoto otsha lo wodja okina ndo nde akakambe la wolo dia nkotsha ehomba ande.​—Ruta 1:16; 2:2, 17, 18, 23.

  •   Yeso, yema tshitshɛ la ntondo nde mvɔ, nde akasɔnɛ onto lakahombe nkotsha ehomba wa Mariya wa nyango, laki wadi aki odo l’etena kɛsɔ.​—Joani 19:26, 27. *

 Naa alako w’eshika washa Bible wanɛ wakokɛ ambutshi awɔ?

 Bible kekɔ l’alako wakoka nkimanyiya wanɛ wakokɛ ambutshi awɔ w’esombe dia nkotsha ɛkɛndɛ awɔ walɛɛndja demba ndo yimba.

  •   Lɛmiya ambutshi ayɛ.

     Kɛnɛ kata Bible: “Lɛmiya shɔ la nyɔ.”​—Etombelo 20:12.

     Ngande wakokayɛ nkamba la tɔndɔ nɛ? Lɛmiya ambutshi ayɛ lo mbaatshika dia vɔ mɛmba ɔkɛndɛ awɔ etena kekewɔ l’akoka wa nsala dui sɔ. Naka kokaka, tshikawɔ dia vɔ mbɔsa tɛdikɔ tendana la wɔ. Ndo l’etena kakɔ kaamɛ, lɛmiyawɔ lo mbaakimanyiya lo yɛdikɔ yɛdimi l’akoka ayɛ.

  •   Yadjaka lo dihole diawɔ ndo dimanyiyakawɔ.

     Kɛnɛ kata Bible: “Lo mɛtɛ shɛnɔdi kitshakitshaka nkɛlɛ kande, Ndo minya yimba lo kɔlɔ koosalewɔ ekɔ dui dia dimɛna efula.”​—Tokedi 19:11.

     Ngande weakokayɛ nkamba la tɔmdɔ nɛ? Naka ombutshi ayɛ waya osombe ambota dui dimɔtshi diambokonyangiya kana bu la lowando l’ekimanyielo kawoshayɛ, kete yambola wate: “Ngande wayomoyaoka naka dimi mbele la ekakatanu wele lande?” Naka wɛ nsala la wolo dia ndjadja lo dihole diande ndo mbodimanyiya, kete wɛ ayewɔ dia nkonya akambo wolo.

  •   Yanga dako le anto akina.

     Kɛnɛ kata Bible: “Sangwelo ndanaka lam’aha ɔkɛtshanyelo, Koko dikambo ndowanaka lam’ele andaki efula.”​—Tokedi 15:22.

     Ngande wakokayɛ nkamba la tɔndɔ nɛ? Kanyiya woho wakokayɛ mɛmba ɔkɛndɛ w’ekakatanu wendana la yoonge wele l’ambutshi ayɛ. Mbola kana ekɔ woho ɔmɔtshi w’ekimanyielo kashawɔ anto waya esombe lo ngelo kanyu. Kɛtshanya l’anto akina wakokɛ ambutshi awɔ waya esombe. Naka wɛ ekɔ l’ananyɔ ndo l’akadiyɛyɛ, nsala woho wa ntshumanya ase nkumbo dia nsɛdingola ehomba wele l’ambutshi anyu ndo woho wakokanyu mbaakonya lo nkahana ɛkɛndɛ.

    Nyosale losanganya la nkumbo dia nkɛtshanya woho wakokanyu nkokɛ ambutshi waya esombe

  •   Eya elelo ayɛ.

     Kɛnɛ kata Bible: “Lomba lekɔ kaamɛ l’akanga w’okitshakitsha.”​—Tokedi 11:2.

     Ngande wakokayɛ nkamba la tɔndɔ nɛ? Eya elelo ayɛ. Ɛnyɛlɔ, sho tshɛ bu la wenya ndo la wolo waamɛ. Elelo ɛsɔ koka monga la shɛngiya lo kɛnɛ kakombolayɛ mɛtɛ salɛ ambutshi ayɛ. Naka okokelo w’ambutshi ayɛ waya esombe wambokokonya ewo, kete lɔmba ekimanyielo k’ase nkumbo akina kana le anto akinas.

  •   Yakokɛ.

     Kɛnɛ kata Bible: “Ndooko pami kahetsha demba diande hita, koko nde dileshaka ndo dilɔngɔsɔlaka.”​—Ɛfɛsɔ 5:29.

     Ngande wakokayɛ nkamba la tɔndɔ nɛ? Oyadi wɛ ekɔ l’ɔkɛndɛ wa nkokɛ ambutshi ayɛ, wɛ pombaka nto ndjakokɛ ndo nkokɛ nkumbo kayɛ naka wɛ ambotshukana. Lɛkaka diangɔ di’amɛna. Omuyaka lo yɛdikɔ yahombama ndo lalaka djɔ efula. (Ondaki 4:6) Ndo naka kokaka, ntshikitanyaka yema ya tokanyi. Lo nsala ngasɔ, wɛ ayonga la yoonge ya demba ndo ya yimba ya dimɛna dia wɛ mbeya nkokɛ ambushi ayɛ.

 Onde Bible mbutaka di’onto pombaka nkokɛ ambutshi ande waya esombe lo mbatshika lakawɔ?

 Bible hadje ɛlɛmbɛ lo dikambo sɔ. Nkumbo mɔtshi mbɔsaka yɛdikɔ ya ntshika ambutshi awɔ waya esombe laka ambutshi edja kakoka dui sɔ salema kana mbaɔsa dia mbidjasɛ la wɔ. Koko, l’etena kɛmɔtshi, mbeyaka ndeka monga dimɛna lo mvudu yakokɛwɔ esombe. Ase nkumbo pombaka ntshumana dia mbɔsa yɛdikɔ yayoleka monga dimɛna le onto tshɛ.​—Ngalatiya 6:4, 5.

^ Lo kɛnɛ kendana l’ɔkɔndɔ ɔnɛ, ombewi ɔmɔtshi wa Bible mbutaka ɔnɛ: “Ondo Yɔsɛfu [omi aki Mariya] akavu aya edja, ndo ɔnande Yeso mbakosukɛ. Ko lam’ele nde ayanga mvɔ, kakɔna kayowokomɛ? . . . Kristo akatɛ ana lanɛ dia nkotsha ehomba w’ambutshi awɔ waya esombe.”​—The NIV Matthew Henry Commentary in One Volume, lɛkɛ 428-429.