Tshɔka lɛnɛ ele awui

EKIMANYIELO LE NKUMBO | WOHO WA MBODIA ANA

Ana la telefɔnɛ​—Etenyi 2: Etsha ana woho wa nkamba la telefɔnɛ la lomba tshɛ

Ana la telefɔnɛ​—Etenyi 2: Etsha ana woho wa nkamba la telefɔnɛ la lomba tshɛ

 Telefɔnɛ ekɔ oko ehomɔ kɛmɔtshi ka wolo, tɔ koka kokimanyiya kana monga waale. Laasɔ, dui sɔ nemanɛka la woho wayokamba onto la tɔ. Ngande wakokayɛ mbetsha anayɛ dia monga la ekanelo k’ɔlɔlɔ etena kakambawɔ la dihomɔ dia wolo sɔ? Ɛnyɛlɔ wenya engana wamboyowasha lotshungɔ wahombawɔ kambaka la telefɔnɛ yawɔ lo lushi? a

 Kɛnɛ kahombayɛ mbeya

  •   Telefɔnɛ mbidjaka ɔnɛ lakamba la tɔ lo waale. Oko wodiɛnyishawɔ lo sawo diele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Ana la telefɔnɛ​—Etenyi 1: Onde ɔnami pombaka monga la telefɔnɛ?” woho wa telefɔnɛ ɔnɛ konyaka dia ntana ɛngɔ tshɛ kalangande l’Ɛtɛrnɛtɛ, oyadi ka dimɛna kana ka kɔlɔ.

     “Sho koka mbohɛ esadi eto dia telefɔnɛ koka mpomanya la weho w’anto tshɛ wa waale ndo tokanyi ta waale.”​—Brenda.

  •   Ana wekɔ l’ohomba w’ɛlɔmbwɛlɔ. Ana w’akɛnda wamboyotɔ lo nshi yambokita awui wa ntshulatshula dikuma, awui wele epalanga hawoleke mbaeya dimɛna. Koko kɛsɔ hɛnya di’ambutshi haweye nkamba la ntshulatshula ndo ɔnɛ ana mbahomba mbɔsa yɛdikɔ lo kɛnɛ kendana la woho ndo etena kahombawɔ nkamba la smatfɔnɛ yawɔ.

     Lo mɛtɛ, ɔnayɛ mbeyaka koleka mbeya nkamba la telefɔnɛ, koko aha naka nde ambeya nkamba la telefɔnɛ koleka, kete laasɔ ɔnɛ nde ambotshunda. Kaanga ana weya nkamba la telefɔnɛ dimɛna wekɔ l’ohomba w’ɛlɔmbwɛlɔ k’ambushi lo kɛnɛ kendana la woho wa nkamba la telefɔnɛ la lomba.

     “Mbisha ɔnayɛ telefɔnɛ aha la mbolakanya ekɔ oko onto lawosha kɔtakɛ ka mutuka, ko wɛ mbodjashiya lo kɔsa ka shufɛlɛ, ko wɛ mpɛtsha mɔtɛrɛ ko wɛ mbotɛ wate: ‘Paka menda dimɛna, amboka?’ aha la wɛ tokolakanya woho wakɛndjakɛndjawɔ mutuka.”​—Seth.

 Kɛnɛ kakokayɛ nsala

  •   Eya wa fɔksiɔ yele la telefɔnɛ k’ɔnayɛ. Eya dimɛna fɔksiɔ yayokokimanyiya dia wɛ nkimanyiya ɔnayɛ dia nde nkamba la telefɔnɛ kande la lomba tshɛ. Ɛnyɛlɔ:

     Fɔksiɔ yakɔna yakimanyiya ombutshi dia menda kɛnɛ keta lo telefɔnɛ ndo mbidjɛ ɔnande elelo?

     Onde wɛ mbeyaka dia lo waa telefɔnɛ, waa paramɛtrɛ yashimba diaha awui wa kɔlɔ mbɔtɔ lo telefɔnɛ ndjakesaka wenya ɛmɔtshi?

     Naka wɛ mbeya awui efula wendana la telefɔnɛ kayɛ, kete wɛ ayonga l’akoka efula wa mbookimanyiya dia nde nkamba la tɔ la lomba tshɛ.

     Tɔndɔ dia lo Bible: “Kaanga lomba ekɔ la wolo.”​—Tokedi 24:5.

  •   Djɛnde elelo. Shikikɛnde kɛnɛ kayoyetawɔ ndo kɛnɛ kahayatetawɔ. Ɛnyɛlɔ:

     Onde wɛ ayetawɔ di’ɔnayɛ ndja la telefɔnɛ kande oya lo mɛsa w’olelo ndo dia nde nkamba la etena kembolanyu ase nkumbo kana angɛnyi?

     Onde anayɛ pombaka monga la telefɔnɛ yawɔ wonya walalawɔ l’otsho?

     Aplikasiɔ akɔna wayoyetawɔ dia vɔ monga lɔkɔ?

     Kakɔna kakoka koshishikɛ di’ɔnayɛ mbetshaka wenya efula dia nkamba la telefɔnɛ kande?

     Onde wɛ ayowoshikikɛ lofulo la wenya lahombande kambaka la telefɔnɛ lushi tshɛ?

     Nde pombaka mbeya ɛlɛmbɛ wamboyodja ndo nde mbeya dilanya diayondolongola naka nde nsekola ɛlɛmbɛ akɔ.

     Tɔndɔ dia lo Bible: “Todimake dikɛnda ohokwelo.”​—Tokedi 23:13, nɔtɛ.

  •   Endaka telefɔnɛ k’ɔnayɛ. Eya mot de passe k’ɔnayɛ ndo endaka kɛnɛ kele lo telefɔnɛ kande etena tshɛ kele dui sɔ ohomba, mbidja ndo waa mesajɛ, aplikasiɔ, esato ndo sitɛ yɔtɔnde lɔkɔ.

     “Takatɛ ɔnaso la womoto dia tayendaka kɛnɛ kele lo telefɔnɛ kande aha la mbewoya la ntondo. Naka nde hakambe la tɔ dimɛna, kete tayowoshimba awui efula.”​—Lorraine.

     Oko ombutshi, wɛ ekɔ lotshungɔ la mbeya woho wakamba ɔnayɛ la telefɔnɛ kande.

     Tɔndɔ dia lo Bible: “Ɔna mbeyamaka oma lo etsha ande, dia kana dionga diande diekɔ pudipudi ndo dimɛna.”​—Tokedi 20:11.

  •   Etshande ɛlɛmbɛ wa nde ndjela. Kimanyiya ɔnayɛ dia nde nanga nsala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ. Lande na kele dui sɔ ohomba? Diɔ diekɔ ohomba nɛ dia wɛ kongaka washo wolo, naka ɔna amboyashikikɛ dia koshɛ kɛnɛ kasalande, kete nde ayotana yoho ya nde nsala dui sɔ. b

     Ɔnkɔnɛ, nyetsha anawɔ dia monga la waonga w’amɛna wele oko, losembwe, ndjakimɛ ndo onto lɛnya oma lo ditshelo diande dia nde mbeyaka mɛmba ɛkɛndɛ. Ɔna layela ɛlɛmbɛ wendana la lɔkɛwɔ mongaka l’akoka wa nkamba la telefɔnɛ kande la lomba.

     Tɔndɔ dia lo Bible: “Anto wambotshunda . . . [wekɔ la] wolo wa shɛnɔdi wambekiyama dia ntshikitanya ɔlɔlɔ la kɔlɔ.”​—Hɛbɛru 5:14.

a Lo sawo nɛ, tshɛkɛta “telefɔnɛ k’adrɔyidɛ” mendanaka la telefɔnɛ kele lo tshimbo yatɔ, wɛ koka mbɔtɔ l’Ɛtɛrnɛtɛ. Tɔ kekɔ oko ɔrdinatɛrɛ wa tshitshɛ.

b Ɛnyɛlɔ, anto amɔtshi kambaka aplikasiɔ ɔmɔtshi welɛwɔ “application fantôme,” wɛnama wele oko vɔ bu kɔlɔ, ɛnyɛlɔ oko calculatrice, dia mbishɛ awi wahawalange ambutshi awɔ mɛna.