A o Tlhoka Inshorense?

KWA dinageng dingwe, go na le mefuta e e rileng ya diinshorense e batho ba tshwanetseng go nna le yone. Kwa go tse dingwe mefuta e le mentsi ya tsone e batla e sa itsiwe gotlhelele. Mo godimo ga moo, madi a inshorense le tsela e e duelelang ditshenyegelo ka yone e farologana thata mo dinageng ka go farologana ga tsone. Le fa go ntse jalo, lebaka la botlhokwa la go bo go na le diinshorense—e leng go thusa batho ba bangwe fa ba tlhagetswe ke dikotsi—ga le fetoge.

Ka tlholego fela, fa motho a na le dithoto di le dintsi, ke gone fa a ka latlhegelwang thata. Ka mo go tshwanang, fa motho a na le maikarabelo a le mantsi mo lelapeng, seno se tsenya ba lelapa mo mathateng a magolo fa a tlhokafala kana a golafala mo mmeleng. Go nna le inshorense go ka dira gore motho a se ka a tshwenyega thata malebana le go senyegelwa ke dithoto kana go tlhagelwa ke kotsi e e ka mo golafatsang.

Le fa go ntse jalo, a go botlhale go duela madi a inshorense le fa go ka nna ga direga gore o se ka wa tsamaya o a duelelwa? Ebu, a go boloka thaere e nngwe ya koloi le mororo go sa nke go direga gore o e dirise ke go senya madi? Ka ntlha ya gore mokgweetsi o batla go ikutlwa a babalesegile a ka nna a bona go le mosola go dirisa madi go reka thaere e nngwe. Le mororo madi a motho a a busediwang a se kitla a duela dilo dingwe tse a senyegetsweng ke tsone, a ka nna a mo thusa go duelela tse dingwe tsa tsone.

Diinshorense di duelela dilo dife tse motho a ka senyegelwang ke tsone?

Mefuta ya Diinshorense

Bontsi jwa diinshorense tse di rekwang ke batho ke inshorense ya dithoto, ya fa o le molato, ya boitekanelo, ya fa o golafetse le ya botshelo.

Inshorense ya dithoto: Go nna le inshorense e e go duelang fa o senyegetswe ke dithoto—legae, kgwebo, koloi, kana dilo tse dingwe tse o nang le tsone—ke nngwe ya ditsela tse di tlwaelegileng thata tsa go ipaakanyetsa dikotsi. Eno ke inshorense e John, yo o umakilweng mo setlhogong se se fetileng, a neng a swetsa ka gore a se ka a e rekela lebenkele la gagwe le go betlelwang dikgong mo go lone mmogo le didiriswa tse a neng a di dirisetsa go betla.

 Diinshorense dingwe tse di sireletsang matlo di duelela le dilwana tse dingwe tse di leng mo teng ga ntlo. Fa e le gore o reka mofuta ono wa inshorense, go botlhale go dira lenaane la dilwana tsotlhe tse di leng mo ntlong tse o di tsentseng mo inshorenseng, e bile fa go kgonega o tseye le ditshwantsho kana bidio ya dilwana tseno. Lenaane leno mmogo le tlhwatlhwa epe e go fopholediwang gore dithoto tsa gago di na le yone kana dirasiti dipe fela tse di bontshang gore o rekile dilwana tseno di tshwanetse go bolokiwa mo lefelong le le babalesegileng le le seng mo ntlong ya gago. Go boloka direkoto tseno go ka dira gore go nne motlhofo thata go tlhalosa gore o senyegetswe thata go le kana kang.

Inshorense ya fa o le molato: Mongwe le mongwe yo o kgweetsang koloi, yo o nang le ntlo kana ditsha le dikago tse dingwe, yo o tsamaisang kgwebo, kana yo o thapang batho ba bangwe o mo maemong a go ka nna le molato wa kotsi epe e e ka tlhagang. Mme kotsi eo e ka nna ya nna ya go senyega ga kago kana ya go gobala kana go tlhokafala ga mongwe. Mokgweetsi wa koloi kana mong wa kago kana wa kgwebo a ka nna a tshwanelwa ke go duela ditshenyegelo tsa go baakanya dithoto kana tsa kalafi, kana le tsa go utlwa botlhoko le go tsena mo mathateng ga batho ba bangwe. Mo dinageng di le dintsi bathapi le bakgweetsi ba kopiwa ke molao go nna le diinshorense tsa fa ba le molato tse di tla ba thusang go duela ditshenyegelo tseno. Le e leng kwa mafelong a molao o sa kopeng batho go nna le inshorense, molao o ka nna wa leba mokgweetsi wa koloi, mong wa kago, kana mothapi, a na le boikarabelo jwa go thusa batho ba a ba gobaditseng mo kotsing kana go thusa ba malapa a bone.

Inshorense ya boitekanelo: Dinaga di le dintsi di na le mofuta mongwe wa inshorense e e etleediwang ke puso, e e nang le melemo e e jaaka go duela batsofe phenshene le go naya batho tlhokomelo ya kalafi. Le fa go ntse jalo, le e leng kwa dinageng tse go dirwang jalo kwa go tsone, inshorense eno e ka nna ya duela fela karolo e e rileng ya ditshenyegelo tsa kalafi kana e ka nna ya duelela ditshenyegelo tse di rileng fela tsa kalafi. Ka jalo, batho bangwe ba ipatlela diinshorense tse dingwe kwa thoko go ba thusa go duela madi a a setseng. Mo mafelong a le mantsi, babereki ba ka nna ba newa inshorense ya boitekanelo e le karolo ya tumalano ya go thapiwa ga bone.

Diinshorense dingwe tsa tlhokomelo ya kalafi, tse di tshwanang le mekgatlho e e tlhokomelang boitekanelo (HMO [health maintenance organization]) di naya batho tlhokomelo e e feletseng ya kalafi fa ba duela madi a a beilweng kgwedi le kgwedi kana ka ngwaga. Mekgatlho eno e leka go fokotsa ditshenyegelo ka go naya batho kalafi e e sa jeng madi a mantsi le ka go kgothaletsa batho go dirisa melemo e e thibelang malwetse. Le fa go ntse jalo, mo mekgatlhong ya HMO, molwetse ga a kgone go itlhophela ngaka e a batlang gore e mo alafe kana kalafi e a batlang go alafiwa ka yone jaaka fa a ne a ka dira mo diinshorenseng tse dingwe tse di tlwaelegileng tsa boitekanelo.

Inshorense ya fa o golafetse le inshorense ya botshelo: Inshorense ya fa o golafetse e naya motho lotseno longwe lwa madi fa a gobetse mme a sa tlhole a kgona go bereka. Inshorense ya botshelo e thusa batho ba ba leng ka fa tlase ga tlhokomelo ya gago ka madi fa go ka direga gore o tlhokafale. Inshorense eno e dirile gore malapa a le mantsi a kgone go duelela melato e e iseng e duelelwe le go tswelela ba tshela jaaka gale morago ga gore motho yo a neng a ba tlhokomela a le esi a tlhokafale.

Go Bona Khampani e e Ikanyegang ya Inshorense

Inshorense e theilwe mo kgopolong ya gore motho o duela madi jaanong gore madi ano a tle a mo sireletse mo nakong e e tlang, ka jalo, ga go gakgamatse go bo go na le batsietsi ba le bantsi jaana mo kgwebong eno ya diinshorense. Seno se direga kwa dinageng tse di tlhabologang le tse di ntseng di tlhabologa. Ka jalo, go botlhale gore motho a ele tlhoko diinshorense tse go tweng di duedisa madi a mannye le go nna kelotlhoko ka dithulaganyo dipe fela tsa diinshorense tse di belaetsang. Bareki ba le  bantsi ba ba neng ba na le tsholofelo ba ile ba sala ba iphotlhere fa dikhampani tseno di palelwa ke go duela diinshorense tsa bone—kana fa di nyelela fela ka ponyo ya leitlho!

Ka jalo, fela jaaka sengwe le sengwe se se botlhokwa se motho a se rekang, go botlhale go bapisa ditlhwatlhwa pele ga o reka, mme gantsi seno se boloka madi. Ka sekai, dikhampani dingwe di dira gore batho ba ba sa gogeng ba duele madi a a kwa tlase go bona inshorense ya boitekanelo le batho ba ba falotseng diteko tsa go kgweetsa ba newa diinshorense tsa dikoloi ka tlhwatlhwa e e kwa tlase. Le fa go ntse jalo, motho yo a ka kgonang go reka inshorense, a ka bona jang inshorense e e ikanyegang?

Selo sa ntlha se motho a ka se dirang ke go batlisisa gore batho ba bangwe ba diragaletswe ke eng mo dikhampaning tse di farologaneng tsa diinshorense le fa ba ne ba dirisana le baemedi ba tsone. Ditsala le baagelani ba ka tswa ba itse gore khampani eno e itiretse leina le le ntseng jang fa e thusa ba bangwe kana gore a baemedi ba yone ba a ikanyega le go kgatlhegela batho. Gape go a thusa go nna o etse tlhoko dipego tsa dikgang tse di bontshang gore ke dikhampani dife tsa diinshorense tse di ka tswang di na le mathata.

Mo godimo ga moo, o ka nna wa tlhatlhoba rekoto ya khampani le boemo jwa yone jwa madi ka go leba dibuka tse di bapisang diinshorense ka maemo a tsone kwa laeboraring kana kwa lebenkeleng la dibuka kana go bona seno ka go dirisa Internet. Dilo tseno di ka araba dipotso tse di jaaka: A seemo sa madi sa khampani eno se babalesegile? A e na le dingwaga di le dintsi e ntse e le mo kgwebong ka katlego? A e itsege ka gore e duela batho ka bonako kwantle ga go ba naya mathata?

Le fa go ntse jalo, ga go bolele gore dibuka tse di bapisang diinshorense ka maemo a tsone ga di ka ke tsa go naya tshedimosetso e e sa siamang. Khampani nngwe e e neng e sa bolo go nna teng e e dirang dimilionemilione tsa diranta e ne ya tshwanelwa ke go tsewa ke puso beke fela morago ga gore e bewe mo maemong a ntlha mo bukeng nngwe e e itsegeng thata!

Seabe sa Baemedi ba Diinshorense

Gantsi moemedi wa inshorense o berekela khampani e e rileng ya inshorense. Mogwebi kana moemedi yo o ikemetseng ka nosi, a ka nna a ikgolaganya le dikhampani tse di farologaneng go bona inshorense e e molemo go di gaisa tsotlhe e e lekanang madi a e rekwang ka one. Boobabedi ba tshwanetse go boloka botsalano jo bo molemo le bareki go dira gore kgwebo ya bone e nne e tswelele pele. Fa moemedi wa inshorense a ikanyega e bile a amega ka batho, a ka thusa bareki ba gagwe fela thata.

Sa ntlha, moemedi kana mogwebi yo o molemo a ka thusa moreki go tlhopha inshorense e e duelang sentle mo lenaaneng le go lebegang le sa fele la mefuta e e farologaneng ya diinshorense. Gape o tla tlhalosetsa moreki wa gagwe dintlha tsotlhe tse di malebana le inshorense eo. Jaaka bontsi bo itse, melao ya diinshorense e raraane fela thata. Poresidente mongwe wa khampani nngwe ya inshorense o ne a bolela gore o ne a sa tlhaloganye melao mengwe ya inshorense e a neng a e reketse go sireletsa ntlo ya gagwe ka yone!

Tsela e moemedi a tlhalosang dilo ka yone e ka thusa moreki gore a se ka a iphitlhela a gakgamaditswe ke dilo dingwe tse di sa itumediseng. Ka sekai, diinshorense di le dintsi tsa dithoto le tsa boitekanelo di dira gore moreki a gogelwe madi mangwe. Madi ano ke tlhwatlhwa nngwe e e rileng e moreki wa inshorense a tshwanetseng go e duela—ka sekai, fa koloi e baakanngwa kana gore go duelelwe melato ya kalafi—pele khampani ya inshorense e duela madi a yone a a lopiwang. Gape moemedi e ka nna mmueledi wa moreki mo khampaning ya inshorense fa go ka direga gore moreki a nne le mathata a go bona madi a a a lopang.

Inshorense le Bakeresete

A Mokeresete yo o ikanyang thuso ya Modimo le yo o lebeletseng bokhutlo jwa tsamaiso eno ya dilo o tlhoka inshorense? Morago kwa ka ngwaga wa 1910, bangwe ba ne ba botsa Charles Taze Russell potso eno, yo e neng e le morulaganyi wa makasine o jaanong o itsegeng e le Tora ya Tebelo, e e tsamaisanang le makasine wa Tsogang! Russell o ne a bolela gore Baebele e bolelela pele bokhutlo jwa tsamaiso ya gompieno ya ikonomi, mme a oketsa ka gore ene ka boene, o ne a se na inshorense ya botshelo.

Russell o ne a bolela jaana: “Le fa go ntse jalo, maemo a rona rotlhe ga a tshwane. Rre yo o nang le mosadi le bana ba ba leng mo tlhokomelong ya gagwe—fa bana ba sa ntse ba le bannye e bile ba sa kgone go itshedisa—o na le boikarabelo jwa go ba tlhokomela.” (1 Timotheo 5:8) Russell o ne a bolela  gore motho a ka nna a baya madi mangwe kwa thoko go tlamela ba lelapa la gagwe. “Le fa go ntse jalo, fa go ka direga gore a se ka a kgona go dira jalo, a ka nna a kgona go diragatsa boikarabelo jwa gagwe jwa go ba tlhokomela ka go dirisa inshorense ya botshelo.”

Gape motho yo o tlhokomelang lelapa a ka nna a direla maloko a lone inshorense ya boitekanelo, ya fa ba golafetse le mefuta e mengwe ya diinshorense. Batho ba le bantsi ba ba sa nyalang ba itiretse diinshorense go dira gore ba bone thuso e ba e tlhokang motlhofo fela mmogo le go itshireletsa gore ba se ka ba wela mo dikolotong fa go ka direga gore ba tlhagelwe ke kotsi kana ba lwale.

Go ikanyega ke selo sa botlhokwa thata mo kgannyeng ya diinshorense. Ga go pelaelo gore le ka motlha Mokeresete wa boammaaruri ga a ka ke a tsietsa khampani ya inshorense. (Bahebera 13:18) O tla nna a gakologetswe gore boikaelelo jwa inshorense ke go duela motho fa a senyegetswe ke dilo. Ga se thekete ya lothari—tshono ya go tshela botshelo jwa manobonobo.—1 Bakorintha 6:10.

Bakeresete ba ikobela melao yotlhe e e amanang le dilo tse ba tshwanetseng go di dira fa ba reka inshorense. Koo molao o bolelang gore ba tshwanetse go nna le inshorense e e siameng go tsamaisa kgwebo kana go kgweetsa koloi, ba reetsa molao oo. (Baroma 13:5-7) Gape, fa motho a ikanyega e bile a na le botlhale jo bo mosola seno se bolela gore ga a ka ke a salela kwa morago ka madi a a tshwanetseng go a duela a inshorense. Fa a sa duele, khampani e ka nna ya phimola inshorense ya gagwe e bo e sa mo duele. Go botlhale go tlhomamisa gore o ntse o duela sentle ka gore gangwe le gape o ye go tlhola ka tlhamalalo kwa khampaning le ka go boloka bosupi jo bo kwadilweng jwa madi a o ntseng o a duela, jaaka ditšheke tse di phimotsweng (canceled check).

Le fa go ka tswa go na le diinshorense mo lefelong le o nnang mo go lone kana nnyaa, go na le dikgato dingwe tse di maleba tsa go itshireletsa tse di ka go thusang gore o se ka wa senyegelwa ke dilo gore wena le baratiwa ba gago lo se ke lwa utlwa botlhoko jo go se nang madi ape a inshorense a a ka bo phimolang. Re tla sekaseka dingwe tsa dikgato tseno tsa go itshireletsa mo setlhogong se se latelang.

[Setshwantsho mo go tsebe 25]

Moemedi yo o ikanyegang a ka go thusa go dira ditshwetso malebana le inshorense

[Setshwantsho mo go tsebe 25]

Batho ba le bantsi ba na le diinshorense, le fa molao o ka tswa o batla jalo kana nnyaa