ETSA TUMELO YA BONE
O ne “A Bolelwa a Siame ka Ditiro”
RAHABE o ne a okometse ka fensetere fa lesedi la masa le tsabakela mo lebaleng le le dikologileng Jeriko. Go ne go na le masole a a tlhaselang koo—batlhabani ba Iseraele. Fa ba simolola go gwanta ba dikologa motse gape, go ne ga tsoga lorole mme ga boa ga nna le modumo o mogolo wa go lela ga dinaka.
Rahabe o ne a nna kwa Jeriko; o ne a itse mebila ya yone, matlo a yone, marekisetso a yone a a tlhanaselang mmogo le mabenkele a yone. Mme o ne a itse batho ba koo le go feta. O ne a kgona go lemoga kafa letshogo la bone le oketsegang ka teng fa malatsi a ntse a feta mme Iseraele e tswelela go dira selo seno se se sa tlwaelegang—mogwanto wa go potologa motse gangwe ka letsatsi. Le fa go ntse jalo, fa modumo wa dinaka o ne o utlwala mo mebileng le mo motseng wa Jeriko, Rahabe o ne a sa boife jaaka batho ba gaabo.
Rahabe o ne a nna a ntse a lebile fa masole a ne a simolola mogwanto wa bone phakela mo letsatsing la bosupa. Mo gare ga masole a Iseraele, o ne a bona baperesiti ba bone ba letsa dinaka e bile ba tshwere letlole le le boitshepo, le le neng le emela go nna gone ga Modimo wa bone, e bong Jehofa. Re ka leka go bona ka leitlho la mogopolo Rahabe a beile seatla sa gagwe mo mogaleng o o bohibidu jo bo letlhololo o o neng o bofeletswe mo fensetereng ya gagwe e e neng e le mo loboteng lwa Jeriko. Mogala oo o ne o gakolola Rahabe tsholofelo e a neng a na le yone ya gore ene le ba lelapa la gaabo ba ne ba tla falola fa motse o fedisiwa. A Rahabe o ne a tlhanogetse batho ba gaabo? Jehofa o ne a sa mo lebe jalo le e seng; o ne a mmona e le mosadi yo o nang le tumelo e e tlhomologileng. Mma re simolole kgang ya ga Rahabe kwa e simologang gone mme re bone gore re ka ithuta eng mo go ene.
RAHABE WA SEAKA
Rahabe e ne e le seaka. Kgang eno e gakgamaditse batlhalosi bangwe ba Baebele mo ba neng ba re Rahabe e ne e le mong wa ntlo ya baeng fela. Mme Baebele yone ga e fitlhe boamaaruri fa e bua ka ene. (Joshua 2:1; Bahebera 11:31; Jakobe 2:25) Mo bathong ba kwa Kanana, tiro ya ga Rahabe e ka tswa e ne e amogelesega. Le fa go ntse jalo, go bo tiro ya ga Rahabe e ne e amogelwa ke batho ba gaabo go ne go sa dire gore segakolodi sa gagwe se se ka sa mo tshwenya, a ka tswa a ne a itse gore tiro e a e dirang ga e a siama, a itse seo e le ka ntlha ya bokgoni jo Jehofa a re bo neileng rotlhe jwa go itse se se siameng le se se sa siamang. (Baroma 2:14, 15) Go ka direga gore Rahabe o ne a tlhabisiwa ditlhong ke tsela e a neng a tshela ka yone. Gongwe jaaka batho ba le bantsi ba ba dirang tiro e e ntseng jalo gompieno, o ne a ikutlwa a se na kgoro ya botso, fa a batla go tlhokomela ba lelapa la gagwe.
Ga go pelaelo gore Rahabe o ne a batla botshelo jo bo botoka. Naga ya gaabo e ne e tletse thubakanyo le bosula, go akaretsa tlhakanelodikobo le ba losika kgotsa le diphologolo. (Lefitiko 18:3, 6, 21-24) Bodumedi bo tshwanetse jwa bo bo ile jwa nna le seabe se segolo mo bosuleng jo bo neng bo dirwa mo nageng eo. Ditempele di ne di tlhotlheletsa boaka, mme kobamelo ya medimo ya madimona jaaka Baale le Moleke e ne e akaretsa go fisiwa ga bana ba ntse ba tshela gore e nne ditlhabelo.
Jehofa o ne a bona se se neng se diragala kwa Kanana. Tota e bile, ka ntlha ya ditiro di le dintsi tse di maswe tsa Bakanana, Jehofa o ne a re: “Lefatshe le itshekologile, mme ke tla le tlisetsa kotlhao ya tlolo ya lone, mme lefatshe le tla tlhatsetsa banni ba lone kwa ntle.” (Lefitiko 18:25) “Kotlhao ya tlolo ya lone” e ne e akaretsa eng? Modimo o ne a solofeditse Baiseraele botlhe jaana: “Jehofa Modimo wa gago o tla kgorometsa ditšhaba tseno a di tlosa fa pele ga gago ka bonya ka bonya.” (Duteronome 7:22) Makgolokgolo a dingwaga pele ga moo, Jehofa o ne a solofeditse lelapa la ga Aborahame naga eo, mme ‘Modimo, a ka se ka a aka.’—Tito 1:2; Genesise 12:7.
Le fa go ntse jalo, gape Jehofa o ne a laela gore ditšhaba dingwe tsa naga eo di ne di tshwanetse go nyelediwa gotlhelele. (Duteronome 7:1, 2) E re ka Jehofa e le ‘Moatlhodi yo o siameng, wa lefatshe lotlhe,’ o ne a itse dipelo tsa batho ba naga eo mme o ne a itse sentle gore bosula jwa bone le boikepo jwa bone di ne di le masisi go le kana kang. (Genesise 18:25; 1 Ditiragalo 28:9) Go ne go ntse jang mo go Rahabe go nna mo motseng o o hutsitsweng jaana? Re ka akanya fela gore o ne a ikutlwa jang fa a utlwa ka dipego tse di ka ga Iseraele. O ne a utlwa gore Modimo wa Baiseraele o ne a dirile gore batho ba gagwe—setšhaba se se neng se gateletswe sa makgoba—se fenye masole a Egepeto, setšhaba se se neng se na le sesole se se maatla go gaisa mo lefatsheng lotlhe ka nako eo. Mme jaanong Baiseraele ba ne ba tla tloga ba tlhasela Jeriko! Le fa go ntse jalo, batho ba motse oo ba ne ba tswelela ka bosula jwa bone. Re kgona go bona lebaka la go bo Baebele e bua ka Bakanana e re ke “ba ba neng ba dira ka go tlhoka kutlo.”—Bahebera 11:31.
Rahabe o ne a sa tshwane le bone. Go ka direga gore ka dingwaga tse dintsi, o ne a tlhatlhanya ka dipego tse a neng a di utlwa ka Baiseraele le Modimo wa bone e bong Jehofa. A bo a ne a farologane thata jang ne le medimo ya Bakanana! E ne e le Modimo yo a neng a lwela batho ba gagwe go na le go ba utlwisa botlhoko, yo a neng a dira gore baobamedi ba gagwe ba tshele ka melao e e kwa godimo ya boitsholo go na le go ba nyenyefatsa. Modimo yono o ne a leba basadi ba le botlhokwa, a sa ba lebe fela e le batho ba ba tshwanetseng go rekiwa le go rekisediwa ditiro tsa tlhakanelodikobo kgotsa go ba nyenyefatsa ka kobamelo e e leswe. Fa Rahabe a utlwa gore Baiseraele ba thibeletse ka kwa ga Joredane e bile ba ikemiseditse go tlhasela, o tshwanetse a bo a ne a tshwenyegile ka se se tla diragalelang batho ba gaabo. A Jehofa o ne a lemoga gore Rahabe ke motho yo o molemo?
Gompieno go na le batho ba le bantsi ba ba tshwanang le Rahabe. Ba ikutlwa ba se na kgoro ya botso, ba tshela botshelo jo bo sa tlotlegeng e bile ba sa itumela; ba ikutlwa e kete ga go na ope yo o ba anaanelang. Kgang eno ya ga Rahabe e a re gomotsa ka gonne e re gopotsa gore ga go ope yo Modimo a sa mo anaaneleng. Go sa kgathalesege gore re kgobegile marapo go le kana kang, ga a “kgakala thata le mongwe le mongwe wa rona.” (Ditiro 17:27) O gaufi, e bile o iketleeleditse go naya botlhe ba ba dumelang mo go ene tsholofelo. A Rahabe o ne a nna le tumelo e e ntseng jalo?
O NE A AMOGELA DITLHOLA
Ka letsatsi lengwe, nako nngwe pele ga Baiseraele ba dikologa Jeriko, batho ba babedi ba Rahabe a neng a sa ba itse ba ne ba goroga kwa ntlong ya gagwe. Banna bao ba ne ba solofetse go feta ba sa lemogiwe ke ope, mme mo motseng o batho ba one ba neng ba tshogile, botlhe ba ne ba ntshitse matlho dinameng go bona ditlhola dipe tse di ka tswang di tswa kwa Iseraele. Rahabe yo o neng a le kelotlhoko a ka tswa a ile a ba lemoga ka bonako gore ke bomang. Gone go ne go tlwaelegile gore banna ba a sa ba itseng ba tle kwa ntlong ya gagwe mme bobedi jono jone bo ne bo batla fela marobalo—e seng ditirelo tsa gagwe tsa boaka.
Tota e bile, banna bao ba babedi e ne e le ditlhola tse di tswang kwa bothibelelong jwa Baiseraele. Molaodi wa bone, e bong Joshua, o ne a ba romile gore ba ye go tlhola gore Jeriko e nonofile kgotsa e bokoa go le kana kang. Ono e ne e le motse wa ntlha wa Kanana o Baiseraele ba neng ba tla o tlhasela, mme gongwe e ne e le one o o neng o nonofile go gaisa metse e mengwe yotlhe. Joshua o ne a batla go itse gore ba tla bo ba lebane le eng. Ga go pelaelo gore ditlhola tseo di tlhophile ntlo ya ga Rahabe ka boomo. Mo ntlong ya seaka, batho ba ba sa itseweng ba ne ba ka feta motlhofo fela ba sa bonwa ke ope. Gongwe e bile ditlhola di ne di akantse gore di tla bona tshedimosetso e e botlhokwa mo metlotlong epe fela e ba ka e utlwang moo.
Baebele ya re Rahabe o ne a “amogela barongwa ka tsholo e ntle.” (Jakobe 2:25) O ne a ba amogela mo ntlong ya gagwe, mme le fa a ka tswa a ne a belaela gore ke bomang le gore ke ka ntlha yang ba ne ba le moo, o ne a letla gore ba nne. Gongwe o ne a solofetse gore o tla ithuta mo go oketsegileng ka Modimo wa bone, Jehofa.
Le fa go ntse jalo, ka tshoganyetso fela barongwa ba kgosi ya Jeriko ba ne ba goroga! Dikgang tsa gore ditlhola tsa Baiseraele di ne di tlile kwa ntlong ya ga Rahabe di ne di aname. Rahabe o ne a tla dira eng? Fa a ne a ka sireletsa ditlhola tseo, a o ne a ka se tsenye ene le ba lelapa la gaabo mo kotsing? A batho ba Jeriko ba ne ba ka se ba bolaye botlhe ka gonne a ne a sireleditse baba ba bone? Mme gape, go ne go se na pelaelo gore Rahabe o ne a itse gore banna bao ke bomang. Fa a ne a setse a itse gore Jehofa ke Modimo yo o molemo go gaisa modimo wa gagwe, a seno e ne e se tshono ya gagwe ya gore a tseye letlhakore la ga Jehofa?
Rahabe o ne a se na nako ya go akanya, le fa go ntse jalo, o ne a dirisa botlhale mme a tsaya kgato ka bonako. O ne a dira gore ditlhola tseo di iphitlhe mo gare ga lotlhaka lwa leloba lo a neng a lo beile mo borulelong jwa ntlo ya gagwe gore lo ome. Morago ga moo, o ne a raya barongwa ba kgosi a re: “Ee, banna bao ba ne ba tla kwa go nna, mme ke ne ke sa itse kwa ba neng ba tswa gone. Mme go ne ga diragala gore fa go ne go tswalwa kgoro fa go nna lefifi, banna bao ba tswe. Ruri ga ke itse gore banna bao ba ile kae. Ba lelekiseng ka bonako, gonne lo tla ba tshwara.” (Joshua 2:4, 5) Akanya Rahabe a lebile difatlhego tsa baemedi ba kgosi. A o ne a ipotsa gore a ba bona gore o tshogile?
Leano la gagwe le ne la bereka! Banna ba kgosi ba ne ba itlhaganela kwa ntlheng e e ka kwa ga Joredane. (Joshua 2:7) Rahabe o tshwanetse a bo a ne a ikutlwa a wela makgwafo. O ne a dirisa leano le le sa raraanang, go latlha banna ba ba setlhogo ba ba neng ba sa tlhoke go itse boammaaruri mme a boloka batlhanka ba ga Jehofa ba ba ikanyegang.
Rahabe o ne a itlhaganela go boela kwa borulelong jwa ntlo mme a bolelela ditlhola se a neng a se dirile. Gape o ne a ba lemosa ntlha ya botlhokwa: Batho ba gaabo ba ne ba kgobegile marapo mme ba boifa batlhasedi ba bone. Kgang eno e e e itumedisang e tshwanetse ya bo e ile ya kgatlha ditlhola. Bakanana ba ne ba simolotse go boifa maatla a Modimo wa Baiseraele, Jehofa! Go tswa foo, Rahabe o ne a bua sengwe se se botlhokwa thata le mo go rona. O ne a re: “Jehofa Modimo wa lona ke Modimo kwa magodimong kwa godimo le mo lefatsheng fa tlase.” (Joshua 2:11) Dipego tse a neng a di utlwile ka ga Jehofa di ne di lekane gore a ithute seno: O ne a ka ikanya Modimo wa Baiseraele. O ne a nna le tumelo mo go Jehofa.
Rahabe o ne a tlhomamisegile gore Jehofa o tla dira gore batho ba gagwe ba fenye. Ka jalo, o ne a kopa kutlwelobotlhoko, a kopa gore ene le ba lelapa la gaabo ba bolokwe. Ditlhola di ne tsa dumela, tsa bolelela Rahabe gore o ne a tshwanetse go boloka seno e le sephiri mme a bofelele mogala o o bohibidu jo bo letlhololo mo fensetereng ya gagwe e neng e le mo loboteng lwa motse gore masole a kgone go sireletsa ene le ba lelapa la gaabo.—Joshua 2:12-14, 18.
Re ithuta ntlha ya botlhokwa ka tumelo e Rahabe a neng a na le yone. Jaaka Baebele e bolela, “tumelo e latela selo se se utlwilweng.” (Baroma 10:17) O ne a utlwile dipego tse di ikanyegang tse di ka ga maatla le tshiamiso tsa ga Jehofa Modimo, ka jalo, o ne a nna le tumelo mo go ene a bo a mo ikanya. Gompieno re na le kitso e e oketsegileng ka Jehofa. A re tla ikemisetsa go mo itse le go nna le tumelo mo go ene go ikaegile ka se re ithutang sone mo Lefokong la gagwe e leng Baebele?
KAGO E THATA YA PHEMELO E A WA
Ditlhola di ne tsa latela kgakololo ya ga Rahabe mme tsa fologa lobota di dirisa mogala o o neng o bofeletswe mo fensetereng ya gagwe mme tsa fologela kwa ntlheng ya dithaba. Go ne go na le magaga a le mantsi mo tseleng e e tlhatlogelang kwa bokone jwa Jeriko, moo ditlhola di neng di ka iphitlha gone go fitlhela di bona gore go babalesegile gore di ka boela kwa bothibelelong jwa Baiseraele mme di bolelele Joshua dikgang tse di itumedisang tse di neng di di utlwile kwa go Rahabe.
Moragonyana, tota batho ba Jeriko ba tshwanetse ba bo ba ile ba tshoga fa ba utlwa gore ka kgakgamatso Jehofa o ne a emisa go elela ga metsi a Noka ya Joredane gore Baiseraele ba kgone go kgabaganya mo mmung o o omileng. (Joshua 3:14-17) Mme dikgang tseo di ne di tlhomamisetsa Rahabe gore go bo a ile a bontsha tumelo mo go Jehofa ga ya ka ya nna matsapa a bophiri.
Morago ga foo, go ne ga latela malatsi a maleele a Baiseraele ba neng ba gwanta go dikologa Jeriko ka one—malatsi a le thataro, mogwanto o le mongwe letsatsi lengwe le lengwe. Jaanong e ne e le letsatsi la bosupa, mme le ne le farologane le a mangwe. Jaaka go tlhalositswe kwa tshimologong ya setlhogo seno, mogwanto o ne o simolotse fa letsatsi le tlhaba, mme morago ga gore batlhabani ba dikologe motse otlhe gangwe, ba ne ba nna ba tswelela go gwanta go dikologa Jeriko. (Joshua 6:15) Baiseraele ba ne ba dira eng?
Kgabagare kwa bofelong jwa letsatsi la bosupa morago ga go gwanta ga supa, masole a ne a ema. Dinaka di ne tsa emisa. Go ne go rile tuu. Batho ba motse ba ne ba tshwanetse ba bo ba tshogile tota. Go tswa moo, fa Joshua a naya Baiseraele sesupo, masole a ne a goa, a goela kwa godimo. A balebeledi ba ba neng ba le kwa godimo ga dipota tsa Jeriko ba ne ba akanya gore eno e ne e le mofuta mongwe o o sa tlwaelegang wa go tlhasela, go goa fela gono? Fa go ntse jalo, ga ba a ka ba akanya jalo ka nako e telele. Lobota lo logolo loo lo ne lwa simolola go roroma mo tlase ga dinao tsa bone. Lo ne lwa roroma, lwa phatloga lwa ba lwa wa—lo phutlhamela fa fatshe! Le fa go ntse jalo, fa lorole lo fokotsega, karolo e le nngwe ya lobota e ne e ntse e eme. Ntlo ya ga Rahabe e ne e eme, sesupo se le sengwe sa tumelo ya mosadi a le mongwe. Akanya fela gore o ne a ikutlwa jang fa a bona tsela e Jehofa a neng a mo sireleditse ka yone! * Lelapa la gaabo le ne le sireletsegile!—Joshua 6:10, 16, 20, 21.
Batho ba ga Jehofa le bone ba ne ba tlotla Rahabe ka ntlha ya tumelo ya gagwe. Fa ba bona ntlo eo e le nngwe e eme mo gare ga matlotla ba ne ba itse gore Jehofa o ne a na le mosadi yono. Ene le ba lelapa la gaabo ba ne ba bolokiwa fa motse oo o bosula o ne o senngwa. Morago ga ntwa, Rahabe o ne a letlelelwa go nna gaufi le bothibelelo jwa Baiseraele. Fa nako e ntse e tsamaya, Rahabe o ne a nna mongwe wa Bajuda. O ne a nyalwa ke monna yo o bidiwang Salemone. Ngwana wa bone, e bong Boase o ne a gola go nna monna yo o nang le tumelo e e nonofileng. O ne a nyala Ruthe yo e neng e le Momoabe. * (Ruthe 4:13, 22) Kgosi Dafide mme moragonyana le Mesia e bong Jesu Keresete ba ne ba tlhaga mo losikeng lwa ga Rahabe, lelapa le le neng le na le tumelo e e tlhomologileng.—Joshua 6:22-25; Mathaio 1:5, 6, 16.
Kgang ya ga Rahabe e re bontsha gore ga go na ope yo o seng botlhokwa mo go Jehofa. O re bona rotlhe, o kgona go sekaseka dipelo tsa rona, mme o a itumela fa a fitlhela go na le tumelo mo go tsone fela jaaka a fitlhetse go na le tumelo mo pelong ya ga Rahabe. Tumelo ya gagwe e ne ya mo tlhotlheletsa go tsaya kgato. Fela jaaka Baebele e bua, o ne “a bolelwa a siame ka ditiro.” (Jakobe 2:25) Ruri re tla bo re bontsha botlhale fa re ka etsa tumelo ya gagwe!
^ ser. 27 Se se kgatlhang ke gore Jehofa o ne a tlotla tumalano e ditlhola tse pedi di neng di e dirile le Rahabe.
^ ser. 28 Fa o batla go ithuta mo go oketsegileng ka Ruthe le Boase, bona ditlhogo tsa “Etsa Tumelo ya Bone” mo dimakasineng tsa Tora ya Tebelo ya July 1 le October 1, 2012.