Skip to content

FAKAMATALAʻI ʻO E NGAAHI KONGA TOHI TAPÚ

Sēnesi 1:1—“I he Kamataʻanga Naʻe Fakatupu ʻe he ʻOtua ʻa e Ngaahi Langi mo Mamani”

Sēnesi 1:1—“I he Kamataʻanga Naʻe Fakatupu ʻe he ʻOtua ʻa e Ngaahi Langi mo Mamani”

 “ʻI he kamataʻangá naʻe fakatupu ʻe he ʻOtuá ʻa e langí mo e māmaní.”—Sēnesi 1:1, Liliu Tohi Tapu Māmani Foʻoú.

 “I he kamataʻanga naʻe fakatupu ʻe he ʻOtua ʻa e ngaahi langi mo mamani.”—Sēnesi 1:1, Paaki Foʻou.

ʻUhinga ʻo e Sēnesi 1:1

 Ko e konga tohi ko eni ʻoku kamataʻaki ʻa e Tohi Tapú ʻokú ne fakahaaʻi mai ha moʻoni mahuʻinga ʻe ua. ʻUluakí, ko e “langí mo e māmaní,” pe ko e ʻuniveesi fakamatelié, naʻe ʻi ai hono kamataʻanga. Uá, naʻe fakatupu ia ʻe he ʻOtuá.—Fakahā 4:11.

 ʻOku ʻikai fakahaaʻi mai ʻe he Tohi Tapú ʻa e fuoloa hono fakatupu ʻe he ʻOtuá ʻa e ʻunivēsí, pe ko hano fakamatalaʻi ʻa e founga naʻá ne fakatupu ai iá. Ka ʻoku fakamatalaʻi ai naʻá ne fakatupu ʻa e ʻunivēsí ʻaki hono “fuʻu iví mo hono mālohi fakaofó.”—ʻAisea 40:26.

 Ko e foʻi lea “fakatupu” ʻoku liliu ia mei ha foʻi veape faka-Hepelū naʻe ngāueʻaki tāfataha pē ia ke fakamatalaʻi ʻa e ngāue naʻe fakahoko a ʻe he ʻOtuá. ʻI he Tohi Tapú, ko Sihova b pē taha ko e ʻOtuá ʻoku lave ki ai ko e Tokotaha-Fakatupú.—ʻAisea 42:5; 45:18.

Puipuituʻa ʻo e Sēnesi 1:1

 Ko e ʻuluaki veesi ko eni ʻi he tohi Sēnesí ʻokú ne fakahaaʻi ai ʻa e fakamatala fekauʻaki mo e fakatupú ʻa ia ʻoku hā ʻi he Sēnesi vahe 1 mo e vahe 2. Mei he Sēnesi 1:1 ki he 2:4, ʻoku lave nounou ai ʻa e Tohi Tapú ki he ngaahi meʻa naʻe fai ʻe he ʻOtuá ʻi hono fakatupu ʻo e māmaní mo e ngaahi meʻamoʻui ʻi aí, ʻo kau ai ʻa e ʻuluaki tangatá mo e fefiné. Hili hono ʻomai ʻa e fakamatala ko ení, ʻoku ʻomai ʻe he Tohi Tapú ʻa e fakaikiiki lahi ange ki hono fakatupu ʻo e tangatá mo e fefiné.—Sēnesi 2:7-25.

 ʻOku fakamatalaʻi ʻe he tohi Sēnesí ʻa e ngāue fakaefakatupu ʻa e ʻOtuá ko ha meʻa naʻe hoko ʻi ha vahaʻa taimi ko e “ngaahi ʻaho.” ʻOku ʻikai ko e ngaahi ʻaho houa ʻe 24 eni, ka ko ha vahaʻa taimi ʻoku ʻikai fakapapauʻi hono lōloá. Ko hono moʻoní, ko e foʻi lea “ʻaho” ʻe lava ke ngāueʻaki ia ki ha ngaahi vahaʻa taimi kehe ʻo ʻikai ko e houa ʻe 24. ʻOku hā eni ʻi he Sēnesi 2:4, ʻa ia ʻoku ngāueʻaki ʻa e “ʻaho” ʻo ʻuhinga tatau mo e “taimi” pea naʻe fakatahaʻi ʻa e ngaahi ngāue fakaefakatupu ʻa e ʻOtuá ʻi he ʻaho ʻe ono ʻo lau pē ia ko e “ʻaho” pē ʻe taha.

Maʻuhala Fekauʻaki mo e Sēnesi 1:1

 Maʻuhala: Naʻe fakatupu ʻe he ʻOtuá ʻa e ʻuniveesi fakamatelié ʻi he ngaahi laui afeʻi taʻu kuo maliu atú.

 Moʻoni: ʻOku ʻikai fakahaaʻi ʻe he Tohi Tapú ʻa e taimi naʻe kamata fakatupu ai ʻa e ʻunivēsí. Ko e fakamatala ʻi he Sēnesi 1:1 ʻoku ʻikai ke fepaki ia mo e meʻa ʻoku tui ki ai ʻa e kau faisaienisí ko e ʻunivēsí naʻe fakatupu ia ʻi he ngaahi taʻu ʻe laui piliona ʻi he kuohilí. c

 Maʻuhala: ʻOku fakahaaʻi ʻi he Sēnesi 1:1 ko e ʻOtuá ko e Tolu-Tahaʻi-ʻOtua koeʻuhí ko e foʻi lea faka-Hepelū naʻe ngāueʻaki ki he “ʻOtuá” ʻi he veesi ko ení ʻoku ʻi he tuʻunga palulali.

 Moʻoni: Ko e hingoa faka-lakanga ko e “ʻOtuá” ko e liliu ia mei he lea faka-Hepelū ko e ʻElohimi, ʻa ia ʻoku ʻi he tuʻunga palulali, ke fakahaaʻi ʻa e lāngilangi pe tuʻunga lelei ʻaupito kae ʻikai ko e tokolahi ʻo e kakaí. ʻOku fakahaaʻi ʻe he New Catholic Encyclopedia ko e tuʻunga palulali ki he ʻElohimí ʻo hangē ko ia naʻe ngāueʻaki ʻi he Sēnesi 1:1 “ʻoku ʻalu fakataha maʻu pē ia mo ha veape singulali ʻo fakahaaʻi . . . ko e ʻuhingá ko e tuʻunga lelei ʻo ha meʻa ʻoku palulali kae ʻikai ʻuhinga ki he tokolahí.”—Second Edition, Voliume 6, peesi 272.

Lau ʻa e Sēnesi vahe  1 fakataha mo e fakamatala nounou ʻi laló mo e maʻuʻanga fakamatala fekolosiʻaki.

a Fakatatau ki he foʻi lea ko ení, ʻoku pehē ʻe he HCSB Study Bible: “Ko e foʻi veape faka-Hepelū ko e bara’, ʻoku ʻuhingá ‘ke fakatupu,’ ʻoku ʻikai ʻaupito ke ne fakamatalaʻi ko ha ngāue ʻa ha tangata. Ko ia ai, ko e foʻi lea bara’ ʻoku tāfataha pē ia ki he ngāue ʻa e ʻOtuá.”—Peesi 7.

b Ko e Sihová, ko e huafa fakafoʻituitui ia ʻo e ʻOtuá.—Saame 83:18.

c ʻI he fekauʻaki mo e vahaʻa taimi ʻoku fakaʻilongaʻi ʻe he foʻi lea faka-Hepelū naʻe liliu ko e “ʻi he kamataʻangá,” ʻoku pehē ʻe he The Expositor’s Bible Commentary: “Ko e foʻi lea naʻe liliu “ʻi he kamataʻangá,” ʻoku ʻikai ke ne fakahaaʻi ʻa e loloa ʻo e vahaʻa taimi ko iá.”—Revised Edition, Voliume I, peesi 51.