Skip to content

Ko e Ngataʻanga ʻo e Lotu Loí ʻOku Ofi!

Ko e Ngataʻanga ʻo e Lotu Loí ʻOku Ofi!

Ongoongo ʻo e Puleʻangá Fika 37

Ko ha Pōpoaki Fakaemāmani Lahi

Ko e Ngataʻanga ʻo e Lotu Loí ʻOku Ofi!

▪ Ko e hā ʻa e lotu loi?

▪ ʻE anga-fēfē ʻene ngatá?

▪ ʻE anga-fēfē ʻene uesia koé?

Ko e Hā ʻa e Lotu Loi?

ʻOkú ke loto-mamahi ʻi he ngaahi faihia ʻoku fai ʻi he mafai ʻo e lotú? ʻOku hanga ʻe he taú, tautoitoí, mo e kākā ʻoku fai ʻe he faʻahinga ʻoku nau taukaveʻi ʻoku nau tauhi ki he ʻOtuá ʻo fulihi ʻa hoʻo ongoʻi ki he meʻa ʻoku totonú? Ko e hā ʻoku ngalingali ai ko e lotú ʻa e tupuʻanga ʻo e ngaahi palopalema lahi faú?

ʻOku ʻikai fai ʻa e tukuakiʻí ki he ngaahi lotu kotoa pē, ka ki he lotu loí. Ko Sīsū Kalaisi, ʻa e tokotaha lotu ʻoku fakaʻapaʻapaʻi lahí, naʻá ne fakahaaʻi ko e lotu loí ʻokú ne fakatupunga ʻa e ngaahi ngāue kovi, ʻo hangē tofu pē ko ha “ʻakau tamaki ʻoku fua kovi.” (Mātiu 7:​15-17) Ko e hā ʻa e fua ʻoku ʻomai ʻe he lotu loí?

Ko e Lotu Loí ʻOku . . .

KAUNOAʻIA ʻI HE TAÚ MO E POLITIKÍ: “ʻI ʻĒsia mo e ngaahi feituʻu kehé,” ko e lau ia ʻa e pepa Asiaweek, “ʻoku ngāuekākāʻaki ai ʻe he kau taki feinga lahi ki he mafaí ʻa e ngaahi fakakaukau fakalotu ʻa e kakaí ke fakalatoʻaki ʻenau ngaahi fiemaʻú.” Ko hono olá, ko e fakatokanga ia ʻa e pepá: “ʻOku meimei fakasesele ʻa e māmaní.” Naʻe fakahaaʻi ʻe ha taki lotu ʻiloa ʻi ʻAmelika: “Kuo pau ke mou tāmateʻi ʻa e kau tautoitoí kae toki ngata ʻenau tāmaté.” Ko e hā ʻa e fakaleleiʻanga naʻá ne ʻomaí? “Fakaʻauha kotoa kinautolu ʻi he huafa ʻo e ʻEikí.” ʻI hono kehé, ʻoku pehē ʻe he Tohi Tapú: “Kapau ʻe pehe ʻe ha taha, ʻOku ou ʻofa ki he ʻOtua, ʻosi ʻoku ne fehiʻa ki hono tokoua, ko e loi ia.” (1 Sione 4:20) Naʻe toe pehē foki ʻe Sīsū: “Mou ʻofaʻi homou ngāhi fili.” (Mātiu 5:44) Ko e lotu ʻe fiha ʻoku lava ke ke fakakaukau atu ʻoku kau honau ngaahi mēmipá ʻi he taú?

FAKAMAFOLA ʻA E TOKĀTELINE LOI: Ko e lahi taha ʻo e ngaahi lotú ʻoku nau akoʻi ko e laumālié ko ha konga taʻehāmai ia ʻo ha tangata ʻa ia ʻoku hao moʻui atu ʻi he mate ʻa e sino fakamatelié. ʻI hono ngāueʻaki ʻa e akonakí ni, ʻoku kākaaʻi ai ʻe he ngaahi lotu lahi ko ení ʻa honau kau mēmipá, ʻi he hilifaki ha paʻanga ke nau totongi kae fai ha lotu maʻá e ngaahi laumālie kuo mavahé. Kae kehe, ʻoku akoʻi ʻe he Tohi Tapú ia ha tokāteline kehe. “Ko e laumalie ʻoku fai angahala ko ia ia ʻe mate.” (Isikeli 18:4) “Ko e kau moʻui ʻoku nau ʻilo ai pe te nau pekia; ka ko e kau pekia ʻoku ʻikai te nau ʻilo ha momoʻi meʻa.” (Koheleti 9:5) Naʻe akoʻi ʻe Sīsū ʻe fokotuʻu hake ʻa e kau maté, ʻa ia ʻe ʻikai toe fiemaʻu ʻa e ngāue ko iá kapau naʻe maʻu ʻe he tangatá ha laumālie taʻefaʻamate. (Sione 11:​11-25) ʻOku akoʻi ʻe he lotu ʻokú ke kau ki aí ʻoku ʻikai ke mate ʻa e laumālié?

FAKAMOLEMOLEʻI ʻA E ʻULUNGĀANGA TAʻETAAU FAKAEFEHOKOTAKI FAKASINÓ: ʻI he ngaahi fonua lahi, ʻoku fakanofo faifekau ai ʻe he ngaahi siasí ʻa honau kau mēmipa fakafāfiné mo e kau fakatangatá pea fakaʻaiʻai ʻa e ngaahi puleʻangá ke nau tali ʻa e mali ʻa e tangata mo e tangata, fefine mo e fefine. Naʻa mo e ngaahi siasi ʻoku nau fakahalaiaʻi ʻa e ʻulungāanga taʻetāú kuo nau fakamolemoleʻi ʻa e kau taki lotu ko ē kuo nau pāʻusiʻi ʻa e fānaú. Neongo ia, ko e hā ʻoku akoʻi ʻe he Tohi Tapú? ʻOkú ne fakahaaʻi mahino: “ʻOua naʻa tuku ke kākāʻi kimoutolu: ʻoku ʻikai ha feʻauaki, pe ha lotu ki he aitoli, pe ha tono ʻunoho, pe ha moʻui fakapelepele, pe ha fai faka-Sotoma, . . . te ne maʻu tofiʻa ʻi he Puleʻanga ʻo e ʻOtua.” (1 Kolinito 6:​9, 10) ʻOkú ke ʻiloʻi ha ngaahi lotu ʻoku nau fakamolemoleʻi ʻa e ʻulungāanga taʻetaau fakaefehokotaki fakasinó?

Ko e hā ʻoku tuku tauhi mai ʻi he kahaʻú ki he ngaahi lotu ʻokú ne ʻomai ʻa e fua koví? Naʻe fakatokanga ʻa Sīsū: “ʻIlonga ha ʻakau ʻoku ʻikai fua ʻaonga, ʻoku ta ʻo laku ki he afi.” (Mātiu 7:19) ʻIo, ko e lotu loí ʻe tā hifo ia ʻo fakaʻauha! Ka ʻe anga-fēfē pea ko ʻafē ʻe hoko ai ení? Ko ha vīsone fakaekikite ʻoku hiki ʻi he tohi Fakahaá, vahe 17 mo e 18, ʻoku ʻomai ai ʻa e talí.

E Ngata Fēfē ʻa e Lotu Loí?

Sioloto atu ki he meʻá ni. Ko ha fefine feʻauaki ʻoku hekeheka ʻi ha tuʻa ʻo ha fuʻu manu fekai fakailifia. Ko e manu fekaí ʻoku ʻulu fitu mo meʻatui ʻe hongofulu. (Fakahā 17:​1-4) Ko e hā ʻoku fakafofongaʻi ʻe he fefine feʻauakí? ʻOkú ne tākiekina “ʻa e ngaahi tuʻi ʻo mamani.” ʻOkú ne teunga fisiʻifekika, ngāueʻaki ʻa e ʻinisēnisí, pea ʻokú ne koloaʻia ʻaupito. Tānaki atu ki aí, fakafou ʻi heʻene fai fakahaʻele faʻahikehé, ʻokú ne “takihēʻi ʻa e ngaahi puleʻanga kotoa pe.” (Fakaʻītali ʻamautolu; Fakahā 17:18; 18:​12, 13, 23) ʻOku tokoniʻi kitautolu ʻe he Tohi Tapú ke tau ʻiloʻi ko e fefine feʻauaki ko ení ko ha kautaha fakalotu ia ʻi māmani lahi. ʻOkú ne fakatātaaʻi, ʻo ʻikai ko ha lotu pē ʻe taha, ka ko e ngaahi lotu kotoa pē ʻoku nau fua koví.

Ko e manu fekai ʻoku hekeheka ai ʻa e fefine feʻauakí ʻokú ne fakatātaaʻi ʻa e ngaahi mafai fakapolitikale ʻo e māmaní. * (Fakahā 17:​10-​13) ʻOku heka ʻa e lotu loí ʻi he tuʻa ʻo e fuʻu manu fekai fakapolitikale ko ení, ʻi he feinga ke tākiekina ʻa ʻene ngaahi fili ʻoku faí pea ke puleʻi ʻa ʻene tatakí.

Kae kehe, kuo vavé ni ke hoko ha meʻa fakaofo. “Ko e nifo ʻe hongofulu naʻa ke mamata ki ai, pea mo e manu fekai, te nau fehiʻa ki he fefine feʻauaki, pea te nau ngaohi ia ko e liʻekina mo e telefua; pea te nau keina hono kakano, pea te nau tutu ia ʻaki ʻa e afi.” (Fakahā 17:16) ʻI ha foʻi ngaʻunu fakafokifā mo fakaʻohovale, ʻe hanga hake ai ʻa e ngaahi mafai fakapolitikale ʻo e māmaní ki he lotu loí ʻo fakaʻauha fakaʻaufuli! Ko e hā te ne ueʻi ʻa e foʻi ngāue ko ení? ʻOku tali ia ʻe he tohi Fakahaá: “Ko e ʻOtua naʻa ne ʻai ki honau loto ke fai hono finangalo.” (Fakaʻītali ʻamautolu; Fakahā 17:17) ʻIo, ʻe fiemaʻu ʻe he ʻOtuá ke fai ʻe he lotu loí ha fakamatala ki he kotoa ʻo e ngaahi ngāue fakalielia kuó ne fai ʻi hono huafá. ʻI he faiʻaki ʻa e fakamaau totonu haohaoá, te ne ngāueʻaki ʻa e ngaahi ʻofaʻanga fakapolitikale ʻo e lotu loí ko ʻene meʻangāue fakahoko tauteá ia.

Ko e hā kuo pau ke ke faí kapau ʻoku ʻikai te ke loto ke kau ʻi he ikuʻanga ʻo e lotu loí? “Hiki meiate ia, ʻe hoku kakai,” ko e naʻinaʻi mai ia ʻa e talafekau ʻa e ʻOtuá. (Fakahā 18:4) Ko e moʻoni, ko e taimi eni ke hola ai mei he lotu loí! Ka ko fē ʻe lava ke ke hola ki aí? ʻIkai ki he fakaʻikaiʻi-ʻOtuá, koeʻuhi he ʻoku toe fakapōpōʻuli foki mo hono kahaʻú. (2 Tesalonaika 1:​6-9) Ko e hūfangaʻanga pē ʻe tahá ʻoku ʻi he lotu moʻoní ia. ʻE lava fēfē ke ke ʻiloʻi ʻa e lotu moʻoní?

Founga ke ʻIloʻi Ai ʻa e Lotu Moʻoní

Ko e hā ʻa e fua lelei ʻoku totonu ke ʻomai ʻe he lotu moʻoní?—Mātiu 7:17.

Ko e Lotu Moʻoní ʻOku . . .

FAKAʻILONGAʻIʻAKI ʻA E ʻOFÁ: Ko e kau lotu moʻoní ʻoku “ʻikai te nau ʻo māmāni,” ʻoku ʻikai ke fakamavahevaheʻi kinautolu ʻe he tuʻunga fakamatakalí pe ko e anga fakafonuá, pea ʻoku nau fakahāhā ʻa e “feʻofaʻaki.” (Sione 13:35; 17:16; Ngāue 10:​34, 35) ʻI he ʻikai te nau fetāmateʻakí, ʻoku nau loto-lelei ke mate maʻá e tokotaha ko eé.—1 Sione 3:16.

FALALA KI HE FOLOFOLA ʻA E ʻOTUÁ: ʻI he ʻikai akoʻi ʻa e akonaki “fakaeonoʻaho” mo e “ngāhi tokateline ʻa ia ko e ngāhi tuʻutuʻuni pe ʻa e tangata,” ko e lotu moʻoní ʻoku makatuʻunga ʻa ʻene tokāteliné ʻi he Folofola ʻa e ʻOtuá, ko e Tohi Tapú. (Mātiu 15:​6-9) Ko e hā hono ʻuhingá? Koeʻuhí “ko e potu Folofola kotoa pe ne fakamanava mei he ʻOtua, ʻoku ʻaonga foki ki he akonaki, ki he fakaʻilo hala, ki he fakatonutonu.”—2 Timote 3:16.

FAKAIVIMĀLOHIʻI ʻA E NGAAHI FĀMILÍ PEA POUAKI ʻA E NGAAHI TUʻUNGA MĀʻOLUNGA FAKAEʻULUNGĀANGÁ: Ko e lotu moʻoní ʻokú ne akoʻi ʻa e ngaahi husepānití ke nau ‘ʻofa ki siʻonau ngaahi uaifí, he ko siʻonau sino kinautolu,’ tokoniʻi ʻa e ngaahi uaifí ke nau fakatupulekina ʻa e ‘fakaʻapaʻapa ki honau ngaahi husepanití,’ pea akoʻi ʻa e fānaú ke ‘talangofua ki heʻenau matuʻá.’ (Efeso 5:​28, 33; 6:1) Tānaki atu ki ai, ko e faʻahinga ko ia kuo tuku ki ai ʻa e ngaahi tuʻunga fua fatongiá kuo pau ke nau maʻu ʻa e ngaahi ʻulungāanga alafaʻifaʻitakiʻanga.—1 Timote 3:​1-​10.

ʻOku aʻusia ʻe ha lotu pē ʻa e ngaahi tuʻunga ko ení? Ko e tohi ko e Holocaust Politics, naʻe pulusi ʻi he 2001, ʻoku pehē ai: “Kapau naʻe moʻuiʻaki ʻe ha kakai tokolahi ange ʻa e meʻa ʻoku leaʻaki mo fai ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová, naʻe mei lava ai ke kalofi ʻa e Tāmate Fakatokolahí pea ʻe ʻikai toe faingataʻaʻia lahi ʻa e māmaní ʻi he fakaʻauha fakafaʻahingá.”

Ko e moʻoni, ʻi he ngaahi fonua ʻe 235, ʻoku ʻikai ngata pē ʻi hono malangaʻi ai ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ʻa e ngaahi tuʻunga fakaeʻulungāanga ʻa e Tohi Tapú, ka ʻoku nau moʻuiʻaki ia. ʻOku mau fakalotolahiʻi atu ke ke kole ki he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ke nau tokoniʻi koe ke ako ki he meʻa ʻoku fiemaʻu ʻe he ʻOtuá meiate koé koeʻuhi ke ke lava ai ʻo lotu ʻi ha tuʻunga ʻoku fakahōifua kiate iá. Ko e taimi eni ke ngāue aí. ʻOua ʻe tautoloi. Ko e ngataʻanga ʻo e lotu loí ʻoku ofi!—Sefanaia 2:​2, 3.

Kapau ʻokú ke fiemaʻu ha fakamatala lahi ange fekauʻaki mo e pōpoaki makatuʻunga ʻi he Tohi Tapú ʻa ia ʻoku malangaʻi ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová, ʻoua ʻe toumoua ke fetuʻutaki kia kinautolu ʻi he tuʻasila ʻi laló.

□ ʻI he ʻikai kounaʻí, ʻoku ou kole atu ha tatau ʻo e polosiua Hanganaki Leʻo!

□ Kātaki fetuʻutaki mai kiate au ʻo fekauʻaki mo ha ako Tohi Tapu taʻetotongi ʻi ʻapi.

[Fakamatala ʻi lalo]

^ Ki ha fakamatala fakaikiiki fekauʻaki mo e kaveingá ni, sio ki he tohi ko e Revelation​—Its Grand Climax At Hand! ʻoku pulusi ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová.

[Fakamatala ʻi he peesi 3]

ʻOku tākiekina ʻe he lotu loí “ʻa e ngaahi tuʻi ʻo mamani”

[Fakamatala ʻi he peesi 3]

“Hiki meiate ia, ʻe hoku kakai”