Skip to content

Skip to table of contents

Meʻa ʻOku Tau Ako mei Hono Fakaʻatā ʻe he ʻOtuá ʻa e Fulikivanú

Meʻa ʻOku Tau Ako mei Hono Fakaʻatā ʻe he ʻOtuá ʻa e Fulikivanú

Vahe Fitu

Meʻa ʻOku Tau Ako mei Hono Fakaʻatā ʻe he ʻOtuá ʻa e Fulikivanú

1, 2. (a) Kapau naʻe fakaʻauha leva pē ai ʻe Sihova ʻa e ongo angatuʻu ʻi ʻĪtení, naʻe mei fēfē ʻene uesia kitautolú? (e) Ko e hā ʻa e tokonaki anga-ʻofa kuo ʻai ʻe Sihova ke ala maʻu maʻa kitautolú?

 “KUO siʻi mo kovi pe ʻa e ngaahi ʻaho ʻo e ngaahi taʻu oʻeku moʻui,” ko e lea ia ʻa e pēteliake ko Sēkopé. (Senesi 47:9) Pehē foki, naʻe fakahā ʻe Siope ko e tangatá “ʻoku fuonounou ʻene moʻui, pea ʻoku fonu ʻi he mamahi.” (Siope 14:1) Hangē ko kinauá, ko e tokolahi taha ʻo kitautolú kuo tau ʻosi hokosia ʻa e ngaahi faingataʻa, ngaahi fakamaau taʻetotonu, naʻa mo e ngaahi meʻa fakamamahi. Neongo ia, ko hotau fanauʻi maí naʻe ʻikai ko ha fakamaau taʻetotonu ia mei he tafaʻaki ʻa e ʻOtuá. Ko e moʻoni, ʻoku ʻikai ke tau maʻu ʻa e ʻatamai mo e sino haohaoa pea mo e ʻapi Palataisi ko ia naʻe muʻaki maʻu ʻe ʻĀtama mo ʻIví. Kae fēfē kapau naʻe fakaʻauha leva pē ai ʻe Sihova kinaua ʻi he taimi naʻá na angatuʻu aí? Lolotonga naʻe ʻikai mei ʻi ai ha puke ia, mamahi, pe mate, naʻe ʻikai mei toe ʻi ai foki mo ha faʻahinga ia ʻo e tangatá. Naʻe ʻikai mei fanauʻi mai kitautolu ia. Tuʻunga ʻi he faimeesi, naʻe fakaʻatā ai ʻe he ʻOtuá kia ʻĀtama mo ʻIvi ha taimi ke na fanauʻi mai ai ha fānau, neongo ko kinautolú ni naʻe tukufakaholo ai ʻa e taʻehaohaoá. Pea fakafou ʻia Kalaisi, naʻe fai ʻe Sihova ha tokonaki maʻa kitautolu ke fakafoki mai ʻa e meʻa naʻe fakamoleki ʻe ʻĀtamá​—ʻa e moʻui taʻengata ʻi ha māmani palataisi.​—Sione 10:10; Loma 5:12.

2 He meʻa fakalototoʻa moʻoni ia kiate kitautolu ke malava ke hanga atu ki he moʻui taʻengata ʻi he māmani foʻoú ʻi he lotolotonga ʻo e ngaahi ʻātakai ʻo Palataisí, ʻa ia te tau ʻatā ai mei he mahamahakí, mamahí, langá, mo e maté, pea mei he kakai fulikivanú foki! (Palovepi 2:21, 22; Fakahā 21:4, 5) Ka mei he fakamatala ʻa e Tohitapú, ʻoku tau ʻilo ai lolotonga ko hotau fakamoʻui fakafoʻituituí ʻoku mātuʻaki mahuʻinga ia kiate kitautolu pea kia Sihova, ʻoku ʻi ai ʻa e meʻa ia ʻoku toe mahuʻinga ange ʻoku kaunga ki ai.

Koeʻuhi ko Hono Huafa Lahí

3. Ko e hā ʻoku kaunga ki ai ʻi he fekauʻaki mo hono fakahoko ʻo e taumuʻa ʻa Sihova ki he māmaní mo e faʻahinga ʻo e tangatá?

3 Ko e huafa ʻo e ʻOtuá ʻoku kaunga ia ki hono fakahoko ʻa ʻene taumuʻa fekauʻaki mo e māmaní pea mo e faʻahinga ʻo e tangatá. Ko e huafa ko iá, ʻa e Sihová, ʻoku ʻuhingá “ʻOkú Ne Fakatupunga ke Hoko.” Ko ia ʻoku hanga ʻe hono huafá ʻo fakasino mai hono ongoongó ko e Hau Fakalevelevá, ko e Tokotaha-Fakahoko-Taumuʻá, pea mo e ʻOtua ʻo e moʻoní. Koeʻuhi ko e tuʻunga ʻo Sihová, ko e melino mo e tuʻunga lelei ʻo e ʻunivēsí fakakātoa ʻoku fiemaʻu ia ke nau ʻoatu ki hono huafá mo e meʻa ʻoku kau ki aí ʻa e ʻapasia kakato ʻoku tuha mo iá pea mo talangofua kotoa kiate ia.

4. Ko e hā naʻe kau ʻi he taumuʻa ʻa Sihova ki he māmaní?

4 Hili hono fakatupu ʻo ʻĀtama mo ʻIví, naʻe ʻoange ʻe Sihova kiate kinaua ha ngāue ke na fai. Naʻá ne ʻai ke mahino ko ʻene taumuʻá naʻe ʻikai ngata pē ʻi hono ngoueʻi kotoa e māmaní​—ʻo fakalahi atu ai ʻa e ngaahi ngataʻanga ʻo e Palataisí​—ka ke toe fakakakai ia ʻaki hona hakó. (Senesi 1:28) ʻE taʻemalava nai ʻa e taumuʻa ko ení koeʻuhi ko ʻena angahalá? He toki luma moʻoni ia ʻe hoko ki he huafa ʻo e māfimafi-aoniu ko Sihová kapau ʻe ʻikai malava ke ne fakahoko ʻene taumuʻa fekauʻaki mo e māmani ko ení pea mo e faʻahinga ʻo e tangatá!

5. (a) Kapau naʻe kai ʻa e ongo meʻa fakaetangatá mei he ʻakau ʻo e ʻilo ʻo e lelei mo e koví, ko fē taimi te na mate aí? (e) Naʻe anga-fēfē fakahoko ʻe Sihova ʻene lea ʻi he Senesi 2:17 lolotonga ia ʻokú ne fakahoko ʻene taumuʻa fekauʻaki mo e māmaní?

5 Naʻe ʻosi fakatokanga ʻa Sihova kia ʻĀtama mo ʻIvi kapau te na talangataʻa ʻo kai mei he ʻakau ʻo e ʻilo ʻo e lelei mo e koví, te na mate ʻi he “aho koia” te na kai aí. (Senesi 2:17PM) ʻI he moʻoni fakatatau ki heʻene leá, naʻe ui kinaua ʻe Sihova ke na fai ha fakamatala ʻi he ʻaho pē ko ia ʻo ʻena fai angahalá pea tala ai hona tauteá ko e mate. Mei he vakai ʻa Sihová, ko ʻĀtama mo ʻIví naʻá na mate ʻi he ʻaho ko iá. Kae kehe, ke fakahoko ʻene taumuʻa fekauʻaki mo e māmaní, naʻe fakaʻatā kinaua ʻe Sihova ke na tokonaki mai ha fāmili ki muʻa ke na mate fakaesinó. Neongo ia, koeʻuhi ʻoku lava ke vakai ʻa e ʻOtuá ki he taʻu ʻe 1,000 ʻoku hangē ia ha ʻaho ʻe tahá, ʻi he taimi naʻe ngata ai ʻa e moʻui ʻa ʻĀtamá ʻi he taʻu ʻe 930, naʻe ʻi loto pē ia ʻi he “ʻaho” ʻe tahá. (2 Pita 3:8; Senesi 5:3-5) Ko ia ai, ko e lea moʻoni ʻa Sihová naʻe tauhi maʻu ia fekauʻaki mo e taimi ʻe fakahoko ai ʻa e tauteá, pea ko ʻene taumuʻa ki he māmaní naʻe ʻikai taʻofi ia ʻe heʻena maté. Ka ʻi ha taimi, ko e kakai taʻehaohaoá, kau ai ʻa e faʻahinga fulikivanú, kuo fakaʻatā ia ke nau moʻui.

6, 7. (a) Fakatatau ki he Ekisoto 9:15, 16, ko e hā ʻoku fakaʻatā ai ʻe Sihova ʻa e fulikivanú ke kei hokohoko mai ʻi ha taimí? (e) ʻI he tuʻunga ʻo Feló, naʻe anga-fēfē hono fakahāhā ʻa e mālohi ʻo Sihová, pea naʻe anga-fēfē ʻiloa ai Hono huafá? (f) Ko e hā ʻe iku ki ai ʻi he taimi ʻe ngata ai ʻa e fokotuʻutuʻu fulikivanu lolotongá?

6 Ko e meʻa ko ia naʻe folofolaʻaki ʻe Sihova ki he pule ʻo ʻIsipité ʻi he ngaahi ʻaho ʻo Mōsesé ʻokú ne toe fakahaaʻi ʻa e ʻuhinga kuo fakaʻatā ai ʻe he ʻOtuá ʻa e fulikivanú ke kei hokohoko maí. ʻI he taimi naʻe tapui ai ʻe Felo ʻa e mavahe ʻa e ngaahi foha ʻo ʻIsilelí mei ʻIsipité, naʻe ʻikai ke taaʻi hifo leva ai ia ʻe Sihova. Naʻe ʻohifo ʻa e mala ʻe hongofulu ki he fonuá, ʻo fakahāhaaʻi ai ʻa e mālohi ʻo Sihová ʻi ha ngaahi founga fakaʻulia. ʻI he fakatokanga fekauʻaki mo e mala hono fitú, naʻe tala ʻe Sihova kia Felo naʻá Ne mei malava noa pē ke tafiʻi atu ʻa Felo mo hono kakaí mei he funga ʻo māmaní. “Ka koeʻuhi,” ko e folofola ia ʻa Sihová, “naʻa ku fokotuʻu koe ki he meʻa ko eni, ke u fakaha ʻiate koe hoku ivi, pea koeʻuhi ke ongoongoa hoku hingoa ʻi mamani katoa.”​—Ekisoto 9:15, 16.

7 ʻI he taimi naʻe fakahaofi ai ʻe Sihova ʻa e kau ʻIsilelí, naʻe hoko moʻoni ʻo ʻiloa lahi hono huafá. (Siosiua 2:1, 9-​11) ʻI he ʻahó ni, meimei ko e taʻu ia ʻe 3,500 mei ai, ko e meʻa naʻá ne fai ʻi he taimi ko iá kuo teʻeki ke ngalo ia. Naʻe ʻikai ngata pē ʻi hono talaki ʻo e huafa ʻo Sihová kae pehē foki ki he moʻoni fekauʻaki mo e Tokotaha ʻokú ne fataki ʻa e huafa ko iá. Naʻe fokotuʻu ʻe he meʻá ni ʻa e ongoongo ʻo Sihová ko e ʻOtua ʻokú ne tauhi ʻene ngaahi talaʻofá mo fai e meʻa koeʻuhi ko ʻene kau sevānití. (Siosiua 23:14) Naʻe fakahāhā ai koeʻuhi ko hono mālohi māfimafi-aoniú, ʻe ʻikai ha meʻa te ne lava ke taʻofi ʻene taumuʻá. (Aisea 14:24, 27) Ko ia ai ʻoku lava ke tau falala kuo vavé ni ke ne fai ha meʻa koeʻuhí ko ʻene kau sevāniti faitōnungá ʻaki hono fakaʻauha ʻa e kotoa ʻo e fokotuʻutuʻu fulikivanu ʻa Sētané. Ko hono fakahāhaaʻi e mālohi māfimafi-aoniu ko iá pea mo e lāngilangi ʻokú ne ʻomai ki he huafa ʻo Sihová ʻe ʻikai pē toe ngalo ia. Ko hono ngaahi ʻaongá ʻe ʻikai pē toe ʻosi.​—Isikeli 38:23; Fakahā 19:1, 2

‘ʻOiaue Hono Loloto ʻa e Poto ʻo e ʻOtuá!’

8. Ko e hā ʻa e ngaahi moʻoniʻi meʻa ʻoku fakaʻaiʻai mai ʻe Paula ke tau fakakaukau ki aí?

8 ʻI heʻene tohi ki he kau Lomá, ʻoku langaʻi hake ai ʻe he ʻapositolo ko Paulá ha fehuʻi: “Ta ʻoku ʻi ai haʻa ne fai taʻetotonu ʻa e ʻOtua, ʻo?” Naʻá ne tali mālohi: “Mole ke mamaʻo!” ʻOkú ne fakamamafaʻi leva ʻa e meesi ʻa e ʻOtuá peá ne lave ki he meʻa naʻe folofolaʻaki ʻe Sihova fekauʻaki mo hono fakaʻatā ko ia ʻa Felo ke moʻui fuoloa atú. ʻOku toe fakahā ʻe Paula ko kitautolu faʻahinga ʻo e tangatá ʻoku tau hangē ha ʻumea ʻi he nima ʻo ha tufunga ʻumeá. ʻOkú ne pehē leva: “Neongo naʻe finangalo ʻe he ʻOtua ke fakaeʻa ʻene houhau, pea ke ʻai ke mahino ʻa e meʻa te ne lava, ka ka angamokomoko ia ʻo fuoloa, mo ne kataki ʻa e ngaahi ipu ʻangahouhau ʻa ia kuo ʻosi sāuni ki he malaʻia; koeʻuhi ke ne ʻai ke mahino ʻa e koloa ʻo hono langilangi, he ha ʻi he ngaahi ipu ʻangaʻaloʻofa, ʻa ia naʻa ne tomuʻa teuteu ke langilangiʻia—ʻa é naʻa ne fakaului ai ʻa kitautolu foki, ʻo ʻikai mei he Siu pe, ka mei he Senitaile foki.”​—Loma 9:14-​24.

9. (a) Ko hai ʻa e “ngaahi ipu ʻangahouhau ʻa ia kuo ʻosi sauni ki he malaʻia”? (e) Ko e hā kuo fakahā ai ʻe Sihova ʻa e anga-mokomoko lahi ʻi he mata ʻo hono kau fakafepakí, pea ʻe anga-fēfē hoko ʻa e ikuʻanga fakaʻosí ko ha lelei pē maʻá e faʻahinga ʻoku ʻofa kiate iá?

9 Talu mei he angatuʻu ʻi ʻĪtení, ko ha taha pē kuó ne fakafepaki kia Sihova mo ʻene ngaahi laó kuo hoko ia ko e “ngaahi ipu ʻangahouhau ʻa ia kuo ʻosi sauni ki he malaʻia.” Lolotonga ʻa e taimi kotoa pē talu mei ai, mo e fai anga-mokomoko ʻa Sihova. Kuo manukiʻi ʻe he fulikivanú ʻene ngaahi foungá, fakatangaʻi ʻene kau sevānití, pea aʻu ʻo tāmateʻi hono ʻAló. ʻI heʻene fakahāhā ʻa e fakamaʻumaʻu lahi, kuo fakaʻatā ai ʻe Sihova ʻa e taimi feʻunga ki he meʻa fakatupu kotoa pē ke nau sio kakato ki he ngaahi nunuʻa fakatuʻutāmaki ʻo e angatuʻu ki he ʻOtuá pea mo e pule fakaetangata ʻoku tauʻatāina meiate iá. ʻI he taimi tatau, ko e pekia ʻa Sīsuú naʻe tokonaki mai ai ʻa e founga ki hono fakahaofi ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá pea mo hono ‘holoki ʻa e ngaahi ngaue ʻa e Tevoló.’​—1 Sione 3:8; Hepelu 2:14, 15.

10. Ko e hā kuo kātakiʻi ai ʻe Sihova ʻa e fulikivanú ʻi he taʻu ʻe 1,900 ko eni kuo ʻosí?

10 Lolotonga ʻa e taʻu ʻe 1,900 tupu talu mei he toetuʻu ʻa Sīsuú, kuo toe kātakiʻi atu ʻe Sihova ʻa e “ipu ʻangahouhau,” ʻo taʻotaʻofi honau fakaʻauhá. Ko e hā hono ʻuhingá? Ko e taha e meʻa, koeʻuhí he kuó ne fai hono teuteu ʻa e faʻahinga ko ia te nau feohi mo Sīsū Kalaisi ʻi hono Puleʻanga fakahēvaní. ʻOku toko 144,000 ʻa e faʻahingá ni, pea ko kinautolu ia ʻa e “ngaahi ipu ʻangaʻaloʻofa” kuo leaʻaki ʻe he ʻapositolo ko Paulá. ʻUluakí, ko e niʻihi tāutaha mei he haʻohaʻonga ʻo e kau Siú naʻe fakaafeʻi mai ke faʻuʻaki ʻa e kalasi fakahēvani ko ení. Ki mui ai naʻe fakaafeʻi mai ʻe he ʻOtuá ʻa e kakai mei he ngaahi puleʻanga Senitailé. Kuo ʻikai fakamālohiʻi ʻe Sihova ha taha ʻo e faʻahingá ni ke tauhi kiate ia. Ka mei he haʻohaʻonga ʻo e faʻahinga kuo nau tali loto-hounga ʻa ʻene ngaahi tokonaki anga-ʻofá, naʻá ne ʻoange ai ki he niʻihi ʻa e monū ʻo e hoko ko e kaungā pule mo hono ʻAló ʻi he Puleʻanga fakahēvaní. Ko hono teuteuʻi ʻo e kalasi fakahēvani ko iá ʻoku mei kakato ia he taimí ni.​—Luke 22:29; Fakahā 14:1-4.

11. (a) Ko hai ʻa e kulupu ʻoku nau maʻu ʻaonga he taimí ni mei he anga-mokomoko ʻa Sihová? (e) ʻE anga-fēfē maʻu ʻaonga ʻa e kau maté?

11 Kae fēfē ha kau nofo ʻi he māmaní? Ko e anga-mokomoko ʻa Sihová kuo toe ʻai ai ke malava hono fakatahatahaʻi fakataha ʻa e “fuʻu kakai lahi” mei he ngaahi puleʻanga kotoa pē. ʻOku laui miliona honau tokolahí he taimí ni. Kuo talaʻofa ʻa Sihova ko e kalasi fakaemāmani ko ení te nau hao moʻui atu ʻi he ngataʻanga ʻo e fokotuʻutuʻu ko ení pea maʻu ʻa e ʻamanaki ʻo e moʻui taʻengata ʻi ha māmani palataisi. (Fakahā 7:9, 10; Sāme 37:29; Sione 10:16) ʻI he taimi kotofa ʻa e ʻOtuá, ko e fuʻu tokolahi ʻo e kau maté ʻe toetuʻu pea ʻoange kiate kinautolu ʻa e faingamālie ke hoko ko e kakai ʻi māmani ʻo e Puleʻanga fakahēvaní. ʻOku tomuʻa tala ʻe he Folofola ʻa e ʻOtuá ʻi he Ngāue 24:15: “ʻE faifai pea hoko ha toetuʻu ʻa e angatonu mo e angahala fakatouʻosi.”​​—Sione 5:28, 29.

12. (a) Ko e hā kuo tau ako fekauʻaki mo Sihova mei heʻene kātakiʻi ko ia ʻa e fulikivanú? (e) ʻOku fēfē hoʻo ongoʻi fekauʻaki mo e founga kuo fakaleleiʻi ai ʻe Sihova ʻa e ngaahi meʻá ni?

12 Kuo ʻi ai ha fakamaau taʻetotonu ʻi he ngaahi meʻa kotoa ko ení? ʻIkai, koeʻuhi ko hono fakatatali ko ia ʻo ʻene fakaʻauha ʻa e fulikivanú, pe “ngaahi ipu ʻangahouhau,” ʻoku fakahā ai ʻe he ʻOtuá ʻa ʻene manavaʻofa ki he niʻihi kehé, ʻo fehoanaki mo ʻene taumuʻá. ʻOku fakahā ʻe he meʻá ni ʻa e faimeesi mo e anga-ʻofa moʻoni ʻa ʻene ʻafió. Pehē foki, ʻi hono maʻu ʻa e taimi ke vakai ai ki hono fakaeʻa ʻene taumuʻá, ʻoku tau ako lahi ai fekauʻaki mo Sihova tonu. ʻOku tau ofo ʻi he ngaahi tafaʻaki kehekehe ʻo hono ʻulungaanga ko ia kuo hā maí​—ʻa ʻene fakamaau totonú, ʻene faimēsí, ʻene anga-mokomokó, mo hono poto kehekehé. Ko hono fakaleleiʻi fakapotopoto ko ia ʻe Sihova ʻa e ʻīsiu fekauʻaki mo e tuʻunga-hau fakalevelevá​—ʻa ʻene totonu ke pulé​—ʻe tuʻu ia ʻo taʻengata ko e fakamoʻoni ki he foʻi moʻoni ko ia ko ʻene founga pulé ko e lelei ʻaupito tahá ia. Fakataha mo e ʻapositolo ko Paulá, ʻoku tau pehē: “ʻOiau! ʻene kilukilua ʻa e koloa mo e poto mo e ʻilomeʻa ʻa e ʻOtua! hono ʻikai taʻemahakulea ʻene ngaahi tuʻutuʻuni, mo taʻemafakatotoloa hono ngaahi founga!”—Loma 11:33.

Faingamālie ke Fakahāhā Ai ʻEtau Līʻoá

13. ʻI he taimi ʻoku tau hokosia ai ha faingataʻaʻia fakafoʻituitui, ko e hā ʻa e faingamālie ʻoku tuku mai kiate kitautolú, pea ko e hā te ne tokoniʻi kitautolu ke fai ha feangainga fakapotopotó?

13 ʻOku tokolahi ʻa e kau sevāniti ʻa e ʻOtuá ʻoku nau ʻi ha ngaahi tuʻunga ʻoku kau ki ai ʻa e faingataʻaʻia fakafoʻituitui. ʻOku hokohoko atu ʻenau faingataʻaʻiá koeʻuhi kuo teʻeki ke fakaʻauha ʻe he ʻOtuá ʻa e fulikivanú pea fakahoko mai ʻa e fakafoʻou ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá ʻa ia naʻe tomuʻa talá. ʻOku totonu ke tau ʻita ʻi he meʻá ni? Pe te tau sio nai ki he ngaahi tuʻunga peheé ko e ngaahi faingamālie ia ke kau ai ʻi hono fakamoʻoniʻi ko e Tēvoló ko e tokotaha loi? ʻE fakaivimālohiʻi kitautolu ke fai pehē kapau te tau tauhi maʻu ʻi hotau ʻatamaí ʻa e kole: “E hoku foha, ke ke boto koe, bea ke fakafiefiaʻi hoku loto, koeuhi keu faa tali ia aia oku manuki kiate au.” (Palovepi 27:11PM) Ko Sētané, ʻa e tokotaha ko ia ʻoku manuki kia Sihová, naʻá ne tukuakiʻi kapau ʻe tofanga ʻa e kakaí ʻi ha mole fakamatelie pe faingataʻaʻia fakaesino, te nau tukuakiʻi e ʻOtuá, pea aʻu ʻo lau kovi kiate ia. (Siope 1:9-11; 2:4, 5) ʻOku tau ʻomi ʻa e fiefia ki he loto ʻo Sihová ʻi he taimi, ʻa ia ʻi heʻetau mateaki kiate ia ʻi he mata ʻo e faingataʻá, ʻoku tau fakahāhā ko e tukuakiʻi ko iá ʻoku ʻikai moʻoni ia ʻi hotau tuʻungá.

14. Kapau te tau falala kia Sihova ʻi he taimi ʻoku tau tofanga ai ʻi he ngaahi ʻahiʻahí, ko e hā ʻa e ngaahi ʻaonga ʻe lava ke tau maʻú?

14 Kapau te tau falala kia Sihova ʻi he taimi ʻoku tau tofanga ai ʻi ha ngaahi ʻahiʻahi, ʻe lava ke tau fakatupulekina ai ha ngaahi ʻulungaanga mahuʻinga. Ko e fakatātaá, koeʻuhi ko e ngaahi meʻa naʻe faingataʻaʻia ai ʻa Sīsuú, naʻá ne “ako ʻa e talangofuá” ʻi ha founga naʻe ʻikai ʻaupito ke ne ʻilo ki muʻa. Ko kitautolu foki ʻe lava ke tau ako mei hotau ngaahi ʻahiʻahí koeʻuhí ʻe lava ke tau fakatupulekina ai ʻa e anga-mokomokó, kātakí, pea mo e houngaʻia loloto ki he ngaahi founga māʻoniʻoni ʻa Sihová.​—Hepelu 5:8, 9NW; Hepelu 12:11; Semisi 1:2-4.

15. ʻI heʻetau kātekina anga-kātaki ʻa e faingataʻá, ʻe anga-fēfē nai ha maʻu ʻaonga ai ʻa e niʻihi kehé?

15 ʻE siofi ʻe he niʻihi kehé ʻa e meʻa ʻoku tau faí. Koeʻuhi ko e meʻa ʻoku tau tofanga ai tuʻunga ʻi heʻetau ʻofa ki he māʻoniʻoní, ʻe ʻalu e taimí ʻe ʻi ai ʻa e niʻihi ʻo kinautolu te nau hoko ʻo mahinoʻi ko hai ʻa e kau Kalisitiane moʻoni he ʻaho ní. Pea ʻi heʻenau fāʻūtaha mo kitautolu ʻi he lotú, ʻe lava ke nau ʻi ha tuʻunga ai ke maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo e moʻui taʻengatá. (Mātiu 25:34-36, 40, 46) ʻOku loto ʻa Sihova mo hono ʻAló ke maʻu ʻe he kakaí ʻa e faingamālie ko iá.

16. ʻOku anga-fēfē felāveʻi ʻetau faingataʻaʻia fakafoʻituituí mo e meʻa fekauʻaki mo e fāʻūtahá?

16 He meʻa lelei moʻoni ia ʻi he taimi ʻoku tau vakai atu ai naʻa mo e ngaahi tuʻunga faingataʻá ko e faingamālie ia ke fakahāhā ai ʻetau līʻoa kia Sihová pea pehē ki he kau atu ʻi hono fakahoko hono finangaló! Ko ʻetau fai peheé ʻe lava ke ʻoatu ai ha fakamoʻoni ko kitautolú ʻoku tau ngaʻunu moʻoni atu ki he fāʻūtaha mo e ʻOtuá pea mo Kalaisi. Naʻe lotu ʻa Sīsū kia Sihova koeʻuhi ko e kau Kalisitiane moʻoni kotoa pē, ʻo ne pehē: “Ka ʻoku ʻikai ko kinautolu ni [kau ākonga ofí] pē ʻoku kau ki ai ʻeku kole, ka ʻoku kau foki kiate kinautolu ʻe tui pikitai kiate au ko e meʻa ʻi he ʻenau malanga. Ko ʻeku kole ke nau taha pe ʻakinautolu kotoa pē; hangeā ʻoku ke ʻiate au, ʻalā Tamai, mo au ʻiate koe, ke pehē foki ʻenau ʻiate kitaua.”—Sione 17:20, 21.

17. Ko e hā ʻa e falala ʻe lava ke tau maʻu kapau ʻoku tau mateaki kia Sihova?

17 Kapau ʻoku tau mateaki kia Sihova, te ne hanga ʻo fakapaleʻi lelei kitautolu. ʻOku pehē heʻene Folofolá: “Ke mou tuʻu maʻu, taʻe ngaūe, ʻo mou tupulekina maʻu ai pe ʻi he ngaue ʻa e ʻEiki: ʻi hoʻomou ʻilo ni, ko e meʻa ki he ʻEiki, ko hoʻomou fakaongosia ʻoku ʻikai ko e laufanō ia.” (1 Kolinito 15:58) ʻOkú ne toe pehē: “Talaʻehai ʻoku fai taʻetotonu ʻa e ʻOtua ke ne fakangaloʻi hoʻomou ngaue, mo e ʻofa ki hono huafa naʻe ha ʻiate kimoutolu ʻi hoʻomou tokoni ki he kakai lotu, ʻa ia foki ʻoku mou kei fai.” (Hepelu 6:10) ʻOku pehē ʻe he Semisi 5:11: “Vakai ʻoku mau lau ko e monuʻia ʻa kinautolu kuo kataki. Kuo mou fanongo ki he kataki ʻa Siope; mou vakai foki hono ikuʻanga mei he ʻEiki: ta ʻoku ʻofa uʻuuʻu ʻa e ʻEiki, mo ʻofangofua.” Ko e hā ʻa e ikuʻanga naʻe hoko kia Siopé? “Ko ia naʻe fai tapuekina hake meia Sihova ʻa e taimi ki mui ʻo Siope ʻi he taimi muʻa.” (Siope 42:10-​16) ʻIo, ko Sihová “ko e tokotaha-fakapale kiate kinautolu ʻoku kumi fakamātoato kiate iá.” (Hepelu 11:6NW) Pea hono ʻikai ko ha fuʻu pale ia ke fakatuʻotuʻa ki ai​—ko e moʻui taʻengata ʻi ha māmani palataisi!

18. Ko e hā ʻe faai atu pē ʻo hoko ki ha faʻahinga manatu mamahi pē ʻoku tau maʻu nai?

18 Ko e pule ʻa e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá te ne hanga ʻo tatala ʻa e maumau kotoa pē kuo fai ki he fāmili ʻo e tangatá ʻi he taʻu ʻe laui afe kuo maliu atú. Ko e fiefia ʻi he taimi ko iá ʻe mahulu mamaʻo atu ia ʻi ha faʻahinga faingataʻaʻia pē ʻoku tau hokosia he taimí ni. ʻE ʻikai ke toe fakahohaʻasi kitautolu ʻe ha faʻahinga manatu tamaki pē ki he faingataʻaʻia ki muʻá. Ko e ngaahi fakakaukau mo e ngaahi ngāue fakatupu langa hake ko ia ʻe fakafonuʻaki ʻa e moʻui ʻa e kakai ʻi he māmani foʻoú ʻe faai atu pē ʻo ne toʻo atu ʻa e ngaahi manatu mamahí. ʻOku fakahā ʻe Sihova: “ʻOku ou fakatupu ha ngaahi langi foʻou [ko ha founga-pule fakahēvani foʻou ʻo e Puleʻangá ki he faʻahinga ʻo e tangatá] mo ha fonua foʻou [ko ha sōsaieti māʻoniʻoni fakaetangata]: pea ʻe ʻikai manatua ʻa e ʻuluaki, pea ʻe ʻikai te nau hake ʻi he loto ʻo ha taha. ʻIkai, ka mou fiefia mo tomeʻe ʻo taʻengata, ʻi he meʻa ʻoku ou fakatupu.” ʻIo, ʻi he māmani foʻou ʻa Sihová, ʻe malava ai ʻe he kau māʻoniʻoní ke pehē: “ʻOku malōlō ʻa mamani katoa, ʻoku nonga, ʻoku nau pa mavava.”—Aisea 14:7; 65:17, 18.

Fetalanoaʻaki Fakamanatu

• Lolotonga hono fakaʻatā ʻa e koví, kuo anga-fēfē hono fakahāhā totonu ʻe Sihova ʻa e ʻapasia lahi ki hono huafá tonu?

• Kuo anga-fēfē hanga ʻe he kātakiʻi ko ia ʻe he ʻOtuá ʻa e “ipu ʻangahouhau” ʻo fakamafeia ai ʻene mēsí ke fakaaʻu mai kiate kitautolú?

• Ko e hā ʻoku totonu ke tau feinga ke sio ki ai ʻi he ngaahi tuʻunga ʻoku felāveʻi mo e faingataʻaʻia fakafoʻituituí?

[Fehuʻi ki he Ako]

[Fakatātā ʻi he peesi 67]

Ko Sihova “naʻe fai tapuekina hake . . . ʻa e taimi ki mui ʻo Siope ʻi he taimi muʻa”