Skip to content

Skip to table of contents

Ngaahi Tuʻunga-Lea Fakatohitapu ke Fetalanoaʻaki Ai

Ngaahi Tuʻunga-Lea Fakatohitapu ke Fetalanoaʻaki Ai

Ngaahi Tuʻunga-Lea Fakatohitapu ke Fetalanoaʻaki Ai

1. Angahala

  A. Ko e angahalá

Ko hano maumauʻi ʻa e lao ʻa e ʻOtuá mo ʻene tuʻunga haohaoá. 1Sio 3:4; 5:17

Ko e tangatá, ʻi hono tuʻunga ko e fakatupu ʻa e ʻOtuá, kuo pau ke ne fai ha fakamatala kiate Ia. Lo 14:12; 2:12-15

Fakamatalaʻi ʻe he Laó ʻa e angahalá, naʻá ne ʻai ai ʻa e tangatá ke ne ʻilo ia. Lo 3:20

ʻOku angahala kātoa, ʻikai aʻusia ʻa e tuʻunga haohaoa ʻa e ʻOtuá. Lo 3:23; Sā 51:5

 E. ʻUhinga kuo faingataʻaʻia kotoa ai ʻi he angahala ʻa ʻĀtamá

ʻOmai ʻe ʻĀtama ʻa e taʻehaohaoá mo e maté ki he tokotaha kotoa. Lo 5:12, 18

Naʻe faimeesi ʻa e ʻOtuá ʻi hono kātakiʻi ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá. Sā 103:8, 10, 14, 17

Ko e feilaulau ʻa Sīsuú ʻokú ne fakalelei ʻa e angahalá. 1Sio 2:2

Ko e angahalá mo e ngaahi ngāue kehe kotoa pē ʻa e Tēvoló ʻe toʻo atu. 1Sio 3:8

 F. Fuaʻiʻakau naʻe tapuí ko e talangataʻa, ʻikai ko e fehokotaki fakasino

Ko e tapui ʻo e ʻakaú naʻe fai ia ki muʻa ke fakatupu ʻa ʻIví. Sen 2:17, 18

Naʻe tala kia ʻĀtama mo ʻIvi ke na maʻu fānau. Sen 1:28

Ko e fānaú ʻoku ʻikai ko e ola ʻo e faiangahala, ka ko e tāpuaki mei he ʻOtuá. Sā 127:3-5

Naʻe faiangahala ʻa ʻIvi ʻi he ʻikai ke ʻi ai ʻa hono husepānití; naʻe tamuʻomuʻa ia. Sen 3:6; 1Ti 2:11-14

Ko ʻĀtama ko e ʻulú, naʻe angatuʻu ki he lao ʻa e ʻOtuá. Lo 5:12, 19

 H. Angahala ki he laumālie māʻoniʻoní (Mt 12:32; Mk 3:28, 29)

ʻIkai ko e angahala tukufakaholó. Lo 5:8, 12, 18; 1Sio 5:17

ʻE ʻai nai ʻe ha taha ke mamahi ʻa e laumālié, ka ʻe lava ke fakamolemoleʻi. Ef 4:30; Sem 5:19, 20

Ko e fai loto-fiefai ʻo e angahalá ʻoku iku ki he mate. 1Sio 3:6-9

ʻOku fakamaau ʻe he ʻOtuá ʻa e faʻahinga peheé, ʻo toʻo hono laumālié. He 6:4-8

ʻOku ʻikai totonu ke tau lotu maʻá e faʻahinga taʻefakatomala peheé. 1Sio 5:16, 17

2. Faifakamoʻoni

  A. Kuo pau ke faifakamoʻoni ʻa e Kalisitiane kotoa pē ʻo tala ʻa e ongoongo leleí

Kuo pau ke fakahā atu ʻa Sīsū ki he tangatá ke maʻu ʻa e hōifuá. Mt 10:32

Kuo pau ke hoko ko e kau fai ki he Folofolá, ʻo fakahāhā ʻa e tui. Sem 1:22-24; 2:24

Ko e kau foʻoú foki ʻoku totonu ke nau hoko ko e kau faiako. Mt 28:19, 20

ʻOku maʻu ʻa e fakamoʻuí ʻi he fakahā atu ki he kakaí. Lo 10:10

 E. Fiemaʻu ke toutou ʻaʻahi, hokohoko atu ʻa e faifakamoʻoní

Kuo pau ke fai ʻa e fakatokanga ʻo e ngataʻangá. Mt 24:14

Naʻe fanongonongo ʻe Selemaia ʻa e ngataʻanga ʻo Selusalemá ʻi he laui taʻu. Sel 25:3

Hangē ko e muʻaki kau Kalisitiané, ʻikai malava ke tuku. Ng 4:18-20; 5:28, 29

 F. Kuo pau ke faifakamoʻoni ke ʻatā mei he halaia ʻi he totó

Pau ke fakatokanga ki he panaki mai ʻa e ngataʻangá. Is 33:7; Mt 24:14

Ka ʻikai ke fakahoko ia ʻe ʻomai ai ʻa e halaia ʻi he toto. Is 33:8, 9; 3:18, 19

Naʻe ʻataʻatā ʻa Paula mei he halaia ʻi he totó; naʻá ne lea kakato ʻaki ʻa e moʻoní. Ng 20:26, 27; 1Ko 9:16

ʻOku fakahaofi fakatouʻosi ai ʻa e tokotaha ʻoku faifakamoʻoní mo ia ʻoku fanongó. 1Ti 4:16; 1Ko 9:22

3. Faifekau

  A. Kuo pau ke hoko ʻa e kau Kalisitiane kotoa pē ko e kau faifekau pe sevāniti

Ko Sīsū ko e faifekau pe ko e sevāniti ʻa e ʻOtuá. Lo 15:8, 9; Mt 20:28

Muimui ʻa e kau Kalisitiané ki heʻene faʻifaʻitakiʻangá. 1Pi 2:21; 1Ko 10:34 (1Ko 11:1PM)

Kuo pau ke malanga ke lavaʻi ʻa e ngāue fakafaifekaú. 2Ti 4:2, 5; 1Ko 9:16

 E. Ngaahi tuʻunga taau ki he ngāue fakafaifekaú

Laumālie ʻo e ʻOtuá mo e ʻilo ki heʻene Folofolá. 2Ti 2:15; Ai 61:1-3

Muimui ʻi he sīpinga malanga ʻa Kalaisí. 1Pi 2:21; 2Ti 4:2, 5

ʻOku akoʻi ʻe he ʻOtuá fakafou ʻi he laumālié mo e kautahá. Sio 14:26; 2Ko 3:1-3

4. Fakafepaki, Fakatanga

  A. ʻUhinga ʻoku fakafepakiʻi ai ʻa e kau Kalisitiané

Naʻe fehiʻanekinaʻi ʻa Sīsū, naʻe kikiteʻi ʻa e fakafepaki. Sio 15:18-20; Mt 10:22

ʻOku fakahalaiaʻi ʻa e māmaní ʻe he piki ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni totonú. 1Pi 4:1, 4, 12, 13

ʻOku fakafepakiʻi ʻe Sētane, ʻa e ʻotua ʻo e tuʻu ko ení, ʻa e Puleʻangá. 2Ko 4:4; 1Pi 5:8

ʻIkai ke manavahē ʻa e Kalisitiané, ʻoku poupouʻi ʻe he ʻOtuá. Lo 8:38, 39; Sem 4:8

 E. ʻIkai totonu ke fakangofua ʻe he uaifí ke fakamāvaeʻi ia ʻe he husepānití mei he ʻOtuá

Naʻe fai ha fakatokanga; ʻe fai nai ʻe ha niʻihi ha fakamatala hala ki he husepānití. Mt 10:34-38; Ng 28:22

Kuo pau ke hanga ʻa e uaifí ki he ʻOtuá mo Kalaisi. Sio 6:68; 17:3

ʻI he faitōnungá ʻe fakahaofi nai ai ʻa e husepānití foki. 1Ko 7:16; 1Pi 3:1-6

Ko e husepānití ko e ʻulu, ka heʻikai te ne kounaʻi ʻa e lotú. 1Ko 11:3; Ng 5:29

 F. ʻOku ʻikai totonu ke fakangofua ʻe he husepānití ʻa e uaifí ke ne taʻofi ʻa ʻene tauhi ki he ʻOtuá

Kuo pau ke ʻofa ki he uaifí mo e fāmilí, ʻo fiemaʻu ke nau moʻui. 1Ko 7:16

ʻOku ʻaʻana ʻa e fatongia ke fili mo fai ha tokonaki. 1Ko 11:3; 1Ti 5:8

ʻOku ʻofa ʻa e ʻOtuá ki he tangata ʻoku tuʻu maʻá e moʻoní. Sem 1:12; 5:10, 11

Ko e fakangaloku ke maʻu ʻa e nongá ʻoku ʻikai ke ʻomai ai ʻa e hōifua ʻa e ʻOtuá. He 10:38

Taki ʻa e fāmilí ki he fiefia ʻi he māmani foʻoú. Fkh 21:3, 4

5. Fakahaʻele Faʻahikehe

  A. Fakahaʻele faʻahikehé pau ke talitekeʻi he ko e ngāue ʻa e kau tēmeniō

ʻOku tapui ia ʻe he Folofola ʻa e ʻOtuá. Ai 8:19, 20; Li 19:31; 20:6, 27

Ko e vavaló ʻoku fakatēmeniō; ʻoku fakahalaiaʻi. Ng 16:16-18

ʻOku iku ki he fakaʻauha. Kal 5:19-21; Fkh 21:8; 22:15

ʻOku tapui ʻa e sio ki he fetuʻú ke ʻilo ʻa e kahaʻú. Teu 18:10-12; Sel 10:2

6. Fakahokohoko Taimi

  A. Ngata ʻi he 1914 (T.S.) ʻa e Kuonga ʻo e Senitailé

Laine ʻo e kau pule ʻo e puleʻangá naʻe motuhi he 607 K.M. Is 21:25-27

“Fituʻi kuonga” ke ʻosi pea toki fakafoki ʻa e pulé. Ta 4:32, 16, 17

Fitu = 2 × kuonga ʻe 3 1/2, pe 2 × ʻaho ʻe 1,260. Fkh 12:6, 14; 11:2, 3

Lau ʻa e ʻaho ko e taʻu. [Maʻu ai ʻa e taʻu ʻe 2,520] Is 4:6; No 14:34

Ke lele ʻo aʻu ki he fokotuʻu ʻo e Puleʻangá. Lk 21:24; Ta 7:13, 14

7. Fakamanatu, Misa

  A. Fakamanatu ʻo e Kai Efiafi ʻa e ʻEikí

Fai tuʻo taha ʻi he taʻu ʻi he ʻaho ʻo e Pāsová. Lk 22:1, 17-20; Ek 12:14

Ko e fakamanatu ʻo e pekia fakaefeilaulau ʻa Kalaisí. 1Ko 11:26; Mt 26:28

Ko kinautolu ʻoku maʻu ʻa e ʻamanaki fakahēvaní ʻoku nau maʻu ʻinasi ai. Lk 22:29, 30; 12:32, 37

Founga ke ʻilo ai ʻe ha taha ʻokú ne maʻu ʻa e ʻamanaki ko iá. Lo 8:15-17

 E. Misá ʻoku taʻefakatohitapu

Fakamolemoleʻi ʻa e angahalá ʻoku fiemaʻu ke lilingi ha toto. He 9:22

Ko Kalaisi toko taha pē ʻa e Fakalaloa ʻo e fuakava foʻoú. 1Ti 2:5, 6; Sio 14:6

ʻOku ʻi hēvani ʻa Kalaisi; ʻikai ke toe ʻohifo ia ʻe ha pātele. Ng 3:20, 21

ʻIkai fiemaʻu ke toe fai ʻa e feilaulau ʻa Kalaisí. He 9:24-26; 10:11-14

8. Fakamoʻui

  A. Ko e fakamoʻuí ʻoku mei he ʻOtuá fakafou ʻi he feilaulau huhuʻi ʻa Sīsuú

Moʻuí ko e meʻaʻofa ʻa e ʻOtuá fakafou ʻi hono ʻAló. 1Sio 4:9, 14; Lo 6:23

ʻOku malava ʻa e fakamoʻuí fakafou pē ʻi he feilaulau ʻa Sīsuú. Ng 4:12

ʻIkai malava ha ngāue ʻi he “fakatomala ʻi he ngaahi houa fakaʻosi ʻo e moʻuí.” Sem 2:14, 26

Kuo pau ke ngāue mālohi ke maʻu ia. Lk 13:23, 24; 1Ti 4:10

 E. ʻOku ʻikai Fakatohitapu ʻa e pehē “ko ʻete haó pē, pea ʻe hao ai pē”

Ko kinautolu ʻoku maʻu ʻa e laumālie māʻoniʻoní ʻe lava ke nau hinga. He 6:4, 6; 1Ko 9:27

Naʻe fakaʻauha ʻa e kau ʻIsileli tokolahi neongo naʻe fakahaofi mei ʻIsipite. Siu 5

Ko e fakamoʻuí ʻoku ʻikai ke hoko vave ia. Fil 2:12; 3:12-14; Mt 10:22

Ko kinautolu ʻoku toe tafokí ʻoku nau kovi ange ʻi he tuʻunga ki muʻá. 2Pi 2:20, 21

 F. Taʻefakatohitapu ʻa e “fakamoʻui fakakātoá”

ʻOku taʻemalava ʻa e fakatomalá ki he niʻihi. He 6:4-6

ʻIkai ke hōifua ʻa e ʻOtuá ki he mate ʻa e anga-fulikivanú. Is 33:11; 18:32

Ka ko ʻofa ʻe ʻikai lava ke ne fakatonuhiaʻi ʻa e taʻemāʻoniʻoní. He 1:9

ʻE fakaʻauha ʻa e anga-fulikivanú. He 10:26-29; Fkh 20:7-15

9. Fakamoʻui Mahaki, Lea Kehekehe

  A. Fakamoʻui fakalaumālié ʻoku ʻaonga tuʻuloa

Ko e puke fakalaumālié ʻoku fakatupu ʻauha. Ai 1:4-6; 6:10; Ho 4:6

Ko e tefitoʻi ngāué ke fakamoʻui fakalaumālie. Sio 6:63; Lk 4:18, 19

ʻOkú ne toʻo ʻa e angahalá; ʻoatu ʻa e fiefia mo e moʻui. Sem 5:19, 20; Fkh 7:14-17

 E. ʻE ʻomai ʻe he Puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻa e fakamoʻui fakaesino tuʻuloa

Naʻe fakamoʻui ʻe Sīsū ʻa e ngaahi mahakí mo malangaʻi ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo e Puleʻangá. Mt 4:23

Kuo talaʻofa ko e Puleʻangá ko e fakamoʻuiʻanga tuʻuloa. Mt 6:10; Ai 9:7 (6, PM)

Naʻa mo e maté ʻe fakaʻauha. 1Ko 15:25, 26; Fkh 21:4; 20:14

 F. ʻIkai ha fakamoʻoni ʻo e hōifua faka-ʻOtuá ʻi he faifakamoʻui mahaki ʻi he tuí ʻi onopōní

Naʻe ʻikai fakamoʻui fakaemana pē ʻe he kau ākongá ʻa kinautolu. 2Ko 12:7-9; 1Ti 5:23

Hili ʻa e ʻaho ʻo e kau ʻapositoló naʻe ngata ai ʻa e meʻaʻofa fakaemaná. 1Ko 13:8-11

Ko e fakamoʻui mahakí ʻoku ʻikai ko e fakamoʻoni pau ʻo e hōifua ʻa e ʻOtuá. Mt 7:22, 23; 2Te 2:9-11

 H. Lea ʻi he ngaahi lea kehekehé ko ha tokonaki fakataimi pē

Ko e fakaʻilonga; ʻoku ʻi ai ʻa e ngaahi meʻaʻofa lelei ange ke kumi ki ai. 1Ko 14:22, PM; 1Ko 12:30, 31

Naʻe kikiteʻi ʻe ʻosi atu ʻa e ngaahi meʻaʻofa fakaemana ʻo e laumālié. 1Ko 13:8-10

Ngaahi ngāue fakaofó ʻoku ʻikai ko e fakamoʻoni pau ʻo e hōifua ʻa e ʻOtuá. Mt 7:22, 23; 24:24

10. Fakatupu

  A. ʻOku feongoongoi mo e saienisi kuo ʻosi fakamoʻoniʻí; fakamoʻoniʻi ʻoku hala ʻa e tuputupu māmālié

ʻOku feongoongoi ʻa e saienisí mo e hokohoko ʻo e fakatupú. Sen 1:11, 12, 21, 24, 25

Ko e lao ʻa e ʻOtuá ki he “faahiga” ʻoku moʻoni. Sen 1:11, 12, PM; Sem 3:12

 E. Ngaahi ʻaho fakaefakatupú ʻoku ʻikai ko e ngaahi ʻaho houa ʻe 24

Ko e “ʻaho” ʻe lava ke ʻuhinga ko ha vahaʻa taimi pē. Sen 2:4

Ko e ʻahó ki he ʻOtuá ʻe lava ko ha taimi lōloa. Sā 90:4; 2Pi 3:8

11. Fulikivanu, Mamahi ʻa e Māmaní

  A. Ko e tupuʻanga ʻo e mamahi ʻa e māmaní

Pule fulikivanú ko e tupuʻanga ʻo e ngaahi taimi kovi he ʻaho ní. Pa 29:2; 28:28

Ko e pule ʻo e māmaní ko e fili ʻo e ʻOtuá. 2Ko 4:4; 1Sio 5:19; Sio 12:31

Fakahoko mai ʻe he Tēvoló ʻa e ngaahi mamahí, toe siʻi hono taimí. Fkh 12:9, 12

Haʻi ʻa e Tēvoló, hoko mai ai ʻa e melino lāngilangiʻia. Fkh 20:1-3; 21:3, 4

 E. ʻUhinga ʻoku fakangofua ai ʻa e fulikivanú

Naʻe poleʻi ʻe he Tēvoló ʻa e mateaki ʻa e ngaahi meʻamoʻuí ki he ʻOtuá. Sop 1:11, 12

ʻOku ʻoange ki he faitōnungá ʻa e faingamālie ke fakamoʻoniʻi ai ʻenau mateakí. Lo 9:17; Pa 27:11

ʻOku fakamoʻoniʻi ko e tokotaha loi ʻa e Tēvoló, ʻe fakaleleiʻi ai ʻa e fakakikihí. Sio 12:31

Fakapaleʻi ʻa e faitōnungá ʻaki ʻa e moʻui taʻengata. Lo 2:6, 7; Fkh 21:3-5

 F. Ko e fuoloa ʻa e taimi ʻo e ngataʻangá ko e tokonaki ʻaloʻofa ia

Hangē ko ia ʻi he ʻaho ʻo Noá, ʻoku fiemaʻu ʻa e taimi ke fai ha fakatokanga. Mt 24:14, 37-39

ʻOku ʻikai ke fai tuai ʻa e ʻOtuá, ka ʻoku ʻaloʻofa. 2Pi 3:9; Ai 30:18

ʻOku tokoniʻi kitautolu ʻe he Tohi Tapú ke ʻoua naʻa maʻu kitautolu ʻi he mūnoa. Lk 21:36; 1Te 5:4

Fekumi he taimí ni ki he tokonaki ʻa e ʻOtuá ki he maluʻangá. Ai 2:2-4; Sef 2:3

 H. Ko e fakaleleiʻanga ki he mamahi ʻa e māmaní ʻoku ʻikai mei he tangatá

ʻOku ilifia mo puputuʻu ʻaupito ʻa e tangatá. Lk 21:10, 11; 2Ti 3:1-5

ʻE ikuna ʻa e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá, ʻikai ko e tangatá. Ta 2:44; Mt 6:10

Ke moʻuí, kumi ke melino mo e Tuʻí he taimí ni. Sā 2:9, 11, 12

12. Heli (Kīhena)

  A. Kīhena (heli) ʻikai ko ha feituʻu ʻo e fakamamahiʻi ʻaki ʻa e afi moʻoni

Ko e Teleʻa ʻo Hīnomi, ko e lakuʻanga veve ʻi Selusalema. 2Tu 23:10, 14, PM

Ngāueʻaki ʻe Sīsū ʻa Kīhena ko ha fakatātā. Mt 23:33; Mk 9:47, 48

Ko e moʻui lolotongá mo e ʻamanaki ki he kahaʻú ʻoku fakatou ʻauha. Mt 10:28

ʻOkú ne fakatātaaʻi ʻa e “mate ʻangaua,” ko e fakaʻauha taʻengata. Fkh 20:14; 21:8

 E. Ko e afí ko ha fakatātā ʻo e ʻauhamālie

ʻOku fakatātaaʻi ʻe he afí ʻa e tuʻusi ʻi he maté. Mt 13:30; 2Te 1:7-9

Kau anga-fulikivanu taʻefakatomalá ʻoku fakaʻauha taʻengata ʻo hangē ʻaki ʻa e afí. He 10:26, 27

Ko e “fakamamahiʻi” ʻo Sētane ʻi he afí ko e mate taʻengata. Fkh 20:10, 14, 15

 F. ʻIkai ke fakamoʻoniʻi ʻe he fakamatala kau ki he tangata koloaʻiá mo Lāsalosí ʻoku ʻi ai ha fakamamahi taʻengata

Ko e afí ko e fakatātā pē hangē ko e fatafata ʻo ʻĒpalahamé. Lk 16:22-24

Ko e ʻofa ʻa ʻĒpalahamé ʻoku toe fakafaikehekeheʻi ia mo e fakapoʻulí. Mt 8:11, 12

Ko e fakaʻauhamālie ʻo Pāpiloné ʻoku ui ko e fakamamahi ʻi he afi. Fkh 18:8-10, 21

13. Hēvani

  A. Toko 144,000 pē ʻoku ō ki hēvaní

Ko ha tokolahi fakangatangata; ke hoko ko e ngaahi tuʻi mo Kalaisi. Fkh 5:9, 10, PM; Fkh 20:4

Ko Sīsū naʻe muʻomuʻa; kuo fili mo e niʻihi kehe talu mei ai. Kol 1:18; 1Pi 2:21

Tokolahi kehe te nau moʻui he māmaní. Sā 72:8; Fkh 21:3, 4

Toko 144,000 ʻi he tuʻunga makehe ʻikai toe maʻu ʻe ha niʻihi kehe. Fkh 14:1, 3; 7:4, 9

14. Huhuʻi

  A. Moʻui fakaetangata ʻa Sīsuú naʻe totongi ko e “huhuʻi ʻo e kakai kotoa”

Naʻe foaki ʻe Sīsū ʻene moʻuí ko e huhuʻi. Mt 20:28

Mahuʻinga ʻo e taʻataʻa naʻe lilingí ʻoku tokonaki ai ʻa e fakamolemole ʻo e angahalá. He 9:14, 22

Naʻe feʻunga ʻa e feilaulau pē ʻe taha pea ʻikai ke toe fiemaʻu. Lo 6:10; He 9:26

Ko e ngaahi ʻaongá ʻoku ʻikai ke hokonoa mai pē; pau ke lāuʻilo ki hono fiemaʻú. Sio 3:16

 E. Ko e totongi fehoanakimālie

Naʻe fakatupu haohaoa ʻa ʻĀtama. Teu 32:4; Koh 7:29; Sen 1:31

Naʻe mole ʻa e haohaoá meiate ia pea mo e fānaú koeʻuhi ko e angahalá. Lo 5:12, 18

Taʻemalava ʻa e fānaú ke fai ha meʻa; fiemaʻu ha tatau tofu pē ʻo ʻĀtama. Sā 49:7; Teu 19:21

Ko e moʻui fakaetangata haohaoa ʻa Sīsuú ko e huhuʻi. 1Ti 2:5, 6; 1Pi 1:18, 19

15. Kau Fakamoʻoni ʻa Sihova

  A. Kamata ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová

ʻOku fakahaaʻi ʻe Sihova ʻene kau fakamoʻoní tonu. Ai 43:10-12; Sel 15:16

Fakahokohoko ʻo e kau fakamoʻoni faitōnungá naʻe kamata meia ʻĒpeli. He 11:4, 39; 12:1

Ko Sīsū ko e fakamoʻoni faitōnunga mo moʻoni. Sio 18:37, PM; Fkh 1:5; 3:14

16. Kau Palōfita Loi

  A. Naʻe kikiteʻi ʻa e kau palōfita loi; naʻe ʻi ai ʻi he ʻaho ʻo e kau ʻapositoló

Ko e founga ke fakapapauʻi ai ʻa e kau palōfita loí. Teu 18:20-22; Lk 6:26

Naʻe kikiteʻi; ʻoku ʻiloʻi ʻi honau ngaahi fuá. Mt 24:23-26; 7:15-23

17. Kolosi

  A. Naʻe tautau ʻa Sīsū ʻi ha ʻakau tautea ko e manukiaʻanga

Naʻe tautau ʻa Sīsū ʻi he ʻakau tautea. Ng 5:30; 10:39; Kal 3:13

Kuo pau ke fua ʻe he Kalisitiané ʻa e ʻakau ʻoku hoko ko e manukiaʻanga. Mt 10:38, PM; Lk 9:23, PM

 E. ʻOku totonu ke ʻoua ʻe fai ki ai ha lotu

Fakaʻaliʻali ʻa e ʻakau tautea ʻo Sīsuú ko e manukiaʻanga. He 6:6; Mt 27:41, 42

Ko e ngāueʻaki ʻa e kolosí ʻi he lotú ko e tauhi ʻaitoli. Ek 20:4, 5; Sel 10:3-5

Ko Sīsū kuo hoko ko e laumālie, ʻikai ke kei ʻi he ʻakau. 1Ti 3:16; 1Pi 3:18

18. Kuonga Fakamui

  A. ʻUhinga ʻo e “ngataʻanga ʻo e māmaní”

Ngataʻanga ʻo e ngaahi meʻa ʻoku tuʻú ni. Mt 24:3; 2Pi 3:5-7; Mk 13:4

ʻIkai ko e ngataʻanga ʻo e foʻi māmaní, ka ko e fokotuʻutuʻu koví ni. 1Sio 2:17

Taimi ʻo e ngataʻangá ʻoku ki muʻa ʻi he fakaʻauhá. Mt 24:14

ʻE hao ʻa e māʻoniʻoní; hoko mai leva ʻa e māmani foʻoú. 2Pi 2:9; Fkh 7:14-17

 E. Fiemaʻu ke ʻāʻā ʻo kau ki he ngaahi fakaʻilonga ʻo e kuonga fakamuí

Ko e ngaahi fakaʻilonga naʻe tokonaki ʻe he ʻOtuá maʻa hotau tataki. 2Ti 3:1-5; 1Te 5:1-4

ʻIkai ke ʻiloʻi ʻe he māmaní ʻa hono mafatukitukí. 2Pi 3:3, 4, 7; Mt 24:39

ʻIkai ke fai tuai ʻa e ʻOtuá, ka ʻokú ne ʻomai ʻa e fakatokanga. 2Pi 3:9

Ko e pale ki he tokanga mo ʻāʻā. Lk 21:34-36

19. Laumālie

  A. ʻOku ʻikai ha meʻa taʻefaʻamate ʻi he tangatá

ʻOku ʻikai ke maʻu ʻe he tangatá ha laumālie taʻefaʻamate. Sen 2:7; 3:19

ʻOku ʻikai ha meʻa ʻe kei moʻui ʻi he maté. Sā 115:17; Koh 9:5, 10

Naʻe ʻikai tui ʻa e kau sevāniti ʻa e ʻOtuá ʻoku ʻi ai ha meʻa ʻoku moʻui ʻi he hili ʻa e maté. Sā 6:4, 5; Ai 38:18; Sio 11:11-14

 E. Ivi-moʻuí ʻoku ui ko e laumālie

Tefito ia ʻo e moʻuí, fakatolongaʻaki ʻa e mānava. Sem 2:26; Sop 34:14, 15

Mafai ki he ivi-moʻuí ʻoku ʻi he ʻOtuá. Sak 12:1; Koh 8:8, PM

Ivi-moʻui ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá mo e fanga manú ʻoku ʻa e ʻOtuá. Koh 3:19-21

ʻI he mate ha taha, ko e mafai ki he ivi-moʻuí ʻoku foki ia ki he ʻOtuá. Koh 12:7

Ko e ʻOtuá pē te ne malava ke toe ʻai ke ngāue ʻa e ivi-moʻuí. Is 37:12-14

Ko e laumālié ʻoku tuku ki he ʻOtuá mo e ʻamanaki ki he toetuʻu. Lk 23:46

 F. Ko e laumālie māʻoniʻoní

Ko e ivi ngāue ʻo e ʻOtuá, ʻikai ko ha tokotaha. Ng 2:2, 3, 33

Naʻe ngāueʻaki ʻi he fakatupú, fakamānavaʻi ʻo e Tohi Tapú mo e alā meʻa pehē. Sen 1:2; Is 11:5

ʻOku fanauʻi mo paniʻaki ʻa e kau mēmipa ʻo e sino ʻo Kalaisí. Sio 3:5-8; 2Ko 1:21, 22

ʻOku fakaivia mo tataki ai ʻa e kakai ʻa e ʻOtuá ʻi he ʻahó ni. Kal 5:16, 18

20. Lotu

  A. Ngaahi lotu ʻoku fanongo ki ai ʻa e ʻOtuá

ʻOku fanongo ʻa e ʻOtuá ki he ngaahi lotu ʻa e tangatá. Sā 145:18; 1Pi 3:12

ʻIkai ke fanongoa ʻa e kau taʻeangatonú kae ʻoua ke liliu honau ʻalungá. Ai 1:15-17

Kuo pau ke lotu ʻi he huafa ʻo Sīsū. Sio 14:13, 14; 2Ko 1:20

Kuo pau ke lotu ʻo fehoanaki mo e finangalo ʻo e ʻOtuá. 1Sio 5:14, 15

ʻOku mātuʻaki fiemaʻu ʻa e tuí. Sem 1:6-8

 E. Taʻeʻaonga ʻa hono toutou leaʻaki ʻa e meʻa tatau mo e lotu kia Mele (Malia) pe “kau sangató”

Kuo pau ke lotu ki he ʻOtuá ʻi he huafa ʻo Sīsuú. Sio 14:6, 14; 16:23, 24

Ko e ngaahi lotu launoa pe toutou leaʻakí ʻe ʻikai ke fanongoa. Mt 6:7

21. Lotu (Faʻahinga Tui)

  A. Taha pē ʻa e lotu moʻoní

Taha ʻa e ʻamanaki, taha ʻa e tui, taha ʻa e papitaiso. Ef 4:5, 13

Fekauʻi ke ngaohi ākonga. Mt 28:19; Ng 8:12; 14:21

ʻOku ʻiloʻi ʻi hono fuá. Mt 7:19, 20; Lk 6:43, 44; Sio 15:8

ʻOfa mo loto-taha ʻa hono kau mēmipá. Sio 13:35; 1Ko 1:10; 1Sio 4:20

 E. ʻOku fakahalaiaʻi totonu ʻa e tokāteline loí

Naʻe fakahalaiaʻi ʻe Sīsū ʻa e tokāteline loí. Mt 23:15, 23, 24; 15:4-9

Naʻá ne fai ia ke maluʻi ʻa e faʻahinga kuo fakakuihí. Mt 15:14

Fakatauʻatāinaʻi kinautolu ʻe he moʻoní ke hoko ko e kau ākonga ʻa Sīsū. Sio 8:31, 32

 F. ʻOku mātuʻaki fiemaʻu ke liliu ʻete lotú kapau ʻoku fakamoʻoniʻi ʻoku hala

ʻOku fakatauʻatāinaʻi ʻe he moʻoní; fakamoʻoniʻi ʻoku hala ʻa e ngaahi lotu lahi. Sio 8:31, 32

Kau ʻIsilelí, mo ha niʻihi, naʻa nau liʻaki ʻenau ʻuluaki lotú. Sios 24:15; 2Tu 5:17

Muʻaki kau Kalisitiané naʻe liliu ʻenau tuí. Kal 1:13, 14; Ng 3:17, 19

Naʻe liliu ʻe Paula ʻa ʻene lotú. Ng 26:4-6

ʻOku kākaaʻi ʻa e māmaní kotoa; pau ke fakafoʻou ʻa e ʻatamaí. Fkh 12:9; Lo 12:2

 H. Ko e hā ngali “ʻoku ʻi ai ha lelei ʻi he ngaahi lotu kotoa pē” ʻoku ʻikai te ne fakapapauʻi ʻa e hōifua ʻa e ʻOtuá

Ko e ʻOtuá ʻokú ne fokotuʻu ʻa e tuʻunga ki he lotú. Sio 4:23, 24; Sem 1:27

ʻIkai ke lelei ʻo kapau ʻoku ʻikai ko e finangalo ia ʻo e ʻOtuá. Lo 10:2, 3

“Ngaahi ngāue leleí” ʻoku lava pē ke fakafisingaʻi. Mt 7:21-23

ʻOku ʻiloʻi ʻi he fua. Mt 7:20

22. Lotu ki he Fanga Kui

  A. ʻOku kulanoa ʻa e lotu ki he fanga kuí

Kuo mate ʻa e fanga kuí, ʻikai toe ʻilo ha meʻa. Koh 9:5, 10

ʻIkai ke taau ʻa e ongo fuofua tupuʻangá ke lotu ki ai. Lo 5:12, 14; 1Ti 2:14

ʻOku tapui ʻe he ʻOtuá ʻa e lotu peheé. Ek 34:14; Mt 4:10

 E. ʻE lava ke fakaʻapaʻapaʻi ʻa e tangatá ka ko e ʻOtuá pē ke lotu ki aí

Totonu ke fakaʻapaʻapa ʻa e kau talavoú ki he kakai taʻumotuʻá. 1Ti 5:1, 2, 17; Ef 6:1-3

Ka ko e ʻOtuá pē taha ke lotu ki aí. Ng 10:25, 26; Fkh 22:8, 9

23. Lotu kia Mele (Malia)

  A. Ko Mele ko e faʻē ʻa Sīsū, ʻikai ko e “faʻē ʻa e ʻOtua”

Ko e ʻOtuá ʻoku ʻikai hano kamataʻanga. Sā 90:2; 1Ti 1:17

Ko Mele ko e faʻē ʻa e ʻAlo ʻo e ʻOtuá, ʻi hono tuʻunga ʻi he māmaní. Lk 1:35

 E. Naʻe ʻikai ke “tāupoʻou ai pē” ʻa Mele

Naʻe mali ia mo Siosefa. Mt 1:19, 20, 24, 25

Naʻe toe ʻi ai mo ʻene fānau tuku kehe ʻa Sīsū. Mt 13:55, 56; Lk 8:19-21

Naʻe ʻikai ko hono “ngaahi tokoua fakalaumālie” eni ʻi he taimi ko ení. Sio 7:3, 5

24. Lotu Tuifio

  A. Ko e kau fakataha mo e ngaahi lotu kehé ʻoku ʻikai ko e founga ia ʻa e ʻOtuá

Hala ʻe taha pē, ʻoku fāsiʻi pea ʻoku ʻilo ʻe he tokosiʻi. Ef 4:4-6; Mt 7:13, 14

ʻOku fakatokanga mai ko e tokāteline loí ʻoku fakameleʻi. Mt 16:6, 12; Kal 5:9

ʻOku fekauʻi mai ke mavahe. 2Ti 3:5; 2Ko 6:14-17; Fkh 18:4

 E. “Lelei ʻa e lotu kotoa pē” ʻoku ʻikai ke moʻoni ia

ʻOku faivelenga ʻa e niʻihi ka ʻoku ʻikai ke fehoanaki ia mo e ʻOtuá. Lo 10:2, 3

ʻOku fakameleʻi ʻe he koví ʻa e meʻa ʻoku leleí. 1Ko 5:6; Mt 7:15-17

ʻOku ʻomai ʻe he kau akonaki loí ʻa e ʻauha. 2Pi 2:1; Mt 12:30; 15:14

Ko e lotu maʻá ʻoku fiemaʻu ʻa e anga-līʻoa maʻataʻatā. Teu 6:5, 14, 15

25. Māmani

  A. Ko e taumuʻa ʻa e ʻOtuá ki he māmaní

Naʻe ngaohi ʻa e Palataisi ʻi he māmaní maʻá e faʻahinga ʻo e tangata haohaoa. Sen 1:28; 2:8-15

Ko e taumuʻa ʻa e ʻOtuá ʻoku pau. Ai 55:11; 46:10, 11

Ke fakafonu ʻa e māmaní ʻaki ʻa e kakai haohaoa mo melino. Sā 72:7; Ai 45:18; Ai 9:6, 7 (5, 6, PM)

ʻE fakafoki mai ʻa e Palataisí ʻe he Puleʻangá. Mt 6:9, 10; Fkh 21:3-5

 E. ʻE ʻikai ʻaupito ke fakaʻauha pe taʻenofoʻi

Ko e foʻi māmaní ʻe tuʻu ʻo taʻengata. Koh 1:4; Sā 104:5

Naʻe fakaʻauha ʻa e kakai ʻi he taimi ʻo Noá, ʻikai ko e foʻi māmaní. 2Pi 3:5-7; Sen 7:23

Ko e fakatātā ʻokú ne ʻomai ʻa e ʻamanaki ʻo e hao moʻui atu ʻi hotau taimí. Mt 24:37-39

ʻE fakaʻauha ʻa e fulikivanú; hao moʻui ʻa e “fuʻu kakai lahi.” 2Te 1:6-9; Fkh 7:9, 14

26. Mate

  A. Tupuʻanga ʻo e maté

Naʻe haohaoa ʻa e kamataʻanga ʻo e tangatá, ʻamanaki ke moʻui taʻengata. Sen 1:28, 31

Ko e talangataʻá naʻe fakahoko mai ai ʻa e tautea ko e maté. Sen 2:16, 17; 3:17, 19

Angahalá mo e maté kuo tukufakaholo mai ki he fānau kotoa ʻa ʻĀtamá. Lo 5:12

 E. Tuʻunga ʻo e kau maté

ʻOku ʻikai ke toe ʻilo ha meʻa ʻe he maté. Koh 9:5, 10; Sā 146:3, 4

ʻOku mohe ʻa e kau maté ʻo talitali ki he toetuʻu. Sio 11:11-14, 23-26; Ng 7:60

 F. ʻIkai ʻaupito malava ke fai ha talanoa mo e maté

Ko e maté ʻoku ʻikai moʻui ko ha laumālie mo e ʻOtuá. Sā 115:17; Ai 38:18

ʻOku fakatokanga mai ke ʻoua ʻe feinga ke fetalanoaʻaki mo e maté. Ai 8:19; Li 19:31

ʻOku fakahalaiaʻi ʻa e kakai ʻoku fetuʻutaki mo e kau laumālié mo e kau vavaló. Teu 18:10-12; Kal 5:19-21

27. Moʻui

  A. ʻOku fakapapauʻi ʻa e moʻui taʻengatá ki he faʻahinga ʻo e tangata talangofuá

Ko e ʻOtuá, ʻa ia ʻoku ʻikai malava ke loí, kuó ne talaʻofa ʻa e moʻuí. Tai 1:2; Sio 10:27, 28

Fakapapauʻi ʻa e moʻui taʻengatá kiate kinautolu ʻoku ngāueʻi ʻa e tuí. Sio 11:25, 26

ʻE fakaʻauha ʻa mate. 1Ko 15:26; Fkh 21:4; 20:14; Ai 25:8

 E. Moʻui fakahēvaní ʻoku fakangatangata kiate kinautolu ʻi he sino ʻo Kalaisí

ʻOku fili ʻe he ʻOtuá ʻa e kau mēmipá fakatatau ki heʻene hōifuá. Mt 20:23; 1Ko 12:18

Ko e toko 144,000 pē ʻoku ʻave mei māmaní. Fkh 14:1, 4; 7:2-4; 5:9, 10

Naʻa mo Sione Papitaiso ʻoku ʻikai ke kau ia ʻi he Puleʻanga fakahēvaní. Mt 11:11

 F. Talaʻofa ki he tokolahi taʻefakangatangata ʻa e moʻui ʻi he māmaní, “fanga sipi kehe”

Ko e tokolahi ke ʻi hēvani mo Sīsuú ʻoku fakangatangata. Fkh 14:1, 4; 7:2-4

Ko e “fanga sipi kehe” ʻoku ʻikai ko e ngaahi tokoua ʻo Kalaisi. Sio 10:16; Mt 25:32, 40

Lolotonga tānaki he taimí ni ʻa e tokolahi ke fakahaofi ʻi he māmaní. Fkh 7:9, 15-17

Fokotuʻu hake ʻa e niʻihi kehe ki he moʻui ʻi he māmaní. Fkh 20:12; 21:4

28. Nofo Mali

  A. Kuo pau ke lauʻi lelei ʻa e nofo malí

ʻOku fakatatauʻi ia kia Kalaisi mo e fefine mali. Ef 5:22, 23

Ko e mohenga ʻo e malí ke taʻeʻuliʻi. He 13:4

ʻOku akonakiʻi ʻa e ongo meʻa malí ke ʻoua te na māvae. 1Ko 7:10-16

Por·neiʹa (feʻauakí) ko e tuʻunga Fakatohitapu pē ʻe taha ki ha vete. Mt 19:9

 E. Kuo pau ke ʻapasia ʻa e Kalisitiané ki he tefitoʻi moʻoni ʻo e tuʻunga-ʻulú

Husepāniti ko e ʻulú kuo pau ke ʻofa mo tokanga ki he fāmilí. Ef 5:23-31

Uaifí ke anganofo, ʻofa mo talangofua ki hono husepānití. 1Pi 3:1-7; Ef 5:22

Kuo pau ke talangofua ʻa e fānaú. Ef 6:1-3; Kol 3:20

 F. Fatongia ʻo e ngaahi mātuʻa Kalisitiané ki he fānaú

Kuo pau ke fakahā ʻa e ʻofa, fakamoleki ha taimi ki ai mo e tokanga. Tai 2:4

ʻOua ʻe fakaʻitaʻi kinautolu. Kol 3:21

Fai ha tokonaki, kau ai ʻa e ngaahi meʻa fakalaumālié. 2Ko 12:14; 1Ti 5:8

Akoʻi kinautolu ki he moʻuí. Ef 6:4; Pa 22:6, 15; 23:13, 14

 H. Kau Kalisitiané ke mali pē mo e Kalisitiane

Mali pē “i he Eiki.” 1Ko 7:39, PM; Teu 7:3, 4; Nehe 13:26

 I. ʻOku taʻefakatohitapu ʻa e mali tokolahí

ʻI he kamataʻangá, ko e tangatá ke taha pē hono uaifí. Sen 2:18, 22-25

Naʻe toe fakafoki ʻe Sīsū ʻa e tuʻungá ni ki he kau Kalisitiané. Mt 19:3-9

Muʻaki kau Kalisitiané naʻe ʻikai te nau mali tokolahi. 1Ko 7:2, 12-16; Ef 5:28-31

29. Papitaiso

  A. Ko ha fiemaʻu ki he Kalisitiané

Fokotuʻu ʻe Sīsū ʻa e faʻifaʻitakiʻangá. Mt 3:13-15; He 10:7

Fakaʻilonga ʻo e liʻaki kita pe fakatapui. Mt 16:24, PM; 1Pi 3:21

Kiate kinautolu pē ʻoku motuʻa feʻunga ke akoʻí. Mt 28:19, 20; Ng 2:41

Fakauku ʻi he vaí ko e founga totonú ia. Ng 8:38, 39; Sio 3:23

 E. ʻIkai ke fakamaʻa atu ai ʻa e angahalá

Naʻe ʻikai papitaiso ʻa Sīsū ke maʻa atu ai ʻa e angahalá. 1Pi 2:22; 3:18

Taʻataʻa ʻo Sīsuú ʻokú ne fakamaʻa ʻa e angahalá. 1Sio 1:7

30. Puleʻanga

  A. Meʻa ʻe fai ʻe he Puleʻanga ʻo e ʻOtuá maʻá e faʻahinga ʻo e tangatá

Ke fakahoko mai ʻa e finangalo ʻo e ʻOtuá. Mt 6:9, 10; Sā 45:6; Fkh 4:11

Ko ha puleʻanga fakataha mo e tuʻi mo e ngaahi lao. Ai 9:6, 7 (5, 6, PM); Ai 2:3; Sā 72:1, 8

Fakaʻauha ʻa e fulikivanú, puleʻi ʻa e māmaní fakakātoa. Ta 2:44; Sā 72:8

Pule taʻu ʻe 1,000 ke fakafoki ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá mo e Palataisí. Fkh 21:2-4; 20:6

 E. ʻOku kamata lolotonga ʻoku kei ngāue ʻae ngaahi fili ʻo Kalaisí

Hili hono fokotuʻu hake ʻo Kalaisí naʻá ne talitali fuoloa. Sā 110:1; He 10:12, 13

Maʻu ʻa e mafai, tauʻi ʻa Sētane. Sā 110:2; Fkh 12:7-9; Lk 10:18

Fokotuʻu ʻa e Puleʻangá ʻi he taimi ko iá, hoko atu ai ʻa e ʻoiauē ʻa māmani. Fkh 12:10, 12

Faingataʻa he taimi ní ʻoku ʻuhingá ko e taimi ke tuʻu maʻá e Puleʻangá. Fkh 11:15-18

 F. ʻIkai ke ‘ʻi he lotó,’ ʻikai ke hoko ʻi he ngaahi feinga ʻa e tangatá

Ko e Puleʻangá ʻoku ʻi hēvani, ʻikai ʻi he māmaní. 2Ti 4:18; 1Ko 15:50; Sā 11:4

ʻOku ʻikai ke ‘ʻi he lotó’; ko e lea ia ʻa Sīsū ki he kau Fālesí. Lk 17:20, 21

ʻOku ʻikai ʻo e māmani ko ení. Sio 18:36; Lk 4:5-8; Ta 2:44

Fetongi ʻa e ngaahi puleʻangá mo e ngaahi tuʻunga ʻa e māmaní. Ta 2:44

31. Sāpate

  A. Sāpaté ʻoku ʻikai haʻisia ki ai ʻa e kau Kalisitiané

Naʻe tāmateʻi ʻa e Laó tuʻunga ʻi he pekia ʻa Sīsuú. Ef 2:15

ʻIkai haʻisia ʻa e kau Kalisitiané ke tauhi ʻa e Sāpaté. Kol 2:16, 17; Lo 14:5, 10

Valokiʻi koeʻuhi ko e tauhi ʻa e Sāpaté mo e alā meʻa peheé. Kal 4:9-11; Lo 10:2-4

Hū ki he mālōlōʻanga ʻo e ʻOtuá ʻi he tui mo e talangofua. He 4: 9-11

 E. Tauhi Sāpaté naʻe fiemaʻu pē ki he kakai ʻIsileli ʻo onoʻahó

ʻUluaki tauhi ʻo e Sāpaté ʻi he hili ʻa e Hiki-Atú. Ek 16:26, 27, 29, 30

Ko e fakaʻilonga ia ki he kakai ʻIsilelí pē. Ek 31:16, 17; Sā 147:19, 20

Naʻe toe fiemaʻu mo e ngaahi taʻu Sāpate ʻi he Laó. Ek 23:10, 11; Li 25:3, 4

Sāpaté ʻoku ʻikai ke fiemaʻu ki he kau Kalisitiané. Lo 14:5, 10; Kal 4:9-11

 F. Mālōlō faka-Sāpate ʻa e ʻOtuá (ʻaho hono 7 ʻo e “uike” fakaefakatupú)

Naʻe kamata ʻi he ʻosi ʻa e fakatupu fakaemāmaní. Sen 2:2, 3; He 4:3-5

Naʻe hoko atu pē hili ʻa e taimi naʻe ʻi māmani ai ʻa Sīsuú. He 4:6-8; Sā 95:7-9, 11

ʻOku mālōlō ʻa e Kalisitiané mei he ngaahi ngāue fakaekita pē. He 4:9, 10

ʻE ngata ʻi he fakaʻosi ʻe he Puleʻangá ʻa e ngāue ki he māmaní. 1Ko 15:24, 28

32. Siasi

  A. ʻOku fakalaumālie ʻa e siasí, langa ʻia Kalaisi

ʻIkai ke ʻafio ʻa e ʻOtuá ʻi ha temipale ʻoku ngaohi ʻe he tangatá. Ng 17:24, 25; 7:48

Siasi moʻoní ko e temipale fakalaumālie ʻo e ngaahi maka moʻui. 1Pi 2:5, 6

Ko Kalaisi, ko e maka tuliki; kau ʻapositoló, ko e makatuʻunga hono hoko. Ef 2:20, PM

Ko e ʻOtuá ke lotu ki ai ʻi he laumālie mo e moʻoni. Sio 4:24

 E. Naʻe ʻikai langa ʻa e siasí ʻia Pita

Naʻe ʻikai ke pehē ʻe Sīsū ʻe langa ʻa e siasí ʻia Pita. Mt 16:18, PM

Ko Sīsū ʻoku fakahaaʻi ko e “Maka.” 1Ko 10:4

Naʻe fakahā ʻe Pita ko Sīsū ko e makatuʻunga. 1Pi 2:4, 6-8; Ng 4:8-12

33. Sihova, ʻOtua

  A. Huafa ʻo e ʻOtuá

Foʻi lea “ʻotua” ʻoku taʻefakangatangata hono ngāueʻakí; ko hotau ʻEikí ʻoku ʻi ai hono huafa fakaeia. 1Ko 8:5, 6

ʻOku tau lotu ke fakamāʻoniʻoniʻi ʻa hono huafá. Mt 6:9, 10

Ko Sihova ʻa e huafa ʻo e ʻOtuá. Sā 83:18; Ek 6:2, 3; 3:15; Ai 42:8

Naʻe ʻai ʻe Sīsū ke ʻilolahia ʻa e huafá. Sio 17:6, 26; 5:43; 12:12, 13, 28

 E. ʻI ai ʻa e ʻOtuá

ʻIkai malava ke mamata ki he ʻOtuá pea moʻui. Ek 33:20; Sio 1:18; 1Sio 4:12

ʻIkai ke fiemaʻu ke mamata ki he ʻOtuá kae toki tui. He 11:1; Lo 8:24, 25; 10:17

ʻOku ʻiloʻi ʻa e ʻOtuá ʻi heʻene ngaahi ngāue hā maí. Lo 1:20; Sā 19:1, 2

Ko e fakahoko ʻo e kikité ʻoku fakamoʻoniʻi ai ʻa e ʻi ai ʻa e ʻOtuá. Ai 46:8-11

 F. Ngaahi ʻulungāanga ʻo e ʻOtuá

Ko e ʻOtuá ko e ʻofa. 1Sio 4:8, 16; Ek 34:6; 2Ko 13:11; Mai 7: 18

ʻOku mahulu atu ʻi he poto. Sop 12:13; Lo 11:33; 1Ko 2:7

ʻOku faitotonu, ngāueʻaki ʻa e fakamaau totonu. Teu 32:4; Sā 37:28

ʻOku māfimafi-aoniu, ʻoku ʻiate ia ʻa e mafai kotoa. Sop 37:23; Fkh 7:12; 4:11

 H. ʻIkai ke tauhi kotoa pē ki he ʻOtua tatau

Ko e hala ʻoku matamata totonú ʻoku ʻikai ke tonu maʻu pē. Pa 16:25; Mt 7:21

ʻOku ua ʻa e halá, ko e taha pē ʻoku taki ki he moʻuí. Mt 7:13, 14; Teu 30:19

ʻOku lahi ʻa e ngaahi ʻotuá ka ʻoku taha pē ʻa e ʻOtua moʻoní. 1Ko 8:5, 6; Sā 82:1

ʻIloʻi ʻa e ʻOtua moʻoní ʻoku mātuʻaki mahuʻinga ki he moʻuí. Sio 17:3; 1Sio 5:20

34. Sīsū

  A. Ko Sīsū ko e ʻAlo ʻo e ʻOtuá mo e Tuʻi kuo fakanofo

ʻUluaki fānau ʻa e ʻOtuá, naʻe ngāueʻaki ʻi hono fakatupu ʻa e meʻa kehe kotoa pē. Fkh 3:14; Kol 1:15-17

Naʻe ʻai ia ko e tangata, fanauʻi ʻe he fefine, māʻulalo ange ʻi he kau ʻāngeló. Kal 4:4; He 2:9

Naʻe fanauʻi ʻi he laumālie ʻo e ʻOtuá, mo e tufakangá ʻi hēvani. Mt 3:16, 17

Hakeakiʻi ʻo māʻolunga ange ʻi he lolotonga ʻene moʻui ki muʻa pea hoko ko e tangatá. Fil 2:9, 10

 E. Ko e tui kia Sīsū Kalaisí ʻoku mātuʻaki mahuʻinga ki he fakamoʻuí

Ko Kalaisi ko e Hako ʻo ʻĒpalahame naʻe talaʻofá. Sen 22:18; Kal 3:16

Ko Sīsū pē ko e Taulaʻeiki Lahí, huhuʻi. 1Sio 2:1, 2; He 7:25, 26; Mt 20:28

Ko e moʻuí ʻoku fakafou mai ʻi he ʻiloʻi ʻo e ʻOtuá mo Kalaisi pea mo e talangofua. Sio 17:3; Ng 4:12

 F. ʻOku fiemaʻu ʻa e meʻa lahi ange ʻi he tui kia Sīsuú pē

Kuo pau ke ʻalu fakataha ʻa e tuí mo e ngāue. Sem 2:17-26; 1:22-25

Kuo pau ke talangofua ki he ngaahi fekau, fai ʻa e ngāue naʻá ne fai. Sio 14:12, 15; 1Sio 2:3

ʻIkai ko ia kotoa pē ʻoku ngāueʻaki ʻa e huafa ʻo e ʻEikí ʻe hū ki he Puleʻangá. Mt 7:21-23

35. Tēvolo, Kau Tēmeniō

  A. Ko e Tēvoló ko ha tokotaha laumālie

ʻOku ʻikai ko e kovi ʻi loto ʻia kita ka ko ha tokotaha laumālie. 2Ti 2:26

Ko e tēvoló ko ha tokotaha hangē ko e kau ʻāngeló. Mt 4:1, 11; Sop 1:6

Naʻá ne ʻai pē ʻe ia ia ko e Tēvoló ʻi heʻene holi kovi. Sem 1:13-15

 E. Ko e Tēvoló ko e pule taʻehāmai ʻo e māmaní

ʻOkú ne puleʻi ʻa e māmaní ʻi he tuʻunga ko e ʻotua. 2Ko 4:4; 1Sio 5:19; Fkh 12:9

ʻOku kei tuku pē ke moʻui kae ʻoua ke fakaleleiʻi ʻa e fakakikihí. Ek 9:16; Sio 12:31

ʻE tuku ki he luo, pea toki fakaʻauha. Fkh 20:2, 3, 10

 F. Ko e kau tēmenioó ko e kau ʻāngelo angatuʻu

Naʻa nau kau mo Sētane ki muʻa he Lōmakí. Sen 6:1, 2; 1Pi 3:19, 20

Fakamāʻulaloʻi, tuʻusi mei he fakamaama kotoa. 2Pi 2:4; Siu 6

ʻOku faitau ki he ʻOtuá, fakafeʻātungiaʻi ʻa e tangatá. Lk 8:27-29; Fkh 16:13, 14

ʻE fakaʻauha fakataha mo Sētane. Mt 25:41; Lk 8:31; Fkh 20:2, 3, 10

36. Toe Foki Mai ʻa Kalaisi

  A. Taʻehāmai ki he faʻahinga ʻo e tangatá ʻene toe foki maí

Naʻe tala ki he kau ākongá heʻikai toe mamata kiate ia ʻa māmani. Sio 14:19

Kau ākongá pē naʻe sio ki heʻene ʻalu haké; tatau pē mo ʻene foki maí. Ng 1:6, 10, 11

ʻI hēvani, ko e laumālie taʻehāmai. 1Ti 6:14-16; He 1:3

ʻOku toe foki mai ʻi he mafai ʻo e Puleʻanga fakahēvaní. Ta 7:13, 14

 E. ʻIloʻi ʻi he ngaahi moʻoniʻi meʻa hā mai

Naʻe kole ʻa e kau ākongá ki ha fakaʻilonga ʻo ʻene ʻi aí. Mt 24:3

ʻOku “mamata” ʻa e kau Kalisitiané ki heʻene ʻi aí ʻaki ʻa e mahino. Ef 1:18

Lahi ʻa e meʻa ʻoku faʻuʻaki ʻa e fakamoʻoni ʻo ʻene ʻi aí. Lk 21:10, 11

ʻOku “mamata” ki ai ʻa e ngaahi filí ʻi he hoko mai ʻa e fakaʻauhá. Fkh 1:7

37. Toetuʻu

  A. Ko e ʻamanaki ki he kau maté

Ko kinautolu kotoa ʻi he ngaahi faʻitoká ʻe fokotuʻu. Sio 5:28, 29

ʻOku fakapapauʻi ia ʻi he toetuʻu ʻa Sīsuú. 1Ko 15:20-22; Ng 17:31

Ko e kau faiangahala ki he laumālié heʻikai toetuʻu. Mt 12:31, 32

ʻOku fakapapauʻi ʻa e toetuʻú kia kinautolu ʻoku tuí. Sio 11:25

 E. Toetuʻu ki he moʻui ʻi hēvani pe ʻi māmani

ʻOku mate kotoa pē ʻia ʻĀtama; maʻu ʻa e moʻuí ʻia Sīsū. 1Ko 15:20-22; Lo 5:19

Natula kehekehe ʻa kinautolu ʻoku toetuʻú. 1Ko 15:40, 42, 44

Ko kinautolu ʻoku kau fakataha mo Sīsuú te nau hangē ko iá. 1Ko 15:49; Fil 3:20, 21

Ko kinautolu ʻoku ʻikai te nau pulé te nau ʻi he māmaní. Fkh 20:4e, 5, 13; 21:3, 4

38. Tohi Tapu

  A. Folofola ʻa e ʻOtuá ʻoku fakamānavaʻi

Naʻe ueʻi ʻa e kau tangata ʻe he laumālie ʻo e ʻOtuá ke nau hiki. 2Pi 1:20, 21

ʻOku ʻi ai ʻa e kikite: Ta 8:5, 6, 20-22; Lk 21:5, 6, 20-22; Ai 45:1-4

Ko e Tohi Tapú kātoa naʻe fakamānavaʻi pea ʻoku ʻaonga. 2Ti 3:16, 17; Lo 15:4

 E. Ko ha tataki ʻaonga ki hotau ʻahó

Fakatuʻutāmaki hono tukunoaʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni Fakatohitapú. Lo 1:28-32

ʻOku ʻikai ke fetongi ia ʻe he poto ʻo e tangatá. 1Ko 1:21, 25; 1Ti 6:20

Ko ha maluʻi mei he fili mālohi tahá. Ef 6:11, 12, 17

Tataki ʻa e tangatá ʻi he hala totonú. Sā 119:105; 2Pi 1:19; Pa 3:5, 6

 F. Kuo hiki maʻá e kakai ʻo e ngaahi puleʻanga mo e matakali kotoa

Naʻe kamata ʻa e hiki Tohi Tapú ʻi he Hahaké. Ek 17:14; 24:12, 16; 34:27

Ko e tokonaki ʻa e ʻOtuá ʻo ʻikai ki he kau ʻIulopé pē. Lo 10:11-13; Kal 3:28

Tali ʻe he ʻOtuá ʻa e kakai ʻo e faʻahinga kotoa. Ng 10:34, 35; Lo 5:18; Fkh 7:9, 10

39. Tolu-Tahaʻi-ʻOtua

  A. Ko e ʻOtuá ʻa e Tamaí, ko e Toko Taha pē, ʻoku māʻolunga taha ʻi he ʻunivēsí

Ko e ʻOtuá ʻoku ʻikai ko e toko tolu. Teu 6:4; Mal 2:10; Mk 10:18; Lo 3:29, 30

ʻAló naʻe fakatupu; naʻe toko taha pē ʻa e ʻOtuá ki muʻa. Fkh 3:14; Kol 1:15; Ai 44:6

Ko e ʻOtuá ko e pule ʻo e ʻunivēsí ʻi he taimi kotoa pē. Fil 2:5, 6; Ta 4:35

Ko e ʻOtuá ke hakeakiʻi he meʻa kotoa pē. Fil 2:10, 11

 E. ʻOku māʻulalo ange ʻa e ʻAló ʻi he Tamaí ʻi he ki muʻa pea mo e hili ʻene haʻu ki he māmaní

Naʻe talangofua ʻa e ʻAló ʻi hēvani, naʻe fekau mai ʻe he Tamaí. Sio 8:42; 12:49

Naʻe talangofua ʻi he māmaní, lahi ange ʻa e Tamaí. Sio 14:28; 5:19; He 5:8

Naʻe hakeakiʻi ʻi hēvani, kei moʻulaloa pē. Fil 2:9; 1Ko 15:28; Mt 20:23

Ko Sihova ko e ʻulu ia ʻo Kalaisí mo hono ʻOtuá. 1Ko 11:3; Sio 20:17; Fkh 1:6e

 F. Ko e taha ʻa e ʻOtuá mo Kalaisí

ʻOkú na feongoongoi kakato maʻu ai pē. Sio 8:28, 29; 14:10

ʻOkú na taha, hangē ko ia ko e husepāniti mo e uaifi. Sio 10:30; Mt 19:4-6

Kuo pau ke taha pehē ʻa e kau tui kotoa pē. Sio 17:20-22; 1Ko 1:10

ʻE taha ʻa e lotu kia Sihová fou ʻia Kalaisi ʻo taʻengata. Sio 4:23, 24

 H. Ko e laumālie māʻoniʻoni ʻo e ʻOtuá ko hono ivi ngāué ia

Ko e ivi, ʻikai ko ha tokotaha. Mt 3:16; Sio 20:22; Ng 2:4, 17, 33

ʻIkai ko ha tokotaha ʻi hēvani fakataha mo e ʻOtuá mo Kalaisi. Ng 7:55, 56; Fkh 7:10

ʻOku ngāueʻaki ia ʻe he ʻOtuá ke ne fakahoko ʻa e ngaahi taumuʻa. Sā 104:30; 1Ko 12:4-11

Ko kinautolu ʻoku tauhi ki he ʻOtuá ʻoku nau maʻu ia ʻo tatakiʻaki kinautolu. 1Ko 2:12, 13; Kal 5:16

40. Tomuʻa Fakatufakangaʻi

  A. ʻIkai ke tomuʻa fakatufakangaʻi ʻa e tangatá

Ko e taumuʻa ʻa e ʻOtuá ʻoku pau. Ai 55:11; Sen 1:28

ʻOku ʻoange ki he tokotaha tāutaha ʻa e fili ʻo e tauhi ki he ʻOtuá. Sio 3:16; Fil 2:12

41. Toto

  A. Maumauʻi ʻe he huhu totó ʻa e toputapu ʻo e totó

Naʻe tala kia Noa ko e totó naʻe toputapu, ko e moʻuí ia. Sen 9:4, 16

Naʻe tapui ʻi he fuakava Laó ʻa e kai ʻo e totó. Li 17:14; 7:26, 27

Ko hono tapuí naʻe toe tala ki he kau Kalisitiané. Ng 15:28, 29; 21:25

 E. Fakahaofi ʻo e moʻuí ʻoku ʻikai fakatonuhiaʻi ai ʻa e maumauʻi ʻo e lao ʻa e ʻOtuá

ʻOku lelei ange ʻa e talangofuá ʻi he fai feilaulaú. 1Sa 15:22; Mk 12:33

ʻOku fakatuʻutāmaki ke fakamuʻomuʻa ʻete moʻuí ʻi he lao ʻa e ʻOtuá. Mk 8:35, 36

42. ʻAho Mālōlō, Fai ʻAho

  A. Ngaahi fai ʻahó, Kilisimasí, naʻe ʻikai ke kātoangaʻi ʻe he muʻaki kau Kalisitiané

Kinautolu pē ʻoku ʻikai ko e kau lotu moʻoní naʻa nau kātoangaʻí. Sen 40:20; Mt 14:6

ʻAho ʻo e pekia ʻa Sīsuú ke fakamanatu. Lk 22:19, 20; 1Ko 11:25, 26

ʻIkai ke totonu ʻa e kātoanga konā mo longoaʻá. Lo 13:13; Kal 5:21; 1Pi 4:3

43. ʻĀmaketone

  A. Ko e tau ʻa e ʻOtuá ke fakangata ʻa e fulikivanú

ʻOku fakatahaʻi ʻa e ngaahi puleʻangá ki ʻĀmaketone. Fkh 16:14, 16

ʻOku fai tau ʻa e ʻOtuá, ʻo ngāueʻaki ʻa e ʻAló mo e kau ʻāngelo. 2Te 1:6-9; Fkh 19:11-16

Founga ʻe lava ke tau hao moʻui aí. Sef 2:2, 3; Fkh 7:14

 E. ʻOku ʻikai maumauʻi ai ʻa e ʻofa ʻa e ʻOtuá

Ko e māmaní ʻoku mātuʻaki kovi ʻaupito. 2Ti 3:1-5

Faʻa kātaki ʻa e ʻOtuá, ka ʻoku fiemaʻu ʻe he fakamaau totonú ke fai ha meʻa. 2Pi 3:9, 15; Lk 18:7, 8

Kuo pau ke toʻo ʻa e fulikivanú kae lakalakaimonū ʻa e māʻoniʻoní. Pa 21:18; Fkh 11:18

44. ʻĪmisi

  A. Ko e ngāueʻaki ʻo e ʻīmisí, tamapuá ʻi he lotú ʻoku fakaongoongokoviʻi ai ʻa e ʻOtuá

ʻIkai malava ke ʻi ai ha ʻīmisi ʻo e ʻOtuá. 1Sio 4:12; Ai 40:18; 46:5; Ng 17:29

Fakatokanga ki he kau Kalisitiané ke ʻoua ʻe ngāueʻaki ʻa e ʻīmisí. 1Ko 10:14; 1Sio 5:21

Kuo pau ke lotu ki he ʻOtuá ʻi he laumālie mo e moʻoni. Sio 4:24

 E. Lotu ki he ʻīmisí naʻe fakamoʻoniʻi hono fakatuʻutāmakí ki he puleʻanga ʻIsilelí

Lotu ki he ʻīmisí naʻe tapui ki he kakai Siú. Ek 20:4, 5

ʻIkai malava ke fanongo, lea; kinautolu ʻoku nau ngaohí ʻoku nau hoko ʻo hangē ko kinautolú. Sā 115:4-8

Naʻe ʻomai ai ʻa e tauhele mo e fakaʻauha. Sā 106:36, 40-42; Sel 22:8, 9

 F. ʻIkai ke fakamafaiʻi ʻa e lotu fou ʻi ha taha pe meʻa kehe

Naʻe ʻikai ke fakaʻatā ʻe he ʻOtuá ʻa e lotu kiate ia ʻo fou ʻi ha taha pe meʻa kehe. Ai 42:8

Ko e ʻOtuá pē ʻa e Tokotaha ʻokú ne ongoʻi ʻa e lotú. Sā 65:1, 2