‘OKÚ KE ‘ilo ha tamaiki tangata pe tamaiki fefine ‘oku nau fielahi mo anga-fefeka?— ‘Okú ke sai‘ia ke ‘alu holo mo kinautolu? Pe ‘okú ke sai‘ia ange ke ‘alu mo ha taha ‘oku anga-lelei pea ‘okú ne fiema‘u ‘a e melinó?— Na‘e pehē ‘e he Faiako Lahí: ‘Fiefiaā ka ko kinautolu ‘oku fakatupu melinó, he ‘e ui ‘a kinautolu ko e ngāhi foha ‘o e ‘Otuá.’—Mātiu 5:9.

Ka ‘i he taimi ‘e ni‘ihi ‘oku fai ‘e he kakai kehé ‘a e ngaahi me‘a ‘okú ne ‘ai kitaua ke ta ‘ita. ‘Ikai ‘oku mo‘oni ia?— Ko ia, ‘okú ta ongo‘i nai ai ‘okú ta loto ke fetongi ‘a e me‘a na‘a nau fai maí. Na‘e hoko ‘a e me‘á ni ‘i he taimi ‘e taha ki he kau ākonga ‘a Sīsuú ‘i he‘enau fononga mo Sīsū ki Selusalemá. Tuku ke u talanoa atu ia.

‘I he‘enau mama‘o atú, na‘e fekau atu ‘e Sīsū ha ki‘i tokosi‘i ‘o ‘ene kau ākongá ki ha kolo Samēlia ke kumi ha feitu‘u ke nau mālōlō ai. Ka ko e kakai ‘i aí na‘e ‘ikai te nau loto ke nau nofo ai, koe‘uhí he ko e kau Samēliá na‘e kehe ‘enau lotú. Pea na‘e ‘ikai te nau sai‘ia ‘i ha taha na‘e ‘alu ki he kolo ko Selusalemá ke lotu ai.

 Kapau na‘e hoko ‘a e me‘a ko iá kia koe, ko e hā na‘á ke mei faí? Na‘á ke mei ‘ita? Na‘á ke mei loto ke fetongi ‘a e me‘a na‘a nau faí?— Ko e me‘a ia na‘e fiema‘u ‘e he ongo ākonga ko Sēmisi mo Sioné ke faí. Na‘á na pehē kia Sīsū: ‘ ‘Okú ke loto ke ma fekau ke tō hifo ha afi mei he langí ‘o faka‘auha kinautolu?’ ‘Oku ‘ikai ko ha me‘a faka‘ohovale ‘a hono ui kinaua ‘e Sīsū ko e Ongo Foha ‘o e Maná! Ka na‘e tala ange ‘e Sīsū kia kinaua ‘oku ‘ikai totonu ke fai pehē ki he kakai kehé.—Luke 9:51-56; Maake 3:17.

Ko e mo‘oni ‘e anga-kovi mai nai ‘a e kakaí kia kitaua ‘i ha taimi. ‘E ‘ikai loto nai ‘a e fānau kehé ke ta kau ‘i he‘enau va‘ingá. ‘E a‘u nai ‘o nau pehē: “ ‘Oku ‘ikai te mau fiema‘u koe heni.” ‘I he taimi ‘oku hoko ai ha me‘a pehē, ‘e malava ke ne ‘ai kitaua ke ta ongo‘i loto-mamahi, ‘ikai ko ia? Te ta ongo‘i nai ai ‘okú ta loto ke fetongi ‘a e me‘a na‘a nau fai maí. Ka ‘oku totonu ke ta fai pehē?—

Fēfē ke ke to‘o mai ho‘o Tohitapú? Ta huke angé ki he Palovepi vahe 24, veesi 29. ‘Oku pehē ai: “ ‘Oua te ke pehe, ‘Hange ko ‘ene fai kiate au ‘e pehe ‘eku fai kiate ia; te u fakafoki ki he tangata, ‘o tāu mo e me‘a na‘a ne fai.’ ”

Ko e hā ‘ene ‘uhinga ia kia koé?— ‘Oku pehē aí, ‘oku ‘ikai totonu ke ta feinga ke fetongi ‘a e me‘a na‘e fai maí. ‘Oku ‘ikai totonu ke ta anga-kovi ki ha taha koe‘uhí pē ko ‘ene anga-kovi mai kia kitauá. Kae fēfē kapau ‘oku feinga ha taha ke fakatupunga ha fuhu mo koe? Te ne feinga nai ke ‘ai koe ke ke ‘ita ‘aki hono ui‘aki koe ha ngaahi hingoa. Te ne kata‘i nai koe mo ne pehē ‘okú ke ilifia. Pehē eni ‘okú ne ui koe ko ha ki‘i tokotaha fo‘i. Ko e hā ‘oku totonu ke ke faí? ‘Oku totonu ke ke faka‘atā koe ke ke kau ‘i ha fuhu?—

Ta toe sio angé ki he me‘a ‘oku lea‘aki ‘e he Tohitapú. Huke ki he Mātiu vahe 5, veesi 39. ‘Oku pehē ai ‘e Sīsū: “ ‘Oua na‘a taliteke‘i ho fili; ka ‘o ka sipi‘i ‘e ha taha ho kou‘ahe to‘omata‘u, hanga koe, ‘o fulihi ki ai ho to‘ohema.” Ko e hā ho‘o fakakaukau ki he ‘uhinga ‘a Sīsū ki he me‘a ko iá? Na‘á ne ‘uhingá kapau ‘e tuki‘i ‘e ha taha hao fa‘ahi mata ‘e taha, ‘oku totonu ke ke tuku ia ke ne tuki‘i ho fa‘ahi mata ‘e tahá?—

 ‘Ikai, na‘e ‘ikai ke ‘uhinga pehē ‘a Sīsū ia. Ko ha sipi‘i ‘oku ‘ikai tatau ia mo ha tuki‘i. ‘Oku meimei hangē ia ha teke‘í. ‘E sipi‘i nai ‘e ha taha kitaua ke fakatupunga ha fuhu. ‘Okú ne fiema‘u kitaua ke ta ‘ita. Pea kapau te ta ‘ita peá ta toe teke atu, ko e hā ‘e hokó?— Ngalingali te ta hoko ai ‘o kau ‘i ha fuhu.

Ka ko Sīsū na‘e ‘ikai te ne fiema‘u ‘a hono kau muimuí ke nau fuhu. Ko ia, na‘á ne pehē kapau ‘e sipi‘i kitaua ‘e ha taha, ‘oku ‘ikai totonu ke ta toe sipi‘i ia. ‘Oku ‘ikai totonu ke ta hoko ‘o ‘ita pea hoko ‘o fuhu. Kapau te ta fai pehē, ‘okú ta fakahaa‘i ai ‘oku ‘ikai ke ta toe kehe mei he tokotaha na‘á ne kamata ‘a e fuhú.

Kapau ‘oku hoko ha kovi, ‘okú ke fakakaukau ko e hā ‘a e me‘a lelei taha ke faí?— Ko e mavahe leva. ‘E toe ki‘i teke‘i atu nai koe ‘e he tokotaha kehé. Kae mahalo ko ‘ene ‘osí pē ia. ‘I ho‘o mavahé, ‘oku ‘ikai ke  ‘uhinga iá ‘okú ke vaivai. ‘Oku ‘uhingá ‘okú ke tu‘u mālohi ki he me‘a ‘oku tonú.

Kae fēfē kapau te ke faka‘atā koe ke ke kau ‘i ha fuhu peá ke mālohi? Ko e hā leva ‘e lava ke hoko aí?— Ko e tokotaha na‘á ke taá ‘e lava ke toe foki mai ia mo hano ngaahi kaungāme‘a. ‘E a‘u nai ki ha‘anau fakalavea‘i koe ‘aki ha fu‘u ‘akau pe ko ha hele. Ko ia, ‘oku lava ke ke sio he taimí ni ki he ‘uhinga na‘e ‘ikai fiema‘u ai ‘e Sīsū kitaua ke ta fuhú?—

Ko e hā ‘oku totonu ke ta faí kapau ‘okú ta sio ki he kakai kehé ‘oku nau fuhu? ‘Oku totonu ke ta fakafa‘afa‘ahi?— ‘Oku tala mai ‘e he Tohitapú kia kitaua ‘a e me‘a ‘oku tonú. Huke ki he Palovepi vahe 26, veesi 17. ‘Oku pehē ai: “Ko e puke ha telinga ‘o ha kuli, ko e tuha ia ‘o ha tangata fononga ‘oku ne hanga ‘o kaunoa ‘i ha kē.”

Ko e hā ‘e hokó kapau te ke puke ‘a e ongo telinga ‘o ha kulī? ‘E mamahi‘ia ‘a e kulií, pea te ne ‘ū‘ūnifo atu, ‘ikai ko ia? Ko e lahi ange ‘a e feinga ‘a e kulií ke homó, ko e mālohi ange ia ‘a e pau ke ke puke hono ongo telingá pea ko e lahi ange ia ‘a e hoha‘a tu‘u ‘e hoko ki he kulií. Kapau te ke tukuange ia, te ne u‘u lahi nai koe. Ka te ke tu‘u pē ai ‘o puke ai pē hono telingá?—

Sai, ko e fa‘ahinga palopalema ia te ta kau nai ai kapau te ta kau ‘i ha fuhu ‘a e kakai kehé. ‘Oku ‘ikai nai te ta ‘ilo ‘a e tokotaha na‘á ne kamata ‘a e fuhú pe ko e ‘uhinga ‘oku nau fuhu aí. ‘Oku tā nai ha tokotaha, kae mahalo na‘á ne kaiha‘asi ha me‘a mei he tokotaha ‘e tahá. Kapau te ta tokoni‘i ia, te ta tokoni‘i ai ha tokotaha kaiha‘a. ‘E ‘ikai ke sai ia, ‘ikai ko ia?

 Ko ia, ko e hā ‘oku totonu ke ke faí kapau te ke sio ki ha fuhu?— Kapau ‘oku hoko ‘i he ‘apiakó, ‘e lava ke ke lele ‘o tala ki ha faiako. Pea kapau ‘oku ‘ikai hoko ‘i he ‘apiakó, ‘e lava ke ke telefoni ki ha taha ‘i ho‘o ongo mātu‘á pe ko ha polisi. ‘Io, na‘a mo e taimi ‘oku loto ai ‘a e kakai kehé ke fuhú, ‘oku totonu ke ta fakamelino.

Ko e kau ākonga mo‘oni ‘a Sīsuú ‘oku nau fai ‘a e me‘a kotoa te nau malavá ke faka‘ehi‘ehi mei he hoko ‘o fuhú. ‘I he foungá ni, ‘okú ta fakahaa‘i ai ‘okú ta tu‘u mālohi ki he me‘a ‘oku tonú. ‘Oku pehē ‘e he Tohitapú ko ha ākonga ‘a Sīsū ‘ ‘oku ‘ikai tāu ke ne fuhu, kae kehe ke ne anga-lelei ki he kakai kotoa pē.’—2 Timote 2:24.