1, 2. Ko e hā ʻokú ke fiemaʻu ai ha tataki ʻi he taimi ʻokú ke ʻi ha feituʻu ai ʻoku ʻikai te ke alāanga mo ia? Ko e hā ʻa e tataki kuo ʻomai ʻe Sihova kiate kitautolú?

 SIOLOTO atu ʻokú ke kolosi ʻi ha fuʻu toafa. ʻOku hanganaki feliuliuaki ʻa e funga fonuá ʻi hono puhi ʻe he ngaahi matangi mālohí ʻa e ʻoneʻoné ki he feituʻu kehekehe. ʻE lavangofua ai ke ke hē. ʻE anga-fēfē haʻo ʻiloʻi ʻa e feituʻu ke ʻalu ki aí? ʻOkú ke fiemaʻu ha taha pe ko ha meʻa ke ne tataki koe. ʻE lava ke pehē ko ha kāpasa, ko e laʻaá mo e ngaahi fetuʻú, ko ha mape, ko ha GPS (Sisitemi Tuʻuʻanga Fakamāmanilahi), pe naʻa mo ha tokotaha ʻokú ne ʻiloʻi lelei ʻa e toafá. Ko hono maʻu ha tatakí ʻoku mahuʻinga, he ko  hono ʻiloʻi ʻa e feituʻu ke ʻalu ki aí ʻe lava ke ne fakahaofi ʻa hoʻo moʻuí.

² ʻOku tau fehangahangai kotoa mo e ngaahi pole lahi ʻi he moʻuí, pea ʻe lava ke faingofua ʻetau ongoʻi ʻoku tau hē. Ka ke tataki kitautolú, kuo ʻomai ʻe Sihova kiate kitautolu taki taha ha konisēnisi. (Sēmisi 1:17) Tau kumi angé pe ko e hā ʻa e konisēnisi mo e founga ʻo ʻene ngāué. Te tau toki ako leva ki he founga ʻe lava ke tau akoʻi ai hotau konisēnisí, ʻuhinga ʻoku totonu ai ke tau tokanga fekauʻaki mo e konisēnisi ʻo e kakai kehé, mo e founga ʻe lava ke ʻai ai ʻe ha konisēnisi maʻa ke toe lelei ange ʻa ʻetau moʻuí.

3. Ko e hā ʻa e konisēnisi?

³ Ko hotau konisēnisí ko ha meʻaʻofa fisifisimuʻa ia meia Sihova. Ko e ongoʻi ia ʻo e tonu mo e hala ʻoku ʻi loto ʻiate kitautolu. Ko e foʻi lea faka-Kalisi ʻoku ngāueʻaki ʻi he Tohi Tapú ki he “konisēnisí” ʻoku ʻuhingá ko e “ʻiloʻi kita.” ʻI he taimi ʻoku ngāue lelei ai hotau konisēnisí, ʻokú ne tokoniʻi kitautolu ke tau sivisiviʻi pe ko e tokotaha fēfē moʻoni kita. ʻE lava ke ne tokoniʻi kitautolu ke tau faitotonu fekauʻaki mo ʻetau ngaahi fakakaukaú mo e ongoʻi loloto tahá. ʻE lava ke ne tataki kitautolu ki he meʻa ʻoku leleí pea ʻai ke tau mamaʻo mei he meʻa ʻoku koví. Pea ʻe lava ke ne ʻai ke tau ongoʻi fiefia ʻi he taimi ʻoku tau fai ai ha fili fakapotopoto pe ongoʻi halaia ʻi he hili ʻetau fai ha fili kovi.​—Sio ki he Fakamatala ʻi he Ngataʻangá 5.

4, 5. (a) Ko e hā naʻe hoko ʻi he tukunoaʻi ʻe ʻĀtama mo ʻIvi hona konisēnisí? (e) Ko e hā ʻa e fakatātā Fakatohitapu ʻe niʻihi ki he anga ʻo e ngāue ʻa e konisēnisí?

⁴ Ko kitautolu taki taha ʻe lava ke tau fili pe te tau fanongo pe ʻikai ki hotau konisēnisí. Naʻe fili ʻa ʻĀtama mo ʻIvi ke ʻoua te na fanongo ki hona konisēnisí, pea ko hono  nunuʻá naʻá na faiangahala. Hili iá naʻá na ongoʻi halaia, ka naʻe fuʻu tōmui. Naʻá na ʻosi talangataʻa ki he ʻOtuá. (Sēnesi 3:7, 8) Neongo naʻá na taki taha maʻu ha konisēnisi haohaoa peá na ʻiloʻi naʻe hala ke talangataʻa ki he ʻOtuá, naʻá na fili ke tukunoaʻi ʻa hona konisēnisí.

⁵ ʻI he tafaʻaki ʻe tahá, ko e faʻahinga taʻehaohaoa tokolahi ʻo e tangatá kuo nau fanongo ki honau konisēnisí. Ko ha faʻifaʻitakiʻanga lelei ʻa Siope. Koeʻuhi naʻá ne fai ha ngaahi fili lelei, naʻe lava ai ke ne pehē: “ʻE ʻikai ke fakahalaiaʻi au ʻe hoku lotó ʻi he lolotonga ʻeku kei moʻuí.” (Siope 27:6) ʻI he lea ʻa Siope fekauʻaki mo hono “lotó,” naʻá ne ʻuhingá ki hono konisēnisí, ʻa ʻene ongoʻi ʻo e tonú mo e halá. Neongo ia, ko Tēvita naʻá ne tukunoaʻi ʻa hono konisēnisí ʻi he taimi ʻe niʻihi pea naʻá ne talangataʻa ai kia Sihova. ʻI he hili iá naʻá ne ongoʻi mātuʻaki halaia ʻo hangē naʻe “fakahalaiaʻi” ia ʻe hono lotó. (1 Sāmiuela 24:5) Ko hono tala ange eni ʻe he konisēnisi ʻo Tēvitá kiate ia naʻe hala ʻa e meʻa naʻá ne faí. ʻI he fanongo ki hono konisēnisí, naʻe lava ai ke ne ako ke fakaʻehiʻehi mei hano toe fai ʻa e fehālaaki tatau.

6. Ko e hā ʻoku lava ai ke tau pehē ko hotau konisēnisí ko ha meʻaʻofa mei he ʻOtuá?

⁶ Naʻa mo e kakai ʻoku ʻikai ke nau ʻiloʻi ʻa Sihová ʻoku nau faʻa ʻiloʻi ʻoku ʻi ai ʻa e ngaahi meʻa ʻoku tonu mo e ngaahi meʻa ʻoku hala. ʻOku pehē ʻe he Tohi Tapú: “ʻI heʻenau ngaahi fakakaukaú tonu ʻoku nau fai ai honau fakahalaiaʻí pe naʻa mo hono fakatonuhiaʻí.” (Loma 2:14, 15) Ko e fakatātaá, ko e tokolahi taha ʻo e kakaí ʻoku nau ʻiloʻi ʻoku hala ke fakapō pe kaihaʻa. Neongo ʻoku ʻikai nai te nau ʻiloʻi, ʻoku nau fanongo moʻoni ki honau konisēnisí, ʻa e ongoʻi ʻo e tonú mo e halá ʻa ia naʻe ʻai kiate kinautolu ʻe Sihová. ʻOku nau muimui foki ai ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻa e ʻOtuá, pe ko e ngaahi moʻoni tefito kuo tokonaki  mai ʻe Sihova ke tokoniʻi ʻaki kitautolu ke tau fai ʻa e ngaahi fili lelei ʻi he moʻuí.

7. Ko e hā ʻoku lava ai ke hala ʻi he taimi ʻe niʻihi ʻa hotau konisēnisí?

⁷ Ka ko hotau konisēnisí ʻoku lava ke hala ʻi he taimi ʻe niʻihi. Ko e fakatātaá, ʻe lava ke maumauʻi ia ʻe heʻetau ngaahi fakakaukau mo e ongoʻi taʻehaohaoá tonu pea ʻe lava ke ne tataki kitautolu ki he feituʻu ʻoku halá. ʻOku ʻikai ke ʻotomētiki pē hano maʻu ha konisēnisi lelei. (Sēnesi 39:1, 2, 7-12) ʻOku fiemaʻu ke akoʻi ia. Ke tokoniʻi kitautolú, ʻoku ʻomai ʻe Sihova ʻa hono laumālie māʻoniʻoní mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni Fakatohitapú. (Loma 9:1) Tau sivisiviʻi angé ʻa e founga ʻe lava ke tau akoʻi ai hotau konisēnisí.

8. (a) ʻOku lava fēfē ke uesia ʻe heʻetau ongoʻí ʻa hotau konisēnisí? (e) Ko e hā ʻoku totonu ke tau ʻeke hifo ki muʻa ke tau fai ha filí?

⁸ ʻOku fakakaukau ʻa e kakai ʻe niʻihi ko e fanongo ki honau konisēnisí ʻoku ʻuhinga pē iá ke muimui ʻi heʻenau ongoʻí. ʻOku nau fakakaukau ʻe lava ke nau fai ha meʻa pē ʻoku nau loto ki ai kehe pē ʻoku nau ongoʻi lelei fekauʻaki mo ia. Ka ko ʻetau ongoʻí ʻoku taʻehaohaoa, pea ʻe lava ke ne takihalaʻi kitautolu. Ko ʻetau ongoʻí ʻoku lava ke mātuʻaki mālohi ʻo ne uesia ʻa hotau konisēnisí. ʻOku pehē ʻe he Tohi Tapú: “Ko e lotó ʻoku kākā ange ia ʻi ha toe meʻa pea ʻoku holiholivale. Ko hai ʻe lava ke ne ʻiloʻi ia?” (Selemaia 17:9) Ko ia te tau kamata nai ai ke fakakaukau ʻoku tonu ha meʻa neongo ʻoku hala. Ko e fakatātaá, ki muʻa ke hoko ʻa Paula ko ha Kalisitiané, naʻá ne fakatangaʻi anga-kakaha ʻa e kakai ʻa e ʻOtuá peá ne tui naʻe tonu ʻa e meʻa naʻá ne faí. ʻI heʻene fakakaukaú, naʻá ne maʻu ha konisēnisi lelei. Ka naʻá ne pehē ki mui: “Ko e tokotaha ʻokú ne sivisiviʻi aú ko Sihova.” (1 Kolinitō 4:4; Ngāue 23:1; 2 Tīmote 1:3) ʻI he ako ʻe Paula ʻa e anga ʻo e ongoʻi ʻa Sihova  fekauʻaki mo e meʻa naʻá ne faí, naʻá ne ʻiloʻi ai ʻoku fiemaʻu ke ne liliu. ʻOku hā mahino, ki muʻa ke tau fai ha meʻá, ʻoku fiemaʻu ke tau ʻeke hifo, ‘Ko e hā ʻoku fiemaʻu mai ʻe Sihova ke u faí?’

9. ʻOku ʻuhinga ki he hā ʻa e manavahē ki he ʻOtuá?

⁹ ʻI hoʻo ʻofa ʻi ha tahá, ʻoku ʻikai te ke loto ke fakalotomamahiʻi ia. Koeʻuhi ko ʻetau ʻofa kia Sihová, ʻoku ʻikai te tau loto ai ke fai ha meʻa ʻe taʻefakahōifuaʻi ia. Ko ʻetau manavahē ki hono taʻefakahōifuaʻi ʻa Sihová ʻoku fiemaʻu ke mālohi ʻaupito. ʻOku tau ʻiloʻi eni mei he faʻifaʻitakiʻanga ʻa Nehemaiá. Naʻá ne fakafisi ke ngāueʻaki ʻa hono tuʻunga ko e kōvaná ke ne koloaʻia ai. Ko e hā hono ʻuhingá? Naʻá ne fakamatala koeʻuhí “ko ʻeku manavahē ki he ʻOtuá.” (Nehemaia 5:15) Naʻe ʻikai loto ʻa Nehemaia ke fai ha meʻa pē ʻe taʻefakahōifua kia Sihova. ʻI he hangē ko Nehemaiá, ko kitautolu foki ʻoku tau ilifia ʻi hano taʻefakahōifuaʻi ʻa Sihova ʻaki hono fai ha meʻa ʻoku hala. ʻE lava ke tau ʻilo ʻa e meʻa ʻoku taʻefakahōifua kia Sihová ʻi hono lau ʻa e Tohi Tapú.​—Sio ki he Fakamatala ʻi he Ngataʻangá 6.

10, 11. Ko e hā ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni Fakatohitapu ʻe lava ke ne tokoniʻi kitautolu ke tau fai ha ngaahi fili lelei fekauʻaki mo e ʻolokaholó?

¹⁰ Ko e fakatātaá, ʻe fiemaʻu nai ki ha Kalisitiane ke fili pe ʻe inu ʻolokaholo pe ʻikai. Ko e hā ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻe tokoni kiate ia ke ne fai ha fili leleí? Ko e niʻihi eni: ʻOku ʻikai fakahalaiaʻi ʻe he Tohi Tapú ʻa e inu ʻolokaholó. Ko hono moʻoní, ʻoku tala mai ai ko e uainé ko ha meʻaʻofa ia mei he ʻOtuá. (Saame 104:14, 15) Kae kehe, naʻe tala ʻe Sīsū ki hono kau muimuí ke ʻoua te nau ‘inu ʻo fuʻu lahi.’ (Luke 21:34) Pea naʻe tala ʻe Paula ki he kau Kalisitiané ke nau fakaʻehiʻehi “mei he ngaahi paati uatau mo e konā.” (Loma 13:13) Naʻá ne pehē ko e kau konaá “ʻe ʻikai hanau tofiʻa ʻi he Puleʻanga ʻo e ʻOtuá.”​—1 Kolinitō 6:9, 10.

 ¹¹ ʻE ʻeke hifo nai ʻe ha Kalisitiane: ‘ʻOku mahuʻinga fēfē kiate au ʻa e ʻolokaholó? ʻOku ou fiemaʻu ia ke u nonga ai? ʻOku ou inu ʻolokaholó ke u ongoʻi loto-maʻu ange ai? ʻE lava ke u puleʻi ʻa e lahi ʻo e meʻa ʻoku ou inú mo e tuʻo lahi ʻo e taimi ʻoku ou inu aí? * ʻE kei lava ke u maʻu ha taimi lelei mo e ngaahi kaumeʻá kapau ʻoku ʻikai ke ʻomai ha ʻolokaholo?’ ʻE lava ke tau kole kia Sihova ke ne tokoniʻi kitautolu ke tau fai ha ngaahi fili fakapotopoto. (Lau ʻa e Saame 139:23, 24.) ʻI he foungá ni, ʻoku tau akoʻi ai hotau konisēnisí ke ongongofua ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni Fakatohitapú. Ka ʻoku kau ki ai ʻa e meʻa lahi ange, hangē ko ia te tau vakai ki aí.

12, 13. Ko e hā nai ʻe kehe ai hotau konisēnisí mei he konisēnisi ʻo e niʻihi kehé? ʻE anga-fēfē ʻetau fakafeangai ki he faikehekehe ko ení?

¹² ʻOku ʻikai ke tatau ʻa e konisēnisi ʻo e tokotaha kotoa pē. ʻE fakaʻatā nai koe ʻe ho konisēnisí ke ke fai ha meʻa ʻoku ʻikai ke fai ʻe ha tokotaha kehe. Ko e fakatātaá, te ke fili nai ke inu ʻolokaholo, lolotonga ia ʻoku ongoʻi ʻe he tokotaha ia ʻe tahá ʻoku ʻikai totonu ke ne inu. Ko e hā ʻe kehekehe nai ai ʻa e ongoʻi ʻa ha ongo meʻa ʻe toko ua fekauʻaki mo ení?

¹³ Ko e ongoʻi ʻa ha tokotaha fekauʻaki mo ha meʻá ʻoku faʻa tākiekina ia ʻe he feituʻu naʻe tupu hake aí, anga ʻo e vakai ki ai ʻa hono fāmilí, ko ʻene ngaahi hokosia ʻi he moʻuí, mo e ngaahi meʻa tefito kehe. ʻI he hoko mai ki he ʻolokaholó, ko ha taha nai naʻe palopalemaʻia ʻi hono puleʻi ʻa ʻene inú he kuohilí ʻokú ne fili ke ʻoua ʻe toe inu. (1 Tuʻi 8:38, 39) Ko ia kapau te ke ʻoange ki ha taha ha inu  ʻolokaholo pea ʻikai te ne tali, ʻe fēfē hoʻo fakafeangaí? Te ke ongoʻi loto-mamahi? Te ke hanganaki vilitaki? Te ke fehuʻia ʻa e ʻuhinga ʻoku ʻikai ai te ne talí? ʻIkai, he ʻokú ke fakaʻapaʻapaʻi ʻa hono konisēnisí.

14, 15. Ko e hā ʻa e tuʻunga naʻe hoko ʻi he ʻaho ʻo Paulá? Ko e hā ʻa e faleʻi lelei naʻe ʻomai ʻe Paulá?

¹⁴ ʻI he ʻaho ʻo e ʻapositolo ko Paulá, naʻe malanga hake ai ha tuʻunga naʻe fakahaaʻi ai ʻa e lava ke kehekehe ʻa e konisēnisí. Ko e konga ʻo e kakanoʻi-manu naʻe fakatau atu ʻi he ngaahi māketí naʻe ngāueʻaki ia ʻi he lotu loí pea naʻe faiʻaki ʻa e feilaulau ki he ngaahi ʻaitolí. (1 Kolinitō 10:25) Naʻe ʻikai fakakaukau ʻa Paula ia naʻe hala ke fakatau mai ʻo kai ʻa e kakanoʻi-manu ko ení. Kiate ia, ko e meʻakai kotoa pē ko e haʻu ia meia Sihova. Ka ko e fanga tokoua ʻe niʻihi ʻa ia naʻa nau lotu ki he ngaahi ʻaitolí ʻi he kuohilí naʻe kehe ʻa ʻenau ongoʻí. Naʻa nau ongoʻi naʻe hala ke kai ʻa e kakanoʻi-manu ko iá. Naʻe fakakaukau nai ʻa Paula: ‘ʻOku ʻikai ke fakahohaʻasi ai ʻa hoku konisēnisí. ʻOku ʻi ai ʻeku totonu ke u kai pē ha meʻa ʻoku ou fiemaʻu’?

¹⁵ Naʻe ʻikai ke fakakaukau pehē ʻa Paula. Naʻe mātuʻaki mahuʻinga kiate ia ʻa e ongoʻi ʻa hono fanga tokouá ʻo ne loto-lelei ai ke tuku ange ʻa e niʻihi ʻo ʻene ngaahi totonu fakafoʻituituí. Naʻe pehē ʻe Paula ʻoku ʻikai totonu ke tau “fakahōhōʻiaʻi pē kitautolu.” Naʻá ne toe pehē: “He naʻa mo e Kalaisí naʻe ʻikai te ne fakahōhōʻiaʻi ʻa ia tonu.” (Loma 15:1, 3) ʻI he hangē ko Sīsuú, naʻe tokanga lahi ange ʻa Paula fekauʻaki mo e niʻihi kehé ʻiate ia.​—Lau ʻa e 1 Kolinitō 8:13; 10:23, 24, 31-33.

16. Ko e hā ʻoku ʻikai totonu ai ke tau fakamāuʻi hotau tokouá ʻi he meʻa ʻoku fakaʻatā ia ʻe hono konisēnisí ke ne faí?

¹⁶ Kae fēfē kapau ʻoku fakaʻatā ia ʻe ha konisēnisi ʻo ha tokotaha ʻe taha ke ne fai ha meʻa ʻoku hā ngali hala kiate kitautolu? ʻOku fiemaʻu ke tau mātuʻaki tokanga ke ʻoua ʻe fakaanga pea vilitaki ʻoku tau tonu pea ʻokú ne hala. (Lau  ʻa e Loma 14:10.) Naʻe ʻomai ʻe Sihova ʻa hotau konisēnisí ke ne fakamāuʻi kitautolu, kae ʻikai ke fakamāuʻi ʻa e niʻihi kehé. (Mātiu 7:1) ʻOku ʻikai ʻaupito te tau loto ke fakatupunga ʻe heʻetau ngaahi fili fakafoʻituituí ha māvahevahe ʻi he fakatahaʻangá. ʻI hono kehé, ʻoku tau kumi ki ha ngaahi founga ke pouaki ai ʻa e ʻofá mo e fāʻūtahá.​—Loma 14:19.

17. Ko e hā kuo hoko ki he konisēnisi ʻo e kakai ʻe niʻihi?

¹⁷ Naʻe tohi ʻe he ʻapositolo ko Pitá: “Tauhi maʻu ha konisēnisi lelei.” (1 Pita 3:16) Ko e meʻa fakamamahí, ʻi he hanganaki tukunoaʻi ʻe he kakaí ʻa e ngaahi tefitoʻi  moʻoni ʻa Sihová, ʻe faifai atu pē ʻo ʻikai ke toe fai ʻe honau konisēnisí ha fakatokanga. Naʻe pehē ʻe Paula ko ha konisēnisi pehē “kuo patu ʻo hangē ne tutuʻaki ha ukamea velá.” (1 Tīmote 4:2) Kuó ke vela lahi ʻi ha taimi? ʻI he hoko iá, ʻoku patepate ai ho kilí ʻo ʻikai lava ke ke ongoʻi ha meʻa. Kapau ʻoku hokohoko atu hono fai ʻe ha taha ʻa e ngaahi meʻa ʻoku halá, ʻe lava ke hoko ai hono konisēnisí ʻo “patu” pea faai atu pē, ʻo ʻikai ke toe ngāue.

18, 19. (a) Ko e hā ʻoku akoʻi mai kiate kitautolu ʻe he ongoʻi halaia pe maá? (e) Ko e hā ʻe lava ke tau fai kapau ʻoku tau ongoʻi halaia fekauʻaki mo e ngaahi angahala kuo tau fakatomalaʻí?

¹⁸ ʻI he taimi ʻoku tau ongoʻi halaia aí, mahalo pē ʻoku tala mai ʻe hotau konisēnisí kuo tau fai ha meʻa ʻoku hala. ʻE lava ke tokoniʻi kitautolu ʻe he meʻá ni ke tau feinga ke ʻiloʻi ʻa e meʻa naʻa tau faí pea tuku hono fai iá. ʻOku tau loto ke ako mei heʻetau ngaahi fehālaakí ke ʻoua te tau toe  fai ia. Ko e fakatātaá, neongo naʻe faiangahala ʻa Tuʻi Tēvita, naʻe ueʻi ia ʻe hono konisēnisí ke ne fakatomala. Naʻá ne fehiʻa ʻi he meʻa naʻá ne faí pea fakapapauʻi ke talangofua kia Sihova ʻi he kahaʻú. Naʻe lava ai ke pehē ʻe Tēvita mei heʻene hokosia fakafoʻituituí ʻoku “lelei mo mateuteu ke fakamolemole” ʻa Sihova.​—Saame 51:1-19; 86:5; sio ki he Fakamatala ʻi he Ngataʻangá 7.

¹⁹ Ka ʻi ha taimi fuoloa hili ʻa e fakatomala ʻa ha tokotaha ʻi haʻane angahala, te ne kei ongoʻi halaia pē nai ʻi he meʻa kuó ne faí. Ko e ongoʻi halaiá ʻe lava ke fakamamahi pea ʻe lava ke ne ʻai ha tokotaha ke ne ongoʻi ʻoku ʻikai hano mahuʻinga. Kapau ʻoku peheni ʻi he taimi ʻe niʻihi ʻa e anga hoʻo ongoʻí, manatuʻi heʻikai lava ke ke liliu ʻa e meʻa naʻe hoko ʻi he kuohilí. Pe ʻokú ke mahinoʻi lelei pe ʻikai ʻa e meʻa naʻe tonú pe halá ʻi he taimi ko iá, naʻe fakamolemoleʻi fakaʻaufuli koe ʻe Sihova, pea naʻe tāmateʻi ʻa e ngaahi angahala  ko iá. ʻOkú ke maʻa ʻi he ʻao ʻo Sihová pea ʻiloʻi ʻokú ke fai he taimí ni ʻa e meʻa ʻoku tonú. ʻE kei fakahalaiaʻi nai pē koe ʻe ho lotó, ka ʻoku pehē ʻe he Tohi Tapú: “ʻOku lahi ange ʻa e ʻOtuá ʻi hotau lotó.” (Lau ʻa e 1 Sione 3:19, 20.) ʻOku ʻuhinga ení ko ʻene ʻofá mo e fakamolemolé ʻoku mālohi ange ia ʻi ha ongoʻi halaia pē pe mā nai ʻoku tau maʻu. ʻE lava ke ke fakapapauʻi kuo fakamolemoleʻi koe ʻe Sihova. ʻI hono tali ʻe ha taha ʻa e fakamolemole ʻa Sihová, ʻe nonga ai ʻa hono konisēnisí pea ʻe lava ke ne fiefia ʻi he tauhi ki he ʻOtuá.​—1 Kolinitō 6:11; Hepelū 10:22.

20, 21. (a) ʻOku faʻu ʻa e tohí ni ke ne tokoniʻi koe ke ke fai ʻa e hā? (e) Ko e hā ʻa e tauʻatāina kuo ʻomai ʻe Sihova kiate kitautolú? ʻOku totonu ke fēfē ʻetau ngāueʻaki iá?

²⁰ ʻOku faʻu ʻa e tohí ni ke ne tokoniʻi koe ke ke akoʻi ho konisēnisí koeʻuhi ke lava ʻo ne fai atu ha fakatokanga pea maluʻi koe lolotonga ʻa e ngaahi ʻaho fakaʻosi faingataʻa ko ení. Te ne toe tokoniʻi koe ke ke ngāueʻaki ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni Fakatohitapú ʻi he ngaahi tuʻunga kehekehe ʻi hoʻo moʻuí. Ko e moʻoni, ʻe ʻikai ʻomai ʻe he tohí ni ha lisi ʻo e ngaahi tuʻutuʻuni ki he meʻa ke fai ʻi he tuʻunga kotoa pē. ʻOku tau moʻuiʻaki ʻa e “lao ʻa e Kalaisí,” ʻa ia ʻoku makatuʻunga ʻi he ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻa e ʻOtuá. (Kalētia 6:2) ʻOku ʻikai ke tau ngāueʻaki ʻa e moʻoniʻi meʻa ko ia ʻo e ʻikai ha lao papau fekauʻaki mo ha meʻá ke hoko ko ha kalofanga ia ke fai ai ʻa e meʻa ʻoku halá. (2 Kolinitō 4:1, 2; Hepelū 4:13; 1 Pita 2:16) ʻI hono kehé, ʻoku tau ngāueʻaki ʻetau tauʻatāiná ke fakahaaʻi ai ʻa ʻetau ʻofa kia Sihová.

²¹ ʻI heʻetau fakalaulauloto ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni Fakatohitapú pea ngāueʻakí, ʻoku tau ako ai ke ngāueʻaki ʻetau “ngaahi mafai ʻiloʻiló” pea fakakaukau ʻo hangē ko e fakakaukau ʻa Sihová. (Hepelū 5:14) Ko e olá ko hono maʻu ha konisēnisi kuo akoʻi ʻa ia te ne tataki kitautolu ʻi he moʻuí pea tokoniʻi kitautolu ke tau kei nofo ai pē ʻi he ʻofa ʻa e ʻOtuá.