Skip to content

Skip to table of contents

Ko e ʻulungaanga leleí ʻoku hangē ha kāpasa falalaʻangá, te ne tokoniʻi hoʻo tamá ke ʻiloʻi ʻa e hala ke fou aí

KI HE MĀTUʻÁ

7: Akoʻi Fakaeʻulungaanga

7: Akoʻi Fakaeʻulungaanga

KO HONO ʻUHINGÁ

ʻI he tuʻunga ko e mātuʻa, ʻoku ʻi ai hoʻo ngaahi tuʻunga fakafoʻituitui ʻokú ke fili ke moʻuiʻaki. Ko e fakatātaá, ʻokú ke feinga ke faitotonu ʻi he meʻa kotoa pē? Ngalingali leva ʻokú ke loto ke uhuʻi ʻa e ʻulungaanga ko iá ki hoʻo fānaú.

ʻOkú ke loto foki ke akoʻi kinautolu ki he mahuʻinga ʻo e faʻa ngāué, faitotonú mo e fakaʻatuʻi ki he niʻihi kehé​—ko e ngaahi ʻulungaanga ʻoku sai tahá ke fakatupulekina mei he kei siʻí.

TEFITOʻI MOʻONI FAKATOHITAPU: “Akoʻi ha kiʻi tama ʻi he hala ʻoku totonu ke ne ʻalu aí; naʻa mo e taimi te ne tupu hake ai ʻo motuʻá ʻe ʻikai te ne mavahe mei ai.”​—Palōveepi 22:6, fakamatala ʻi lalo.

ʻUHINGA ʻOKU MAHUʻINGA AÍ

ʻI he kuonga ʻo e tekinolosiá, ʻoku mahuʻinga ʻa e tuʻunga fakaeʻulungāngá. “Ko e tākiekina koví ʻe lava ke maʻu ia ʻi ha meʻangāue toʻotoʻo pē ʻi ha faʻahinga taimi,” ko e lau ia ha faʻē ko Karyn. “Ko e fānaú ʻe lava ke nau tangutu pē ʻi hotau tafaʻakí mo sio ʻi ha meʻa taʻetaau!”

TEFITOʻI MOʻONI FAKATOHITAPU: ‘Ko e kakai matuʻotuʻá ʻoku nau akoʻi ʻenau ngaahi mafai ʻiloʻiló ke fakafaikehekeheʻi ʻa e tonú mo e halá.’​—Hepelū 5:14.

ʻOku mahuʻinga ke fakakaukau ki he niʻihi kehé. ʻOku kau ki ai hono fai ha fanga kiʻi tōʻonga faingofua (hangē ko e lea “kātaki” mo e “mālō”) pea fakahāhā ʻa e tokanga ki he niʻihi kehé​—ko ha ʻulungaanga ʻoku tātātaha ke ʻasi, he ʻoku hā ngali mahuʻingaʻia ange ʻa e kakaí ia ʻi he meʻangāue fakaʻilekitulōniká ʻi he tangatá.

TEFITOʻI MOʻONI FAKATOHITAPU: “Hangē tofu pē ko ia ʻoku mou loto ke fai atu ʻe he kakaí kiate kimoutolú, fai pehē pē kiate kinautolu.”​—Luke 6:31.

MEʻA ʻE LAVA KE KE FAÍ

Fakamatalaʻi hoʻo tuʻunga fakaeʻulungāngá. Ko e fakatātaá, ʻoku hā ʻi he fakatotoló ʻoku ngalingali ke fakaʻehiʻehi ange ʻa e toʻutupú mei he fehokotaki fakasino ki muʻa ke malí kapau naʻe ʻosi fakamatalaʻi mahino ange ʻoku hala ʻa e tōʻonga ko iá.

FOKOTUʻU: Ngāueʻaki ha meʻa ʻoku lolotonga hoko ke langaʻi ha talanoa ki he tuʻunga fakaeʻulungāngá. Hangē ko ení, kapau ʻoku ʻasi ʻi he ongoongó ha fakapō, ʻe lava ke ke pehē: “ʻOku fakalilifu ʻa e tōʻonga ʻita pehē ʻa e kakai ʻe niʻihi ki he niʻihi kehé. ʻOkú ke pehē ʻoku anga-fēfē hoko ʻa e kakaí ʻo peheé?”

“ʻOku faingataʻa ange ki he fānaú ke fili ʻa e meʻa ʻoku tonu mo halá kapau ʻoku ʻikai ke nau ʻiloʻi ʻa e meʻa ʻoku tonú pe halá.”​—Brandon.

Akoʻi ʻa e fānaú ke fakakaukau ki he niʻihi kehé. Naʻa mo e fānau īkí ʻe lava ke nau ako ke lea “kātaki” mo e “mālō” pea anga-fakaʻapaʻapa ki he niʻihi kehé. “Ko e lahi ange ʻa e sio ʻa e fānaú ko ha konga kinautolu ʻo ha meʻa ʻoku lahi ange ʻiate kinautolu​—ko ha fāmili, ʻapiako pe komiunitī​—ko ʻenau fakahoko loto-lelei ange ia ʻa e ngāue anga-lelei ʻe ʻaonga ki he taha kotoa, kae ʻikai ko kinautolu pē,” ko e lau ia ʻa e tohi Parenting Without Borders.

FOKOTUʻU: Vaheʻi ha ngāue ke fai ʻe hoʻo fānaú ke nau ako ai ʻa e mahuʻinga ʻo e ngāue maʻá e niʻihi kehé.

“Kapau ʻe anga ʻema fānaú ki hono fai ha ngāue he taimí ni, heʻikai ke nau ʻohovale ʻi haʻanau mavahe ha ʻaho. Ko hono fua ʻa e ngaahi fatongiá ʻe ʻosi hoko ia ko e konga ʻenau moʻuí.”​—Tara.