Skip to content

Skip to table of contents

ʻAi ke Lavameʻa ʻa e Nofo Mali Kalisitiané

ʻAi ke Lavameʻa ʻa e Nofo Mali Kalisitiané

“Kuo pau ki he tokotaha taki taha ʻo kimoutolu ke ne ʻofa ki hono uaifí ʻo hangē pē ko ʻene ʻofa ʻiate iá; . . . ʻoku totonu ki he uaifí ke ne fakaʻapaʻapa loloto ki hono husepānití.”​—ʻEF. 5:33.

HIVA: 36, 3

1. Neongo ʻoku faʻa kamata fiefia ʻa e nofo malí, ko e hā ʻe lava ke ʻamanekina ʻe hokosia ʻe he faʻahinga ʻoku malí? (Sio ki he ʻuluaki fakatātā ʻi he kupú ni.)

 ʻI HE taimi pē ʻoku sio atu ai ʻa e tangata malí ki heʻene taʻahine mali hoihoifuá ʻi hona ʻaho malí, ʻoku fiefia lahi ʻa e ongo meʻa malí. Lolotonga ʻena faialeá, ʻoku tupulaki ai ʻena feʻofaʻakí ʻo lahi ʻaupito ʻo na loto ai ke mali peá na palōmesi te na fefaitōnungaʻaki ai pē. Hili ʻena malí, ʻi heʻena kamata fakataha ʻena moʻuí, ʻe fiemaʻu ke na fai ha ngaahi liliu koeʻuhí ke na kei fāʻūtaha ai pē. ʻOku finangalo ʻa Sihova, ko e Tokotaha-Fakatupu ʻo e nofo malí, ke fiefia fakatouʻosi ʻa e ongo meʻa malí pea ke lavameʻa ʻena nofo malí, ko ia kuó ne ʻomai ʻa e faleʻi fakapotopoto ʻi heʻene Folofolá, ʻa e Tohi Tapú. (Pal. 18:22) Neongo ia, ʻoku tala mai ʻe he Tohi Tapú ko e faʻahinga fakaetangata taʻehaohaoa ʻoku malí te nau hokosia ʻa e ngaahi palopalema, pe “mamahi ʻi honau kakanó.” (1 Kol. 7:28) ʻE lava fēfē ke fakasiʻisiʻi ʻe he ongo meʻa malí ʻa e ngaahi palopalema ko iá? Pea ʻe lava fēfē ke ʻai ʻe he kau Kalisitiané ke lavameʻa ʻa e nofo malí?

2. Ko e hā ʻa e faʻahinga ʻofa ʻoku totonu ke fakahāhā ʻe he ngaahi hoa malí?

2 ʻOku akoʻi mai ʻe he Tohi Tapú ko e ʻofá ko ha ʻulungaanga mahuʻinga. Ka ʻoku ʻi ai ʻa e faʻahinga ʻofa ia ʻoku fiemaʻu ke fakahāhā ʻe he ongo meʻa malí ʻi he nofo malí. Ko e fakatātaá, ʻoku fiemaʻu ke na fakahāhā ʻa e kaungāongoʻi loloto pea pehē ki he ʻofa fakaemanako. Pea kapau ʻe ʻi ai haʻana fānau, ko e ʻofa ʻi he vahaʻa ʻo e ngaahi mēmipa ʻo e fāmilí ʻe hoko ʻo toe mahuʻinga ange. Ka ko e ʻofa ʻoku makatuʻunga ʻi he tefitoʻi moʻoní ʻokú ne ʻai ha nofo mali ke lavameʻa moʻoní. ʻOku fakamatalaʻi ʻe he ʻapositolo ko Paulá ʻa e faʻahinga ʻofa ko ení ʻi heʻene pehē: “Tuku ki he tokotaha taki taha ʻo kimoutolu ke ne ʻofa ki hono uaifí ʻo hangē pē ko ʻene ʻofa ʻiate ia tonú; ʻi he tafaʻaki ʻe tahá, ʻoku totonu ki he uaifí ke ne fakaʻapaʻapa loloto ki hono husepānití.”​—ʻEf. 5:33.

KO HA VAKAI OFI ANGE KI HE FATONGIA ʻO E NGAAHI HOA MALÍ

3. ʻOku totonu ke mālohi fēfē ʻa e ʻofá ʻi he nofo malí?

3 Naʻe tohi ʻe Paula: “Ngaahi husepāniti, hokohoko atu hoʻomou ʻofa ki homou ngaahi uaifí, ʻo hangē tofu pē ko e Kalaisí naʻá ne ʻofaʻi foki ʻa e fakatahaʻangá peá ne foaki ʻa ia tonu koeʻuhi ko ia.” (ʻEf. 5:25) ʻOku faʻifaʻitaki ʻa e kau Kalisitiane he ʻaho ní ki he faʻifaʻitakiʻanga ʻa Sīsuú ʻi heʻenau feʻofaʻaki ʻo hangē ko e ʻofa ʻa Sīsū ʻi heʻene kau ākongá. (Lau ʻa e Sione 13:34, 35; 15:12, 13.) Ko e lahi ʻa e feʻofaʻaki ʻa ha husepāniti mo ha uaifi Kalisitiane ʻoku totonu ke na loto-lelei ai ke mate koeʻuhi ko e toko taha ʻe tahá. Ka ʻi he taimi ʻoku hoko ai ha ngaahi palopalema mafatukituki ʻi he nofo malí, ʻoku ongoʻi nai ʻe he niʻihi kehé ʻoku ʻikai ke mālohi ʻaupito ʻenau ʻofá. Ko e hā ʻe lava ke ne tokoniʻi kinautolú? Ko e ʻofa ʻoku makatuʻunga ʻi he tefitoʻi moʻoní, ʻa ia ʻokú ne “ʻūkuma ʻa e ngaahi meʻa kotoa pē, tui ʻi he ngaahi meʻa kotoa pē, ʻamanaki ʻi he ngaahi meʻa kotoa pē, kātekina ʻa e ngaahi meʻa kotoa pē.” Ko e faʻahinga ʻofa ko iá “heʻikai ʻaupito ke kaʻanga ia.” (1 Kol. 13:7, 8) Kuo pau ke manatuʻi ʻe ha ongo meʻa mali naʻá na fai ha fuakava. Naʻá na palōmesi ke na feʻofaʻaki peá na fefaitōnungaʻaki. Ko hono manatuʻi ení ʻe ueʻi ai ʻa e ngaahi hoa mali Kalisitiané ke nau kumi tokoni kia Sihova pea ngāue fakataha ke fakaleleiʻi ha palopalema pē.

4, 5. (a) Ko e hā ʻa e fatongia ʻo ha husepāniti ʻi he tuʻunga ko e ʻuluʻi fāmilí? (e) ʻOku totonu ke fēfē ʻa e vakai ʻa ha uaifi ki he tuʻunga-ʻulú? (f) Ko e hā ʻa e feʻunuʻaki naʻe fiemaʻu ke fai ʻe ha ongo meʻa mali?

4 ʻOku fakamatalaʻi ʻe Paula ʻa e ngaahi fatongia ʻo e hoa mali taki taha ʻi heʻene pehē: “Tuku ki he ngaahi uaifí ke nau anganofo ki honau ngaahi husepānití ʻo hangē pē ko ʻenau anganofo ki he ʻEikí, koeʻuhí ko ha husepāniti ko e ʻulu ia ʻo hono uaifí ʻo hangē pē ko e Kalaisí ko e ʻulu ia ʻo e fakatahaʻangá.” (ʻEf. 5:22, 23) ʻOku ʻikai ke ʻuhinga eni iá ʻoku lelei ange ha husepāniti ʻi hono uaifí. Naʻe fakamatala ʻa Sihova ki he ngafa mahuʻinga ʻo ha uaifi ʻi heʻene pehē: “ʻOku ʻikai lelei ki he tangata ke toko taha; kau ngaohi maʻana ha tokoni ke ʻao mo ia.” (Sēn. 2:18) ʻOku totonu ke tokoni ʻa e uaifí ki hono husepānití ke ne hoko ko ha ʻuluʻi fāmili lelei. Pea ʻoku fiemaʻu ke faʻifaʻitaki ha husepāniti ki he faʻifaʻitakiʻanga anga-ʻofa ʻa Sīsuú, ʻa ia ko e “ʻulu ia ʻo e fakatahaʻangá.” ʻI hono fai eni ʻe ha husepāniti, ʻoku ongoʻi malu ai hono uaifí pea ʻoku faingofua ange ai kiate ia ke ne fakaʻapaʻapaʻi mo poupouʻi ia.

5 ʻOku fakahaaʻi ʻe Kefi, ʻa ia ʻokú ne mali mo Feleti: “ʻI he tuʻunga ko ha tuofefine taʻemalí, naʻe ʻikai ke u fakafalala ki ha taha pea naʻá ku tauhi pē au. Ko e nofo malí ko ha feʻunuʻaki ia kiate au ʻi heʻeku ako ke fakafalala ki hoku husepānití. Naʻe ʻikai ke faingofua maʻu pē, ka naʻá ma hoko ʻo toe vāofi ange ko ha ongo meʻa mali ʻi hono fai ʻa e ngaahi meʻá ʻi he founga ʻa Sihová.” [1] (Sio ki he fakamatala ʻi he ngataʻangá.) ʻOku pehē ʻe Feleti: “Ko hono fai ʻa e ngaahi filí naʻe ʻikai ʻaupito ke faingofua kiate au. ʻI he nofo malí, ko hono fakakaukauʻi kimauá naʻe toe hoko ia ko ha pole. Ka ʻi he kumi ki he tataki ʻa Sihová ʻi he lotu pea fanongo lelei ki he ngaahi fokotuʻu ʻa hoku uaifí, naʻe faingofua ange ai ʻi he ʻaho kotoa pē. ʻOku ou ongoʻi naʻá ma ngāue fakataha moʻoni!”

6. ʻOku anga-fēfē ʻa e hoko ʻa e ʻofá “ko ha fakamaʻu haohaoa ia ʻo e fāʻūtahá” ʻi he taimi ʻoku hoko ai ha ngaahi palopalema ʻi ha nofo mali?

6 ʻE lava ke mālohi ʻa e ngaahi nofo malí kapau ko e ongo meʻa malí ʻokú na “hokohoko atu ʻa e fekātakiʻaki mo e fefakamolemoleʻaki loto-lelei.” Koeʻuhí ʻokú na taʻehaohaoa, ʻe fai ʻe he ongo meʻa malí fakatouʻosi ʻa e ngaahi fehālaaki. ʻI heʻene hoko iá, ʻe lava ke na ako mei heʻena ngaahi fehālākí, ako ke fakamolemole, pea fakahāhā ʻa e ʻofa makatuʻunga ʻi he ngaahi tefitoʻi moʻoni Fakatohitapú. Ko e ʻofa ko ení “ko ha fakamaʻu haohaoa ia ʻo e fāʻūtahá.” (Kol. 3:13, 14) ʻE lava ke fakahāhā ʻe he ngaahi hoa malí ʻa e ʻofa ko ení ʻaki ʻenau kātaki mo anga-lelei pea ʻoua te nau hanganaki “fakalau ʻa e koví.” (1 Kol. 13:4, 5) ʻI he taimi ʻoku hoko ai ha ngaahi fetaʻemahinoʻaki, ʻoku totonu ke feinga ʻa e ongo meʻa malí ke na fakaleleiʻi eni ʻi he vave taha ʻe ala lavá, ki muʻa ke ngata ʻa e ʻaho ko iá. (ʻEf. 4:26, 27) ʻOku fiemaʻu ʻa e anga-fakatōkilalo mo e loto-toʻa ke pehē ai “ʻOku ou kole fakamolemole atu ʻi heʻeku fakalotomamahiʻi koé,” ka ko hono fai iá ʻoku tokoni ia ke fakaleleiʻi ai ʻa e ngaahi palopalemá pea ʻe toe vāofi ange ai ʻa e ongo meʻa malí.

KO HA FIEMAʻU MAKEHE KI HE FAKAALAALÁ

7, 8. (a) Ko e hā ʻa e faleʻi ʻoku ʻomai ʻe he Tohi Tapú fekauʻaki mo e ngaahi vā fakaefehokotaki fakasino ʻi he nofo malí? (e) Ko e hā ʻoku fiemaʻu ai ki he ngaahi hoa malí ke nau fakahāhā ʻa e fakaalaalá?

7 ʻOku ʻomai ʻe he Tohi Tapú ʻa e faleʻi lelei ʻe lava ke tokoni ki ha ongo meʻa mali ke na maʻu ha vakai totonu ki he fehokotaki fakasino ʻi he nofo malí. (Lau ʻa e 1 Kolinitō 7:3-5.) ʻOku mātuʻaki mahuʻinga ki ha husepāniti mo ha uaifi ke na tauʻaki fakakaukauʻi ʻena ngaahi ongoʻí mo e ngaahi fiemaʻú. Kapau ʻoku ʻikai ke fakaalaala ha husepāniti ki hono uaifí, ʻe faingataʻa nai ki he uaifí ke fiefia ʻi he vā fakaefehokotaki fakasinó. ʻOku totonu ke fakafeangai ʻa e ngaahi husepānití ki honau ngaahi uaifí “ʻo fakatatau ki he ʻilo.” (1 Pita 3:7) ʻOku ʻikai ʻaupito totonu ke fakamālohiʻi pe kounaʻi ʻa e ngaahi vā fakaefehokotaki fakasinó ka ʻoku totonu ke hoko fakanatula pē. ʻOku faʻa vave ange ʻa e fiemaʻu pehē ʻa e tangatá ʻi he fefiné. Ka ʻoku totonu ki he husepānití mo e uaifí ke na maʻu ʻa e ongo ko iá ʻi he taimi tatau.

8 ʻOku ʻikai ke ʻomai ʻe he Tohi Tapu ia ha ngaahi lao pau ki he founga pea mo e fakangatangata ʻo hono fakahāhā ʻo e ʻofá ʻi he vahaʻa ʻo ha husepāniti mo ha uaifi. Ka ʻoku lave ʻa e Tohi Tapú ki hono fakahāhā ʻa e ʻofa ko iá. (Hiva. 1:2; 2:6) ʻOku totonu ki he ngaahi hoa mali Kalisitiané ke nau fefakahāhāʻaki ʻa e fakaalaalá.

9. Ko e hā ʻoku hala ai ke te holi fakaefehokotaki fakasino ki ha taha ʻoku ʻikai ko hoto hoa mali?

9 ʻI he taimi ʻoku tau maʻu ai ha ʻofa mālohi ki he ʻOtuá pea ki he kaungāʻapí, ʻe ʻikai ke tau fakaʻatā ha taha pe ko ha meʻa ke ne fakamanamanaʻi ʻetau nofo malí. Kuo fakavaivaiʻi pe aʻu ʻo maumauʻi ʻe he niʻihi ʻenau nofo malí ʻaki hono maʻunimā kinautolu ʻe he ʻata fakalieliá. ʻOku fiemaʻu ke tau talitekeʻi ha holi pē ki he ʻata fakalieliá pe ko ha faʻahinga holi fakaefehokotaki fakasino taʻetotonu pē. ʻOku aʻu ʻo fiemaʻu ke tau fakaʻehiʻehi mei hono fai ha meʻa ʻe ʻai ai ke hā ngali ʻoku tau fakamalinga mo ha taha ʻoku ʻikai ko hotau hoa mali, koeʻuhí ʻe hoko ia ko e taʻeʻofa. ʻOku fiemaʻu ke tau manatuʻi ʻoku ʻafioʻi ʻe he ʻOtuá ʻetau ngaahi fakakaukaú mo e ngaahi tōʻongá kotoa. ʻE tokoniʻi ai heni kitautolu ke fakaivimālohiʻi ʻetau holi ke fakahōifuaʻi iá pea mateaki ai pē ki hotau hoa malí.​—Lau ʻa e Mātiu 5:27, 28; Hepelū 4:13.

TAIMI ʻOKU HOKO AI HA PALOPALEMA ʻI HA NOFO MALI

10, 11. (a) ʻOku ʻiloa fēfē ʻa e vete malí? (e) Ko e hā ʻoku leaʻaki ʻe he Tohi Tapú fekauʻaki mo e māvaé? (f) Ko e hā te ne tokoniʻi ha ongo meʻa mali ke ʻoua te na vave ki he māvaé?

10 ʻI he taimi ʻoku ʻikai ke fakaleleiʻi ai ha palopalema mafatukituki, ʻoku fili nai ʻa e ngaahi hoa mali ʻe niʻihi ke māvae pe vete. ʻI he ngaahi fonua ʻe niʻihi, laka hake ʻi he vaeua ʻo e ngaahi hoa malí ʻoku nau vete. Ko hono moʻoní, ko e taʻau ko ení ʻoku siʻisiʻi ʻene hoko ʻi he fakatahaʻanga Kalisitiané. Kae kehe, ʻoku ʻalu ke toe lahi ange ʻa e ngaahi hoa mali Kalisitiane ʻoku ʻi ai ʻenau ngaahi palopalema mafatukituki ʻi heʻenau nofo malí.

11 ʻOku ʻomai ʻe he Tohi Tapú ʻa e ngaahi fakahinohino ko ení: “ʻOku totonu ke ʻoua naʻa māvae ha uaifi mo hono husepānití; ka ʻo kapau te ne mavahe moʻoni, tuku ke ne nofo taʻemali ai pē, pea ka hala aí ko haʻane toe fakalelei mo hono husepānití; pea ko ha husepāniti ʻoku ʻikai totonu ke ne liʻaki hono uaifí.” (1 Kol. 7:10, 11) ʻOku ongoʻi nai ʻe he ngaahi hoa mali ʻe niʻihi ʻoku fuʻu mafatukituki ʻenau ngaahi palopalemá ʻo nau fiemaʻu ai ke māvae. Kae kehe, ʻoku fakahaaʻi mai ʻe Sīsū ʻa e mafatukituki ʻo e māvaé ʻi he taimi naʻá ne toe leaʻaki ai ʻa e meʻa naʻe tomuʻa folofolaʻaki ʻe he ʻOtuá fekauʻaki mo e nofo malí peá ne tānaki mai: “Ko e meʻa kuo haʻi fakatahaʻi ʻe he ʻOtuá, tuku ke ʻoua naʻa fakamāvae ia ʻe ha tangata.” (Māt. 19:3-6; Sēn. 2:24) Ko ia ʻoku fiemaʻu ʻe Sihova ke nofo fakataha ʻa e ngaahi husepānití mo e ngaahi uaifí. (1 Kol. 7:39) ʻOku fiemaʻu ke tau manatuʻi kotoa te tau fai ha fakamatala kia Sihova koeʻuhí ko ʻetau ngaahi tōʻongá. ʻE lava ke tokoniʻi ai heni kitautolu ke fakaleleiʻi vave ha ngaahi palopalema ki muʻa ke hoko ʻo mafatukituki angé.

12. Ko e hā te ne taki atu ha hoa mali ke ne fakakaukau ki he māvaé?

12 Ko e hā ʻoku hokosia ai ʻe he ngaahi hoa mali ʻe niʻihi ʻa e ngaahi palopalema mafatukitukí? Ki he niʻihi, ko ʻenau nofo malí ʻoku ʻikai ko e meʻa ia naʻa nau ʻamanekiná pea ʻoku nau ongoʻi loto-mamahi pe ʻita. ʻOku faʻa tupu ʻa e ngaahi palopalemá mei he kehekehe ʻi he founga naʻe ʻohake ai ʻa e kakaí pe ko e founga ʻoku nau fakahaaʻi ai ʻenau ngaahi ongoʻí. Ko e ngaahi palopalema mo e fāmili-ʻi-he-fonó pe ngaahi taʻefelotoi ʻi he founga ke fakamoleki ai ʻa e paʻangá pe ʻohake ʻa e fānaú ʻe lava ke toe fakatupunga ai ʻa e ngaahi palopalema. Kae kehe, ʻoku lelei ke sio ki he malava ʻa e tokolahi taha ʻo e ngaahi hoa mali Kalisitiané ke maʻu ʻa e ngaahi fakaleleiʻanga ki heʻenau ngaahi palopalemá koeʻuhí ʻoku nau fakaʻatā ʻa e ʻOtuá ke ne tataki kinautolu.

13. Ko e hā ʻa e ngaahi ʻuhinga lelei ki he māvaé?

13 ʻOku ʻi ai nai ʻa e ngaahi ʻuhinga lelei ke māvae ai ha ongo meʻa mali. Kuo fili ʻa e niʻihi ke māvae koeʻuhí ko e hoko ha tuʻunga fakatuʻutāmaki ʻo hangē ko e ʻikai loto-lelei ke tauhi ʻa e fāmilí, ngaohikoviʻi fakaesino tōtuʻa, mo e fakatuʻutāmaki lahi ki ha moʻui fakalaumālie ʻa ha Kalisitiane. ʻI he taimi ʻoku hoko ai ha ngaahi palopalema mafatukituki, ʻoku totonu ke kole tokoni ʻa e ngaahi hoa malí ki he kau mātuʻá. Ko e kau tangata ko ení kuo nau taukei lahi pea ʻe lava ke nau tokoni ki ha hoa mali ke na ngāueʻaki ʻa e akonaki ʻa e ʻOtuá ʻi heʻena moʻuí. Pea ʻi he taimi ʻoku kole ai ʻe he ngaahi hoa malí ʻa e laumālie māʻoniʻoni ʻo Sihová, ʻe lava ke tokoniʻi ai kinautolu ke nau ngāueʻaki ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni Fakatohitapú pea fakahāhā ʻa e ngaahi ʻulungaanga faka-Kalisitiané. (Kal. 5:22, 23) [2]​—Sio ki he fakamatala ʻi he ngataʻangá.

14. Ko e hā ʻoku leaʻaki ʻe he Tohi Tapú ki he kau Kalisitiane ʻoku nau mali mo e faʻahinga ʻoku ʻikai ke lotu kia Sihová?

14 ʻOku fakahaaʻi mai ʻe he Tohi Tapú ʻoku ʻi ai ʻa e ngaahi ʻuhinga lelei ki ha ongo meʻa mali ke na nofo fakataha neongo ko e taha ʻia kinaua ʻoku ʻikai ke lotu kia Sihova. (Lau ʻa e 1 Kolinitō 7:12-14.) ʻOku “fakatoputapuʻi” ʻa e hoa taʻetuí koeʻuhí ko ʻene mali ki ha sevāniti ʻa e ʻOtuá. ʻOku vakai ki he fānau īkí ʻa e ongo meʻá ʻoku nau “māʻoniʻoni” pea ʻoku maluʻi kinautolu ʻe he ʻOtuá. ʻOku fakalototoʻaʻi ʻe Paula ʻa e ngaahi hoa mali Kalisitiané: “Ko koe, uaifi, te ke ʻilo fēfē pe te ke fakahaofi ho husepānití? Pe ko koe, husepāniti, te ke ʻilo fēfē pe te ke fakahaofi ho uaifí?” (1 Kol. 7:16) ʻOku ʻi ai ʻa e ngaahi faʻifaʻitakiʻanga lelei ʻo e ngaahi husepāniti mo e ngaahi uaifi Kalisitiane kuo nau tokoniʻi honau ngaahi hoa malí ke nau hoko ko e kau sevāniti ʻa Sihova.

15, 16. (a) Ko e hā ʻa e akonaki ʻoku ʻomai ʻe he Tohi Tapú ki he ngaahi uaifi Kalisitiane ʻa ia ko honau ngaahi husepānití ʻoku ʻikai ko e kau sevāniti ʻa e ʻOtuá? (e) Ko e hā ʻa e tuʻunga ʻo ha Kalisitiane “kapau ʻoku fili ʻa e tokotaha taʻetuí ke mavahe”?

15 ʻOku akonaki ʻa e ʻapositolo ko Pitá ki he ngaahi uaifi Kalisitiané ke nau anganofo ki honau ngaahi husepānití, “koeʻuhí, kapau ʻoku ʻi ai ha faʻahinga ʻoku ʻikai te nau talangofua ki he folofolá, ʻe lava ke ikunaʻi mai kinautolu ʻo ʻikai ʻaki ha lea kae fakafou ʻi he ʻulungaanga ʻa honau ngaahi uaifí, koeʻuhí ko ʻenau hoko ko e kau fakamoʻoni sio tonu ʻi hoʻomou ʻulungaanga maʻá fakataha mo e fakaʻapaʻapa lolotó.” ʻI he ʻikai ke leaʻaki ʻene ngaahi tuí ʻi he taimi kotoa pē, ko ha uaifi ʻoku ngalingali ange nai te ne tokoniʻi hono husepānití ke tali ʻa e moʻoní ʻi he taimi ʻokú ne fakahaaʻi ai ha “laumālie anga-fakalongolongo mo anga-maluú, ʻa ia ʻoku lahi hono mahuʻingá ʻi he ʻafio mai ʻa e ʻOtuá.”​—1 Pita 3:1-4.

16 Fēfē kapau ʻoku fili ha hoa mali taʻetui ia ke māvae? ʻOku pehē ʻe he Tohi Tapú: “Kapau ʻoku fili ʻa e tokotaha taʻetuí ke mavahe, tuku ke ne mavahe; ko ha tokoua pe ko ha tuofefine ʻoku ʻikai ke kei haʻisia ia ki he ngaahi tuʻunga peheé, ka kuo ui kimoutolu ʻe he ʻOtuá ki he melino.” (1 Kol. 7:15) Neongo ʻoku ʻomai ʻe he māvaé ha kiʻi nonga, ʻoku ʻikai ke ʻatā ha hoa mali Kalisitiane ke toe mali ʻo fakatatau ki he Tohi Tapú. Ka ʻoku ʻikai ke feinga ʻa e husepānití ke fakamālohiʻi hono hoá ke nofo. Faifai atu pē, ʻoku fili nai ʻa e hoa taʻetuí ke toe foki mai, pea loto ke na toe fakataha. Pea ʻi he kahaʻú, ʻe faifai atu pē ʻo hoko nai ʻa e hoa taʻetuí ko ha sevāniti ʻa Sihova.

KO E HĀ KE FAKAMUʻOMUʻA ʻI HEʻETAU NOFO MALÍ?

ʻI heʻetau tokanga ki heʻetau lotu kia Sihová, ʻe lava ke fakatupulekina ai ʻetau fiefia ʻi he nofo malí (Sio ki he palakalafi 17)

17. Ko e hā ʻoku totonu ke hoko ko e meʻa muʻomuʻa taha ia ki he ngaahi hoa mali Kalisitiané?

17 Koeʻuhí ʻoku tau moʻui ʻi he ngataʻanga ʻo e “ngaahi ʻaho fakaʻosí,” ʻoku tau hokosia ʻa e “ngaahi taimi fakalilifu ʻa ia ʻe faingataʻa ke fekuki mo ia.” (2 Tīm. 3:1-5) Ko e ʻuhinga ia ʻoku tau fiemaʻu ai ʻa e vahaʻangatae mālohi mo Sihová ke maluʻi kitautolu. “Ko e taimi ʻoku toé ʻoku tātāiʻi,” ko e tohi ia ʻa Paulá. “Mei he taimí ni ʻo faai atu, tuku ki he faʻahinga ʻoku maʻu uaifí ke hangē kuo ʻikai te nau maʻu uaifí, . . . pea ko e faʻahinga ʻoku nau ngāueʻaki ʻa e māmaní ke hangē ko ha faʻahinga ʻoku ʻikai te nau ngāueʻaki ke ʻosiki iá.” (1 Kol. 7:29-31) Naʻe ʻikai ke ʻuhinga ʻa Paulá ʻoku totonu ke tukunoaʻi ʻe he ngaahi hoa malí honau ngaahi hoá. Ka koeʻuhí ʻoku tau moʻui ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí, ʻoku fiemaʻu ke tau fakamuʻomuʻa ʻetau lotu kia Sihová.​—Māt. 6:33.

18. Ko e hā ʻoku malava ai ke maʻu ʻe he kau Kalisitiané ha nofo mali fiefia mo lavameʻá?

18 ʻI he ngaahi taimi faingataʻa ko ení, ʻoku tau sio ai ki he taʻelavameʻa ʻa e nofo mali tokolahi. ʻOku malava ke maʻu ha nofo mali fiefia mo lavameʻa? ʻIo, ʻo kapau te tau nofo ofi ai pē kia Sihova mo ʻene kakaí, ngāueʻaki ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni Fakatohitapú, pea tali ʻa e tataki ʻa e laumālie māʻoniʻoni ʻo Sihová. ʻI he taimi ʻoku tau fai ai ení, ʻoku tau fakalāngilangiʻi ai ʻa e “meʻa kuo haʻi fakatahaʻi ʻe he ʻOtuá.”​—Mk. 10:9.

^ [1] (palakalafi 5) Kuo liliu ʻa e ngaahi hingoá.

^ [2] (palakalafi 13) Sio ki he tohi Tauhi Kimoutolu ʻi he ʻOfa ʻa e ʻOtuá, ʻapenitiki, “Ko e Vakai ʻa e Tohi Tapú ki he Veté mo e Māvaé.”