Skip to content

Skip to table of contents

KUPU AKO 8

“Tauhi Maʻu Hoʻomou Fakakaukau Leleí, Faʻa Leʻo!”

“Tauhi Maʻu Hoʻomou Fakakaukau Leleí, Faʻa Leʻo!”

“Tauhi maʻu hoʻomou fakakaukau leleí, faʻa leʻo!”​—1 PITA 5:8.

HIVA 144 Tauhi Ho Matá he Palé!

ʻI HE KUPÚ NI a

1. Ko e hā naʻe tala ʻe Sīsū ki heʻene kau ākongá fekauʻaki mo e taimi ʻe hoko ai ʻa e ngataʻangá pea ko e hā ʻa e fakatokanga naʻá ne ʻoangé?

 ʻI HE ngaahi ʻaho siʻi ki muʻa ke pekia ʻa Sīsuú, naʻe ʻeke ange ʻe ha toko fā ʻi heʻene kau ākongá kiate ia: “Ko e hā ʻa e fakaʻilonga . . . [ʻo e] fakaʻosiʻosi ʻo e fokotuʻutuʻu lolotongá?” (Māt. 24:3) ʻOku ngalingali naʻe fifili ʻa e kau ākonga ko iá pe ʻe malava fēfē ke nau tala ʻa e taimi ʻe ngata ai ʻa e ngaahi fokotuʻutuʻu faka-Siú. ʻI he tali ki ai ʻa Sīsuú, naʻe ʻikai ngata pē ʻene lave ʻo fekauʻaki mo e ngataʻanga ʻo e fokotuʻutuʻu faka-Siú kae pehē foki ki he “fakaʻosiʻosi ʻo e fokotuʻutuʻu lolotongá” ʻa ia ʻoku tau lolotonga moʻui aí. ʻI he fekauʻaki mo e taimi ʻe hoko ai ʻa e ngataʻangá, naʻe pehē ʻe Sīsū: “ʻI he fekauʻaki mo e ʻaho pe ko e houa ko iá ʻoku ʻikai ha taha ʻe ʻilo ki ai, naʻa mo e kau ʻāngelo ʻi he langí pe ko e ʻAló, ka ko e Tamaí pē.” Pea naʻá ne fakatokanga leva ki he kotoa ʻene kau ākongá ke nau “hanganaki ʻā” pea ke nau “hanganaki leʻo.”​—Mk. 13:32-37.

2. Ko e hā naʻe mahuʻinga ai ki he faʻahinga ko ia naʻa nau moʻui ʻi he malumalu ʻo e ngaahi fokotuʻutuʻu faka-Siú ke nau hanganaki leʻó?

2 Ko e kau Kalisitiane Siu ʻi he ʻuluaki senitulí naʻe pau ke nau hanganaki leʻo; naʻe fakatuʻunga ai ʻenau moʻuí. Naʻe tala ange ʻe Sīsū ki hono kau muimuí ʻa e meʻa ke nau fakasio ki ai ke fakapapauʻi ʻa e taimi ʻe ngata ai ʻa e ngaahi fokotuʻutuʻu faka-Siú. Naʻá ne pehē: “ʻI hoʻomou sio kuo ʻātakaiʻi ʻa Selusalema ʻe he kau taú, mou ʻilo leva kuo ofi hono fakaʻauhá.” ʻI he mōmeniti ko iá, naʻe fiemaʻu ke nau talangofua ki he fakatokanga ʻa Sīsuú pea “kamata hola ki he ngaahi moʻungá.” (Luke 21:20, 21) Ko e faʻahinga naʻa nau tokanga ki he fakatokanga ko ení naʻa nau hao ʻi he taimi naʻe fakaʻauha ai ʻe he kau Lomá ʻa Selusalemá.

3. Ko e hā te tau lāulea ki ai ʻi he kupu ko ení?

3 ʻI he ʻahó ni ʻoku tau moʻui ʻi he taimi ʻo e ngataʻanga ʻo e fokotuʻutuʻu fulikivanu ko ení. Ko ia ko kitautolu foki kuo pau ke tau tauhi maʻu ʻetau fakakaukau leleí pea hanganaki leʻo. ʻI he kupu ko ení, te tau lāulea ai ki he founga ʻe lava ke tau hoko ai ʻo mafamafatatau lolotonga iá ʻoku tau hanganaki siofi ʻa e ngaahi meʻa ʻoku hoko ʻi he māmaní, founga ʻe lava ke tau tokangataha ai kiate kitautolu tonú, pea mo e founga ʻe lava ke tau ngāue lelei taha ʻaki ai ʻa e taimi ʻoku toé.

HOKO ʻO MAFAMAFATATAU ʻI HE VAKAI KI HE NGAAHI MEʻA ʻOKU HOKO HE MĀMANÍ

4. Ko e hā ʻoku totonu ai ke tau mahuʻingaʻia ʻi he vakai ki he anga hono fakahoko ʻe he ngaahi meʻa ʻoku lolotonga hoko ʻi he māmaní ʻa e kikite ʻi he Tohi Tapú?

4 ʻI ha ʻuhinga lelei, ʻoku tau mahuʻingaʻia ʻi he vakai ki he anga hono fakahoko ʻe he ngaahi meʻa ʻoku lolotonga hoko ʻi he māmaní ʻa e kikite ʻi he Tohi Tapú. Ko e fakatātaá, naʻe ʻomai ʻe Sīsū ha lisi ʻo e ngaahi meʻa pau ʻe hoko ke tokoniʻi ai kitautolu ke ʻiloʻi ʻa e ofi ko ia ke ngata ʻa e fokotuʻutuʻu ʻa Sētané. (Māt. 24:3-14) Naʻe fakalototoʻaʻi kitautolu ʻe he ʻapositolo ko Pitá ke tokanga ki he fakahoko ʻo e kikité koeʻuhí ke tauhi ai ke mālohi ʻetau tuí. (2 Pita 1:19-21) Ko e tohi fakamuimui ʻo e Tohi Tapú ʻoku kamataʻaki ʻa e ngaahi lea: “Ko ha meʻa fakahā meia Sīsū Kalaisi, ʻa ia naʻe ʻoange ʻe he ʻOtuá kiate ia, ke fakahā ki heʻene kau tamaioʻeikí ʻa e ngaahi meʻa kuo pau ke vavé ni ʻene hokó.” (Fkh. 1:1) Ko ia ʻoku tau mahuʻingaʻia vēkeveke ʻi he ngaahi meʻa ʻoku lolotonga hoko ʻi he māmaní pea mo hono ʻiloʻi ʻenau kaunga nai ki hono fakahoko ʻo e kikite ʻi he Tohi Tapú. Pea te tau vēkeveke nai ke talanoa fekauʻaki mo e ngaahi meʻa ko iá.

ʻI he talanoa fekauʻaki mo e kikite ʻi he Tohi Tapú, ko e hā ʻoku totonu ke tau fakaʻehiʻehi mei aí mo e meʻa ke tau faí? (Sio ki he palakalafi 5) b

5. Ko e hā ʻoku totonu ke tau fakaʻehiʻehi mei aí, ka ko e hā ʻoku totonu ke tau faí? (Sio foki ki he fakatātaá.)

5 Kae kehe, ʻi he lāulea fekauʻaki mo e kikite ʻi he Tohi Tapú, ʻoku totonu ke tau fakaʻehiʻehi mei he fakamahaló. Ko e hā hono ʻuhingá? Koeʻuhí heʻikai ke tau loto ke leaʻaki ha meʻa ʻe lava ke ne fakatupunga ʻa e māvahevahe ʻi he fakatahaʻangá. Ko e fakatātaá, te tau fanongo nai ʻi he tālanga ʻa e kau taki ʻo e māmaní fekauʻaki mo e founga ʻe lava ke nau fakaleleiʻi ai ha moveuveu pea ʻomai ʻa e melinó mo e malú. ʻI he ʻikai ke fakamahalo ko e tālanga ko iá ʻokú ne fakahoko ʻa e kikite ʻi he 1 Tesalonaika 5:3, ʻoku fiemaʻu ke tau ʻiloʻi ʻa e fakamatala fakamuimui taha kuo pulusí. ʻI heʻetau fakatefito ʻa e meʻa ʻoku tau leaʻakí ʻi he fakamatala kuo pulusi ʻe he kautaha ʻa Sihová, ʻoku tau tokoni ai ki he fakatahaʻangá ke nau nofoʻaki fāʻūtaha ʻi he “fakakaukau tatau.”​—1 Kol. 1:10; 4:6.

6. Ko e hā ʻa e ngaahi lēsoni ʻe lava ke tau ako mei he 2 Pita 3:11-13?

6 Lau ʻa e 2 Pita 3:11-13. ʻOku tokoniʻi kitautolu ʻe he ʻapositolo ko Pitá ke tauhi maʻu ha vakai mafamafatatau ʻi he fakakaukau ki he kikite ʻi he Tohi Tapú. ʻOkú ne ekinaki mai ke tau “hanganaki tauhi maʻu ʻi he ʻatamaí ʻa e hoko mai ʻa e ʻaho ʻo Sihová.” Ko e hā hono ʻuhingá? ʻOku ʻikai koeʻuhí ʻoku tau loto ke fikaʻi ke ʻiloʻi ʻa e “ʻaho mo e houa” kuo kotofa ʻe Sihova ke hoko mai ai ʻa ʻĀmaketoné, ka koeʻuhí ʻoku tau loto ke ngāueʻaki ʻa e taimi ʻoku toé ke fakahoko ʻa e “ngaahi tōʻonga māʻoniʻoni mo e ngaahi ngāue ʻo e anga-līʻoa fakaʻotuá.” (Māt. 24:36; Luke 12:40) ʻI hono toe fakalea ʻe tahá, ʻoku tau loto ke tauhi maʻu ʻa e tōʻonga totonú pea fakapapauʻi ko ʻetau ngaahi feinga ʻi he ngāue ʻa Sihová ʻoku tapua atu ai ʻetau ʻofa lahi kiate iá. Ke tauhi maʻu ʻa e tokangataha ko iá, kuo pau ke tau tokanga kiate kitautolu tonu.

ʻOKU ʻUHINGA KI HE HĀ ʻA E TOKANGA KIATE KITAUTOLU TONÚ?

7. ʻOku anga-fēfē ʻetau fakahāhā ʻoku tau tokanga kiate kitautolu tonú? (Luke 21:34)

7 Naʻe tala ange ʻe Sīsū ki heʻene kau ākongá ke nau tokanga ʻo ʻikai ngata pē ki he meʻa ʻoku hoko ʻi he māmaní kae pehē foki kiate kinautolu tonu. Ko e poini ko iá ʻoku hā mahino ia ʻi he fakatokanga ʻoku hiki ʻi he Luke 21:34. (Lau.) Fakatokangaʻi ʻa e lea ʻa Sīsuú: “Tokanga kiate kimoutolu.” Ko ha tokotaha ʻoku tokanga kiate ia tonu ʻokú ne ʻāʻā telia ha faʻahinga fakatuʻutāmaki te ne fakamanamanaʻi hono vahaʻangatae mo Sihová, pea ʻokú ne fou ʻi he ngaahi sitepu ke fakaʻehiʻehi mei ai. ʻI he founga ko ení, ʻokú ne tauhi ai ia ʻi he ʻofa ʻa e ʻOtuá.​—Pal. 22:3; Sute 20, 21.

8. Ko e hā ʻa e naʻinaʻi naʻe fai ʻe he ʻapositolo ko Paulá ki he kau Kalisitiané?

8 Naʻe naʻinaʻi ʻa e ʻapositolo ko Paulá ki he kau Kalisitiané ke nau tokanga kiate kinautolu tonu. Ko e fakatātaá, naʻá ne tala ange ki he kau Kalisitiane ʻi ʻEfesoó: “Mou mātuʻaki tokanga maʻu pē ki he anga hoʻomou laká ke ʻoua ʻe hoko ko e faʻahinga taʻefakapotopoto kae hoko ko e faʻahinga ʻoku fakapotopoto.” (ʻEf. 5:15, 16) Ko hotau tuʻunga fakalaumālié ʻoku fakamanamanaʻi maʻu pē, ko ia ʻoku faleʻi kitautolu ʻe he Tohi Tapú ke “hokohoko atu ke ʻiloʻi ʻa e meʻa ʻoku finangalo ki ai ʻa Sihová” koeʻuhi ke lava ai ke tau fekuki mo ha faʻahinga fakamanamana pē.​—ʻEf. 5:17.

9. ʻOku anga-fēfē ʻetau ʻiloʻi ʻa e finangalo ʻo Sihova kiate kitautolú?

9 ʻOku ʻikai fakahaaʻi mai ʻe he Tohi Tapú ia ʻa e fakatuʻutāmaki kotoa pē ʻoku lava ke ne fakamanamanaʻi ʻetau kaumeʻa mo Sihová. Kuo pau ke tau fai maʻu pē ʻa e ngaahi fili fekauʻaki mo e ngaahi meʻa ʻoku ʻikai lave fakahangatonu ki ai ʻa e Folofolá. Ke fai ha fili fakapotopoto, ʻoku fiemaʻu ke tau ʻiloʻi pe fakakaukau lelei, fekauʻaki mo e “meʻa ʻoku finangalo ki ai ʻa Sihová.” ʻE lava ke tau fai eni ʻaki hono ako maʻu pē ʻa e Folofola ʻa e ʻOtuá pea fakalaulauloto ki ai. Ko e lahi ange ʻetau mahinoʻi ʻa e finangalo ʻo Sihová pea fakatupulekina “ʻa e fakakaukau ʻa Kalaisí,” ʻoku ngalingali ange te tau laka ʻo hangē “ko e faʻahinga ʻoku fakapotopoto,” naʻa mo e taimi ʻoku ʻikai ke tau maʻu ai ha ngaahi lao pau ke tataki ʻetau tōʻongá. (1 Kol. 2:14-16) Ko e ngaahi fakatuʻutāmaki ʻe niʻihi ʻoku faingofua ke ʻiloʻi; ko e niʻihi ʻoku kiʻi olopoto ange.

10. Ko e hā ʻa e niʻihi ʻo e ngaahi fakatuʻutāmaki kuo pau ke tau fakaʻehiʻehi mei aí?

10 Ko e ngaahi fakatuʻutāmaki ʻe niʻihi kuo pau ke tau fakaʻehiʻehi mei ai ko e fakamalingá, inu tōtuʻá, kai fakaputá, lea fakalotomamahí, pehē foki ki he mamata ʻi he fakafiefia fakamālohí, ʻata fakalieliá mo e ngaahi alā meʻa pehē. (Saame 101:3) Ko hotau filí, ʻa e Tēvoló, ʻokú ne fakasio maʻu pē ki ha faingamālie ke maumauʻi ʻetau kaumeʻa mo Sihová. (1 Pita 5:8) Kapau ʻoku ʻikai ke tau tokanga, ʻe lava ke tō ʻe Sētane ʻi hotau ʻatamaí mo e lotó ʻa e tenga ʻo e meheká, taʻefaitotonú, mānumanú, tāufehiʻá, hīkisiá mo e ʻitá. (Kal. 5:19-21) ʻI he kamatá, ko e ngaahi hehema ko ení heʻikai nai ke fuʻu mālohi. Ka ʻo kapau ʻoku ʻikai ke tau fai leva ha meʻa ke taʻakifuʻu kinautolu, ʻe hokohoko atu ʻenau tupu ʻo hangē ko ha ʻakau kona pea fakatupu maumau.​—Sēm. 1:14, 15.

11. Ko e hā ʻa e fakatuʻutāmaki olopoto ʻe taha kuo pau ke tau fakaʻehiʻehi mei aí, pea ko e hā hono ʻuhingá?

11 Ko e fakatuʻutāmaki olopoto ʻe taha ko e feohi koví. Fakakaukau ki he fakatātā ko ení. ʻOkú ke ngāue paʻanga fakataha mo ha tokotaha ʻoku ʻikai ke ne maʻu ʻa e tui faka-Kalisitiane tatau mo koe. ʻOkú ke loto ke maʻu ʻe ho kaungāngāué ha vakai lelei fekauʻaki mo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová, ko ia ʻokú ke anga-lelei mo faʻa tokoni. Te ke loto foki nai ke kai hoʻatā mo e tokotaha ko ení ʻi he taimi ki he taimi. ʻIkai fuoloa mei ai, ʻokú ke toutou fai maʻu pē ia. ʻI he taimi ʻe niʻihi, ʻoku iku ʻa e fetalanoaʻakí ki he ngaahi meʻa taʻetaau, ʻa ia ʻokú ke feinga ke tukunoaʻi ʻi he kamatá. ʻI he faai atu ʻa e taimí, kuó ke anga ki he faʻahinga talanoa peheé ʻo ʻikai ke ke toe ongoʻi ʻoku kovi. ʻI he ʻaho leva ʻe taha, ʻoku fakaafeʻi koe ʻe ho kaungāngāué ke mo ʻalu ʻo inu ʻi he tuku ʻa e ngāué, peá ke tali ia. Faai atu pē, ʻoku kamata ke ke fakakaukau ʻo hangē ko ho kaungāngāué. ʻI he taimi ko ení, ko e hā nai hono fuoloa pea kamata ke ke tōʻonga ʻo hangē ko iá? Ko e moʻoni, ʻoku tau anga-lelei mo anga-fakaʻapaʻapa ki he tokotaha kotoa, ka kuo pau ke tau manatuʻi ʻe tākiekina mālohi kitautolu ʻe he faʻahinga ʻoku tau fili ke fakamoleki hotau taimí mo iá. (1 Kol. 15:33) Kapau te tau tokanga kiate kitautolu tonu, ʻo hangē ko ia naʻe ekinaki mai ʻe Sīsū ke tau faí, te tau fakaʻehiʻehi ai mei he feohi ʻikai fiemaʻu mo e faʻahinga ʻoku ʻikai ke nau moʻuiʻaki ʻa e ngaahi tuʻunga ʻa Sihová. (2 Kol. 6:15) Te tau sio ki he fakatuʻutāmakí pea afe mei ai.

NGĀUE LELEI TAHA ʻAKI HO TAIMÍ

12. Ko e hā naʻe fiemaʻu ke fai ʻe he kau ākonga ʻa Sīsuú ʻi heʻenau tatali ko ia ki he fakaʻosiʻosi ʻo e fokotuʻutuʻu lolotongá?

12 Ko e kau ākonga ʻa Sīsuú naʻe ʻikai fiemaʻu ke nau nofo noa pē ʻi heʻenau tatali ko ia ki he fakaʻosiʻosi ʻo e fokotuʻutuʻu lolotongá. Naʻe ʻoange ʻe Sīsū ʻa e ngāue ke nau fai. Naʻá ne fekauʻi kinautolu ke malangaʻi ʻa e ongoongo leleí “ʻi Selusalema, ʻi he kotoa ʻo Siuteá mo Samēlia, pea ki he feituʻu taupotu taha ʻo e māmaní.” (Ngā. 1:6-8) He vāhenga-ngāue kāfakafa ē naʻe maʻu ʻe he kau muimui ʻo Sīsuú! ʻI hono līʻoa kinautolu ki he vāhenga-ngāue ko iá, naʻa nau ngāue lelei taha ʻaki ai honau taimí.

13. Ko e hā ʻoku fiemaʻu ai ke tau ngāue lelei taha ʻaki hotau taimí? (Kolose 4:5)

13 Lau ʻa e Kolose 4:5. Ke tokanga kiate kitautolu tonú, ʻoku fiemaʻu ke tau fakakaukau ki he founga ʻoku tau ngāueʻaki ai hotau taimí. ʻOku ʻi ai ʻa e “ngaahi meʻa ʻoku hoko taʻeʻamanekina” ʻe lava ke ne uesia ha taha pē ʻo kitautolu. (Tml. 9:11) Ko ʻetau moʻuí ʻe lava ke motuhi fakafokifā pē.

ʻE lava fēfē ke tau ngāue lelei taha ʻaki hotau taimí? (Sio ki he palakalafi 14-15)

14-15. ʻE lava fēfē ke tau ngāue lelei taha ʻaki hotau taimí? (Hepelū 6:11, 12) (Sio foki ki he fakatātaá.)

14 ʻE lava ke tau ngāue lelei taha ʻaki hotau taimí ʻaki hono fai ʻa e finangalo ʻo Sihová pea fakaivimālohiʻi ʻetau kaumeʻa mo iá. (Sione 14:21) ʻOku fiemaʻu ke tau “tuʻu maʻu, taʻengaue, ʻo [tau] femoʻuekina ai pē ʻi he ngāue ʻa e ʻEikí.” (1 Kol. 15:58) Pea ʻi he hoko mai ʻa e ngataʻangá​—tatau ai pē pe ko e ngataʻanga ʻo ʻetau moʻuí pe ko e ngataʻanga ʻo e fokotuʻutuʻu fulikivanu ko ení​—heʻikai haʻatau fakaʻiseʻisa.​—Māt. 24:13; Loma 14:8.

15 ʻI he ʻahó ni, ʻoku hokohoko atu hono tataki ʻe Sīsū ʻene kau ākongá ʻi heʻenau malangaʻi ʻa e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻi he kotoa ʻo e māmaní. Kuó ne fai ʻene tafaʻakí. Fakafou ʻi he kautaha ʻa Sihová, ʻoku akoʻi kitautolu ʻe Sīsū ki he founga ke malanga aí pea ʻokú ne tokonaki mai ʻa e ngaahi meʻangāue ʻoku tau fiemaʻu ke fakamafola ai ʻa e ongoongo leleí. (Māt. 28:18-20) ʻOku tau fai ʻetau tafaʻakí ʻaki ʻa e ngāue mālohi ʻi he ngāue fakamalangá pea mo e faiakó pea hanganaki leʻo ʻi heʻetau tatali kia Sihova ke ne fakangata ʻa e fokotuʻutuʻu ko ení. ʻI hono ngāueʻaki ʻa e faleʻi ʻi he Hepelū 6:11, 12, te tau piki maʻu ai ki heʻetau ʻamanakí “ʻo aʻu ki he ngataʻangá.”​—Lau.

16. Ko e hā ʻoku tau fakapapauʻi ke faí?

16 Kuo kotofa ʻe Sihova ʻa e ʻaho mo e houa te ne fakangata ai ʻa e fokotuʻutuʻu ʻa Sētané. ʻI he hoko mai ʻa e ʻaho ko iá, ʻe fakahoko kotoa ʻe Sihova ʻa e ngaahi kikite naʻá ne hiki ʻi heʻene Folofolá. ʻI he lolotongá ni, ʻe ʻi ai nai ʻa e taimi ʻe hā ngali toloi ʻa e ngataʻanga ʻo e fokotuʻutuʻu ko ení. Kae kehe, ko e ʻaho ʻo Sihová “ʻe ʻikai ke tōmui!” (Hap. 2:3) Ko ia fakatauange ke tau fakapapauʻi ke “hanganaki fakasio kia Sihova” ʻo fakahāhā “ha fakakaukau faʻa tatali ki he ʻOtua ko [hotau] fakamoʻuí.”​—Mai. 7:7.

HIVA 139 Sioloto Kiate Koe ʻi he Foʻou ʻa e Meʻa Kotoa Pē

a ʻI he kupu ko ení, te tau lāulea ai ki he founga ʻe lava ke tau tauhi maʻu ai ʻetau mafamafatatau fakalaumālié pea hanganaki leʻo. ʻIkai ko ia pē, te tau vakai ki he founga ʻe lava ke tau tokangataha ai kiate kitautolu tonu pea mo e founga ʻe lava ke tau ngāue lelei taha ʻaki ai hotau taimí.

b FAKAMATALA ʻO E FAKATĀTĀ: (ʻOlunga) Ko ha ongo meʻa ʻokú na sio ongoongo. Ki mui ai, hili ha fakataha ʻa e fakatahaʻangá, ʻokú na vahevahe ki he niʻihi kehé ʻena ngaahi fakakaukau fakafoʻituitui mālohi fekauʻaki mo e ʻuhinga ʻo e ngaahi ongoongó. (Lalo) Ko ha ongo meʻa ʻokú na sio ʻi ha līpooti ʻa e Kulupu Pulé koeʻuhí ke na maʻu ʻa e mahino fakamuimui taha fekauʻaki mo e kikite ʻi he Tohi Tapú. ʻOkú na ʻoatu ki he niʻihi kehé ʻa e ʻū tohi Fakatohitapu ʻoku tokonaki mai ʻe he tamaioʻeiki anga-tonú.