1, 2. (a) Fakamatalaʻi ʻa e ʻuhinga ko ha sitepu mafatukituki ai ʻa e papitaisó. (e) Ko e hā ʻoku totonu ke fakapapauʻi ʻe ha tokotaha ki muʻa ke ne papitaisó, pea ko e hā hono ʻuhingá?

 KO HA toʻutupu koe te ke saiʻia ke papitaiso? Kapau ko ia, ko ha monū lahi taha eni ʻe lava ke faifai ange ʻo ke maʻú. Hangē ko ia naʻe lave ki ai ʻi he kupu ki muʻá, ko e papitaisó ko ha fili mafatukituki. ʻOku fakahaaʻi ai ki he niʻihi kehé kuó ke fakatapui koe kia Sihova, ʻa ia, kuó ke palōmesi kiate ia te ke tauhi ia ʻo taʻengata pea ko e fai hono finangaló ʻa e meʻa mahuʻinga taha ʻi hoʻo moʻuí. Koeʻuhí ko ha palōmesi mafatukituki eni ki he ʻOtuá, ʻoku totonu ke ke papitaiso pē ʻi he taimi te ke matuʻotuʻa feʻunga aí, maʻu ha holi fakafoʻituitui ke fai pehē, pea mahinoʻi ʻa e ʻuhinga ʻo e fakatapui ki he ʻOtuá.

² Kae kehe, mahalo pē ʻokú ke ongoʻi ʻoku ʻikai ke ke mateuteu ki he papitaisó. Pe mahalo ʻokú ke ongoʻi ʻokú ke mateuteu ka ʻoku fakakaukau ʻa hoʻo ongo mātuʻá ʻoku totonu ke ke tatali kae ʻoua ke ke taʻu lahi ange pea maʻu ha taukei lahi ange ʻi he moʻuí. Ko e hā ʻoku totonu ke ke faí? ʻOua ʻe loto-siʻí. Kae ngāueʻaki ʻa e taimi ko  ení ke laka ai ki muʻa koeʻuhí ʻe vave ai hoʻo taau ke papitaisó. ʻI hono manatuʻi iá, ʻe lava ai ke ke fokotuʻu ha ngaahi taumuʻa ʻi he tafaʻaki kehekehe ʻe tolu: (1) ko hoʻo tuipaú, pe ngaahi tuí, (2) ko hoʻo ngaahi ngāué, mo (3) hoʻo houngaʻiá.

3, 4. Ko e hā ʻa e lēsoni ʻe lava ke ako ʻe he toʻutupú mei he faʻifaʻitakiʻanga ʻa Tīmoté?

³ Fakakaukau ki he founga te ke tali ai ʻa e ngaahi fehuʻi ko ení: Ko e hā ʻoku ou tui ai ʻoku ʻi ai ha ʻOtua? Ko e hā ʻoku ou fakapapauʻi ai ko e Tohi Tapú ʻoku haʻu mei he ʻOtuá? Ko e hā ke u talangofua ai ki he ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá kae ʻikai faʻifaʻitaki ki he ngaahi tuʻunga fakaeʻulungaanga ʻo e māmaní? ʻE lava ke tokoniʻi koe ʻe he ngaahi fehuʻi ko iá ke ke muimui ki he akonaki ʻa e ʻapositolo ko Paulá: “Fakamoʻoniʻi kiate kimoutolu ʻa e finangalo lelei mo fakahōifua mo haohaoa ʻo e ʻOtuá.” (Loma 12:2) Ko e hā ʻoku totonu ai ke ke fai iá?

⁴ ʻE lava ke tokoniʻi koe ʻe he faʻifaʻitakiʻanga ʻa Tīmoté. Naʻá ne ʻilo lelei ʻa e Folofolá koeʻuhí naʻe akoʻi ia ʻe heʻene faʻeé mo ʻene kui fefiné mei he Folofolá. Kae kehe, naʻe tala ange ʻe Paula kia Tīmote: “Hokohoko atu ʻi he ngaahi meʻa naʻá ke ako mo fakatuipauʻi koe ke ke tui ki aí.” (2 Tīm. 3:14, 15) ʻOku ʻuhinga ʻa e foʻi lea “fakatuipauʻi” ke “hoko ʻo tuipau pea fakapapauʻi ʻa e moʻoni ʻo ha meʻa.” Ko ia naʻe fiemaʻu ke tuipau ʻa Tīmote ko e moʻoní ʻe lava ke maʻu ia ʻi he Folofolá. Naʻá ne tali ia, ʻo ʻikai koeʻuhí pē ko e tala ange ʻe heʻene faʻeé mo e kui fefiné ke fai peheé, ka koeʻuhí naʻá ne fakaʻuhinga ʻi he meʻa naʻá ne akó pea naʻe fakatuipauʻi ai ia.​—Lau ʻa e Loma 12:1.

5, 6. Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke ke ako ke ngāueʻaki ʻa e “mafai fakaefakaʻuhingá” mei he kei siʻí?

⁵ Fēfē koe? Mahalo pē naʻe fuoloa hoʻo ʻiloʻi ʻa e moʻoní. Kapau ko ia, fokotuʻu ia ko e taumuʻa ke ke fakakaukau ki he ngaahi ʻuhinga ʻo hoʻo ngaahi tuí. ʻE tokoniʻi ai koe ke fakaivimālohiʻi hoʻo tuí pea fakaʻehiʻehi mei hono fai ha fili ʻoku hala koeʻuhí ko e tenge mei he toʻumeʻá, fakakaukau ʻa e māmaní, pe ko hoʻo ngaahi ongoʻí tonu.

⁶ Kapau te ke ako ke ngāueʻaki hoʻo “mafai fakaefakaʻuhingá” lolotonga hoʻo kei siʻí, te ke malava ai ke tali ʻa e ngaahi fehuʻi mei ho toʻumeʻá hangē ko e: ‘ʻOku anga-fēfē hoʻo ʻilo pau ʻoku ʻi ai ha ʻOtua? Kapau ʻoku ʻofa mai ʻa e ʻOtuá, ko e hā ʻokú ne fakaʻatā ai ke hoko ʻa e ngaahi meʻa ʻoku koví? Kapau naʻe fakatupu ʻe he ʻOtuá ʻa e meʻa kotoa pē, ko hai naʻá ne fakatupu ʻa e ʻOtuá?’ ʻI he taimi ʻokú ke mateuteu aí, heʻikai ke hoko ʻa e ngaahi fehuʻi ko iá ʻo fakapuputuʻu ki hoʻo fakakaukaú ka ʻe ueʻi ai koe ke ke toe ako lahi ange ʻa e Tohi Tapú.

7-9. Fakamatalaʻi ʻa e founga ʻe lava ke tokoniʻi ai koe ʻe he kupu hokohoko ko e ngaahi tataki fakaeako ʻi he ʻinitanetí, ko e “What Does the Bible Really Teach?,” ke fakaivimālohiʻi hoʻo tuipaú.

⁷ ʻE lava ke tokoniʻi koe ʻe he ako fakafoʻituitui leleí ke ke tali ha ngaahi fehuʻi, toʻo atu ha veiveiua, pea fakaivimālohiʻi hoʻo tuipaú. (Ngā. 17:11) ʻOku ʻi ai ʻetau ʻū tohi kehekehe ʻa ia ʻe lava ke ne tokoniʻi koe ke fai ʻa e meʻa ko iá. Kuo ʻiloʻi ʻe he tokolahi ʻoku ʻaonga ke ako ʻa e polosiua The Origin of Life​—Five Questions Worth Asking mo e tohi Is There a Creator Who Cares About You? Pehē foki, kuo fiefia mo maʻu ʻaonga ʻa e toʻutupu tokolahi mei he kupu hokohoko ʻi he jw.org ko e “What Does the Bible Really Teach?” ʻE lava ke ke maʻu ia ʻi he BIBLE TEACHINGS. Ko e tataki fakaeako taki taha ʻi he kupu hokohoko ko ení ʻoku faʻu ia ke tokoniʻi koe ke fakaivimālohiʻi hoʻo tuipau fekauʻaki mo ha kaveinga Fakatohitapu.

⁸ Ko e tokotaha ako koe ʻo e Tohi Tapú, ko ia ʻokú ke ʻosi ʻiloʻi nai ʻa e ngaahi tali ki he niʻihi ʻo e ngaahi fehuʻi ʻoku maʻu ʻi he ngaahi tataki fakaeakó. Ka ʻokú ke fakapapauʻi hoʻo ngaahi talí? ʻE tokoniʻi koe ʻe he ngaahi tataki akó ke ke  fakakaukau fakalelei ki he ngaahi konga Tohi Tapu kehekehe pea fakalototoʻaʻi leva ke ke tohiʻi hifo ʻa e ngaahi ʻuhinga ki hoʻo ngaahi tuí. ʻE tokoniʻi ai koe ke ʻiloʻi ʻa e founga ke fakamatalaʻi ai hoʻo ngaahi tuí ki he niʻihi kehé. Kapau ʻoku lava ke ke hū ki he ʻinitanetí ki he kupu hokohoko “What Does the Bible Really Teach?” ʻe lava ke ke ngāueʻaki ia ʻi hoʻo ako fakafoʻituituí ke tokoniʻi koe ke fakaivimālohiʻi hoʻo ngaahi tuipaú.

⁹ Kuo pau ke ke fakamoʻoniʻi kiate koe ko e moʻoní eni. ʻE teuʻi koe ʻe he meʻa ko iá ki he papitaisó. Naʻe pehē ʻe he tuofefine taʻu hongofulu tupu: “Ki muʻa ke u fakapapauʻi ke papitaisó, naʻá ku ako ʻa e Tohi Tapú pea ʻiloʻi ko e lotu moʻoní eni. Pea ʻi he ʻaho taki taha ʻoku ou moʻui aí, ʻoku fakaʻaʻau ʻo mālohi ange ʻa e tuipau ko iá.”

10. Ko e hā ʻoku ʻuhinga lelei ai ke ʻamanekina ʻe fehoanaki ʻa e ngaahi ngāue ʻa ha Kalisitiane ʻosi papitaiso mo ʻene tuí?

¹⁰ ʻOku pehē ʻe he Tohi Tapú: “Ko e tuí ʻiate ia pē, ʻo taʻekau ai ʻa e ngaahi ngāué, ʻoku mate ia.” (Sēm. 2:17) Kapau ʻoku mālohi hoʻo tuí, te ke fakahaaʻi ia ʻaki hoʻo ngaahi ngāué. Te ke maʻu ʻa e meʻa ʻoku ui ʻe he Tohi Tapú ko e “ngaahi tōʻonga māʻoniʻoni mo e ngaahi ngāue ʻo e anga-līʻoa fakaʻotuá.”​—Lau ʻa e 2 Pita 3:11.

11. Fakamatalaʻi ʻa e kupuʻi lea ko e “ngaahi tōʻonga māʻoniʻoni.”

¹¹ Ko e hā ʻa e “ngaahi tōʻonga māʻoniʻoni”? Kapau ʻoku māʻoniʻoni hoʻo ngaahi ngāué, ʻokú ke maʻa fakaeʻulungaanga. Ko e fakatātaá, fakakaukau ki he māhina ʻe ono kuohilí. ʻI he taimi naʻe fakataueleʻi ai koe ke fai ha meʻa naʻe hala, naʻá ke fakakaukau fakalelei fekauʻaki mo e meʻa naʻe tonú mo e meʻa naʻe halá? (Hep. 5:14) ʻOkú ke manatuʻi ʻa e ngaahi taimi pau naʻe ʻikai ke ke tō ai ki ha fakatauele pe tenge mei he toʻumeʻá? ʻI he ʻapiakó, ʻokú ke faʻifaʻitakiʻanga lelei ki he niʻihi kehé? ʻOkú ke nofoʻaki faitōnunga kia Sihova, pe ʻokú ke feinga ke hangē ko ho kaungākalasí koeʻuhí ke ʻoua te nau fakamataliliʻi koe? (1 Pita 4:3, 4) Ko e moʻoni, ʻoku ʻikai ha taha ʻe haohaoa. ʻI he taimi ʻe niʻihi, naʻa mo e faʻahinga kuo nau tauhi kia Sihova ʻi he ngaahi taʻu lahi te nau ongoʻi mā nai pea ʻilo ʻoku faingataʻa ke malanga ki he niʻihi kehé. Ka ko ha taha ʻoku fakatapui ki he ʻOtuá te ne pōlepole ke hoko ko e taha ʻo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová, pea ʻokú ne fakahaaʻi eni ʻaki ʻene tōʻonga maʻá.

12. Ko e hā ʻa e niʻihi ʻo e “ngaahi ngāue ʻo e anga-līʻoa fakaʻotuá,” pea ʻoku totonu ke fēfē hoʻo vakai ki aí?

¹² Ko e hā ʻa e “ngaahi ngāue ʻo e anga-līʻoa fakaʻotuá”? ʻOku kau ai ʻa hoʻo ngaahi ngāue ʻi he fakatahaʻangá, hangē ko e ʻalu ki he ngaahi fakatahá mo e ngāue fakamalangá. Ka ʻoku toe kau ai ʻa e ngaahi ngāue ʻoku ʻikai ke sio ki ai ʻa e niʻihi kehé, hangē ko hoʻo ngaahi lotu kia Sihová mo hoʻo ako fakafoʻituituí. Ko ha taha kuó ne fakatapui ʻene moʻui kia Sihova heʻikai ke ne fakakaukau ko e ngaahi ngāue ko ení ko ha fakakavenga. Te ne maʻu ʻa e ongoʻi tatau mo Tuʻi Tēvita, ʻa ia naʻá ne pehē: “ʻE hoku ʻOtua, ʻoku ou manako ke u fai hoʻou finangalo; pea ʻoku ʻi hoku loto fatu hoʻo lao.”​—Saame 40:8.

13, 14. Ko e hā ʻa e tokonaki ʻe lava ke ne tokoniʻi koe ke fakahoko ʻa e “ngaahi ngāue ʻo e anga-līʻoa fakaʻotuá,” pea kuo maʻu ʻaonga fēfē ʻa e toʻutupu ʻe niʻihi mei he tokonaki ko ení?

¹³ Ke tokoniʻi koe ke fokotuʻu ha ngaahi taumuʻa, ʻoku tau maʻu ha pepa-ngāue ʻi he peesi 308 mo e 309 ʻo e tohi Questions Young People Ask​—Answers That Work, Voliume 2. ʻI he pepa-ngāué, ʻe lava ke ke tohiʻi hifo ʻa hoʻo ngaahi tali ki he ngaahi fehuʻi hangē ko e: “ʻOku fakaikiiki fēfē hoʻo ngaahi lotú, pea ko e hā ʻoku nau fakaeʻa fekauʻaki mo hoʻo ʻofa kia Sihová?” “Ko e hā ʻokú ke fakakau ʻi hoʻo ako fakafoʻituituí?” “ʻOkú ke kau ʻi he ngāue fakafaifekaú neongo kapau ʻoku ʻikai kau ki ai hoʻo ongo mātuʻá?” ʻOku toe maʻu ʻi he pepa-ngāué ʻa e foʻi ʻatā ke ke tohiʻi hifo ai ha faʻahinga taumuʻa te ke  saiʻia ke ke fokotuʻu fekauʻaki mo hoʻo ngaahi lotú, ako fakafoʻituituí, mo e ngāue fakamalangá.

¹⁴ Ko e toʻutupu tokolahi ʻoku nau fakakaukau fekauʻaki mo e papitaisó kuo nau vakai ki he pepa-ngāue ko ení ko ha meʻangāue mahuʻinga. Naʻe pehē ʻe he tuofefine kei siʻi ko Tilda: “Naʻá ku ngāueʻaki ʻa e pepa-ngāué ke fokotuʻu ai ha ngaahi taumuʻa. Naʻá ku aʻusia taha taha ʻa e ngaahi taumuʻa ko iá, pea naʻá ku mateuteu ke papitaiso ʻi he hili pē nai ha taʻu ʻe taha.” Ko ha tokoua kei siʻi ko Patrick naʻá ne lavameʻa meimei tatau. “Naʻá ku ʻosi ʻiloʻi ʻa ʻeku ngaahi taumuʻá,” ko ʻene lau ia, “ka ko hono tohiʻi hifo iá naʻe ʻai au ke u ngāue mālohi ange ke aʻusia ia.”

15. Fakamatalaʻi ʻa e ʻuhinga ʻoku totonu ai ke hoko ʻa e fakatapuí ko ha fili fakafoʻituitui.

¹⁵ Ko e taha ʻo e ngaahi fehuʻi ʻi he pepa-ngāué ko e: “Te ke tauhi kia Sihova neongo kapau kuo ʻikai kei fai pehē ʻa hoʻo ongo mātuʻá mo e ngaahi kaumeʻá?” ʻI hoʻo fakatapui hoʻo moʻuí kia Sihova pea papitaisó, te ke maʻu ai ha vahaʻangatae fakafoʻituitui mo ia. Ko ia, ko e meʻa ʻokú ke fai maʻa Sihová ʻoku ʻikai totonu ke fakatuʻunga ia ʻi hoʻo ongo mātuʻá pe ko ha taha kehe. Ko hoʻo ngaahi tōʻonga māʻoniʻoni mo e ngaahi ngāue ʻo e anga-līʻoa fakaʻotuá ʻoku fakahaaʻi ai ʻokú ke tuipau kuó ke maʻu ʻa e moʻoní pea loto ke muimui ki he ngaahi tuʻunga ʻa e ʻOtuá. ʻIkai fuoloa te ke taau ke papitaiso.

16, 17. (a) Ko e hā ʻoku totonu ke ne ueʻi ha taha ke hoko ko ha Kalisitiané? (e) ʻE lava fēfē ke fakatātaaʻi ʻa e houngaʻia ki he huhuʻí?

¹⁶ ʻI he ʻaho ʻe taha, naʻe ʻeke ange ʻe ha tangata naʻá ne ʻiloʻi lelei ʻaupito ʻa e Lao ʻa Mōsesé kia Sīsū: “Ko fē ʻa e fekau ʻoku lahi taha?” Naʻe tali ange ʻe Sīsū: “Kuo pau ke ke ʻofa kia Sihova ko ho ʻOtuá ʻaki ho lotó kotoa pea ʻaki hoʻo moʻuí kotoa pea ʻaki ho ʻatamaí kotoa.” (Māt. 22:35-37) Naʻe fakamatalaʻi ʻe Sīsū ko e ʻofa kia Sihová ʻoku totonu ko e ʻuhinga ia ke papitaiso ai ha taha pea hoko ko ha Kalisitiané. Ko e taha ʻo e ngaahi founga lelei taha ke fakaivimālohiʻi ai hoʻo ʻofa kia Sihová ko e fakakaukau fakamātoato fekauʻaki mo e huhuʻí, ʻa e meʻaʻofa lahi taha ʻa e ʻOtuá ki he faʻahinga ʻo e tangatá. (Lau ʻa e 2 Kolinitō 5:14, 15; 1 Sione 4:9, 19.) ʻI hoʻo fai iá, te ke loto ai ke fakahaaʻi hoʻo houngaʻia ki he meʻaʻofa fakaofo ko iá.

¹⁷ Ko hoʻo houngaʻia ki he huhuʻí ʻe lava ke fakamatalaʻi ia ʻi he foungá ni: Sioloto atu ʻokú ke melemo pea fakahaofi koe ʻe ha taha. Te ke foki pē ki ʻapi, ʻo fetongi pea ngalo leva ʻa e meʻa naʻe fai ʻe he tokotahá kiate koé? ʻIkai! Te ke ongoʻi houngaʻia maʻu pē ki he tokotaha naʻá ne fakahaofi hoʻo moʻuí! ʻI ha founga meimei tatau, ʻoku totonu ke tau mātuʻaki houngaʻia ʻia Sihova mo Sīsū koeʻuhi ko e huhuʻí. ʻOku tau moʻuaʻaki ʻetau moʻuí kia kinaua! Kuó na  fakahaofi kitautolu mei he angahalá mo e maté. Koeʻuhi ko ʻena ʻofa ʻia kitautolú, ʻoku tau maʻu ai he taimí ni ʻa e ʻamanaki ʻo e moʻui taʻengata ʻi he māmani Palataisí!

18, 19. (a) Ko e hā ʻoku totonu ai ke ʻoua te ke ilifia ke kau mo Sihová? (e) ʻOku anga-fēfē ʻa e lelei ange ʻa hoʻo moʻuí ʻi he tauhi kia Sihová?

¹⁸ ʻOkú ke houngaʻia ʻi he meʻa kuo fai ʻe Sihova maʻaú? Kapau ko ia, ko e meʻa leva ʻoku totonu ke ke faí ko e hoko ʻo fakatapui pea papitaiso. Ko e fakatapuí ko hoʻo palōmesi ia ki he ʻOtuá te ke fai hono finangaló ʻo taʻengata. ʻOku totonu ke ke manavasiʻi ke fai ha palōmesi pehē? ʻIkai! ʻOku fiemaʻu ʻe Sihova ʻa e lelei tahá maʻau, pea te ne fakapaleʻi ʻa e faʻahinga ʻoku nau fai ʻa hono finangaló. (Hep. 11:6) ʻI hono fakatapui ʻa hoʻo moʻuí ki he ʻOtuá pea papitaisó, heʻikai ke hoko ai hoʻo moʻuí ʻo kovi ange, ka ʻi hono kehé, ʻe hoko ia ʻo lelei ange! Ko ha tokoua taʻu 24 naʻá ne papitaiso ki muʻa ke ne taʻu hongofulu tupú, ʻokú ne pehē, “Naʻá ku mei maʻu nai ha mahino loloto ange kapau naʻá ku taʻu lahi ange, ka ko hono fai ʻa e fili ke u fakatapui kia Sihová naʻá ne maluʻi au mei he tuli ki he ngaahi meʻa ʻo e māmaní.”

¹⁹ ʻOku fiemaʻu ʻe Sihova ʻa e lelei tahá maʻau. Kae kehe, ʻoku siokita ʻa Sētane pea ʻikai tokanga fekauʻaki mo koe. Heʻikai malava ke ʻoatu ʻe Sētane ha meʻa ʻoku lelei maʻau kapau te ke muimui ʻiate ia. ʻE lava fēfē ke ne ʻoatu maʻau ha meʻa ʻoku ʻikai ke ne maʻu? ʻOku ʻikai ke ne maʻu ha ongoongo lelei, pea ʻoku ʻikai ke ne maʻu ha ʻamanaki. ʻE lava ke ne ʻoatu pē maʻau ha kahaʻu ʻoku kovi, koeʻuhí ko e kahaʻu pē ia te ne maʻú!​—Fkh. 20:10.

20. Ko e hā ʻe lava ke fai ʻe he toʻutupú koeʻuhí ke nau fakalakalaka atu ki he fakatapuí mo e papitaisó? (Sio foki ki he puha “ Ke Tokoniʻi Koe ke Fakalakalaká.”)

²⁰ Ko e fakatapui hoʻo moʻuí kia Sihová ʻa e fili lelei taha ʻe faifai ange peá ke faí. ʻOkú ke mateuteu ki ai? Kapau ko ia, ʻoua ʻe manavasiʻi ke fai ʻa e palōmesi ko iá. Ka ʻo kapau ʻokú ke ongoʻi ʻoku ʻikai ke ke mateuteu, ngāueʻaki ʻa e ngaahi fokotuʻu ʻi he kupu ko ení ke hokohoko atu hoʻo fakalakalaká. Naʻe tala ʻe Paula ki he fanga tokoua ʻi Filipaí ke hokohoko atu ʻenau fakalakalaká. (Fil. 3:16) Kapau te ke muimui ʻi he faleʻi ko iá, ʻe vave ai hoʻo loto ke fakatapui hoʻo moʻuí kia Sihova pea papitaiso.