Skip to content

Skip to table of contents

KUPU AKO 21

Tohi ʻa Fakahā—Ko ʻEne Kaunga ki Ho Kahaʻú

Tohi ʻa Fakahā—Ko ʻEne Kaunga ki Ho Kahaʻú

“ʻĒmeni! Hāʻele mai, ʻEiki Sīsū.”​—FKH. 22:20.

HIVA 142 Piki Maʻu ki Heʻetau ʻAmanakí

ʻI HE KUPÚ NI *

1. Ko e hā ʻa e fili mahuʻinga ʻoku fiemaʻu ke fai ʻe he kotoa ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá?

 KO E kakai ʻi he ʻaho ní ʻoku fiemaʻu ke nau fai ha fili mahuʻinga. Te nau poupou kia Sihova ko e ʻOtuá ko e Tokotaha-Pule totonu ʻo e ʻunivēsí pe te nau poupou ki hono fili anga-fītaʻá, ʻa Sētane ko e Tēvoló? ʻOku ʻikai ha meʻa ko e nofo ʻi he vahaʻá. Pe ko e hā pē ʻa e fili te nau faí ʻe kaunga ia ki honau kahaʻu taʻengatá. (Māt. 25:31-33, 46) ʻI he lolotonga ʻa e “fuʻu mamahi lahí,” ʻe fakaʻilongaʻi kinautolu ke hao pe ke fakaʻauha.​—Fkh. 7:14; 14:9-11; ʻIsi. 9:4, 6.

2. (a) Ko e hā ʻoku fakalototoʻaʻi kitautolu ʻe he Hepelū 10:35-39 ke faí? (e) ʻE lava fēfē ke tokoniʻi kitautolu ʻe he tohi ʻa Fakahaá?

2 Lau ʻa e Hepelū 10:35-39. Kapau kuó ke fili ke poupou ki he tuʻunga-pule ʻo Sihová, kuó ke fai ha fili fakapotopoto. ʻI he taimí ni ʻokú ke vēkeveke ke tokoniʻi ʻa e niʻihi kehé ke nau fai ʻa e fili totonú. Ko ia ke fakahoko iá, ʻe lava ke ke ngāueʻaki ʻa e fakamatala ʻi he tohi ʻa Fakahaá ke tokoniʻi kinautolu. Ko e tohi fakaofo ko iá ʻokú ne fakaeʻa mai ʻa e meʻa ʻe hoko ki he faʻahinga ʻoku nau fakafepaki kia Sihová, ka ʻokú ne toe fakamamafaʻi ʻa e ngaahi tāpuaki ʻe maʻu ʻe he faʻahinga ʻoku nau poupou mateaki ki hono tuʻunga-pulé. ʻOku lelei ke tau fakakaukau ki he ngaahi moʻoni mahuʻinga ko iá. Ko hono fai iá ʻe fakaivimālohiʻi ai ʻetau fakapapau ke tau tauhi ai pē kia Sihova. Tānaki atu ki aí, ʻe lava ke tau ngāueʻaki ʻa e meʻa kuo tau akó ke tokoniʻi ʻa e niʻihi kehé ke nau fai ʻa e fili totonú pea pipiki ki ai.

3. Ko e hā te tau lāulea ki ai ʻi he kupu ko ení?

3 ʻI he kupu ko ení, te tau lāulea ai ki he ongo fehuʻi ko ení: Ko e hā ʻoku tuku tauhi mai ki he faʻahinga ʻoku nau poupou ki he tuʻunga-pule ʻa e ʻOtuá? ʻI he tafaʻaki ʻe tahá, ko e hā ʻe hoko ki he faʻahinga ʻoku nau fili ke poupou ki he manu fekai lanu kula ʻahoʻahó, ʻa ia ʻoku fakamatalaʻi ʻi he tohi ʻa Fakahaá?

MEʻA ʻOKU TOKA MEI MUʻA KI HE FAʻAHINGA FAITŌNUNGÁ

4. Ko e hā ʻa e kulupu naʻe mamata ki ai ʻa e ʻapositolo ko Sioné ʻa ia naʻa nau ʻi hēvani fakataha mo Sīsuú?

4 ʻI ha vīsone, naʻe mamata ai ʻa e ʻapositolo ko Sioné ki ha kulupu ʻe ua ʻokú na poupou ki he tuʻunga-pule ʻo Sihová pea maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo e moʻui taʻengatá. Ko e ʻuluaki kulupú naʻe toko 144,000. (Fkh. 7:4) Naʻe ʻave kinautolu mei he māmaní ke faʻuʻaki ha founga-pule pe Puleʻanga, fakataha mo Sīsū ʻi hēvani. Te nau pule fakataha mai ki he māmaní. (Fkh. 5:9, 10; 14:3, 4) ʻI he vīsoné, ʻoku mamata ʻa Sione kiate kinautolu ʻoku nau tuʻu mo Sīsū ʻi he Moʻunga Saione fakahēvaní.​—Fkh. 14:1.

5. Ko e hā ʻoku vavé ni ke hoko ki he toenga ko ia ʻo e toko 144,000?

5 ʻI he faai mai ʻa e ngaahi senitulí, ko e laui afe kuo fili ke hoko ko e konga ʻo e toko 144,000. (Luke 12:32; Loma 8:17) Neongo ia, ʻoku fakahaaʻi kia Sione ko ha toenga pē, pe ko ha kiʻi tokosiʻi, te nau moʻui ʻi he māmaní lolotonga ʻa e ngaahi ʻaho fakaʻosí. Ko e “toenga” ko ení te nau maʻu honau “silaʻi” fakaʻosi ʻo e hōifua ʻa Sihová ʻi he ki muʻa ke kamata ʻa e fuʻu mamahi lahí. (Fkh. 7:2, 3; 12:17) Pea ʻi ha taimi lolotonga ʻa e fuʻu mamahi lahí, ko e toenga ko ení ʻe ʻohake ki hēvani ke kau fakataha mo e toenga ʻo e toko 144,000, ʻa ia naʻa nau ʻosi mate faitōnungá. Te nau hoko ai ko e kaungāpule fakataha mo Sīsū ʻi he Puleʻanga ʻo e ʻOtuá.​—Māt. 24:31; Fkh. 5:9, 10.

6-7. (a) Ko e hā ʻa e kulupu naʻe toe mamata ki ai ʻa Sioné, pea ko e hā ʻoku tau ako fekauʻaki mo kinautolú? (e) Ko e hā ʻoku totonu ke mahuʻinga ai ʻa e Fakahā vahe 7 ki he toenga ʻo e toko 144,000 mo e “fuʻu kakai lahi”?

6 Hili ʻa e mamata ʻa Sione ki he kulupu fakahēvaní, ʻokú ne mamata ki ha “fuʻu kakai lahi.” ʻI he ʻikai hangē ko e toko 144,000, ko e kulupu ko ení ʻoku ʻikai lava hano lau. (Fkh. 7:9, 10) Ko e hā ʻoku tau ako fekauʻaki mo kinautolú? Naʻe tala kia Sione: “Ko e faʻahinga eni kuo nau hao mei he fuʻu mamahi lahí, pea kuo nau fō honau ngaahi kofu tōtōlofá ʻo fakahinehina kinautolu ʻi he taʻataʻa ʻo e Lamí.” (Fkh. 7:14) Hili ʻa e hao atu ʻi he fuʻu mamahi lahí, ko e “fuʻu kakai lahi” ko ení te nau moʻui ʻi heni he māmaní pea nau maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki fakaofo.​—Saame 37:9-11, 27-29; Pal. 2:21, 22; Fkh. 7:16, 17.

7 Tatau ai pē pe kuo fili kitautolu ke ʻalu ki hēvani pe ke nofo pē ʻi heni he māmaní, ʻoku tau sio kiate kitautolu ʻi he fakamatala ko eni ʻoku hiki ʻi he Fakahā vahe 7? ʻOku totonu ke pehē. He taimi fakafiefia ē ko ia ki he ongo kulupu fakatouʻosi ʻo e kau sevāniti ʻa e ʻOtuá! Te tau mātuʻaki fiefia ʻi heʻetau fili ke poupou ki he tuʻunga-pule ʻo Sihová. Ko e hā ha toe meʻa ʻoku tala mai ʻe he tohi ʻa Fakahaá fekauʻaki mo e fuʻu mamahi lahí?​—Māt. 24:21.

MEʻA ʻOKU TOKA MEI MUʻA KI HE FAʻAHINGA ʻOKU FAKAFEPAKI KI HE ʻOTUÁ

8. ʻE kamata fakakū ʻa e fuʻu mamahi lahí, pea ʻe fēfē ʻa e fakafeangai ʻa e tokolahi taha ʻo e kakaí?

8 Hangē ko ia naʻe lave ki ai ʻi he kupu ki muʻá, ko e ngaahi ʻelemēniti fakapolitikale ʻo e māmani ko ení ʻoku vavé ni ke nau ʻohofi ʻa Pāpilone ko e Lahi, ʻa e ʻemipaea ʻi māmani ʻo e lotu loí. (Fkh. 17:16, 17) Ko e ʻohofi ko ení te ne fakaʻilongaʻi ʻa e kamata ʻo e fuʻu mamahi lahí. ʻE hoko eni ʻo ʻaukolo mai ai ha faʻahinga foʻou ke kau ki he lotu kia Sihová? ʻIkai. ʻI hono kehé, ʻoku fakahaaʻi ʻi he Fakahā vahe 6 ʻi he taimi mātuʻaki mahuʻinga ko iá, ko e kakai ʻoku ʻikai ke nau tauhi kia Sihová te nau kumi ki ha maluʻanga mei he ngaahi fokotuʻutuʻu fakapolitikale mo fakakomēsiale ʻa e māmani ko ení, ʻa ia ʻoku fakahoa ki ha ngaahi moʻunga. Koeʻuhi heʻikai ke poupou ʻa e kakai ko iá ki he Puleʻanga ʻo e ʻOtuá, ʻe lau ʻe Sihova kinautolu ko e kau fakafepaki.​—Luke 11:23; Fkh. 6:15-17.

9. ʻE anga-fēfē hoko ʻa e kakai ʻa Sihová ʻo makehe ʻi he lolotonga ʻa e fuʻu mamahi lahí, pea ko e hā hono olá?

9 Ko e moʻoni, ko e kau sevāniti faitōnunga ʻa Sihová te nau makehe ʻi he lolotonga ʻa e taimi mātuʻaki faingataʻa ko ia ʻo e fuʻu mamahi lahí. Te nau hoko ko e kulupu pē taha ʻo e kakai ʻi he māmaní te nau tauhi kia Sihova ko e ʻOtuá pea fakafisi ke poupou ki he “manu fekaí.” (Fkh. 13:14-17) Ko ʻenau tuʻu maʻú te ne fakaʻitaʻi ʻa e faʻahinga ʻoku fakafepaki kia Sihová. Ko hono olá, ko ha kulupu ʻo e ngaahi puleʻangá te nau ʻohofi ʻa e kakai ʻa e ʻOtuá ʻi he kotoa ʻo e māmaní. Ko e tōʻonga anga-fakamamahi ko ení ʻoku fakamatalaʻi fakaekikite ko e ʻoho ʻa Koki ʻo Mēkokí.​—ʻIsi. 38:14-16.

10. Hangē ko ia ʻoku fakamatalaʻi ʻi he Fakahā 19:19-21, ʻe anga-fēfē fakafeangai ʻa Sihova ki hono ʻohofi ko eni ʻene kakaí?

10 ʻE anga-fēfē fakafeangai ʻa Sihova ki he ʻoho anga-fītaʻa ko ení? ʻOkú ne tala mai: “ʻE puho hake ai ʻa ʻeku fuʻu ʻitá.” (ʻIsi. 38:18, 21-23) ʻOku fakamatalaʻi ʻi he vahe 19 ʻa e meʻa ʻe hoko atu aí. ʻOku fekauʻi atu ʻe Sihova ʻa hono ʻAló ke faitau maʻa Hono kakaí pea ke ikunaʻi ʻa honau ngaahi filí. ʻE kau fakataha mo Sīsū ʻi he ʻoho ko ení ʻa e “kau tau ʻi hēvaní”​—ʻa e kau ʻāngelo faitōnungá fakataha mo e toko 144,000. (Fkh. 17:14; 19:11-15) Ko e hā ʻa e ikuʻanga ʻo e tau ko ení? Ko hono fakaʻauhamālie ʻa e kotoa ʻo e faʻahinga ʻo e tangata mo e ngaahi kautaha ʻoku nau fakafepaki kia Sihová!​—Lau ʻa e Fakahā 19:19-21.

HILI ʻA E TAÚ, ʻE FAI HA TAʻANE

11. Ko e hā ʻa e kātoanga makehe ʻe fakahoko ko e tumutumu ia ʻo e tohi ʻa Fakahaá?

11 Sioloto atu ki he anga ʻo e ongoʻi ʻa e faʻahinga faitōnunga ʻi he māmaní ʻi heʻenau hao atu ʻi hono fakaʻauhamālie ʻa e ngaahi fili ʻo e ʻOtuá! He taimi fakafiefia ē ko ia! Neongo ʻe ʻi ai ʻa e kalanga fiefia ʻi hēvani ʻi he taimi ʻe fakaʻauha ai ʻa Pāpilone ko e Lahí, ʻoku ʻi ai ha toe meʻa te ne ʻomai ʻa e fiefia lahi ange. (Fkh. 19:1-3) Ko hono moʻoní, ko e tumutumu ia ʻo e tohi ʻa Fakahaá​—ko e “taʻane ʻa e Lamí.”​—Fkh. 19:6-9.

12. Hangē ko ia ʻoku fakahaaʻi ʻi he Fakahā 21:1, 2, ʻe fai fakakū ʻa e taʻane ʻa e Lamí?

12 ʻE fai fakakū ʻa e taʻané? Ko e kotoa ʻo e toko 144,000 te nau ʻi hēvani ʻi he ki muʻa pē ke kamata ʻa e tau ʻo ʻĀmaketoné. Kae kehe, heʻikai ke fai ʻa e taʻane ʻa e Lamí ʻi he taimi ko iá. (Lau ʻa e Fakahā 21:1, 2.) Ko e taʻane ʻa e Lamí ʻe fakahoko ia ʻi he hili ʻa e tau ʻo ʻĀmaketoné pea mo hono toʻo ʻosi atu ʻa e ngaahi fili ʻo e ʻOtuá.​—Saame 45:3, 4, 13-17.

13. Ko e hā ʻa e ʻuhinga moʻoni ʻo e taʻane ʻa e Lamí ki he faʻahinga ʻoku kau ki aí?

13 Ko e hā ʻa e ʻuhinga moʻoni ʻo e taʻane ʻa e Lamí ki he faʻahinga ʻoku kau ki aí? Sai, hangē pē ko hono fakatahaʻi ʻe he malí ha tangata mo ha fefine, ʻoku pehē pē mo e taʻane fakaefakatātā ko ení ʻokú ne fakafāʻūtahaʻi ʻa e Tuʻí, ʻa Sīsū Kalaisi mo ʻene “taʻahine mali,” ʻa e toko 144,000. Ko e kātoanga mahuʻinga ko iá ʻe fokotuʻu ai ʻa e puleʻanga foʻou ʻe pule ki he māmaní ʻi he taʻu ʻe 1,000.​—Fkh. 20:6.

KO HA KOLO LĀNGILANGIʻIA PEA MO HO KAHAʻÚ

ʻI he Fakahā vahe 21 ʻoku fakahaaʻi ai ʻa e kolo fakaefakatātā ʻo Selusalema Foʻoú “ʻoku ʻalu hifo mei hēvani mei he ʻOtuá.” Lolotonga ʻa e Taʻu ʻe Taha Afé, te ne ʻomai ʻa e ngaahi tāpuaki taʻefaʻalaua ki he faʻahinga talangofua ʻo e tangatá (Sio ki he palakalafi 14-16)

14-15. ʻOku fakahoa ʻi he Fakahā vahe 21 ʻa e toko 144,000 ki he hā? (Sio ki he tā ʻi he takafí.)

14 Hokó, ʻoku fakahoa ʻe he Fakahā vahe 21 ʻa e toko 144,000 ki ha kolo mātuʻaki fakaʻofoʻofa ʻoku ui ko “Selusalema Foʻou.” (Fkh. 21:2, 9) Ko e kolo ko ení ʻoku ʻi ai hono maka fakavaʻe ʻe 12 kuo tohi ai “ʻa e hingoa ʻe 12 ʻo e kau ʻapositolo ʻe toko 12 ʻa e Lamí.” Ko e hā naʻe tohoakiʻi ai ʻe he meʻá ni ʻa e tokanga ʻa Sioné? Koeʻuhí naʻá ne sio ki hono hingoá naʻe hiki ʻi he taha ʻo e ngaahi maka ko iá. He monū maʻongoʻonga ē ko ia!​—Fkh. 21:10-14; ʻEf. 2:20.

15 Ko e kolo fakaefakatātā ko ení naʻe ʻikai hano toe tatau. Ko hono hala lahí ko e koula haohaoa, ʻoku ʻi ai hono matapā mataʻitofe ʻe 12, ngaahi ʻā mo e fakavaʻe naʻe teuteu ʻaki ʻa e maka mahuʻinga, pea ko hono ngaahi fuá naʻe tonu haohaoa. (Fkh. 21:15-21) Neongo ia, ʻoku hā ngali ʻoku kei puli ha meʻa! Fakatokangaʻi ʻa e meʻa hono hoko ʻoku tala mai ʻe Sioné: “Naʻe ʻikai te u sio ki ha temipale ʻi ai, he ko Sihova ko e ʻOtuá ko e Māfimafi-Aoniú, pea mo e Lamí ʻa hono temipalé. Pea naʻe ʻikai fiemaʻu ia ki he koló ʻa e laʻaá pe ko e māhiná ke ulo hifo ki ai, he naʻe maamangia ia ʻi he lāngilangi ʻo e ʻOtuá, pea ko e Lamí ʻa hono māmá.” (Fkh. 21:22, 23) Ko e faʻahinga ʻoku faʻuʻaki ʻa Selusalema Foʻoú te nau fetuʻutaki hangatonu kia Sihova. (Hep. 7:27; Fkh. 22:3, 4) Ko ia ko Sihova mo Sīsū ʻa e temipale ʻi he kolo ko iá.

Ko hai ʻe maʻu ʻaonga mei he ngaahi tokonaki ʻoku fakafofongaʻi ʻe ha “vaitafe” pea mo ha “ʻuluʻakau”? (Sio ki he palakalafi 16-17)

16. Ko e hā ʻe hokosia ʻe he faʻahinga ʻo e tangatá lolotonga ʻa e Pule Taʻu ʻe Afe ʻa e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá?

16 ʻOku fakafiefia ki he kau paní ke nau fakakaukauloto ki he kolo ko ení. Ka ko e faʻahinga ʻoku nau koloaʻaki ʻa e ʻamanaki ke moʻui ʻi he māmaní ʻoku nau toe maʻu ʻa e ʻuhinga ke mahuʻingaʻia ai ʻi he meʻá ni. Lolotonga ʻa e Pule Taʻu ʻe Afe ʻa e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá, ko Selusalema Foʻou te ne ʻomai ʻa e ngaahi tāpuaki taʻefaʻalaua. ʻOku sio ʻa Sione ki he ngaahi tāpuaki ko ení ʻoku nau tafe mai ʻo hangē ko ha “vaitafe ʻo e vai ʻo e moʻuí.” Pea ʻi he ongo tafaʻaki ʻo e vaitafé ʻoku tuʻu ai ʻa e “ʻuluʻakau ʻo e moʻuí” ʻa ia ko hono laú ʻoku “fakataumuʻa ia ki hono faitoʻo ʻo e ngaahi puleʻangá.” (Fkh. 22:1, 2) Ko e faʻahinga kotoa ʻo e tangatá te nau moʻui ʻi he taimi ko iá te nau maʻu ʻa e faingamālie ke maʻu ʻaonga mei he ngaahi tokonaki ko iá. Faai atu pē, ko e faʻahinga talangofua kotoa ʻo e tangatá te nau hoko ʻo haohaoa. ʻE ʻikai ke toe ʻi ai ha puke, langa pea mo ha loʻimata ʻo e mamahi.​—Fkh. 21:3-5.

17. Hangē ko ia ʻoku fakahaaʻi ʻi he Fakahā 20:11-13, ko hai ʻe maʻu ʻaonga mei he Pule Taʻu ʻe Afé?

17 Ko hai ʻe maʻu ʻaonga mei he ngaahi tokonaki fakaofo ko ení? ʻUluakí, ko e fuʻu kakai lahi te nau hao atu ʻi ʻĀmaketoné, fakataha mo ha fānau pē ʻe fanauʻi nai ʻi he māmani foʻoú. Ka ʻoku toe talaʻofa mai ʻi he Fakahā vahe 20 ko e kau maté te nau toetuʻu. (Lau ʻa e Fakahā 20:11-13.) Ko e faʻahinga faitōnunga “māʻoniʻoní” ʻa ia naʻa nau mate ʻi he kuohilí fakataha mo e faʻahinga “taʻemāʻoniʻoní”​—ʻa ia naʻe ʻikai ke nau maʻu ha faingamālie feʻunga ke ako fekauʻaki mo Sihová​—ʻe toe fokotuʻu kotoa mai kinautolu ke moʻui ʻi heni ʻi he māmaní. (Ngā. 24:15; Sione 5:28, 29) ʻOku ʻuhinga ení ʻe toetuʻu mai ʻa e tokotaha kotoa ke moʻui ʻi he māmaní lolotonga ʻa e Pule Taʻu ʻe Afé? ʻIkai. Ko e faʻahinga fulikivanu naʻa nau talitekeʻi ʻa e faingamālie ke tauhi kia Sihova ki muʻa ʻi heʻenau maté heʻikai ke toe fokotuʻu mai. Naʻa nau maʻu ʻa e faingamālié pea naʻa nau fakamoʻoniʻi naʻe ʻikai ke nau tuha mo e moʻui ʻi he māmani Palataisí.​—Māt. 25:46; 2 Tes. 1:9; Fkh. 17:8; 20:15.

KO E ʻAHIʻAHI FAKAʻOSÍ

18. Ko e hā ʻa e tuʻunga ʻe ʻi ai ʻa e māmaní ʻi he ngataʻanga ʻo e taʻu ʻe 1,000?

18 ʻI he ngataʻanga ʻo e taʻu ʻe 1,000, ko e faʻahinga kotoa ʻoku nau moʻui ʻi he māmaní te nau maʻu ʻa e moʻui haohaoa. Heʻikai ha taha ʻe moʻui ai ʻe toe uesia ʻe he angahala naʻe maʻu tukufakaholo meia ʻĀtamá. (Loma 5:12) Ko e mala tupu mei he angahala ʻa ʻĀtamá ʻe toʻo fakaʻaufuli atu. Ko ia ai, ko e faʻahinga ʻi he māmaní te nau “moʻui mai” ko e faʻahinga haohaoa ʻo e tangatá ʻi he ngataʻanga ʻo e taʻu ʻe 1,000.​—Fkh. 20:5.

19. Ko e hā ʻe fiemaʻu ai ke fai ha ʻahiʻahi fakaʻosí?

19 ʻOku tau ʻilo naʻe talitekeʻi ʻe Sīsū ʻa e ngaahi feinga ʻa Sētane ke ʻai ia ke fakangaloku ʻene anga-tonú. Naʻá ne nofoʻaki faitōnunga ʻi he malumalu ʻo e ʻahiʻahí. Ka ʻe loto-lelei ʻa e faʻahinga haohaoa kotoa ʻo e tangatá ke fai pehē ʻi he taimi ʻe tuku ai kia Sētane ke ne ʻahiʻahiʻi kinautolú? Ko e tokotaha taki taha ʻe malava ke ne tali ʻa e fehuʻi ko ení ʻi he taimi ʻe tuku ange mai ai ʻa Sētane mei he luo taʻehanotakelé ʻi he ngataʻanga ʻo e taʻu ʻe 1,000. (Fkh. 20:7) Ko e faʻahinga te nau fakamoʻoniʻi ʻoku nau faitōnunga lolotonga ʻa e ʻahiʻahi fakaʻosi ko ení te nau maʻu ʻa e moʻui taʻengatá pea te nau maʻu leva ʻa e tauʻatāina moʻoní. (Loma 8:21) Ko e faʻahinga angatuʻú ʻe fakaʻauha taʻengata, fakataha mo e Tēvoló mo ʻene fanga tēmenioó.​—Fkh. 20:8-10.

20. ʻOku anga-fēfē hoʻo ongoʻi fekauʻaki mo e ngaahi kikite fakatoʻoaloto ʻoku maʻu ʻi he tohi ʻa Fakahaá?

20 ʻOku anga-fēfē hoʻo ongoʻí ʻi he hili ʻa e lāulea ki he fakamatala fakanounou ko eni ʻo e tohi ʻa Fakahaá? ʻIkai ʻoku fakafiefia ke sio kiate koe ʻi he ngaahi kikite fakaofo ko ení? ʻIkai nai ʻokú ne ʻai koe ke ke fakaafeʻi ʻa e niʻihi kehé ke kau fakataha mo kitautolu ʻi he lotu moʻoni ʻa hotau ʻOtuá? (Fkh. 22:17) ʻI hono ueʻi hotau ʻatamaí mo e lotó ʻe he ngaahi meʻa fakatoʻoaloto ko eni ʻe hoko ʻi he kahaʻú, ʻoku ueʻi moʻoni ai kitautolu ke lea ʻo hangē ko e ʻapositolo ko Sioné naʻá ne pehē: “ʻĒmeni! Hāʻele mai, ʻEiki Sīsū.”​—Fkh. 22:20.

HIVA 27 Fakaeʻa ʻa e Ngaahi Foha ʻo e ʻOtuá

[Fakamatala ʻi lalo]

^ Ko e kupu fakaʻosi eni ʻo e kupu hokohoko fekauʻaki mo e tohi ʻa Fakahaá. Hangē ko ia te tau vakai ki ai ʻi he kupu ko ení, ko e faʻahinga ʻoku nau nofoʻaki faitōnunga kia Sihová te nau maʻu ha kahaʻu fisifisimuʻa, ka ko e faʻahinga ʻoku fakafepaki ki he tuʻunga-pule ʻa e ʻOtuá te nau iku ki ha ngataʻanga fakamā.