Skip to content

Skip to table of contents

KUPU AKO 46

HIVA 49 ʻAi ʻa e Loto ʻo Sihová ke Fiefia

Fanga Tokoua—ʻOku Mou Kakapa Atu ke Hoko ko ha Sevāniti Fakafaifekau?

Fanga Tokoua—ʻOku Mou Kakapa Atu ke Hoko ko ha Sevāniti Fakafaifekau?

“ʻOku ʻi ai ʻa e fiefia lahi ange ʻi he foaki atú ʻi he maʻu maí.”NGĀ. 20:35.

TAUMUʻÁ

Ke fakalototoʻaʻi ʻa e fanga tokoua ʻosi papitaisó ke kakapa atu pea taau ke hoko ko e kau sevāniti fakafaifekau.

1. Naʻe anga-fēfē ongoʻi ʻa e ʻapositolo ko Paulá fekauʻaki mo e kau sevāniti fakafaifekaú?

 KO E kau sevāniti fakafaifekaú ʻoku nau fakahoko ha ngāue mahuʻinga ʻi he ngaahi fakatahaʻangá. ʻOku hā mahino naʻe fakahoungaʻi ʻe he ʻapositolo ko Paulá ʻa e kau tangata mateaki ko ení. Ko e fakatātaá, ʻi heʻene tohi ki he kau Kalisitiane ʻi Filipaí, naʻá ne lave fakahangatonu ki he kau sevāniti fakafaifekaú fakataha mo e kau mātuʻá ʻi heʻene fakafeʻiloakí.—Fil. 1:1.

2. ʻOku anga-fēfē ongoʻi ha tokoua ko Luis fekauʻaki mo hono vāhenga-ngāue ko ha sevāniti fakafaifekaú?

2 Ko e fanga tokoua ʻosi papitaiso tokolahi, ʻa e kei siʻi pe taʻumotuʻa, ʻoku nau maʻu ʻa e fiefia lahi ʻi he hoko ko e kau sevāniti fakafaifekau. Ko e fakatātaá, naʻe taʻu 18 ʻa Devan ʻi he taimi naʻe fakanofo aí. ʻI he tafaʻaki ʻe tahá, ko ha tokoua ko Luis naʻe fakanofo ia ʻi hono taʻu 50 tupu siʻí. Ko ʻene leá ʻoku fakamatalaʻi ai ʻa e anga ʻo e ongoʻi ʻa e tokolahi ʻi heʻene pehē, “ʻOku ou ongoʻi ko ha monū lahi ia ke ngāue ko ha sevāniti fakafaifekau, tautefito ʻi heʻeku fakakaukau atu ki he kotoa ʻo e ʻofa kuo fakahāhā mai ʻe he fakatahaʻangá kiate aú!”

3. Ko e hā ʻa e ngaahi fehuʻi te tau lāulea ki aí?

3 Kapau ko ha tokoua ʻosi papitaiso koe pea ʻoku teʻeki ai ke ke hoko ko ha sevāniti fakafaifekau, ʻe lava ke ke ʻai ia ko hoʻo taumuʻa? Ko e hā te ne ueʻi nai koe ke fai pehē? Pea ko e hā ʻa e ngaahi tuʻunga taau Fakatohitapu ʻoku fiemaʻu ke ke aʻusiá? ʻI he kupu ko ení, te tau lāulea ai ki he tali ki he ngaahi fehuʻi ko ení. Kae ʻuluakí, tau lāulea angé pe ko e hā ʻa e ngafa ʻo ha sevāniti fakafaifekau.

KO E HĀ ʻA E NGAFA ʻO HA SEVĀNITI FAKAFAIFEKAU?

4. Ko e hā ʻa e ngafa ʻo ha sevāniti fakafaifekau? (Sio foki ki he fakatātaá.)

4 Ko ha sevāniti fakafaifekau ko ha tokoua ʻosi papitaiso ia ʻoku fakanofo ʻe he laumālie māʻoniʻoní ke tokoni ki he kau mātuʻá ke tokangaʻi ʻa e ngaahi meʻa ʻaonga ʻi he fakatahaʻangá. Ko e kau sevāniti fakafaifekau ʻe niʻihi ʻoku nau fakapapauʻi ʻoku maʻu ʻe he kau malangá ʻa e feituʻu ngāue mo e ʻū tohi feʻunga ki heʻenau ngāue fakafaifekaú. Ko e niʻihi kehe ʻoku nau tokoni ki hono fakamaʻa mo tokangaʻi ʻa e Fale Fakatahaʻangá. ʻOku toe ngāue ʻa e kau sevāniti fakafaifekaú ko e kau fakanofonofo pea ngāue ki he ngaahi naunau fakaleʻolahí mo e vitioó lolotonga ʻa e ngaahi fakatahá. Ko e lahi ʻo e ngāue ʻoku fai ʻe he kau sevānití ko e ngaahi ngāue fakatuʻasino. Neongo ia, ko e meʻa ʻuluaki mo muʻomuʻa tahá ko e kau sevāniti fakafaifekaú ko e kau tangata fakalaumālie; ʻoku nau ʻofa kia Sihova pea moʻuiʻaki ʻene ngaahi tuʻunga māʻoniʻoní. Pea ʻoku nau ongoʻi ha ʻofa loloto ki honau fanga tokoua mo e fanga tuofāfine Kalisitiané. (Māt. 22:​37-39) ʻE lava fēfē ke kakapa atu ha tokoua ʻosi papitaiso ke hoko ko ha sevāniti fakafaifekau?

ʻOku faʻifaʻitaki ʻa e kau sevāniti fakafaifekaú kia Sīsū ʻaki hono foaki atu kinautolu ke ngāue maʻá e niʻihi kehé (Sio ki he palakalafi 4)


5. ʻOku ʻuhinga ki he hā ʻa e kakapa atú?

5 ʻOku lisi ʻi he Tohi Tapú ʻa e ngaahi tuʻunga taau ki he faʻahinga ʻe fakanofo nai ko e kau sevāniti fakafaifekaú. (1 Tīm. 3:​8-10, 12, 13) ʻE lava ke ke kakapa atu ki he monū ko ení ʻaki ʻa hono ako ʻa e ngaahi tuʻunga taau Fakatohitapu ko ení pea ngāue mālohi leva ke aʻusia ia. Kae ʻuluakí, ʻoku fiemaʻu ke ke fakakaukau fakalelei ki hoʻo ngaahi fakaueʻiloto ki he kakapa atú.

KO E HĀ ʻOKÚ NE UEʻI KOE KE KAKAPA ATÚ?

6. Ko e hā ʻoku totonu ke ne ueʻi koe ke fai ha faʻahinga ngāue pē maʻa ho fanga tokouá mo e fanga tuofāfiné? (Mātiu 20:28; sio foki ki he fakatātā.)

6 Ko hotau faʻifaʻitakiʻanga lahi tahá, ʻa Sīsū Kalaisi, naʻe ueʻi ia ʻe he ʻofá—ʻa e ʻofa ki heʻene Tamaí mo e ʻofa ki he kakaí. Naʻe ueʻi ia ʻe he ʻofa ko iá ke ne ngāue mālohi pea fakahoko ʻa e ngaahi ngāue māʻulalo maʻá e niʻihi kehé. (Lau ʻa e Mātiu 20:28; Sione 13:​5, 14, 15) Kapau ʻoku ueʻi koe ʻe he ʻofá, ʻe tāpuakiʻi koe ʻe Sihova pea te ne tokoniʻi koe ke aʻusia hoʻo taumuʻa ke taau ko ha sevāniti fakafaifekau.—1 Kol. 16:14; 1 Pita 5:5.

ʻOku akoʻi ʻe Sīsū ʻene kau ʻapositoló fakafou ʻi heʻene faʻifaʻitakiʻangá ke nau ngāue anga-fakatōkilalo maʻá e niʻihi kehé kae ʻikai kumi ki ha tuʻunga tuʻu-ki-muʻa (Sio ki he palakalafi 6)


7. Ko e hā ʻoku totonu ai ke fakaʻehiʻehi ha tokoua mei hono maʻu ha taumuʻa siokitá?

7 ʻI he māmaní, ko e faʻahinga ʻoku nau pouaki pē kinautolú ʻoku faʻa manumanumelieʻia ai ʻa e kakaí. Ka ʻoku ʻikai ha meʻa pehē ʻi he kautaha ʻa Sihová. Ko ha tokoua ʻoku ueʻi ʻe he ʻofá, hangē ko Sīsuú, ʻoku ʻikai ke ne holi vavale ki he mafaí, ke puleʻi ʻa e niʻihi kehé, pe fiemaʻu tuʻunga. Kapau ʻe fakanofo ʻi he fakatahaʻangá ha tokotaha sio tuʻunga pehē, ʻoku ngalingali te ne fakafisi ke fai ʻa e ngaahi ngāue māʻulalo ʻoku fiemaʻu ki hono tokangaʻi ʻa e fanga sipi mahuʻinga ʻa Sihová. Te ne fakakaukau nai ʻokú ne fuʻu mahuʻinga ke ne fai ʻa e ngaahi ngāue peheé. (Sione 10:12) ʻE ʻikai ke tāpuakiʻi ʻe Sihova ʻa e ngaahi feinga ʻa ha tokotaha ʻoku tākiekina ʻe he pōlepolé pe taumuʻa siokitá.—1 Kol. 10:​24, 33; 13:​4, 5.

8. Ko e hā ʻa e faleʻi naʻe ʻoange ʻe Sīsū ki heʻene kau ʻapositoló?

8 ʻI he taimi ʻe niʻihi, naʻa mo e ngaahi kaungāmeʻa ofi taha ʻo Sīsuú naʻa nau kakapa atu ki he ngaahi monuú ʻi he ʻuhinga hala. Fakakaukau ki he meʻa naʻe hoko ki ha ongo ʻapositolo ʻa Sīsū—ko Sēmisi mo Sione. Naʻá na kole kia Sīsū ke ʻoange kiate kinaua ha tuʻunga makehe ʻi hono Puleʻangá. Naʻe ʻikai ke fakaongoongoleleiʻi kinaua ʻe Sīsū ki he meʻa naʻá na holi ki aí. ʻI hono kehé, naʻá ne fakamatalaʻi ange ki he kotoa ʻo e kau ʻapositolo ʻe toko 12: “ʻIlonga ʻa ia ʻoku loto ke hoko ko e lahi ʻi homou lotolotongá kuo pau ke ne hoko ko hoʻomou sevāniti, pea ʻilonga ʻa ia ʻoku loto ke hoko ko e muʻomuʻa ʻi homou lotolotongá kuo pau ke ne hoko ko e tamaioʻeiki ki he tokotaha kotoa.” (Mk. 10:​35-37, 43, 44) Ko e fanga tokoua ʻoku nau kakapa atu fakataha mo e fakaueʻiloto totonú—ʻa ia, ke ngāue maʻá e niʻihi kehé—te nau hoko ko ha tāpuaki ki he fakatahaʻangá.—1 Tes. 2:8.

KO E HĀ ʻE LAVA KE NE FAKAIVIMĀLOHIʻI HOʻO HOLI KE KAKAPA ATÚ?

9. ʻE lava fēfē ke ke fakaivimālohiʻi hoʻo holi ke kakapa atú?

9 ʻOku ʻikai ha veiveiua ʻokú ke ʻofa kia Sihova pea loto ke ngāue maʻá e niʻihi kehé. Neongo ia, heʻikai nai ke ke maʻu ʻa e holi ke fai ʻa e ngāue lahi ange ʻa ia ʻoku fiemaʻu ki ha sevāniti fakafaifekaú. ʻE lava fēfē ke ke fakaivimālohiʻi hoʻo holi ke ngāué? Fēfē ke ke fakakaukau ki he fiefia ʻoku haʻu ʻi hoʻo ngāue maʻa ho fanga tokouá mo e fanga tuofāfiné? Naʻe pehē ʻe Sīsū: “ʻOku ʻi ai ʻa e fiefia lahi ange ʻi he foaki atú ʻi he maʻu maí.” (Ngā. 20:35) Naʻá ne moʻuiʻaki ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení. Naʻá ne maʻu ʻa e fiefia moʻoni ʻi he ngāue maʻá e niʻihi kehé, pea ʻe lava ke ke maʻu ʻa e fiefia tatau.

10. Naʻe anga-fēfē hono fakahāhā ʻe Sīsū naʻá ne fiefia ke ngāue maʻá e niʻihi kehé? (Maʻake 6:​31-34)

10 Fakakaukau ki ha fakatātā ʻo e founga naʻe fakahāhā ai ʻe Sīsū naʻá ne fiefia ke ngāue maʻá e niʻihi kehé. (Lau ʻa e Maʻake 6:​31-34.) ʻI he taimi ʻe taha, ko Sīsū mo ʻene kau ʻapositoló naʻa nau helaʻia. Naʻa nau fononga atu ki ha potu lala ke maʻu ha kiʻi mālōlō. Ka naʻe ʻi ai ha fuʻu kakai naʻa nau ʻuluaki aʻu kinautolu ki ai ʻiate kinautolu, ʻo fakaʻamu ke akoʻi kinautolu ʻe Sīsū. Naʻe mei lava ke ne tala ange ʻikai. He ko ē, ko ia mo hono kaungāfonongá “naʻe ʻikai . . . hanau taimi ʻatā ʻo aʻu ki hano maʻu ha meʻatokoni.” Pe naʻe mei tuku ange atu ʻe Sīsū ʻa e kakaí ke nau ō ʻi he hili hano vahevahe pē ha moʻoni ʻe taha pe ua. Ka koeʻuhí naʻe ueʻi ia ʻe he ʻofá, naʻá ne “kamata akoʻi kiate kinautolu ʻa e ngaahi meʻa lahi.” Pea naʻe hokohoko atu ʻene akoʻi kinautolú ʻo aʻu ki heʻene “māʻuloloa ʻa e ʻahó.” (Mk. 6:35) Naʻá ne fai pehē, ʻo ʻikai koeʻuhí ko ha meʻa ia naʻe pau ke ne fai, ka koeʻuhí “naʻá ne ongoʻi fakaʻofaʻia ʻiate kinautolu.” Naʻá ne loto ke akoʻi kinautolu koeʻuhí naʻá ne ʻofa ʻiate kinautolu. Naʻe maʻu ʻe Sīsū ʻa e fiefia lahi ʻi he ngāue maʻá e niʻihi kehé.

11. Naʻe anga-fēfē ʻa e ngāue ʻa Sīsū maʻa ʻene kau fanongó ʻi ha founga ʻaongá? (Sio foki ki he fakatātaá.)

11 ʻI he taimi naʻe ngāue fakasevāniti ai ʻa Sīsū ki he kakaí, naʻá ne fai ʻa e meʻa lahi ange ʻi hono akoʻi pē kinautolú. Naʻá ne toe tokangaʻi foki ʻenau ngaahi fiemaʻu fakaesinó. Naʻá ne tokonaki fakaemana ha meʻakai pea kole leva ki heʻene kau ākongá ke nau tufotufa ia. (Mk. 6:41) ʻI he fai peheé, naʻá ne akoʻi ai ki heʻene kau ākongá ʻa e founga ke ngāue ai maʻá e niʻihi kehé. Naʻá ne toe fakahaaʻi kiate kinautolu ko e ngaahi ngāue ʻaongá—hangē ko ia ʻe fai nai ʻe he kau sevāniti fakafaifekaú—ʻoku mahuʻinga. Sioloto atu ki he fiefia naʻe maʻu ʻe he kau ʻapositoló ʻi he kau mo Sīsū ʻi hono tufa fakaemana ʻo e meʻakaí kae ʻoua kuo nau “kai kotoa pē ʻo nau mākona”! (Mk. 6:42) Ko e moʻoni, naʻe ʻikai ko e taimi pē ʻeni naʻe fakamuʻomuʻa ai ʻe Sīsū ʻa e lelei ʻa e niʻihi kehé ʻi haʻaná. Naʻá ne ngāueʻaki ʻa e kotoa ʻene moʻui ʻi he māmaní ke ngāue maʻá e niʻihi kehé. (Māt. 4:23; 8:16) Naʻe maʻu ʻe Sīsū ʻa e fiefia mo e fiemālie ʻi hono akoʻi ʻa e niʻihi kehé pea ʻi hono tokangaʻi anga-fakatōkilalo ʻenau ngaahi fiemaʻú. ʻOku ʻikai ha veiveiua te ke hokosia foki ʻa e fiefia lahi ʻi hoʻo kakapa taʻesiokita atu ke hoko ko ha sevāniti fakafaifekau.

Ko e ʻofa kia Sihová mo e holi ke ngāue maʻá e niʻihi kehé te ne ueʻi koe ke ngāue ʻi he fakatahaʻangá ʻi ha faʻahinga founga pē (Sio ki he palakalafi 11) a


12. Ko e hā ʻoku ʻikai totonu ai ke tau ongoʻi ʻoku siʻisiʻi pē ʻa e meʻa ʻe lava ke tau ʻoatu ki he fakatahaʻangá?

12 Kapau ʻokú ke ongoʻi ʻoku ʻikai ke ke maʻu ha malava fisifisimuʻa, ʻoua ʻe hoko ʻo loto-siʻi. ʻOku ʻikai ha veiveiua ʻokú ke maʻu ʻa e ngaahi ʻulungaanga ʻe lava ke ne ʻai koe ke ke ʻaonga ʻi he fakatahaʻangá. Te ke maʻu ʻaonga nai mei he lau ʻi he faʻa lotu ʻa e fakaʻuhinga ʻa Paula ʻoku maʻu ʻi he 1 Kolinitō 12:​12-30. ʻOku fakamahino ʻe he ngaahi lea ʻa Paulá ʻokú ke maʻu ha ngafa mahuʻinga mo ʻaonga ke fakahoko ʻi he fakatahaʻangá, ʻo hangē pē ko e kau sevāniti kehe kotoa ʻa Sihová. Kapau ʻoku ʻikai ke ke aʻusia ʻi he taimí ni ʻa e ngaahi tuʻunga taau ke ngāue ko ha sevāniti fakafaifekaú, ʻoua ʻe siva ʻa e ʻamanakí. ʻI hono kehé, fēfē ke ke fai ha meʻa pē te ke lava ke hoko ai ʻo ʻaonga kia Sihova pea ki ho fanga tokouá? Hoko ʻo fakapapauʻi ko e kau mātuʻá te nau fakakaukau ki hoʻo ngaahi malavá ʻi he fekauʻaki mo ha faʻahinga vāhenga-ngāue pē te nau ʻoatu nai kiate koe.—Loma 12:​4-8.

13. Ko e hā ʻa e moʻoni fekauʻaki mo e lahi taha ʻo e ngaahi tuʻunga taau ki he kau tangata kuo fakanofó?

13 Fakakaukau ki ha toe ʻuhinga ʻe taha ʻoku totonu ai ke ke kakapa atu ke taau ko ha sevāniti fakafaifekaú: Ko e lahi taha ʻo e ngaahi tuʻunga tāú ʻoku ngāueʻaki ia ki he kotoa ʻo e kau Kalisitiané. Ko hono moʻoní, ko e kau Kalisitiané kotoa ʻoku totonu ke nau ʻunuʻunu ofi kia Sihova, hokosia ʻa e fiefia ʻi hono fai ha foaki, pea fokotuʻu ha faʻifaʻitakiʻanga lelei ʻi he moʻui faka-Kalisitiané. Ko e hā ʻe lava ke fai ʻe ha tokoua ke kakapa atú?

FOUNGA KE KAKAPA ATU AÍ

14. ʻOku ʻuhinga ki he hā ʻa e hoko ʻo “anga-fakamātoato”? (1 Tīmote 3:​8-10, 12)

14 Tau lāulea he taimí ni ki he niʻihi ʻo e ngaahi tuʻunga taau ʻoku lisi ʻi he 1 Tīmote 3:​8-10, 12. (Lau.) Ko ha sevāniti fakafaifekau kuo pau ke ne “anga-fakamātoato.” Ko e kupuʻi lea ko iá ʻe lava foki ke toe liliu ko e “taau ke tokaʻi,” “anga-fakangeingeia,” pe “anga-fakaʻapaʻapa.” ʻOku ʻikai ʻuhinga eni iá heʻikai ʻaupito lava ke ke kata pe fakakata. (Tml. 3:​1, 4) Kae kehe, kuo pau ke ke fakahoko fakamātoato ho ngaahi fatongiá kotoa. Kapau ʻokú ke maʻu ha ongoongo ʻo e hoko ko ha tokotaha falalaʻanga, te ke maʻu ai ʻa e fakaʻapaʻapa ʻa e fakatahaʻangá.

15. ʻOku ʻuhinga ki he hā ʻa e “ʻikai ngutungutu-ua” mo e ʻikai ke “mānumanu ki ha koloa ʻoku maʻu taʻefaitotonu”?

15 Ko e “ʻikai ngutungutu-ua” ʻoku ʻuhinga iá ʻokú ke loto-moʻoni, faitotonu, mo alafalalaʻanga. ʻOkú ke fai ki hoʻo leá, pea ʻoku ʻikai ke ke kākaaʻi ʻa e niʻihi kehé. (Pal. 3:32) Ko e ʻikai ke “mānumanu ki ha koloa ʻoku maʻu taʻefaitotonu” ʻoku ʻuhinga iá ʻokú ke faitotonu ʻi hoʻo ngaahi meʻa fakapisinisí pea ʻi hono tokangaʻi ʻa e paʻangá. Heʻikai ke ke ngāuehalaʻaki ʻa hoʻo vahaʻangatae lelei mo e kaungā-Kalisitiané ke maʻu ai ha paʻanga.

16. (a) ʻOku ʻuhinga ki he hā ʻa e “ʻikai inu uaine lahi”? (e) ʻOku ʻuhinga ki he hā ʻa hono maʻu ha “konisēnisi maʻa”?

16 Ko e “ʻikai inu uaine lahi” ʻoku ʻuhinga iá ʻoku ʻikai ke ke inu ʻo fuʻu lahi ʻa e ʻolokaholó pe maʻu ʻa e ongoongo ko ha tokotaha inu tōtuʻa. Ko hono maʻu ha “konisēnisi maʻa” ʻoku ʻuhinga iá ʻokú ke moʻui ʻo fehoanaki mo e ngaahi tuʻunga ʻa Sihová. Neongo ʻoku ʻikai ke ke haohaoa, ʻokú ke maʻu ʻa e nonga ʻoku haʻu mei ha vahaʻangatae lelei mo e ʻOtuá.

17. ʻE lava fēfē ke fakahaaʻi ʻe ha tokoua ʻokú ne alafalalaʻanga lolotonga ia hono “siviʻi . . . pe [ʻokú ne] taau”? (1 Tīmote 3:10; sio foki ki he fakatātaá.)

17 ʻOku ʻuhinga ʻa e “siviʻi . . . pe [ʻokú ke] taau” kuó ke ʻosi fakahaaʻi ʻe lava ke fai ʻa e falala atu ke ke fua ha fatongia. Ko ia ai, ʻi hono ʻoatu ʻe he kau mātuʻá ha vāhenga-ngāue, muimui fakalelei ʻi heʻenau ngaahi fakahinohinó pea mo e ngaahi tataki mei he kautahá. Fakapapauʻi ʻokú ke mahinoʻi ʻa e meʻa ʻoku kaunga ki he vāhenga-ngāué pea mo e taimi ʻoku totonu ke fakakakato aí. ʻI hoʻo fakahoko tōtōivi ʻa e vāhenga-ngāue taki taha, ʻe fakatokangaʻi ia ʻe he niʻihi kehe ʻi he fakatahaʻangá pea houngaʻia ʻi hoʻo fakalakalaka leleí. Kau mātuʻa, mou tokanga ke akoʻi ʻa e fanga tokoua ʻosi papitaisó. (Lau ʻa e 1 Tīmote 3:10.) ʻOku ʻi ai ha fanga tokoua ʻosi papitaiso ʻi hoʻo fakatahaʻangá ʻoku nau taʻu hongofulu tupu siʻi pe kei siʻi ange ai? ʻOku nau faʻifaʻitakiʻanga lelei ʻi heʻenau tōʻonga ako fakafoʻituituí? ʻOku nau tali maʻu pē ʻi he ngaahi fakatahá pea kau ʻi he ngāue fakafaifekaú? Kapau ko ia, ʻoange kiate kinautolu ʻa e ngaahi ngāue ʻoku feʻungamālie mo honau taʻú mo honau tuʻungá. ʻI he foungá ni, ko e fanga tokoua kei siʻi ko ení ʻe lava ke “siviʻi . . . pe ʻoku nau taau.” ʻI he aʻu leva ki he taimi te nau taʻu hongofulu tupu lahi aí, ʻoku ngalingali te nau taau ke hoko ko ha kau sevāniti fakafaifekau.

ʻI hono ʻoange ki he fanga tokoua ʻosi papitaisó ha vāhenga-ngāué, ʻe lava ke siviʻi ai kinautolu ʻe he kau mātuʻá “pe ʻoku nau taau” (Sio ki he palakalafi 17)


18. ʻOku ʻuhinga ki he hā ʻa e hoko ʻo “ʻataʻatā mei hano tukuakiʻi”?

18 Ko e “ʻataʻatā mei hano tukuakiʻi” ʻoku ʻuhinga iá ʻoku ʻikai totonu ke tukuakiʻi koe ki ha faihala mamafa. Ko e moʻoni, ʻe tukuakiʻi loi nai ʻa e kau Kalisitiané. Naʻe tukuakiʻi loi ʻa Sīsū, pea naʻá ne tomuʻa tala ko hono kau muimuí te nau hokosia ʻa e meʻa tatau. (Sione 15:20) Kae kehe, kapau te ke tauhi ke maʻa hoʻo tōʻongá, ʻo hangē ko Sīsuú, te ke maʻu ai ha ongoongo ʻoku lelei ʻi he fakatahaʻangá.—Māt. 11:19.

19. Ko e hā ʻoku kaunga ki he hoko ko ha “husepāniti ʻo e uaifi ʻe taha”?

19 “Ko e ngaahi husepāniti ʻo e uaifi ʻe taha.” Kapau ʻokú ke ʻosi mali, kuo pau ke ke pipiki ki he muʻaki tuʻunga ʻa Sihova ki he nofo malí—tangata ʻe taha mo e fefine ʻe taha. (Māt. 19:​3-9) Ko ha tangata Kalisitiane ʻoku totonu ke ʻoua ʻaupito te ne fakahoko ha fehokotaki fakasino taʻetaau. (Hep. 13:4) Ka ʻoku kau ki ai ʻa e meʻa lahi ange. Kuo pau ke ke mateaki ki ho uaifí, ʻo ʻoua ʻaupito ʻe fakahaaʻi ha tokanga taʻetotonu ki ha fefine kehe.—Siope 31:1.

20. ʻOku anga-fēfē hono “tokangaʻi lelei” ʻe ha tangata ʻa hono falé tonu?

20 “Tokangaʻi lelei ʻa ʻenau fānaú mo honau falé tonu.” Kapau ko ha ʻuluʻi fāmili koe, kuo pau ke ke fakahoko fakamātoato ho ngaahi fatongiá. Fai tuʻumaʻu ʻa e lotu fakafāmilí. Kau ʻi he ngāue fakafaifekaú mo e mēmipa taki taha ʻi ho fāmilí ʻi he lahi taha te ke ala lavá. Tokoniʻi hoʻo fānaú ke nau fakatupulekina ha vahaʻangatae fakafoʻituitui mo Sihova. (ʻEf. 6:4) Ko e tangata ʻokú ne tokangaʻi hono fāmilí ʻokú ne fakahaaʻi ai ʻe lava ke ne tokangaʻi ʻa e fakatahaʻangá.—Fakafehoanaki mo e 1 Tīmote 3:5.

21. Kapau ʻoku teʻeki ai ke ke ngāue ko ha sevāniti fakafaifekau, ko e hā ʻe lava ke ke faí?

21 Fanga tokoua, kapau ʻoku teʻeki ai ke ke ngāue ko ha sevāniti fakafaifekau, kātaki muʻa ʻo fakakaukau ʻi he faʻa lotu ki he fakamatala ʻi he kupu ko ení. Ako ʻa e ngaahi tuʻunga taau ki he kau sevāniti fakafaifekaú pea ngāue mālohi ke aʻusia ʻa e ngaahi tuʻunga taau ko iá. Fakakaukau ki he lahi hoʻo ʻofa kia Sihova pea ki ho fanga tokouá mo e fanga tuofāfiné. Fakalolotoʻi ʻa hoʻo holi ke ngāue maʻa kinautolú. (1 Pita 4:​8, 10) Maʻu ʻa e fiefia ʻoku haʻu mei he ngāue maʻa ho fāmili fakalaumālié. ʻOfa ke tāpuakiʻi lahi ʻe Sihova hoʻo ngaahi feinga ke kakapa atu ke ngāue ko ha sevāniti fakafaifekaú!—Fil. 2:13.

HIVA 17 “ʻOku Ou Loto ki Ai”

a FAKAMATALA ʻO E FAKATĀTĀ: ʻI he toʻohemá, ʻoku ngāue anga-fakatōkilalo ʻa Sīsū ki heʻene kau ākongá; ʻi he toʻomataʻú, ko ha sevāniti fakafaifekau ʻokú ne tokoniʻi ha tokoua taʻumotuʻa ʻi he fakatahaʻangá.