Fakatupulekina ‘a e Manava‘ofa ki he “Fa‘ahinga Kakai Kotoa Pē”
‘I HONO ako‘i ‘e Sīsū ‘a ‘ene kau ākongá ki he founga ‘o hono malanga‘i ‘a e ongoongo leleí, na‘á ne fakatokanga he‘ikai ma‘u pē ke fiefanongo ‘a e kakaí kiate kinautolu. (Luke 10:3, 5, 6) ‘Oku hoko ‘a e me‘a tatau ‘i he‘etau ngāue fakafaifekaú. Ko e kakai ‘e ni‘ihi te tau fetaulaki nai mo iá te nau anga-ta‘efaka‘apa‘apa nai pe a‘u ‘o anga-mālohi. Pea ‘i he‘enau fakafeangai peheé, ‘e faingata‘a nai ai ke tau manava‘ofa pea loto ke malanga kiate kinautolu.
Ko ha tokotaha manava‘ofa ‘okú ne sio ki he ngaahi fiema‘u mo e palopalema ‘a e ni‘ihi kehé, ongo‘i faka‘ofa‘ia ‘iate kinautolu, pea loto ke tokoni‘i kinautolu. Ka ko e hā ‘e hokó kapau ‘e mole ‘etau manava‘ofa ki he kakai ‘oku tau fetaulaki mo ia ‘i he‘etau ngāue fakafaifekaú? ‘E mole ‘etau faivelengá, ‘a ia, he‘ikai ke tau vēkeveke ke malanga kiate kinautolu, pea he‘ikai ke tau malava ‘o tokoni‘i kinautolu. ‘E lava ke tau fakahoa ‘etau faivelengá ki ha afi. Ke ulo lahi ha afi, ‘oku fiema‘u ki ai ha ‘osikena lahi. ‘I he tu‘unga meimei tatau, ke mālohi ‘etau faivelengá, ‘oku fiema‘u ke tau manava‘ofa!—1 Tes. 5:19.
‘E lava fēfē ke tau ako ke hoko ‘o manava‘ofa lahi ange, na‘a mo e taimi ‘oku faingata‘a aí? Tau lāulea angé ki he fa‘ifa‘itaki‘anga ‘e tolu ‘e lava ke tau fa‘ifa‘itaki ki ai: Ko Sihova, Sīsū, mo e ‘apositolo ko Paulá.
FA‘IFA‘ITAKI KI HE MANAVA‘OFA ‘A SIHOVÁ
‘I he ta‘u ‘e laui afe kuo fai ai ‘e he kakaí ‘a e ngaahi loi fulikivanu fekau‘aki mo Sihova. Ka ‘okú ne hanganaki “anga-lelei ki he kau ta‘ehounga‘iá mo e fulikivanú.” (Luke 6:35) ‘Oku anga-fēfē ‘ene fakahaa‘i ‘ene anga-leleí? ‘Okú ne anga-kātaki ki he tokotaha kotoa pē. ‘Oku fiema‘u ‘e Sihova ke fakahaofi “‘a e fa‘ahinga kakai kotoa pē.” (1 Tīm. 2:3, 4) Neongo ‘oku fehi‘a ‘a e ‘Otuá ‘i he fulikivanú, ‘oku mahu‘inga ‘a e kakaí kiate ia pea ‘oku ‘ikai te ne loto ke mate ha taha ‘o kinautolu.—2 Pita 3:9.
‘Oku ‘afio‘i ‘e Sihova ‘oku poto ‘aupito ‘a Sētane ‘i hono ‘ai ‘a e kakaí ke nau tui ki he loí. (2 Kol. 4:3, 4) Kuo ako‘i ki he tokolahi ‘a e ngaahi loi fekau‘aki mo e ‘Otuá talu mei he‘enau kei si‘í. Ko ia ko e anga ‘o ‘enau fakakaukaú mo e ongo‘í ‘e ‘ai nai ai ke faingata‘a ke nau tali ‘a e mo‘oní. Ka ‘oku vēkeveke ‘a Sihova ke tokoni‘i kinautolu. ‘Oku anga-fēfē ‘etau ‘ilo‘i iá?
Ko e fakatātaá, sio angé ki he anga ‘o e ongo‘i ‘a Sihova fekau‘aki mo e kakai ‘i he kolo ko Ninivé. Neongo na‘a nau anga-fakamālohi, na‘e pehē ‘e Sihova kia Siona: “‘Ikai ‘oku totonu foki ke u ongo‘i faka‘ofa‘ia ‘i he fu‘u kolo ko Ninivé, ‘a ia ‘oku ‘i ai ‘a e kau tangata ‘oku tokolahi ange ‘i he toko 120,000 ‘oku ‘ikai te nau ‘ilo ‘a e tonú mo e halá?” (Siona 4:11) Na‘e ongo‘i faka‘ofa‘ia ‘a Sihova ‘i he kakai ko iá, ‘a ia na‘e ‘ikai te nau ‘ilo ‘a e mo‘oni fekau‘aki mo iá. Ko ia na‘á ne fekau‘i atu ‘a Siona ke ne fai ha fakatokanga kiate kinautolu.
‘Oku tau ongo‘i tatau mo e ongo‘i ‘a Sihova fekau‘aki mo e kakaí. ‘Oku nau mahu‘inga. ‘I he hangē ko Sihová, ‘oku tau vēkeveke ke tokoni‘i kinautolu ke nau ako fekau‘aki mo ia na‘a mo e taimi ‘oku hā ngali he‘ikai te nau tali ai ‘a e mo‘oní.
FA‘IFA‘ITAKI KI HE MANAVA‘OFA ‘A SĪSUÚ
Ko Sīsū, ‘i he‘ene hangē ko ‘ene Tamaí, na‘á ne ongo‘i faka‘ofa‘ia ‘i he kakaí “koe‘uhí ne ngaohikovia kinautolu mo li‘ekina ‘o hangē ha fanga sipi ta‘e‘iai hanau tauhí.” (Māt. 9:36) Na‘e mahino‘i ‘e Sīsū ‘a e ‘uhinga na‘a nau ‘i he tu‘unga ai ko iá. Koe‘uhí na‘e ngaohikovi‘i kinautolu ‘e honau kau taki lotú pea ako‘i kiate kinautolu ‘a e ngaahi loi. Pea neongo na‘e ‘ilo‘i ‘e Sīsū ko e tokolahi na‘e omi ke fanongo kiate iá he‘ikai te nau muimui kiate ia ‘i ha ngaahi ‘uhinga kehekehe, na‘á ne kei ako‘i pē kiate kinautolu ‘a e ngaahi me‘a lahi.—Mk. 4:1-9.
‘I he taimi ‘oku ‘ikai ke tali lelei ai ‘e he kakaí ‘etau pōpoakí, ‘oku fiema‘u ke tau feinga ke mahino‘i ‘a e ‘uhinga ‘oku nau pehē aí. Mahalo pē ‘oku nau ma‘u ha fakakaukau kovi fekau‘aki mo e Tohi Tapú pe ko e kau
Kalisitiané koe‘uhi kuo nau sio ‘i hono fai ha ngaahi me‘a ‘oku kovi ‘e he ni‘ihi ‘oku nau tala ko e kau Kalisitiane kinautolu. Kuo fanongo nai ‘a e ni‘ihi ‘i he ngaahi loi fekau‘aki mo e me‘a ‘oku tau tui ki aí. Lolotonga ia ‘oku ilifia nai ‘a e ni‘ihi na‘a manuki‘i kinautolu ‘e honau kāingá pe ko e kakai ‘i honau feitu‘ú kapau te nau talanoa mo kitautolu.Ko e kakai ‘e ni‘ihi ‘oku tau fetaulaki mo iá kuo nau hokosia nai ha ngaahi me‘a fakalilifu ‘oku uesia lahi ai kinautolu. Ko ha misinale ko Kim ‘okú ne pehē ko e kakai tokolahi ‘i hono feitu‘u ngāué na‘a nau hao mo‘ui ‘i ha tau pea na‘e mole ‘a e me‘a kotoa pē na‘a nau ma‘ú. ‘Oku ‘ikai mo‘oni ha‘anau ‘amanaki ki he kaha‘ú. ‘Oku nau ongo‘i feifeitamaki pea ‘ikai te nau falala ki ha taha. Ko e kakai ‘i he feitu‘u ngāue ko ení ‘oku nau fa‘a feinga ke ta‘ofi ‘a e malanga ‘a e Kau Fakamo‘oní. ‘I he taimi ‘e taha na‘e a‘u ‘o ‘ohofi ai ‘a Kim lolotonga ‘ene ngāue fakafaifekaú.
‘Oku anga-fēfē ‘a e hanganaki manava‘ofa ‘a Kim, neongo ‘a hono ngaohikovi‘i ia ‘e he kakaí? ‘Okú ne feinga ma‘u pē ke manatu‘i ‘a e Palōveepi 19:11, ‘a ia ‘oku pehē ai: “Ko e vavanga fakaefakakaukau ‘a ha tangata ‘oku fakatuotuai mo‘oni ai ‘a ‘ene ‘itá.” ‘I he‘ene fakakaukau fekau‘aki mo e me‘a ‘oku hoko ki he kakai ‘i hono feitu‘u ngāué, ‘oku tokoni‘i ai ia ke ne ongo‘i manava‘ofa kiate kinautolu. Pea ‘oku ‘ikai ke anga-ta‘efakakaume‘a ‘a e tokotaha kotoa ‘okú ne fetaulaki mo iá. ‘I he feitu‘u ngāue tatau, ‘okú ne ma‘u ai ha ngaahi toe ‘a‘ahi lelei.
‘E lava ke tau ‘eke hifo: ‘Kapau na‘e ‘ikai te u ‘ilo‘i ‘a e mo‘oní, na‘e mei fēfē ‘eku fakafeangaí kapau na‘e ha‘u ‘a e Kau Fakamo‘oni ‘a Sihová ‘o malanga mai kiate au?’ Ko e fakatātaá, fēfē kapau na‘a tau fanongo ‘i ha ngaahi talanoa loi lahi fekau‘aki mo e Kau Fakamo‘oní? Mahalo pē te tau fakafeangai mo kitautolu foki ‘i ha founga ‘oku ‘ikai lelei pea ‘e fiema‘u ke fai mai ha manava‘ofa kiate kitautolu. Na‘e pehē ‘e Sīsū kuo pau ke tau fai ki he ni‘ihi kehé ‘a e me‘a te tau sai‘ia ke fai mai kiate kitautolú. Ko ia kuo pau ke tau feinga ke mahino‘i ‘a e anga ‘o e ongo‘i ‘a e ni‘ihi kehé pea anga-kātaki kiate kinautolu, neongo kapau ‘oku faingata‘a.—Māt. 7:12.
FA‘IFA‘ITAKI KI HE MANAVA‘OFA ‘A PAULÁ
Na‘e a‘u ‘o fakahāhā ‘e he ‘apositolo ko Paulá ‘a e manava‘ofa ki he kakai na‘a nau fakafeangai ‘i he anga-fakamālohi ki he‘ene malangá. Ko e hā hono ‘uhingá? Koe‘uhí na‘á ne manatu‘i ‘a ‘ene tō‘onga ki mu‘á. Na‘á ne pehē: “Na‘á ku hoko ki mu‘a ko ha tokotaha laukovi ki he ‘Otuá pea ko ha tokotaha fakatanga pea ko ha tangata anga-ta‘etoka‘i. Ka neongo ia, na‘e fakahāhā mai kiate au ‘a e mēsí koe‘uhí na‘á ku fai ia ‘i he ta‘e‘ilo pea mo e ta‘etui.” (1 Tīm. 1:13) Na‘e ‘ilo‘i ‘e Paula kuo mohu meesi ‘aupito ‘a Sihova mo Sīsū kiate ia. Na‘e lava ke ne mahino‘i ‘a e kakai na‘a nau loto ke ta‘ofi ‘a ‘ene malangá, koe‘uhí na‘á ne ongo‘i tatau mo kinautolu ki mu‘a.
‘I he taimi ‘e ni‘ihi, na‘e fetaulaki ai ‘a Paula mo e kakai na‘a nau tui mālohi ki he ngaahi akonaki loí. Na‘e ‘ai ia ‘e he me‘á ni ke ne ongo‘i fēfē? ‘I he Ngāue 17:16, ‘oku tau lau ai lolotonga ‘ene ‘i ‘Atenisí, na‘á ne “hoko ‘o ‘ita ‘i he sio atu ki he koló ‘oku fonu ‘i he ngaahi ‘aitolí.” Kae kehe, na‘e ngāue‘aki ‘e Paula ‘a e me‘a tofu pē na‘á ne faka‘ita‘i iá ko ha founga ke ne ako‘i ‘aki ‘a e kakaí. (Ngā. 17:22, 23) Na‘á ne fe‘unu‘aki ‘a e founga ‘o ‘ene malangá, pea na‘á ne lea ‘i ha founga kehe ki he kakai ‘o e puipuitu‘a kehekehe koe‘uhí ke ne “malava ai ‘i he founga kotoa pē ‘oku ala lavá ‘o fakahaofi ha ni‘ihi.”—1 Kol. 9:20-23.
‘I he‘etau malanga ki he kakai ‘oku nau fakafeangai ‘i ha founga ‘ikai lelei pe ‘oku nau ma‘u ha ngaahi tui halá, ‘e lava ke tau fai ‘a e me‘a na‘e fai ‘e Paulá. ‘E lava ke tau ngāue‘aki ‘a e me‘a ‘oku tau ‘ilo fekau‘aki mo kinautolú ke tokoni‘i ai kinautolu ke nau ako fekau‘aki mo e “ongoongo lelei ‘o e me‘a ‘oku lelei ange.” (‘Ai. 52:7) ‘Oku pehē ‘e ha tuofefine ko Dorothy: “‘I homau feitu‘u ngāué, kuo ako‘i ai ki he tokolahi ko e ‘Otuá ‘oku anga-fefeka mo faifakamaau. ‘Oku ou fakaongoongolelei‘i ‘a e kakai ko iá ‘i he‘enau tui mālohi ki he ‘Otuá pea tohoaki‘i mai leva ‘enau tokangá ki he me‘a ‘oku lea‘aki ‘e he Tohi Tapú fekau‘aki mo e anga-‘ofa ‘a Sihová mo ‘ene ngaahi tala‘ofa ki he kaha‘ú.”
“HANGANAKI IKUNA‘I ‘A E KOVÍ ‘AKI ‘A E LELEÍ”
Ko ‘etau ofi ange ki he ngata‘angá, ko e lahi ange ia ‘etau ‘amanekina ‘e ‘alu ‘a e tō‘onga ‘a e kakai ‘e ni‘ihi “mei he kovi ki he kovi ange.” (2 Tīm. 3:1, 13) Ka ‘oku ‘ikai totonu ke mole ‘etau manava‘ofá pe fiefiá koe‘uhi ko e anga ‘o ‘enau fakafeangaí. ‘Oku lava ke ‘omi ‘e Sihova kiate kitautolu ‘a e mālohi ke tau “hanganaki ikuna‘i ‘a e koví ‘aki ‘a e leleí.” (Loma 12:21) ‘Oku pehē ‘e ha tāimu‘a ko Jessica ‘okú ne fa‘a fetaulaki mo e kakai ‘oku nau pōlepole pea manuki‘i kitautolu mo ‘etau pōpoakí. ‘Okú ne toe pehē: “‘Oku lava ke fakatupu ‘ita eni. ‘I he‘eku kamata ha fetalanoa‘aki, ‘oku ou lotu fakalongolongo kia Sihova ‘o kole ‘a ‘ene tokoní ke u sio ki he tokotahá ‘o hangē pē ko ‘ene sio ki aí.” ‘Oku tokoni‘i ‘e he me‘á ni ‘e Jessica ke ‘oua te ne tokangataha ki he‘ene ngaahi ongo‘í ka ke ne fakakaukau ki he founga ‘e tokoni ai ki he tokotahá.
‘Oku totonu foki ke tau feinga ke fakalototo‘a‘i hotau fanga tokouá mo e fanga tuofāfiné lolotonga ‘etau malanga mo kinautolú. ‘Oku pehē ‘e Jessica ‘i he‘ene malanga mo e ni‘ihi kehé pea hokosia ‘e ha taha ‘o kinautolu ha me‘a na‘e koví, ‘okú ne feinga ke ‘oua ‘e tokangataha ki he me‘a ko iá. ‘I hono kehé, ‘okú ne talanoa fekau‘aki mo ha me‘a lelei, hangē ko e ngaahi ola lelei ‘o ‘etau malangá neongo ‘a e fakafeangai ‘a e ni‘ihi ‘i ha founga ‘oku ‘ikai lelei.
‘Oku ‘afio‘i lelei ‘aupito ‘e Sihova ‘oku faingata‘a ‘i he taimi ‘e ni‘ihi ke tau malanga. Ka ‘okú ne fiefia ‘aupito ‘i he‘etau fa‘ifa‘itaki ki he‘ene mēsí! (Luke 6:36) Ko e mo‘oni, he‘ikai ke manava‘ofa mo anga-kātaki ‘a Sihova ki he kakai ‘i he māmani ko ení ‘o ta‘engata. ‘Oku lava ke tau fakapapau‘i ‘okú ne ‘afio‘i ‘a e taimi tofu pē ‘e hoko ai ‘a e ngata‘angá. Ka ‘i he toki a‘u ki he taimi ko iá, ‘oku fiema‘u fakavavevave ‘a ‘etau malangá. (2 Tīm. 4:2) Ko ia tau hokohoko atu ‘a e malangá fakataha mo e faivelenga pea ma‘u ‘a e manava‘ofa mo‘oni ki he “fa‘ahinga kakai kotoa pē.”