Skip to content

Skip to table of contents

KUPU AKO 25

‘Oua ‘e Fakatūkia‘i ‘a e “Fa‘ahinga Si‘í Ni”

‘Oua ‘e Fakatūkia‘i ‘a e “Fa‘ahinga Si‘í Ni”

“‘Oua na‘a mou ta‘etoka‘i ha taha ‘o e fa‘ahinga si‘í ni.”​—MĀT. 18:10.

HIVA 39 Ko ‘Etau Ma‘u ‘a e Melinó

‘I HE KUPÚ NI *

1. Ko e hā kuo fai ‘e Sihova ma‘a kitautolu taki taha?

KUO tohoaki mai ‘e Sihova ‘a kitautolu taki taha kiate ia. (Sione 6:44) Fakakaukau ki he ‘uhinga ‘o e me‘a ko iá. ‘I hono sivisivi‘i fakalelei ‘e Sihova ‘a e kakai ‘e laui piliona ‘i he māmaní, na‘á ne vakai ki ha me‘a mahu‘inga ‘iate koe​—ko ha loto-mo‘oni ‘e lava ke tupulekina ‘o ‘ofa kiate ia. (1 Kal. 28:9) ‘Oku ‘ilo‘i koe ‘e Sihova, mahino‘i koe pea ‘ofa kiate koe. He fakafiemālie ē ko ia!

2. Na‘e anga-fēfē hono fakatātaa‘i ‘e Sīsū ‘a e mahu‘inga‘ia ‘a Sihova ‘i He‘ene sipi taki taha?

2 ‘Oku tokanga lahi mai ‘a Sihova kiate koe, pea ‘okú ne tokanga mai foki ki he kotoa ho fanga tokoua mo e fanga tuofāfine Kalisitiané. Ke fakatātaa‘i ‘a e poini ko ení, na‘e fakahoa ‘e Sīsū ‘a Sihova ki ha tauhi-sipi. Kapau ‘e hē ha sipi ‘e 1 mei he fanga sipi ‘e toko 100 ‘i he tākangá, ko e hā ‘e fai ‘e he tauhi-sipí? Te ne “tuku ‘a e toko 99 ‘i he mo‘ungá pea ‘alu ‘o kumi ki he taha kuo heé.” ‘I he taimi ‘e ma‘u ai ‘e he tauhi-sipí ‘a e sipí, he‘ikai te ne ngaohikovi‘i ia mei he‘ene ‘alu hē. Te ne fiefia. Ko e hā ‘a e poiní? Ko e kotoa ‘o e fanga sipí ‘oku mahu‘inga kia Sihova. Na‘e pehē ‘e Sīsū: “‘Oku ‘ikai ko e finangalo ia ‘o ‘eku Tamai ‘oku ‘i hēvaní ke ‘auha na‘a mo ha taha ‘o e fa‘ahinga si‘í ni.”​—Māt. 18:12-14.

3. Ko e hā te tau lāulea ki ai ‘i he kupu ko ení?

3 He‘ikai ‘aupito te tau loto ke hoko ‘o fakatupu loto-si‘i ki ha taha pē hotau fanga tokouá pe fanga tuofāfiné. ‘E lava fēfē ke tau faka‘ehi‘ehi mei hono fakatūkia‘i ‘a e ni‘ihi kehé? Pea ko e hā ‘e lava ke tau fai kapau ‘oku fakalotomamahi‘i kitautolu ‘e ha taha? Te tau tali ‘a e ongo fehu‘i ko iá ‘i he kupu ko ení. Ka ko e ‘uluakí, tau ako lahi ange fekau‘aki mo e “fa‘ahinga si‘í ni” na‘e lave ki ai ‘i he Mātiu vahe 18.

KO HAI ‘A E “FA‘AHINGA SI‘Í NI”?

4. Ko hai ‘a e “fa‘ahinga si‘í ni”?

4 Ko e “fa‘ahinga si‘í ni” ko e kau ākonga ia ‘a Sīsuú ‘i he ta‘umotu‘a kotoa pē. Neongo pe ko e hā honau ta‘umotu‘á, ‘oku nau “hangē ko e fānau īkí” ‘i ha ‘uhinga ‘oku nau loto-lelei ke ako‘i ‘e Sīsū. (Māt. 18:3) Neongo ‘oku nau ha‘u nai mei he ngaahi puipuitu‘a mo e anga fakafonua kehekehe pea kehekehe ‘enau vakaí mo e anga‘itangatá, ‘oku nau ngāue‘i kotoa ‘enau tui kia Kalaisí. Pea ‘okú ne ‘ofa lahi leva ‘iate kinautolu.​—Māt. 18:6; Sione 1:12.

5. ‘Oku anga-fēfē ongo‘i ‘a Sihova ‘i hono fakatūkia‘i pe fakalotomamahi‘i ‘e ha tokotaha ha taha ‘o ‘Ene kakaí?

5 Ko e kotoa ‘o e “fa‘ahinga si‘í ni” ‘oku nau mahu‘inga kia Sihova. Ke mahino‘i ‘a e anga ‘ene ongo‘í, fakakaukau ki he anga ‘etau ongo‘i fekau‘aki mo e fānaú. ‘Oku nau mahu‘inga kiate kitautolu. ‘Oku tau loto ke malu‘i kinautolu koe‘uhi ‘oku ‘ikai hanau mālohi, ta‘etaukei pea ‘ikai fakapotopoto hangē ko e kakai lalahí. Ko hono mo‘oní, neongo ‘oku ‘ikai ke tau sai‘ia ke sio ki ha taha ‘oku faingata‘a‘ia, ‘oku tautefito ‘etau loto-mamahi​—pe a‘u ‘o ‘ita​—‘i he taimi ‘oku ngaohikovi‘i ai ‘e ha taha ha ki‘i leka. ‘I he founga tatau, ‘oku loto ‘a Sihova ke malu‘i kitautolu. ‘Okú ne mamahi​—pe a‘u ‘o ‘ita​—‘i hono fakatūkia‘i pe fakalotomamahi‘i ‘e ha tokotaha ha taha ‘o ‘Ene kakaí!​—‘Ai. 63:9; Mk. 9:42.

6. Fakatatau ki he 1 Kolinitō 1:26-29, ‘oku anga-fēfē vakai ‘a e māmaní ki he kau ākonga ‘a Sīsuú?

6 Ko e hā ha toe founga ‘oku hangē ai ‘a e kau ākonga ‘a Sīsuú ko e “fa‘ahinga si‘í ni”? Sai, ko hai ‘oku lau ‘e he māmaní ‘oku mahu‘ingá? Ko e koloa‘iá, ongoongoá mo e mālohí. ‘I hono kehé, ko e kau ākonga ‘a Sīsuú ‘oku hā ngali ko e ‘fa‘ahinga si‘i’ ‘ikai mahu‘inga. (Lau ‘a e 1 Kolinitō 1:26-29.) Ka ‘oku ‘ikai vakai mai ‘a Sihova kiate kinautolu ‘i he founga ko iá.

7. ‘Oku loto ‘a Sihova ke fēfē ‘etau ongo‘i fekau‘aki mo hotau fanga tokouá mo e fanga tuofāfiné?

7 ‘Oku ‘ofa ‘a Sihova ki he kotoa ‘ene kau sevānití, tatau ai pē pe kuo nau tauhi kiate ia ‘i he ngaahi ta‘u lahi pe ‘oku nau kei fo‘ou ki he mo‘oní. Ko e kotoa hotau fanga tokouá mo e fanga tuofāfiné ‘oku nau mahu‘inga kia Sihova, ko ia ‘oku totonu foki ke nau mahu‘inga kiate kitautolu. ‘Oku tau loto ke “ma‘u ‘a e ‘ofa ki he ha‘oha‘onga fakakātoa ‘o e fanga tokouá,” ‘o ‘ikai ki ha ni‘ihi pē ‘o kinautolu. (1 Pita 2:17) ‘Oku totonu ke tau loto-lelei ke fai ha me‘a pē ‘oku tau lava ke malu‘i mo tokanga‘i kinautolu. Kapau ‘oku tau ‘ilo‘i kuo tau fakalotomamahi‘i pe faka‘ita‘i ha taha, ‘oku ‘ikai totonu ke tau tukunoa‘i ia, ‘o pehē ‘oku mamahingofua tōtu‘a ‘a e tokotahá pea ‘oku fiema‘u ke ne fakalelei‘i ia. Ko e hā nai ‘oku fa‘a hoko ai ‘o ‘ita ‘a e ni‘ihi? Mahalo koe‘uhi ko e puipuitu‘a ‘o e fanga tokoua ‘e ni‘ihi, ‘oku nau hoha‘a tōtu‘a fekau‘aki mo e anga ‘o e vakai mai ‘a e ni‘ihi kehé kiate kinautolú. Ko e ni‘ihi ‘oku nau kei fo‘ou ‘i he mo‘oní; ‘oku te‘eki ke nau ‘ilo ‘a e founga ke fakafeangai ai ki he ta‘ehaohaoa ‘a e kakaí. Pe ko e hā pē ‘a e tu‘ungá, ‘oku totonu ke tau fai ‘a e me‘a ‘oku tau malavá ke fakatonutonu ‘a e ngaahi me‘á. ‘Ikai ko ia pē, ko ha tokotaha ‘oku fa‘a faka‘ita‘i ‘e he ni‘ihi kehé ‘oku fiema‘u ke ne ‘ilo‘i ko ha anga‘itangata fakatupu maumau ia ‘oku fiema‘u ke ne fai ha ngāue ki ai. ‘Oku fiema‘u ke ne fai ia ke ma‘u ai ha nonga ‘o e ‘atamaí pea lelei ki he ni‘ihi kehé.

VAKAI KI HE NI‘IHI KEHÉ ‘OKU NAU MĀ‘OLUNGA ANGE

8. Ko e hā ‘a e fakakaukau manakoa na‘á ne uesia ‘a e kau ākonga ‘a Sīsuú?

8 Ko e hā na‘á ne ue‘i ‘a Sīsū ke talanoa fekau‘aki mo e “fa‘ahinga si‘í ni”? Na‘e ‘eke ‘e he‘ene kau ākongá kiate ia ha fehu‘i: “Ko hai mo‘oni koā ‘oku lahi taha ‘i he Pule‘anga ‘o hēvaní?” (Māt. 18:1) Na‘e vakai ‘a e kau Siu tokolahi ‘i he taimi ko iá ki he tu‘ungá mo e lakangá ko ha me‘a mātu‘aki mahu‘inga. ‘Oku pehē ‘e ha mataotao ‘e taha: “Kuo mo‘ui mo mate ‘a e tangatá ‘i he kumi ki he lāngilangí, ongoongó, ‘iloá, lelei‘iá mo e faka‘apa‘apa‘iá.”

9. Ko e hā na‘e pau ke fai ‘e he kau ākonga ‘a Sīsuú?

9 Na‘e ‘ilo‘i ‘e Sīsū na‘e fiema‘u ke ngāue mālohi ‘ene kau ākongá ke ta‘akifu‘u mei honau lotó ‘a e laumālie fe‘au‘auhi na‘e faiaka ‘i he anga fakafonua faka-Siú. Na‘á ne tala ange: “Tuku ki he tokotaha ‘a ia ‘oku lahi taha ‘i homou lotolotongá ke ne hoko ko e si‘i taha, pea ko e tokotaha ‘a ia ‘oku takimu‘á ke ne hoko ko e tokotaha ‘oku ngāue fakasevāniti.” (Luke 22:26) ‘Oku tau tō‘onga ‘o hangē ko ha tokotaha “si‘i taha” ‘i he taimi ‘oku tau “vakai [ai] ki he ni‘ihi kehé ‘oku nau mā‘olunga ange” ‘iate kitautolu. (Fil. 2:3) Ko e lahi ange ‘etau fakatupulekina ‘a e vakai ko iá, ‘oku ngalingali he‘ikai ke tau fakatūkia‘i ai ‘a e ni‘ihi kehé.

10. Ko e hā ‘a e fale‘i ‘a Paula ‘oku totonu ke tau tokanga ki aí?

10 Ko e kotoa hotau fanga tokouá mo e fanga tuofāfiné ‘oku nau mā‘olunga ange ‘iate kitautolu ‘i ha founga. ‘Oku ‘ikai ke faingata‘a ke vakai ki heni ‘i he taimi ‘oku tau tokangataha ai ki honau ngaahi ‘ulungaanga leleí. ‘Oku totonu ke tau tokanga ki he fale‘i ‘a e ‘apositolo ko Paulá na‘á ne ‘oange ki he kau Kolinitō: “Ko hai ia ‘okú ne ‘ai koe ke ke kehe mei he tokotaha ‘e tahá? Ko hono mo‘oní, ko e hā ha me‘a ‘okú ke ma‘u na‘e ‘ikai ko e ma‘u ‘i he foaki atu? Kapau leva ko hono mo‘oní na‘e foaki atu ia, ko e hā ‘okú ke pōlepole ai ‘o hangē na‘e ‘ikai te ke ma‘u ia ‘i hano foaki atú?” (1 Kol. 4:7) ‘Oku totonu ke tau tokanga ki ha fakatauele pē ke tohoaki‘i mai ‘a e tokangá kiate kitautolu pe ko e fakakaukau ‘oku tau mā‘olunga ange ‘i he ni‘ihi kehé. Kapau ‘oku fai ‘e ha tokoua ha malanga fakaue‘iloto pe ‘oku pōto‘i ha tuofefine ‘i hono kamata‘i ‘a e ngaahi ako Tohi Tapú, ‘oku totonu ke na ‘ave ma‘u pē ‘a e lāngilangí kia Sihova.

FAKAMOLEMOLE “MEI [HO] LOTÓ”

11. Ko e hā ‘a e poini ‘i he talanoa fakatātā ‘a Sīsū fekau‘aki mo ha tu‘i mo ‘ene tamaio‘eiki?

11 ‘I he hili pē ‘a e fakatokanga ‘a Sīsū ki hono kau muimuí ke ‘oua ‘e fakatūkia‘i ‘a e ni‘ihi kehé, na‘á ne fai ha talanoa fakatātā fekau‘aki mo ha tu‘i mo ‘ene tamaio‘eiki. Na‘e kaniseli ‘e he tu‘í ha mo‘ua lahi ‘o e tamaio‘eikí na‘e ‘ikai lava ke ne totongi fakafoki. Ki mui ai, ko e tamaio‘eiki ko iá na‘e ‘ikai ke ne loto-lelei ke kaniseli ha mo‘ua ‘a hono kaungā-tamaio‘eikí ‘a ia na‘e si‘isi‘i ange. Ko hono iku‘angá, na‘e lī ‘e he tu‘í ‘a e tamaio‘eiki ta‘efaimēsí ki he pilīsoné. Ko e hā ‘a e lēsoní? Na‘e pehē ‘e Sīsū: “‘E fakafeangai foki ‘a ‘eku Tamai fakahēvaní kiate kimoutolu ‘i he founga tatau pē kapau he‘ikai te mou taki taha fakamolemole‘i homou tokouá mei homou lotó.”​—Māt. 18:21-35.

12. Kapau ‘oku tau fakafisi ke fakamolemole, ‘oku anga-fēfē ‘etau fakalotomamahi‘i ‘a e ni‘ihi kehé?

12 Ko e tō‘onga ‘a e tamaio‘eikí na‘e ‘ikai ngata pē ‘ene uesia iá kae pehē foki ki he ni‘ihi kehé. ‘Uluakí, na‘á ne fakafeangai ta‘e‘ofa ki hono kaungā-tamaio‘eikí ‘aki hono “lī ia ki he pilīsoné kae ‘oua kuó ne totongi fakafoki ange ‘a e me‘a na‘á ne mo‘ua‘akí.” Uá, na‘á ne fakalotomamahi‘i ‘a e kau tamaio‘eiki kehe na‘a nau vakai ki he me‘a na‘á ne faí. ‘I he “sio ‘a hono ngaahi kaungā-tamaio‘eikí ki he me‘a na‘e hokó, na‘a nau hoko ‘o loto-mamahi lahi ‘aupito.” ‘I he tu‘unga meimei tatau, ko ‘etau tō‘ongá ‘okú ne uesia ‘a e ni‘ihi kehé. Kapau ‘oku faihala mai ha taha kiate kitautolu pea tau fakafisi ke fakamolemole‘i ia, ko e hā ‘e lava ke hokó? ‘Uluakí, ‘oku tau fakalotomamahi‘i ia ‘aki ‘etau fakafisi ke fakamolemole‘i ia pea ‘ikai ke tau tokanga mo ‘ofa kiate ia. Uá, ‘oku tau ‘ai ‘a e ni‘ihi kehe ‘i he fakataha‘angá ke nau ongo‘i ta‘efiemālie ‘i he‘enau sio ‘oku ‘ikai ke tau melino mo e tokotaha ko iá.

Te ke tukulotoa ‘a e ‘itá pe fakamolemole mei he lotó? (Sio ki he palakalafi 13-14) *

13. Ko e hā ‘okú ke ako mei he hokosia ‘a ha tāimu‘a?

13 ‘I he taimi ‘oku tau fakamolemole‘i ai hotau fanga tokouá mo e fanga tuofāfiné, ‘oku tau ma‘u ‘aonga mei ai mo e ni‘ihi kehé. Ko e me‘a ia na‘e hokosia ‘e ha tāimu‘a te tau ui ko Crystal. Na‘e fakalotomamahi‘i ia ‘e ha tuofefine ‘i he fakataha‘angá. ‘Oku pehē ‘e Crystal: “Ko ‘ene ngaahi lea ta‘e‘ofá ‘oku fa‘a hangē ia ‘okú ne hokohoka‘i au ‘aki ha helé. ‘I he ngāue fakafaifekaú, na‘e ‘ikai ke u loto ke heka fakataha mo ia ‘i ha me‘alele. Na‘e kamata ke mole ‘eku faivelengá mo ‘eku fiefiá.” Na‘e ongo‘i ‘e Crystal na‘e ‘i ai ‘ene ‘uhinga lelei ki he‘ene loto-mamahí. Ka na‘e ‘ikai ke ne ‘ita ai pē pe fāsi‘a. Na‘á ne anga-fakatōkilalo ‘o ngāue‘aki ‘a e fale‘i Fakatohitapu ‘i he kupu “Fakamolemole‘i mei Ho Lotó” ‘i he Taua Le‘o ‘o ‘Okatopa 15, 1999. Na‘á ne fakamolemole‘i ‘a e tuofefiné. ‘Oku pehē ‘e Crystal: “‘Oku ou ‘ilo‘i he taimí ni ‘oku tau feinga kotoa ke kofu‘aki ‘a e anga‘itangata fo‘oú pea ‘oku fakamolemole‘i loto-lelei faka‘aho kitautolu ‘e Sihova. ‘Oku ou ongo‘i ‘o hangē na‘e mato‘o atu ha fu‘u kavenga mei hoku umá. Na‘á ku toe ma‘u ‘a e fiefiá.”

14. Fakatatau ki he Mātiu 18:21, 22, ko e hā ‘oku ngalingali na‘e fāinga mo e ‘apositolo ko Pitá pea ko e hā ‘oku lava ke ke ako mei he tali ‘a Sīsū?

14 ‘Oku tau ‘ilo‘i ‘oku totonu ke tau fakamolemole; ko e me‘a totonu ia ke faí. Ka ‘oku tau kei fāinga pē nai ke fai pehē. Ko e ‘apositolo ko Pitá na‘á ne ongo‘i pehē nai ‘i he taimi ‘e taha. (Lau ‘a e Mātiu 18:21, 22.) Ko e hā ‘e lava ke tokoní? ‘Uluakí, fakalaulauloto ki he lahi hono fakamolemole‘i koe ‘e Sihová. (Māt. 18:32, 33) ‘Oku ‘ikai ke tau tuha mo ‘ene fakamolemolé ka ‘okú ne foaki loto-lelei mai ia. (Saame 103:8-10) ‘I he taimi tatau, “‘oku tau mo‘ua‘aki foki ke tau fe‘ofa‘aki.” Ko ia ko e fakamolemolé ko ha me‘a pau ke fai. ‘Oku tau mo‘ua‘aki ke fakamolemole‘i ‘a hotau fanga tokouá mo e fanga tuofāfiné. (1 Sio. 4:11) Uá, fakalaulauloto ki he me‘a ‘oku hoko ‘i he‘etau fakamolemolé. Te tau tokoni nai ki he tokotaha na‘e faihala maí, ‘ai ke fā‘ūtaha ‘a e fakataha‘angá, malu‘i ‘etau kaume‘a mo Sihová pea to‘o atu ha kavenga mei hotau umá. (2 Kol. 2:7; Kol. 3:14) Faka‘osí, lotu ki he Tokotaha ‘okú ne fekau mai ke tau fakamolemolé. ‘Oua ‘e faka‘atā ‘a Sētane ke ne maumau‘i ‘a e melino ‘okú ke ma‘u mo ho kaungālotú. (‘Ef. 4:26, 27) ‘Oku tau fiema‘u ‘a e tokoni ‘a Sihová ke tau faka‘ehi‘ehi ai mei he tō ‘i he tauhele ‘a Sētané.

‘OUA NA‘A FAKA‘ATĀ KOE KE KE TŪKIA

15. ‘I he fehoanaki mo e Kolose 3:13, ko e hā ‘e lava ke tau fai kapau ‘oku fakahoha‘asi kitautolu ‘e ha tō‘onga ‘a ha tokoua pe tuofefine?

15 Neongo ia, fēfē kapau ‘oku fai ‘e ha kaungātui ha me‘a ‘okú ne mātu‘aki fakahoha‘asi koe? Ko e hā ‘oku totonu ke ke faí? Fai ho tūkuingatá ke tauhi ma‘u ‘a e melinó. Hanga kia Sihova ‘i he lotu tōtōivi. Lotu kiate ia ke tāpuaki‘i ‘a e tokotaha na‘á ne fakalotomamahi‘i koé pea tokoni‘i koe ke vakai ki he ngaahi ‘ulungaanga lelei ‘o e tokotaha ko iá​—‘a e ngaahi ‘ulungaanga tofu pē ‘oku ‘ofa ai ‘a Sihova ‘iate iá. (Luke 6:28) Kapau ‘oku ‘ikai lava ke ke fakangalo‘i ‘a e me‘a kuo fai ‘e ho tokouá, fakakaukau ki he founga ‘oku totonu ke ke fakaofiofi ai kiate iá. ‘Oku lelei taha ma‘u pē ke fakakaukau ko e tokouá he‘ikai ‘aupito ke ne fakalotomamahi‘i ‘osi fakakaukau‘i koe. (Māt. 5:23, 24; 1 Kol. 13:7) ‘I ho‘o lea kiate iá, fakahu‘unga ‘oku ‘i ai pē ‘ene ngaahi taumu‘a lelei. Fēfē kapau ‘oku ‘ikai ke ne loto ke fakamelino? “Hokohoko atu ‘a e fekātaki‘aki.” ‘Oua ‘e fo‘i ‘i ho tokouá. (Lau ‘a e Kolose 3:13.) Ko e mahu‘inga tahá, ‘oua ‘aupito ‘e tukulotoa ‘a e ‘itá, he ‘e maumau‘i ai ho‘o kaume‘a mo Sihová. ‘Oua ‘aupito na‘a faka‘atā ha me‘a ke ne fakatūkia‘i koe. ‘I ho‘o fai peheé, ‘okú ke fakamo‘oni‘i ai ‘okú ke ‘ofa kia Sihova ‘o lahi ange ia ‘i ha toe me‘a.​—Saame 119:165.

16. Ko e hā ‘a e fatongia ‘oku ma‘u ‘e kitautolu taki taha?

16 ‘Oku tau koloa‘aki ‘a e monū ‘o e tauhi fā‘ūtaha kia Sihova ‘i he tu‘unga ko e “tākanga pē ‘e taha” ‘i he malumalu ‘o e ‘tauhi-sipi pē ‘e taha’! (Sione 10:16) ‘I he tohi Fokotu‘utu‘u Maau ke Fai ‘a e Finangalo ‘o Sihová, peesi 165, ‘oku pehē ai: “‘I ho‘o ma‘u ‘aonga mei he fā‘ūtaha ko iá, ‘okú ke ma‘u ai ‘a e fatongia ke tokoni ki hono tauhi ma‘u iá.” Ko ia ‘oku fiema‘u ke tau “ako‘i kitautolu ke sio ki hotau fanga tokouá mo e fanga tuofāfiné ‘o hangē ko e sio ki ai ‘a Sihová.” Ko kitautolu kotoa ko e ‘fa‘ahinga si‘i’ ‘oku mahu‘inga kia Sihova. Ko e anga ia ho‘o vakai ki ho fanga tokouá mo e fanga tuofāfiné? ‘Oku fakatokanga‘i mo fakamahu‘inga‘i ‘e Sihova ‘a e me‘a kotoa ‘okú ke fai ke tokoni‘i mo tokanga‘i kinautolú.​—Māt. 10:42.

17. Ko e hā ‘oku tau fakapapau‘i ke faí?

17 ‘Oku tau ‘ofa ‘i hotau kaungālotú. Ko ia ‘oku tau “fakapapau‘i ke ‘oua te [tau] ‘ai ha tūkia‘anga pe ko ha fakafaingata‘a‘ia‘anga ki ha tokoua.” (Loma 14:13) ‘Oku tau vakai ki hotau fanga tokouá mo e fanga tuofāfiné ‘oku nau mā‘olunga ange ‘iate kitautolu, pea ‘oku tau loto ke fakamolemole‘i kinautolu mei hotau lotó. ‘Ofa ke ‘oua na‘a tau faka‘atā kitautolu ke fakatūkia‘i ‘e he ni‘ihi kehé. ‘I hono kehé, tuku ke tau fili ke “tuli ki he ngaahi me‘a ‘oku fakatupu melinó pea mo e ngaahi me‘a ‘oku fai ai ‘a e felangahake‘akí.”​—Loma 14:19.

HIVA 35 Hounga‘ia he Kātaki Faka‘otuá

^ pal. 5 Koe‘uhi ko e ta‘ehaohaoá, ‘oku tau fai pe lea‘aki nai ha me‘a ‘e fakalotomamahi‘i ai hotau fanga tokouá mo e fanga tuofāfiné. ‘Oku anga-fēfē ‘etau fakafeangaí? ‘Oku tau vēkeveke ke fakalelei‘i hotau vaha‘angataé? ‘Oku tau fakavave ke kole fakamolemole? Pe ‘oku tau faka‘osi‘aki kapau ‘oku nau loto-mamahi, ko e palopalema ia ‘o kinautolu, ‘ikai ko kitautolu? Pe fēfē kapau ‘oku tau ‘ita ‘i ha lea pe tō‘onga ‘a e ni‘ihi kehé? ‘Oku tau fakatonuhia‘i ‘etau fakafeangaí ‘aki ‘a e pehē ko e natula pē eni ia mo e anga‘itangata ‘o kitautolu? Pe ‘oku tau vakai ki he‘etau fakafeangaí ko ha vaivai‘anga ‘oku fiema‘u ke tau fakalelei‘i?

^ pal. 53 FAKAMATALA ‘O E FAKATĀTĀ: Ko ha tuofefine ‘okú ne loto-mamahi ‘i ha tuofefine ‘e taha ‘i he fakataha‘angá. Hili ‘ena fakalelei fakaekinaua pē, ‘okú na fakangalo‘i ia peá na ngāue fiefia fakataha.