Skip to content

Skip to table of contents

Fehu‘i mei he Kau Lautohí

Fehu‘i mei he Kau Lautohí

‘E lava nai ke ngāue‘aki ‘e he kau Kalisitiané ‘a e IUD (me‘angāue ‘oku fakahū ki he taungafanaú) ko ha founga fakavahavahafanau?

‘I he fekau‘aki mo e me‘á ni ‘oku totonu ke fai ‘e he hoa mali Kalisitiane taki taha ha fili ‘a ia ‘e lava ai ke na ma‘u ha konisēnisi lelei. Ke fai peheé, kuo pau ke na fakakaukau fakalelei ki he anga ‘o e ngāue ‘a e IUD mo e ngaahi tefito‘i mo‘oni Fakatohitapu ‘oku kaunga ki aí.

Na‘e fekau ‘e Sihova kia ‘Ātama mo ‘Ivi, pea ki mui ai kia Noa mo hono fāmilí: “Fanafanau mo fakatokolahi.” (Sēn. 1:28; 9:1) ‘Oku ‘ikai ke pehē ‘e he Tohi Tapú ia ‘oku fiema‘u ke fai pau ‘a e kau Kalisitiané ki he fekau ko ení. Ko ia ai, kuo pau ke fili ‘a e hoa mali taki taha pe te nau ngāue‘aki ha fa‘ahinga fakavahavahafanau ke fakangatangata ‘aki ‘a e tokolahi ‘o honau fāmilí pe ke fakapapau‘i ‘aki ‘a e taimi ke ma‘u fānau aí. Ko e hā ‘a e ngaahi me‘a tefito ‘oku totonu ke nau fakakaukau ki aí?

‘Oku totonu ke fakatefito ‘e he kau Kalisitiané ha fili pē ‘o fekau‘aki mo e fakavahavahafanaú ‘i he ngaahi tefito‘i mo‘oni Fakatohitapú. Ko e ‘uhinga ia he‘ikai ‘aupito ai ke nau ngāue‘aki ‘a e fakatōtamá ko ha founga fakavahavahafanaú. Ko ha fakatōtama ‘osi fakakaukau‘i ‘oku fakangata ai ha feitama, ‘a ia kapau na‘e faka‘atā ke hokohoko atu, ‘e fakanatula pē ‘ene iku ‘o fanau‘i mai ai ha pēpē. Ko e fakatōtamá ‘oku fepaki ia mo e me‘a ‘oku lea‘aki ‘e he Tohi Tapú fekau‘aki mo e faka‘apa‘apa‘i ‘o e mo‘uí. (‘Eki. 20:13; 21:22, 23; Saame 139:16; Sel. 1:5) Fēfē ‘a hono ngāue‘aki ha IUD?

Ko e Watchtower ‘o Mē 15, 1979 (peesi 30-31), ‘oku sivisivi‘i ai ‘a e me‘á ni. Ko e lahi taha ‘o e IUD na‘e angamaheni‘aki ‘i he taimi ko iá ko e ngaahi me‘a pelesitiki na‘e fakahū ki he taungafanaú (manavá) ke ta‘ofi‘aki ‘a e feitamá. Na‘e fakamatala‘i ‘e he kupú na‘e ‘ikai ke mahino kakato ‘a e anga ‘o e ngāue ‘a e IUD ko iá. Na‘e pehē ‘e he kau saienisi tokolahi na‘e ta‘ofi ‘e he IUD ‘a e huhu‘a fakafanaú mei he‘ene a‘u ‘o ‘ai ke tu‘itu‘ia ha ngaahi fo‘i fua ‘i ha fefine. Kapau na‘e ‘ikai ke tu‘itu‘ia ha fo‘i fua, na‘e ‘ikai ke kamata ha mo‘ui fo‘ou.

Kae kehe, na‘e ‘i ai ha fakamo‘oni ‘e lava ‘i he taimi ‘e ni‘ihi ke tu‘itu‘ia ha fo‘i fua. Ko e fo‘i fua kuo tu‘itu‘ia fo‘oú ‘e tupu nai ia ‘i ha tiupi taungafanau (ko ha feitama‘i ‘i tu‘a manava) pe ‘e fononga nai ki he manavá. Kapau na‘e a‘u ki he manavá, na‘e lava ke ta‘ofi ‘e he IUD ‘a e fua kuo tu‘itu‘iá mei he‘ene tupu ‘i he laine ‘o e taungafanaú, pea ‘e ngata ai ‘a e feitamá. ‘E hangē eni ko ha fakatōtamá. Na‘e faka‘osi‘aki ‘i he kupú: “Ko e hoha‘a ‘a ha Kalisitiane loto-mo‘oni fekau‘aki mo e tu‘unga totonu ‘o hono ngāue‘aki ‘o ha IUD ‘oku totonu ai ke ne fuatautau fakamātoato ‘a e fakamatala ko iá ‘i he‘ene ‘ilo ki hono faka‘apa‘apa‘i ‘a e toputapu ‘o e mo‘uí makatu‘unga ‘i he Tohi Tapú.”​—Saame 36:9.

Kae talu mei he 1979, ‘i hono pulusi ‘a e kupu ko iá, kuo ‘i ai ‘a e fakalakalaka lahi ‘i he faito‘ó mo e saienisí.

‘Oku ala ma‘u he taimí ni ha toe kalasi ‘e ua ‘o e IUD. Ko e kalasi ‘e taha ‘oku kau ki ai ha kopa pea na‘e ala ma‘u lahi ia ‘i ‘Amelika ‘i he 1988. Ko e kalasi ‘e taha ‘oku tuku ange mai ai ha hōmone pea na‘e kamata fakatau atu ia ‘i he 2001. Ko e hā ‘oku tau ‘ilo fekau‘aki mo e anga ‘o e ngāue ‘a e kalasi ‘e ua ko eni ‘o e IUD?

Kopa: Hangē ko ia na‘e ‘osi fai ‘a e lave ki aí, ‘oku ‘ai ‘e he IUD ke faingata‘a ‘a e mo‘ui ‘a ha huhu‘a fakafanau ‘oku ‘alu atu ‘i he taungafanaú ke a‘u ki ha fo‘i fua. ‘Ikai ko ia pē, ko e IUD ‘oku ‘i ai ‘a e kopá, ‘oku hoko ‘o kona ‘a e kopá ki he huhu‘a fakafanaú, ko ia ‘oku ngāue ai ia ko ha me‘a tāmate huhu‘a fakafanau. * (Sio ki he fakamatala ‘i lalo.) Pehē foki, ko e IUD ko iá ‘okú ne liliu ‘a e laine ‘o e taungafanaú.

Hōmone: Ko ha kalasi ‘e taha ‘o e IUD ‘oku ‘i ai ha hōmone ‘oku meimei tatau mo ia ‘oku ma‘u ‘i he fo‘i‘akau fakavahavahafanaú. Ko e IUD ko ení ‘oku ngāue ‘o hangē ko e ngaahi IUD motu‘a angé, ka ‘oku toe tuku ange foki ai ‘a e hōmone ‘i he taungafanaú. Ki he kakai fefine ‘e ni‘ihi, ‘oku ta‘ofi ‘e he me‘á ni ‘a hono fa‘u ha fua ‘iate kinautolu, pe tuku ange atu ha fua. Ko e mo‘oni, kapau he‘ikai tuku ange atu ha fua, he‘ikai lava ke tu‘itu‘ia. Ko e IUD ko ení ‘okú ne toe ‘ai ke manifi ‘a e laine ‘o e taungafanaú. * (Sio ki he fakamatala ‘i lalo.) ‘Ikai ngata aí, ‘okú ne ‘ai ke fatu ‘a e huhu‘a ‘i he hū‘anga ki he manavá, ‘a ia ‘okú ne ta‘ofi ‘a e huhu‘a fakafanaú mei he‘ene ‘alu mei he fakafefiné ki he taungafanaú.

Hangē ko ia kuo ‘osi fai ‘a e lave ki aí, ko e ongo kalasi IUD ‘oku hā ‘okú na liliu ‘a e laine ‘o e taungafanaú. ‘Oku ‘uhinga ení kapau ‘oku fa‘u ha fua ‘i ha fefine pea tu‘itu‘ia ha fo‘i fua, ‘e lava ke hū ia ki he taungafanaú ka he‘ikai lava ke tupu koe‘uhí ‘oku ‘ikai lava ke tali ia ‘e he lainé. ‘E fakangata tōmu‘a ‘e he me‘a ko iá ‘a e feitamá. Kae kehe, ‘oku tui ‘a e kau saienisí ‘oku tātātaha ke hoko eni, pea ‘e hoko nai foki ia ‘i he taimi ‘e ni‘ihi ‘oku ngāue‘aki ai ‘a e fo‘i‘akau fakavahavahafanaú.

Ko ia ‘oku ‘ikai lava ke fakapapau‘i ‘e ha taha he‘ikai ‘aupito faka‘atā ‘e he IUD kopa pe hōmoné ke tu‘itu‘ia ha fo‘i fua. Kae kehe, ‘oku fakahaa‘i ‘i he fakatotolo fakasaienisí koe‘uhi ko e ngāue ‘a e IUD ‘i he ngaahi founga na‘e lave ki ai ki mu‘á ‘okú ne ta‘ofi ha fo‘i fua mei he‘ene tu‘itu‘iá pea ‘oku tātātaha ‘ene faka‘atā ha fefine ke feitama.

Ko e ongo me‘a mali Kalisitiane ‘okú na loto ke ngāue‘aki ha IUD te na lāulea nai ki he me‘á ni mo ‘ena toketaá. ‘E lava ke fakahaa‘i ‘e he toketaá kiate kinaua ‘a e IUD ‘oku ala ma‘u ‘i he feitu‘u ‘okú na nofo aí pea pehē ki he ngaahi ‘aonga ‘e ala hokó mo ‘ene fakatu‘utāmaki ki he uaifí. ‘Oku ‘ikai totonu ke ‘amanekina ‘e he ongo me‘á pe te na faka‘atā ha toe taha, na‘a mo ha toketā, ke ne fili ‘a e me‘a te na faí. (Loma 14:12; Kal. 6:4, 5) Ko ha fili fakafo‘ituitui eni ‘oku totonu ke na fai ‘i hona tu‘unga ko e ongo me‘a malí. ‘Oku totonu ko ‘ena taumu‘á ke fakahōifua‘i ‘a e ‘Otuá pea ke na ma‘u ha konisēnisi ma‘a.​—Fakafehoanaki mo e 1 Tīmote 1:18, 19; 2 Tīmote 1:3.

^ pal. 3 Ko ha fakahinohino mei he Sēvesi Fakapule‘anga ki he Mo‘uí ‘a ‘Ingilaní ‘oku pehē ai: “Ko e IUD ‘oku lahi ange ai ‘a e kopá ‘oku laka hake ‘i he pēseti ‘e 99 ‘a ‘ene ola leleí. ‘Oku ‘uhinga ení ko e fefine ‘e taha ‘i he toko 100 ‘okú ne ngāue‘aki ha IUD ‘e hoko ‘o feitama ‘i he ta‘u ‘e taha. Ko e IUD ‘oku si‘i ai ‘a e kopá ‘e si‘i ‘ene ola leleí.”

^ pal. 4 Koe‘uhi ko hono ‘ai ‘e he IUD ‘i he hōmoné ke manifi ‘a e laine ‘o e taungafanaú, ‘oku faka‘atā ia ‘e he kau toketaá ke ngāue‘aki ‘i he taimi ‘e ni‘ihi ke ne ta‘ofi ‘a e lele lahi ‘a e puke fakamāhina ‘a e kakai fefine malí mo te‘eki malí.