Skip to content

Skip to table of contents

“‘E Fiefia ‘a e Tokotaha Mā‘oni‘oní ‘ia Sihova”

“‘E Fiefia ‘a e Tokotaha Mā‘oni‘oní ‘ia Sihova”

KO Diana ‘okú ne ta‘u 80 tupu pea kuó ne faingata‘a‘ia lahi ‘i he ngaahi ta‘u kuo maliu atú. Ko hono husepānití, na‘á ne ma‘u ‘a e mahaki Loto-Ngalongaló pea na‘á ne mate ‘i ha ‘api tauhi‘anga vaivai. Na‘e mate foki mo ‘ene ongo tamaiki tangata, pea na‘e pau ke ne faitau mo e kanisā huhú. Ka ‘i he taimi na‘e sio ai ‘a e fanga tokouá mo e fanga tuofāfiné kia Diana ‘i he fakatahá pe ngāue fakamalangá, ‘okú ne fiefia ma‘u pē.

Na‘e hoko ‘a John ko ha ‘ovasia fefononga‘aki laka hake ‘i he ta‘u ‘e 43. Na‘á ne ‘ofa lahi ‘i hono vāhenga-ngāué pea ‘ikai lava ke ne sioloto atu ki ha‘ane fai ha toe ngāue kehe. Kae kehe, na‘e pau ke ne ta‘ofi ‘ene ngāue fefononga‘akí ke tokanga‘i ha kāinga na‘e puke. ‘I he taimi na‘e fetaulaki ai ‘a e fanga tokoua mo e fanga tuofāfine ‘oku nau ‘ilo‘i ‘a John mo ia ‘i ha ‘asemipilī pe fakataha-lahi, na‘a nau ‘ilo‘i kuo ‘ikai ha‘ane liliu ‘e taha. ‘Okú ne kei fiefia ‘aupito.

Na‘e malava fēfē ke ma‘u ‘e Diana mo John ‘a e fiefiá? ‘E lava fēfē ke fiefia ha tokotaha ‘oku faingata‘a‘ia? ‘E lava fēfē ke fiefia ha tokotaha kapau kuo pau ke ne tuku ange ha vāhenga-ngāue ‘okú ne ‘ofa ai? ‘Oku ‘omai ‘e he Tohi Tapú ‘a e talí. ‘Oku pehē ai: “‘E fiefia ‘a e tokotaha mā‘oni‘oní ‘ia Sihova.” (Saame 64:10) ‘Oku lava ke tau mahino‘i lelei ange ‘a e mo‘oni ko ení kapau ‘oku tau ‘ilo‘i ‘a e me‘a te ne ‘omai ‘a e fiefia tu‘uloá mo e me‘a ‘oku ‘ikaí.

FIEFIA ‘OKU FAKATAIMI

Ko e ngaahi me‘a ‘e ni‘ihi ‘okú ne meimei ‘omai ma‘u pē ‘a e fiefia. Ko e fakatātaá, fakakaukau ki ha ongo me‘a ‘okú na fe‘ofa‘aki peá na mali. Pe fakakaukau ki ha tokotaha ‘okú ne hoko ko ha mātu‘a tauhi fānau pe ko ha taha ‘okú ne ma‘u ha vāhenga-ngāue fo‘ou ‘i he ngāue ‘a Sihová. ‘Oku ‘omi ‘e he ngaahi me‘á ni ‘a e fiefia koe‘uhi ko e ngaahi me‘a‘ofa kotoa ia meia Sihova. ‘Okú ne ‘omai ‘a e nofo malí, malava ke ma‘u fānaú mo e ngāue ke fai ‘i he‘ene kautahá.​—Sēn. 2:18, 22; Saame 127:3; 1 Tīm. 3:1.

Kae kehe, ko e ngaahi me‘a ‘e ni‘ihi ‘oku lava ke ne ‘omai ‘a e fiefia fakataimi. Ko e me‘a fakamamahí, ko ha hoa mali ‘e lava ke ne ta‘efaitōnunga pe mate. (‘Isi. 24:18; Hōs. 3:1) ‘E lava ke talangata‘a ‘a e fānaú ki he‘enau mātu‘á mo e ‘Otuá, pea mahalo ‘e a‘u ‘o tu‘usi kinautolu. Ko e fakatātaá, ko e ongo foha ‘o Sāmiuelá na‘e ‘ikai ke na ngāue ‘o fakahōifua kia Sihova, pea ko Tēvita na‘e hoko ‘a e ngaahi palopalema lahi ‘i hono fāmilí koe‘uhi ko ‘ene faiangahala mo Pati-sepá. (1 Sām. 8:1-3; 2 Sām. 12:11) ‘I he hoko ‘a e ngaahi me‘a pehení, ‘oku ‘ikai ke nau ‘omai ha fiefia ka ko e mamahi mo e faingata‘a lahi.

‘I he tu‘unga meimei tatau, ‘i he taimi ‘e ni‘ihi he‘ikai malava ke tau hokohoko atu ‘i ha vāhenga-ngāue ‘i he ngāue ‘a Sihová koe‘uhi ko ‘etau mahamahaki pe fiema‘u ke tokanga‘i hotau fāmilí, pe ‘oku ‘i ai ha liliu ‘i he kautahá. Ko e tokolahi kuo nau tuku ange honau vāhenga-ngāué ‘oku nau pehē ‘oku nau ongo‘i ‘a e ‘ikai ke nau toe ma‘u ‘a e fiefia na‘a nau ma‘u ‘i he‘enau vāhenga-ngāue ki mu‘á.

‘Oku faingofua ke lava ke tau sio ko e ngaahi ‘uhinga ko ia ki he fiefiá ‘oku ‘ikai ke tu‘uloa ma‘u pē. Ko ia ‘oku ‘i ai ha fiefia ‘e tu‘uloa na‘a mo e hoko ‘a e mo‘uí ‘o faingata‘á? Kuo pau pē ‘oku ‘i ai, he ko Sāmiuela, Tēvita mo e ni‘ihi kehe na‘e ‘ikai mole ‘enau fiefiá ‘i he‘enau fehangahangai mo e ngaahi ‘ahi‘ahí.

FIEFIA ‘OKU TU‘ULOÁ

Na‘e ‘ilo‘i mo‘oni ‘e Sīsū ‘a e fiefiá. Ki mu‘a ke ne ha‘u ki he māmaní, ‘oku pehē ‘e he Tohi Tapú na‘á ne “fiefia ‘i hono ‘aó [Sihova] ‘i he taimi kotoa pē.” (Pal. 8:30) Kae kehe, ‘i he‘ene ha‘u ki he māmaní, na‘á ne fetaulaki he taimi ‘e ni‘ihi mo e ngaahi faingata‘a mafatukituki. Neongo ia, ko Sīsū na‘á ne fiefia ‘i hono fai ‘a e finangalo ‘o ‘ene Tamaí. (Sione 4:34) Fēfē ‘a ‘ene ngaahi houa ‘o e langa mamahi faka‘osí? ‘Oku tau lau: “He ko e me‘a ‘i he fiefia ko ia na‘e fokotu‘u ‘i mu‘a ‘iate iá na‘á ne kātaki‘i ai ha ‘akau fakamamahi.” (Hep. 12:2) Ko ia ‘oku lava ke tau ako ‘a e me‘a lahi mei he me‘a ‘e ua na‘e lea‘aki ‘e Sīsū fekau‘aki mo e fiefia mo‘oní.

‘I ha taimi, na‘e foki atu ‘a e kau ākonga ‘e toko 70 kia Sīsū hili ha ngāue fakamalanga. Na‘a nau fiefia koe‘uhi ko e me‘a kotoa na‘a nau faí, na‘a mo hono kapusi ‘a e fanga tēmenioó. Ka na‘e pehē ‘e Sīsū kiate kinautolu: “‘Oua te mou fiefia koe‘uhi ko hono fakamo‘ulaloa‘i ‘a e ngaahi laumālié kiate kimoutolú, ka mou fiefia koe‘uhi kuo tohi homou hingoá ‘i he langí.” (Luke 10:1-9, 17, 20) ‘Io, ko hono ma‘u ‘a e hōifua ‘a Sihová ‘oku mātu‘aki mahu‘inga ange pea ‘okú ne ‘omi ‘a e fiefia lahi ange ‘i ha vāhenga-ngāue makehe pē.

‘I he taimi ‘e taha, ‘i he lea ‘a Sīsū ki ha fu‘u kakai, na‘e maongo ‘aupito ‘ene ngaahi akonakí ki ha fefine Siu ‘o ne pehē kuo pau pē ‘oku fiefia ‘aupito ‘a ‘ene fa‘eé ke ma‘u ha tama pehē. Ka na‘e tali ange ‘e Sīsū: “‘Ikai, ‘i hono kehé, he fiefia ē ko e fa‘ahinga ‘oku fanongo ki he folofola ‘a e ‘Otuá pea tauhi iá!” (Luke 11:27, 28) Ko e laukau‘aki ‘etau fānaú ‘e lava ke ne ‘ai ke tau fiefia. Ka ko e me‘a ‘okú ne ‘omai ‘a e fiefia tu‘uloá ko e talangofua kia Sihova pea ma‘u ha vaha‘angatae lelei mo ia.

‘Oku tau ma‘u ‘a e fiefia lahi ‘i he‘etau ongo‘i ‘oku lelei‘ia ‘a Sihova ‘iate kitautolú. Pea neongo ‘oku ‘ikai fakafiefia ‘a e ngaahi ‘ahi‘ahí, ‘oku ‘ikai lava ke nau to‘o ‘a e ongo‘i ko ení meiate kitautolu. Ko hono mo‘oní, ‘i he‘etau nofo‘aki faitōnunga lolotonga ‘a e ‘ahi‘ahí, ‘oku toe hoko ‘o mālohi ange ‘etau fiefiá. (Loma 5:3-5) Pehē foki, ‘oku foaki ‘e Sihova hono laumālié ki he fa‘ahinga ‘oku falala kiate iá, pea ko e fiefiá ko e konga ia ‘o hono fuá. (Kal. 5:22) ‘Oku tokoni ia ke tau mahino‘i ‘a e ‘uhinga ‘oku pehē ai ‘i he Saame 64:10: “‘E fiefia ‘a e tokotaha mā‘oni‘oní ‘ia Sihova.”

Ko e hā na‘á ne tokoni‘i ‘a John ke hanganaki fiefiá?

‘Oku toe fakamatala‘i heni ‘a e ‘uhinga na‘e hanganaki fiefia ai ‘a Diana mo John neongo na‘á na fehangahangai mo e faingata‘á. ‘Oku pehē ‘e Diana: “Kuó u hūfanga ‘ia Sihova, hangē ko ha tama ‘i he‘ene mātu‘á.” ‘Okú ne toe pehē: “‘Oku ou ongo‘i kuó ne tāpuaki‘i au ‘aki ‘a e malava ke hokohoko atu ke malanga tu‘uma‘u mo mata malimali.” Ko e hā na‘á ne tokoni‘i ‘a John ke hanganaki fiefia pea femo‘uekina ‘i he ngāue fakafaifekaú hili ‘ene tuku ange hono vāhenga-ngāué? ‘Okú ne pehē: “Talu mei he 1998 ‘i hono vahe‘i au ke u faiako ‘i he Ako‘anga Ako Fakafaifekaú, kuó u fai ‘a e ngaahi ako fakafo‘ituitui lahi ange ‘i ha toe taimi ki mu‘a.” ‘Okú ne fakamatala ko e fenga‘unu‘aki na‘á ne fai mo hono uaifí na‘e faingofua ange koe‘uhí na‘á na loto-lelei ma‘u pē ke fai ha me‘a pē na‘e vahe‘i ange ‘e Sihova ke na fai. ‘Okú ne toe pehē: “Na‘á ma fai ia ‘o ‘ikai ha faka‘ise‘isa.”

Kuo fakamo‘oni‘i ‘e he tokolahi kehe ko e me‘a ‘oku lea‘aki ‘i he Saame 64:10 ‘oku mo‘oni. Ko e fakatātaá, ko ha ongo me‘a na‘á na ngāue ‘i he ta‘u ‘e 30 tupu ‘i he Pēteli ‘i ‘Ameliká. Na‘e vahe‘i leva kinaua ko ha ongo tāimu‘a makehe. Na‘á na pehē: “Ko e mamahí ko ha me‘a anga-maheni pē ia ‘i he taimi ‘oku mole ai ha me‘a ‘okú ke ‘ofa ai,” ka na‘á na tānaki mai: “He‘ikai lava ke ke mamahi ai pē.” ‘I he‘ena a‘u pē ki hona vāhenga-ngāue fo‘oú, na‘á na kamata ke malanga mo e fakataha‘angá. Na‘á na toe pehē: “Na‘á ma lotu fekau‘aki mo ha ngaahi me‘a pau ‘e ni‘ihi. Pea na‘e fakalototo‘a kiate kimaua ‘a e sio ki hono tali ‘ema lotú peá ma fiefia ai. ‘I he hili pē ‘ema a‘u ki aí, na‘e kamata tāimu‘a ‘a e ni‘ihi ‘i he fakataha‘angá, pea na‘e tāpuaki‘i kimaua ‘aki ha ako Tohi Tapu fakalakalaka ‘e ua.”

“FIEFIA ‘O TA‘ENGATA”

Ko e mo‘oni, ‘oku ‘ikai faingofua ke fiefia ma‘u pē. ‘E ‘i ai ‘a e taimi te tau ongo‘i mamahi. Ka ‘oku fakafiemālie‘i kitautolu ‘e Sihova ‘i he ngaahi lea ‘oku tau ma‘u ‘i he Saame 64:10. Na‘a mo e taimi ‘oku tau loto-si‘i aí, ‘oku lava ke tau fakapapau‘i kapau te tau nofo‘aki faitōnunga tatau ai pē pe ko e hā ‘oku tau fouá, te tau “fiefia ‘ia Sihova.” ‘Oku lava ke tau fakatu‘otu‘a atu foki ki he taimi ‘e fakahoko mo‘oni mai ai ‘a e tala‘ofa ‘a Sihova fekau‘aki mo e “ngaahi langi fo‘ou mo ha māmani fo‘ou.” ‘E haohaoa leva ‘a e tokotaha kotoa pea te nau “mavava pea fiefia ‘o ta‘engata” koe‘uhi ko e me‘a kotoa ‘e fai ‘e Sihová.​—‘Ai. 65:17, 18.

Sioloto atu ki he ‘uhinga ‘o e me‘á ni. Te tau ma‘u ‘a e mo‘ui lelei haohaoa pea te tau ‘ā hake ‘i he ‘aho kotoa ‘oku tau iviivi‘ia. Neongo pe ko e hā ha me‘a na‘e hoko ‘i he kuohilí na‘á ne ‘ai kitautolu ke tau loto-mamahi, he‘ikai ke nau toe ‘ai ke tau mamahi. ‘Oku fakapapau‘i mai ‘e Sihova kiate kitautolu “‘e ‘ikai toe manatua ‘a e ngaahi me‘a mu‘á, pea ‘e ‘ikai ke ‘alu hake ia ‘i he lotó.” Te tau talitali lelei mai hotau ngaahi ‘ofa‘anga kuo maté pea ongo‘i tatau mo e ongo mātu‘a ‘a e ki‘i ta‘ahine ta‘u 12 na‘e fokotu‘u hake ‘e Sīsuú: “Na‘a nau fiefia ka ko ha fiefia.” (Mk. 5:42) Faai atu pē, ko e tokotaha kotoa ‘i he māmaní te nau hoko mo‘oni ‘o mā‘oni‘oni pea ‘fiefia ‘ia Sihova’ ‘o ta‘engata.