Skip to content

Skip to table of contents

Fehu‘i mei he Kau Lautohí

Fehu‘i mei he Kau Lautohí

‘Oku pehē ‘i he Palōveepi 24:16: “‘E tō tu‘o fitu nai ‘a e tokotaha mā‘oni‘oní, pea te ne toe tu‘u hake.” ‘Oku ‘uhinga eni ki ha taha ‘oku toutou tō ‘i he angahalá ka ‘oku fakamolemole‘i pē ia ‘e he ‘Otuá?

Ko hono mo‘oní, ‘oku ‘ikai ko e ‘uhinga ia ‘o e veesi ko ení. ‘I hono kehé, ‘oku lave ia ki ha taha ‘okú ne tō ‘i ha ‘uhinga ‘okú ne toutou fehangahangai mo e ngaahi palopalema pe faingata‘a pea toe tu‘u hake ‘i ha ‘uhinga ‘oku malava ke ne kātekina ia.

Fakakaukau ki he potutohi ‘o e vēsí: “‘Oua na‘á ke anga-fulikivanu ‘o ke toka malumu ‘o ofi ‘i he ‘api ‘o e tokotaha mā‘oni‘oní ke lapasi ia; ‘oua na‘á ke faka‘auha ‘a hono nofo‘angá. He ‘e tō tu‘o fitu nai ‘a e tokotaha mā‘oni‘oní, pea te ne toe tu‘u hake, ka ‘e ‘ai ‘e he faingata‘á ‘a e kau fulikivanú ke nau humu ai pē. ‘I he tō ‘a ho filí, ‘oua na‘á ke fiefia ai, pea ‘i he‘ene humú, ‘oua na‘a tome‘e ai ho lotó.”​—Pal. 24:15-17.

Kuo fakakaukau ‘a e ni‘ihi ko e veesi 16 ‘oku ngāue‘aki ia ki ha tokotaha ‘okú ne tō nai ‘i he angahalá ka ‘e lava ke ne toe fakahōifua‘i ‘a e ‘Otuá. Na‘e tohi ‘e ha ongo faifekau Pilitānia “ko e kau faifekaú, ‘i he kuohilí mo onopooni, kuo nau ngāue‘aki lahi ‘a e veesi ko ení” ‘i he ‘uhinga ko iá. Na‘e toe pehē ‘e he ongo faifekaú ko ha vakai pehē ‘oku ‘uhinga iá “ko ha tangata lelei te ne tō nai . . . ‘i he ngaahi angahala mamafá, ka he‘ikai ‘aupito mole ‘ene ‘ofa ki he ‘Otuá, pea ‘okú ne tu‘u hake ‘aki ‘a e fakatomala ‘i he taimi taki taha.” Ko ha fakakaukau pehē ‘oku lava ke fakamānako ia ki ha tokotaha ‘oku ‘ikai ke ne loto ke taliteke‘i ‘a e faiangahalá. ‘Okú ne sioloto nai kapau te ne toutou faiangahala, ‘e fakamolemole‘i ma‘u pē ia ‘e he ‘Otuá.

‘Oku ‘ikai ko e ‘uhinga totonu ia ‘o e veesi 16.

Ko e fo‘i lea faka-Hepelū ‘oku liliu ko e “tō” ‘i he veesi 16 mo e 17 ‘e lava ke ngāue‘aki ia ‘i he ngaahi founga kehekehe. Ko e fakatātaá, ko e tō ‘a ha pulu ‘i he halá, ko e tō ‘a ha taha mei he funga falé, pe ko e tō ‘a ha ki‘i fo‘i maka ki he kelekelé. (Teu. 22:4, 8; ‘Ēm. 9:9) ‘E lava ke toe ngāue‘aki fakaefakatātā ‘a e fo‘i leá, hangē ko ení: “Ko Sihova ‘okú ne tataki ‘a e ngaahi laka ‘a ha tangata ‘i He‘ene lelei‘ia ‘i hono halá. Neongo te ne tō, he‘ikai te ne tō lafalafa, he ‘oku pukepuke ‘e Sihova ‘a hono nimá.”​—Saame 37:23, 24; Pal. 11:5; 13:17; 17:20.

Kae kehe, fakatokanga‘i ‘a e fakamatala ‘a Palōfesa Edward H. Plumptre: “Ko e fo‘i lea faka-Hepelū ki he [“tō”] ‘oku ‘ikai ‘aupito ke ngāue‘aki ia ki he tō ‘i he angahalá.” Ko ia, ‘oku toe fakamatala‘i ‘e ha mataotao ‘e taha ‘a e veesi 16 ‘o peheni: “Ko e koto kulanoa mo e koto muna ke ngaohikovia ‘a e kakai ‘a e ‘Otuá, he te nau hao​—ka ‘oku ‘ikai pehē ‘a e fulikivanú!”

‘Io, ‘i he ‘ikai lave ki he “tō” ‘i ha ‘uhinga ko e tō ‘i he angahalá, ‘oku ‘uhinga ‘a e Palōveepi 24:16 ki hono toutou hokosia ‘a e ngaahi palopalemá pe faingata‘á. ‘I he fokotu‘utu‘u fulikivanu lolotongá, ko ha tokotaha mā‘oni‘oni te ne fehangahangai nai mo e mahamahakí pe ko ha palopalema kehe. ‘E a‘u nai ‘o ne fehangahangai mo ha fakatanga kakaha mei he pule‘angá. Ka ‘e lava ke ne falala ‘e poupou‘i ia ‘e he ‘Otuá pea te ne tokoni‘i ia ke ne fekuki lavame‘a mo ia. ‘Eke hifo kiate koe, ‘‘Ikai ‘oku ou fakamo‘oni‘i ‘oku fa‘a iku lelei ‘a e ngaahi me‘á ki he kau sevāniti ‘a e ‘Otuá?’ Ko e hā hono ‘uhingá? ‘Oku tau fakapapau‘i “‘oku tokoni‘i ‘e Sihova ‘a e fa‘ahinga kotoa ‘oku toó pea langa‘i hake ‘a e fa‘ahinga kotoa ‘oku punoú.”​—Saame 41:1-3; 145:14-19.

Ko e “tokotaha mā‘oni‘oní” ‘oku ‘ikai ke ne fiemālie ‘i he fehangahangai ‘a e ni‘ihi kehé mo e ngaahi palopalemá. ‘I hono kehé, ‘okú ne fiemālie ‘i hono ‘ilo‘i “‘oku iku lelei pē ‘a e fa‘ahinga ia ‘oku manavahē ki he ‘Otua mo‘oní, koe‘uhí ‘oku nau manavahē kiate ia.”​—Tml. 8:11-13; Siope 31:3-6; Saame 27:5, 6.