Skip to content

Skip to table of contents

Sitoake

Lēsoni mei he Fanga Manupuna ʻo e ʻAtaá

Lēsoni mei he Fanga Manupuna ʻo e ʻAtaá

“Fehuʻi muʻa . . . ki he manupuna ʻo e ʻatā, pea te nau fakaha atu: Ko hai ʻoku ʻikai ʻilo ʻi he ngaahi meʻa ni kotoa, Ko e nima ʻo Sihova kuo ne fai ʻa e ngaahi meʻa ni?”—Siope 12:7, 9.

LAKA HAKE ʻi he taʻu ʻe 3,000 kuohilí, ko e pēteliake ko Siopé naʻá ne lāuʻilo ko e fanga manupuna ʻo e ʻataá ʻoku nau tala ʻa e lahi ʻo e ngaahi ngāue ʻa e nima ʻo e ʻOtuá. Ka ko honau natulá ʻoku toe ngāueʻaki ia ki ha ngaahi talanoa fakatātā. ʻI he Tohi Tapú ʻoku lahi ai ʻa e ngaahi maʻuʻanga fakamatala fekauʻaki mo e fanga manupuna ʻo e ʻataá ʻa ia ʻoku akoʻi mai ai ha ngaahi lēsoni mahuʻinga fekauʻaki mo e moʻuí mo hotau vahaʻangatae mo e ʻOtuá. Tau sio angé ki ha niʻihi ʻo kinautolu.

FEITUʻU ʻO E PUNUNGA PEKEPEKÁ

Pekepeka

Ko e faʻahinga naʻa nau nofo ʻi Selusalemá naʻa nau ʻiloʻi lelei ʻa e pekepeká, ʻa ia naʻa nau angaʻaki hono langa honau ngaahi punungá ʻi he matatulutulu ʻo ha fale. Ko e niʻihi naʻa nau ngaahi honau punungá ʻi he temipale ʻo Solomoné. Ngalingali naʻe ʻai ʻe he fanga pekepeká honau punungá ʻi he temipalé ʻi he taʻu taki taha ʻa ia ʻoku lava ai ke tauhi honau fāngangá ʻo ʻikai fakahohaʻasi.

Ko e tokotaha-tohi ʻo e Saame 84​—ko e taha ʻo e ngaahi foha ʻo Kolá, naʻá ne ngāue ʻi he temipalé ʻi he uike ʻe taha ʻi he māhina ʻe ono kotoa pē—naʻá ne fakatokangaʻi ʻa e ngaahi pununga ko ení. Naʻá ne maʻu ʻa e holi tatau mo ia naʻe maʻu ʻe he pekepeká ke ʻi ai hano ʻapi tuʻuloa ʻi he fale ʻo Sihová, naʻá ne kalanga: “ʻE Sihova Mohu-hosite, hono ʻikai fakaʻofoʻofa ʻa ho ngaahi nofoʻanga! ʻOku holi hoku laumalie, ʻio ʻoku ne pongia he fiemaʻu ʻa e ngaahi lotoʻā ʻo Sihova . . . Seuke, kuo maʻu fale ai ʻe he kiʻi manupuna, mo e pekepeka hano pununga; pea kuo ne tuku ki ai hono fānganga, ʻo ofi ki ho ngaahi feilaulauʻanga, ʻEiki Sapaoti, ʻa hoku Tuʻi mo hoku ʻOtua.” (Saame 84:1-3) ʻOku tau maʻu mo ʻetau fānaú ha holi mo ha houngaʻia meimei tatau ke kau tuʻumaʻu ʻi he fakatahataha ʻa e kakai ʻa e ʻOtuá?—Saame 26:8, 12.

ʻILOʻI ʻE HE SITOAKÉ HONO TAIMÍ

“Naʻa mo e sitoaki ʻi he atā ʻoku ne ʻilo ki hono taimi totonu;” ko e tohi ia ʻa e palōfita ko Selemaiá. Naʻe hā mahino ʻene tokanga ki he puna takai ʻa e fanga sitoaké ʻi he Fonua ʻo e Talaʻofá. ʻI he faʻahitaʻu failaú, ko e fanga sitoake hinehina ʻe 300,000 tupu kuo nau puna mei ʻAfilika ki he Tokelau ʻo ʻIulopé ʻi he halanga ʻo e Teleʻa Sioataní. ʻOku fakanatula pē ʻenau toe foki ʻi he taimi māfaná ki he feituʻu ʻoku nau fakatōfua aí. ʻI he hangē ko e fanga manupuna ʻoku nau fepunaʻaki ki he ngaahi feituʻu mamaʻó, ʻoku nau ‘ʻilo ʻa e taimi ke nau toe foki aí.’—Selemaia 8:7.

“Ko e meʻa ʻoku fakaofo ai ʻenau fepunaʻakí he ʻoku nau maʻu ʻa e poto fakanatula,” ko e lau ia ʻa e Collins Atlas of Bird Migration. ʻOku ʻoange ʻe Sihova ko e ʻOtuá ki he fanga manu puna ʻoku fepunaʻakí ha poto faka fakanatula ke nau ʻilo ʻa e ngaahi faʻahitaʻu ke fepunaʻaki aí, ka naʻá ne ʻoange ki he tangatá ʻa e malava ke ʻiloʻi ʻa e ngaahi taimí mo e ngaahi faʻahitaʻú. (Luke 12:54-56) ʻI he ʻikai hangē ko e poto fakanatula ʻo e sitoaké, ko e ʻiloʻi ʻo e ʻOtuá ʻa e kī tefito ki ha tangata ke ne lāuʻilo ki he mahuʻinga ʻo e ngaahi meʻa ʻoku hoko ʻi hotau taimí. Ko e kau ʻIsileli ʻi he ʻaho ʻo Selemaiá naʻa nau tukunoaʻi ʻa e ngaahi fakaʻilonga ko ení. Naʻe fakamatalaʻi ʻe he ʻOtuá ʻa e palopalema tefito naʻe hokó, ʻi he pehē: “ʻOku nau fakataleʻi ʻa e folofola ʻa Sihova; pea ko e poto ha ia ʻoku nau maʻu?”—Selemaia 8:9.

ʻI he ʻahó ni ʻoku tau maʻu ha fakamoʻoni feʻunga ʻoku tau moʻui ʻi he taimi ʻoku ui ʻe he Tohi Tapú ko e “ngaahi ʻaho fakaʻosí.” (2 Tīmote 3:1-5) Te ke faʻifaʻitaki ki he sitoaké pea tokanga ki he ‘taimí’?

SIO LŌLOA ʻA E ʻĪKALÉ KI HE MAMAʻÓ

ʻĪkale

Naʻe lave tuʻo lahi ʻa e Tohi Tapú ki he ʻīkalé, pea naʻe anga-maheni ke sio ki he fanga manupuna ko ení ʻi he Fonua ʻo e Talaʻofá. Mei hono punungá ʻa ia ʻoku ʻi ʻolunga ʻi he funga lilifá, ko e ʻīkalé ʻokú ne ‘haʻao mei ai ki heʻene kai; ʻokú ne sio lōloa mei he mamaʻó.’ (Siope 39:27-29) ʻOku fuʻu lelei ʻaupito ʻa e sio ʻa e ʻīkalé he ʻoku lava ke ne fakatokangaʻi ha kiʻi lāpisi ʻi ha kilomita ʻe 1 hono mamaʻó.

ʻI he hangē ko e ʻīkalé ʻoku lava ke ne ‘sio lōloa mei he mamaʻó,’ ko Sihova ko e ʻOtuá ʻoku lava ke ne sio mamaʻo atu ki he kahaʻú. Ko ia ai, naʻe talaki ʻe Sihova: “Tala mei he kuonga muʻa ʻa e meʻa kuo teʻeki fai; ʻo u pehe, Ko ʻeku fakakaukau ʻe tuʻu, pea ko e meʻa kotoa ʻoku ou loto ki ai, te u fai.” (ʻAisea 46:10) ʻI he talangofua ki he fekau ʻa Sihová, ʻoku lava ke tau maʻu ʻaonga mei heʻene poto taʻefakatatauá mo ʻene tōmuʻa sio ki he kahaʻú.—ʻAisea 48:17, 18.

ʻOku toe fakahoa ʻe he Tohi Tapú ʻa e faʻahinga ʻoku nau falala kia Sihová ki ha fanga ʻīkale: “Ko haʻa matatali kia Sihova te nau fakafoʻou honau ngu: te nau puna ki ʻolunga hange ko e ikale.” (ʻAisea 40:31) Ko e ʻīkalé ʻoku puna ʻo mafola hake hono kapakaú ʻo ngāueʻaki ha ʻea māfana. Ko e ngāueʻaki pē ʻe he ʻīkalé ha ngaahi fokotuʻunga ʻea, ʻe mafola hake leva hono ongo kapakaú ʻo puna māʻolunga hake ki ʻolunga pea toe māʻolunga ange. ʻOku ʻikai ke fakafalala ʻa e ʻīkalé ki hono mālohí tonu koeʻuhi kae toki lava ke mafola hono kapakaú pea puna ʻo tētē mamaʻo ʻi he ʻataá. ʻI he tuʻunga meimei tatau, ko e faʻahinga ʻoku falala kia Sihová ʻoku nau hanga kiate ia ko e tokotaha ʻokú ne talaʻofa kiate kinautolu “ʻa e mālohi ʻoku mahulu atu ia ʻi he tuʻunga anga-mahení.”—2 Kolinitō 4:7, 8.

“HANGĒ KO HONO ʻŌʻŌFAKI FAKATAHA MAI ʻE HE MOTUʻA MOÁ ʻA HONO FĀNGANGÁ”

Motuʻa moa mo e fānganga

Taimi nounou ki muʻa ʻene pekiá, naʻe kiʻi taimi ʻa Sīsū ke sio ki he kolomuʻa ʻo e kau Siú. “ʻE Selusalema, ʻe Selusalema, ʻa e tokotaha fakapoongi ʻo e kau palōfitá mo e tokotaha tolomakaʻi ʻo e faʻahinga naʻe fekauʻi kiate iá,” ko ʻene fakatokangá iá. “He tuʻo fiha ē ʻeku loto ke tānaki fakataha hoʻo fānaú ʻo hangē ko hono ʻōʻōfaki fakataha mai ʻe he motuʻa moá ʻa hono fāngangá ki hono lalo kapakaú! Ka ko e kakai ko kimoutolú naʻe ʻikai te mou loto ki ai.”—Mātiu 23:37.

Ko e taha ʻo e poto fakanatula mālohi taha ʻoku maʻu ʻe he fanga manupuná ko ʻenau loto ke maluʻi honau fāngangá. Ko e fanga manupuna ʻoku tuku honau punungá ʻi he kelekelé hangē ko e fanga moá, kuo pau ke nau tokanga lahi. ʻI he taimi ʻoku fakatokangaʻi ai ʻe he motuʻa moá ha fuʻu manupuna ʻoku puna hake, ʻokú ne kotokō ʻi he leʻo lahi ko ha fakatokanga ki he fāngangá ke nau lele mai ʻo toi ʻi hono kapakaú. Ko e fāngangá ʻoku lava ke nau maʻu ha maluʻanga mei he vela ʻo e laʻaá mo e ʻuha lahí. ʻI he tuʻunga meimei tatau naʻe loto ʻa Sīsū ke ʻoatu ha nofoʻanga mo ha maluʻanga fakalaumālie ki he faʻahinga naʻe nofo ʻi Selusalemá. ʻI he ʻahó ni, ʻoku fakaafeʻi kitautolu ʻe Sīsū ke haʻu kiate ia ki ha fakaivifoʻou mo ha maluʻi mei he ngaahi kavenga mo e mafasia ʻo e moʻui fakaʻahó.—Mātiu 11:28, 29.

Ko e moʻoni ʻoku lahi ʻa e ngaahi meʻa ʻoku lava ke tau ako mei he fanga manupuna ko ení. ʻI hoʻo fakatokangaʻi honau ʻulungāngá, feinga ke manatuʻi ʻa e ngaahi lea fakaefakatātā ʻoku lāulea ki ai ʻi he ngaahi konga Tohi Tapú. Hangē pē ko ha pekepeka, ʻe lava ke ne tokoniʻi koe ke hoko ʻo fakahoungaʻi ʻa e fale faiʻanga lotu ʻa Sihová. Hangē ko ha ʻīkale ʻoku puna ʻoku lava ke ke hanga ki he ʻOtuá ki ha ʻamanaki. Hangē ko ha motuʻa moa ʻokú ne maluʻi hono fāngangá ʻoku lava ke ke tali ʻa e fakaafe ʻa Sīsuú pea te ke maʻu mei ai ʻa e ngaahi moʻoni Fakatohitapu te ne maluʻi koe. Pea hangē ko e sitoaké ʻokú ne fakamanatu mai ai ke tokanga ki he ngaahi fakaʻilonga ʻoku hoko ʻi hotau taimí.