Skip to content

Skip to table of contents

ʻOkú Ke Fakaongoongoleleiʻi Koe ki he Niʻihi Kehé?

ʻOkú Ke Fakaongoongoleleiʻi Koe ki he Niʻihi Kehé?

ʻOkú Ke Fakaongoongoleleiʻi Koe ki he Niʻihi Kehé?

‘ʻOku ʻikai te u tokanga au ki he fakakaukau ʻa e kakai kehé!’ ʻI ha mōmeniti ʻo e ʻitá pe ongoʻi feifeitamakí, mahalo kuó ke fai ai ʻa e lea fefeka ko ení. Ka ʻi he holo hifo pē ʻa e lea mālohi fakangalingali loto-toʻá, kuó ke ongoʻi loto-moʻua nai, mo hohaʻa. Ko e hā hono ʻuhingá? Koeʻuhi he ko e tokolahi taha ʻo kitautolú ʻoku tau tokanga moʻoni fekauʻaki mo e anga ʻo e fakakaukau mai kiate kitautolu ʻa e niʻihi kehé.

KO E moʻoni, ʻoku totonu ke tau tokanga fekauʻaki mo e ongoʻi ʻa e niʻihi kehé. Tautefito ki he pau kiate kitautolu Kalisitiané, ʻa e kau faifekau fakanofo ʻa Sihova ko e ʻOtuá, ke tau tokanga totonu fekauʻaki mo e anga ʻo e vakai mai kiate kitautolu ʻa e niʻihi kehé. He ko ē, ko kitautolú “koe jiofiaaga o mamani.” (1 Kolinito 4:​9PM) ʻI he 2 Kolinito 6:​3, 4, ʻoku tau maʻu ai ʻa e akonaki lelei ʻa e ʻapositolo ko Paulá: “Kaeʻumaʻā ʻoku mau tokanga ke ʻoua naʻa ai ha tūkiaʻanga ʻe tupu ʻi haʻamau meʻa, naʻa lauʻi ʻa e lakanga. Kae kehe ʻoku mau fai ʻa e meʻa ʻoku tāu mo e kau sevaniti ʻa e ʻOtua ke fai.”

Ko ia, ko e hā hono ʻuhinga ʻo e pehē ke fakaongoongoleleiʻi kitautolu ki he niʻihi kehé? ʻOku ʻuhingá ke hikiʻi hake kitautolu pe ke ʻomai ha tokanga lahi fau kiate kitautolu mo ʻetau ngaahi malavá? ʻIkai. Ka ʻoku fiemaʻu ai ke ngāueʻaki ʻa e ngaahi lea ʻo e 1 Pita 2:12: “Mou ʻai ke tāu hoʻomou fakafeangai ki he Senitaile; koeʻuhi . . . ke nau mamata ki hoʻomou ngaahi ngaue lelei, pea langaʻi ai ʻenau fakahikihikiʻi ʻa e ʻOtua.” ʻOku fakaongoongoleleiʻi ʻe he kau Kalisitiané kinautolu ʻaki ʻa e tuku ke lea ʻa honau ʻulungāngá tonu! Ko hono ikuʻangá, ʻoku ʻomai ʻe he meʻá ni ʻa e fakahīkihiki, ʻo ʻikai kiate kitautolu, ka ki he ʻOtuá. Kae kehe, ko ʻetau fakaongoongoleleiʻi kitautolu ki he niʻihi kehé ʻe toe ʻi ai nai ʻa hono ngaahi ʻaonga fakafoʻituitui. Tau sivisiviʻi angé ʻa e tafaʻaki ʻe tolu ʻa ia ʻe fakamoʻoniʻi ai ʻene hoko moʻoni ʻa e meʻá ni kiate koé.

ʻI he Tuʻunga ʻe Ala Hoko Ai ko ha Hoa Mali

Ko e fakatātaá, ko e meʻa ko ia fekauʻaki mo e nofo malí. Ko ha meʻaʻofa ia meia Sihova ko e ʻOtuá, ʻa e tokotaha “ʻa ia ʻoku tauhingoa ki ai ʻa e ngaahi famili kotoa pe ʻi langi mo mamani.” (Efeso 3:15) Mahalo pē ko hoʻo holí ia ke mali ʻi ha ʻaho. Kapau ko ia, ko e hā hono lahi ʻa hoʻo fakaongooongoleleiʻi koe ʻi he tuʻunga ke ala hoko ai ko ha hoa malí? ʻIo, ko e hā ʻa e ongoongo kuó ke ʻai maʻau ʻi he tuʻunga ko ha tangata pe fefine Kalisitiane taʻemalí?

ʻI he ngaahi fonua ʻe niʻihi ʻoku hoko ʻa e meʻá ni ko e fakahohaʻa lahi ia ki he ngaahi fāmilí. ʻI Kana, ko e fakatātaá, ʻi he taimi ʻoku fakaʻamu ai ha ongo meʻa ʻe toko ua ke na malí, ko e talatukufakaholó ia ki he ongo meʻa teu malí ke fakahā ki heʻena ongo mātuʻá. Ko e ongo mātuʻá leva, te na fakahā ia ki he ngaahi mēmipa kehe ʻo e fāmilí. ʻOku kamata leva ʻa e fāmili ʻo e tangatá ke feinga ke ʻiloʻi ʻa e ongoongo ʻo e fefiné ʻi he feituʻú. ʻI he falala pau ʻa e ongo mātuʻá ki he feʻungamālie ʻa e fefiné, te na fakahā leva ki he fāmili ʻo e fefiné fekauʻaki mo e taumuʻa ʻa hona fohá ke mali mo ʻenau taʻahiné. ʻOku vakaiʻi leva he taimi ko iá ʻe he fāmili ʻo e fefiné ʻa e ongoongo ʻo e tangatá ki muʻa ke fakahaaʻi ʻenau loto ki he malí. Ko ia ai, ʻoku pehē ʻe ha lea taka ʻi Kana, “ʻEke ki he faʻahinga ko ia ʻoku totonu ke nau ʻiló ki muʻa ke ke kau ki he nofo malí.”

Fēfē ʻa e ngaahi fonua he Hihifó, ʻa ia ʻoku fakaʻatā fakalūkufua ai ʻa e faʻahinga tāutahá ke nau fili ʻa e ngaahi hoa mali pē ʻonautolú? Naʻa mo e feituʻu ko iá, ʻe fakapotopoto ki ha tangata pe fefine Kalisitiane matuʻotuʻa ke kumi ha fakaongooongolelei moʻoni mei he faʻahinga ko ia ʻoku nau ʻiloʻi lelei ʻa e hoa ʻoku ʻamanaki ke maʻú, hangē ko e ongo mātuʻá pe ko e ngaahi kaumeʻa matuʻotuá. Fakatatau ki he tohi The Secret of Family Happiness, ʻe ʻeke nai ʻe ha finemui: “‘Ko e hā ʻa e faʻahinga ongoongo ʻoku maʻu ʻe he tangata ko ení? Ko hai hono ngaahi kaumeʻá? ʻOkú ne fakahāhā ʻa e mapuleʻi-kitá? ʻOku anga-fēfē ʻene tōʻongafai ki he faʻahinga taʻumotuʻá? Ko e faʻahinga fāmili fēfē ʻoku haʻu mei aí? ʻOku anga-fēfē ʻene feangai mo kinautolú? Ko e hā ʻene fakakaukau ki he paʻangá? ʻOkú ne ngāuekoviʻaki ʻa e ngaahi inu ʻolokaholó? ʻOkú ne ʻita vave, ʻo aʻu ʻo fakamālohi? Ko e hā ʻa e ngaahi fatongia ʻi he fakatahaʻangá ʻokú ne maʻú, pea ʻoku anga-fēfē ʻene tokangaʻi kinautolú? ʻE lava ke u ʻapasia loloto kiate ia?’​—Livitiko 19:32; Palovepi 22:29; 31:23; Efeso 5:​3-5, 33; 1 Timote 5:8; 6:​10; Taitusi 2:​6, 7.” a

ʻE loto ʻa e tangatá ʻi he tuʻunga meimei tatau ke fakaʻekeʻeke fekauʻaki mo ha fefine Kalisitiane ʻokú ne fakakaukau ke mali mo ia. Fakatatau ki he Tohitapú, naʻe mahuʻingaʻia pehē ʻa Pōasi ʻia Lute, ʻa e fefine naʻá ne mali ki mui mo iá. ʻI he taimi naʻe ʻeke ai ʻe Lute: “Ko e ha kuo u taʻimalie pehe ai hoʻo ʻofa, ʻo ke tokangaʻi au, ʻosi ko e kehe au?” Naʻe pehē ʻe Poasi: “Kuo ʻosi fakahā kiate au ʻa e fuʻu meʻa naʻa ke fai.” (Lute 2:​10-12) ʻIo, naʻe ʻikai ngata pē ʻi hono fakatokangaʻi fakafoʻituitui ʻe Pōasi ko Luté ko ha fefine naʻe mateaki, faivelenga, mo ngāue mālohí ka naʻá ne toe maʻu ʻa e ngaahi fakamatala lelei mei he niʻihi kehé.

ʻI he tuʻunga meimei tatau, ʻe ʻi ai ʻa e kaunga ho ʻulungāngá pe ʻe vakai atu ʻa e niʻihi kehé kiate koe ko ha hoa mali feʻungamālie. ʻOku anga-fēfē ʻa hoʻo fakaongoongoleleiʻi totonu atu koe ki he niʻihi kehé ʻi he fekauʻaki mo e meʻá ni?

ʻI he Tuʻunga ko ha Tokotaha Ngāue

Ko e feituʻu ngāueʻangá ko e toe feituʻu ia ʻe taha ʻa ia ko hono tauhi maʻu ai ʻa e ʻulungaanga leleí ʻoku lava ke ngāue ia ki haʻo lelei. ʻOku lahi nai ʻa e feʻauʻauhi ki he ngaahi ngāué. Ko e kau ngāue ko ia ʻoku ʻiloa ʻi he taʻefakaongoongó, angaʻaki ʻa e tōmuí, mo e taʻefaitotonú ʻoku faʻa tuli kinautolu. ʻOku toe tuku pē nai ʻe he ngaahi kautahá ʻa e kau ngāue taukeí koeʻuhi ke tuʻutuʻu hifo ʻa e fakamolé. ʻI he taimi ʻoku kumi ai ʻe he faʻahinga ʻoku taʻemaʻungāué ha ngaahi ngāue foʻoú, ʻoku nau ʻiloʻi nai ʻe fakatotolo ʻe he ngaahi kautahá mei honau kau pule ngāue ki muʻá ke fakapapauʻi ʻenau ngaahi tōʻonga ngāué, fakakaukaú, mo e taukeí. Kuo lavameʻa ʻa e kau Kalisitiane tokolahi ʻi hono fakaongoongoleleiʻi kinautolu ki he kau pule ngāué ʻaki ʻenau tōʻonga fakaʻapaʻapá, teunga fakanānaá, anga-lelei ki he niʻihi kehé, mo e ngaahi ʻulungaanga tuʻu-ki-muʻa faka-Kalisitiane.

Ko e faitotonú ko ha ʻulungaanga pehē ia​—ko e ʻulungaanga ʻa ia ʻoku fakamuʻomuʻa lahi ʻe he kau pule ngāue tokolahi. ʻI he hangē ko e ʻapositolo ko Paulá, ʻoku tau loto ke ‘tāu ʻetau moʻuí ʻi he meʻa kotoa.’ (Hepelu 13:18) ʻI ha kautaha keli malala ʻe taha ʻi Kana, naʻe līpooti ai ha fanga kiʻi kaihaʻa. Ko e supavaisa ʻi he ngāueʻangá, ko ha Fakamoʻoni, naʻá ne kei maʻu pē ʻa ʻene ngāué lolotonga ia naʻe tuli ʻa e niʻihi kehé. Ko e hā hono ʻuhingá? Ko e fakalele ʻo e ngāué kuo fakatokangaʻi ai ʻa ʻene faitotonú ʻi he faai mai ʻa e ngaahi taʻú. Ko ʻene ngāue mālohí mo e tokaʻi ʻa e tuʻunga mafaí naʻe toe ʻiloa mo ia. ʻIo, ko hono ʻulungaanga faitotonú naʻe maluʻi ai ʻa ʻene ngāué!

Ko e hā ʻa e ngaahi meʻa kehe ʻoku lava ke fai ʻe ha Kalisitiane ke fakaongoongoleleiʻaki ia ʻi he kumi ngāué? Ako ke pōtoʻi ʻi ha ngāue pē ʻoku ʻoatu kiate koe. (Palovepi 22:29 [Lea Fakatātā, PM]) Ngāue tōtōivi mo tokanga. (Palovepi 10:4; 13:4) Tōʻongaʻaki ʻa hono tokaʻi ʻa ho pule ngāué mo e supavaisa ngāué. (Efeso 6:5) Ko e tauhi taimí, faitotonú, ngāue leleí, mo e ngāue mālohí ko e ngaahi ʻulungaanga ia ʻoku fakamāʻolungaʻi ʻe he kau pule ngāué, pea ʻoku lava ʻe he ngaahi anga ko iá ke tokoniʻi koe ke maʻu ha ngāue naʻa mo e taimi ʻoku siʻi ai ʻa e ngaahi ngāué.

Ngaahi Monū ʻi he Fakatahaʻangá

ʻI he taimí ni ʻo laka ia ʻi ha toe taimi, ʻoku fiemaʻu ai ha kau tangata matuʻotuʻa ke nau takimuʻa ʻi he fakatahaʻanga Kalisitiané. Ko e ʻuhingá? Naʻe kikite ʻa ʻAisea: “Fakalahi ʻa e tuʻunga ʻo ho teniti; pea ko e ngaahi tupenu ʻo ho fuʻu nofoʻanga, tuku ke nau falo atu.” (Aisea 54:2 [Isaia, PM]) ʻI hono fakahoko ʻo e kikité ni, ʻoku hanganaki hokosia ʻe he fakatahaʻanga ʻa Sihová ʻa e tupu ʻi māmani lahi.

Ko ia, kapau ko ha tangata Kalisitiane koe, ʻoku lava fēfē ke ke fakaongoongoleleiʻi koe ko ha taha ʻoku taau ke ngāue ʻi ha tuʻunga taau kuo fakanofo? Fakakaukau ki he faʻifaʻitakiʻanga ʻa e talavou ko Tīmoté. ʻOku fakamatala ʻa Luke ko Tīmoté “naʻe fakaongolelei ʻe he kainga naʻe ʻi Lisita mo Aikoniume.” ʻIo, ʻi hono ʻulungaanga leleí, naʻe fakaongoongoleleiʻi ai ʻe he talavou ko ení ʻa ia tonu ki he niʻihi kehé ʻi he ongo kolo lalahi kehekehe ʻe ua. Ko ia naʻe fakaafeʻi ai ʻe Paula ʻa Tīmote ke ʻalu fakataha mo ia ʻi he fononga ngāue fakafaifekaú.​—Ngāue 16:​1-4.

ʻOku lava fēfē ha tangata he ʻahó ni ʻo ‘kakapa atu ki ha tuʻunga ʻo e ʻovasiá’ ʻi ha founga taau mo fakaʻotua? ʻO ʻikai ʻaupito fou ʻi ha fai feinga ki hano fakanofo, ka ʻi hono fakatupulekina ʻa e ngaahi ʻulungaanga fakalaumālie ʻoku fiemaʻu ki he ngaahi fatongia peheé. (1 Timote 3:​1-​10, 12, 13NW; Taitusi 1:​5-9) ʻOku toe lava ke ne fakahaaʻi ʻa ʻene “holi ki ha ngāue leleí” ʻaki ʻa e kau kakato ʻi he ngāue fakamalangá mo e ngaohi-ākongá. (Mātiu 24:14; 28:​19, 20) Ko e faʻahinga ko ia ʻoku nau fakaongoongoleleiʻi kinautolu ko e kau tangata Kalisitiane fua fatongiá ʻoku nau mahuʻingaʻia loto-moʻoni ʻi he lelei ʻa honau fanga tokoua fakalaumālié. ʻOku nau muimui ʻi he fakahinohino ʻa e ʻapositolo ko Paulá: “ʻI he faʻa masiva ʻa e kau lotu, mou kau ai: nofo ki he fakaafe ʻāunofo.” (Loma 12:13) ʻI hono fai ʻa e ngaahi meʻa peheé, ʻoku lava moʻoni ʻe ha tangata Kalisitiane ʻo ‘fakaongoongoleleiʻi ia ko ha faifekau ʻa e ʻOtuá.’

ʻI he Taimi Kotoa Pē

Ko hono fakaongoongoleleiʻi kitautolu ki he niʻihi kehé ʻoku ʻikai ʻuhinga ia ko hono fai ha fakangalingali pe hoko ʻo “ngaue ke malieʻia ʻa e tangata.” (Efeso 6:6) Ko hono fakaʻosí, ʻoku ʻuhinga ia ko hono fakaongoongoleleiʻi kitautolu ki hotau Tokotaha-Fakatupú, ʻa Sihova ko e ʻOtuá, ʻaki ʻa e muimui totonu ki heʻene ngaahi laó mo e ngaahi tefitoʻi moʻoní. Kapau ʻokú ke fakatupulekina ho tuʻunga fakalaumālié mo fakaivimālohiʻi ho vahaʻangatae mo Sihova ko e ʻOtuá, ʻe fakatokangaʻi ʻe he niʻihi kehé ha fakalakalaka ʻi he founga ʻo hoʻo fakafeangai ki he ngaahi mēmipa ʻo ho fāmilí, kaungāngāué, mo e kaungā Kalisitiané. Te nau toe sio ki hoʻo tuʻumaʻu mo mafamafatataú, ko hoʻo fakafuofua leleí, ko hoʻo malava ke fua ha fatongiá, pea mo hoʻo anga-fakatōkilaló. ʻE ʻomai ʻe he meʻá ni kiate koe ʻa e ʻofa mo e tokaʻi, pea ko e meʻa mahuʻinga angé, te ke maʻu mai ai ʻa e hōifua ʻa Sihova ko e ʻOtuá koeʻuhi ko hoʻo fakaongoongoleleiʻi koe ki he niʻihi kehé!

[Fakamatala ʻi lalo]

a Pulusi ʻe he Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.

[Fakatātā ʻi he peesi 19]

ʻOku fakaʻekeʻeke fakapotopoto ʻe he ngaahi mātuʻa tokolahi fekauʻaki mo e ongoongo ʻo ha tokotaha ʻoku tokanga ʻa honau fohá pe ʻofefiné ke mali mo ia

[Fakatātā ʻi he peesi 20]

ʻOku fakaongoongoleleiʻi ʻe ha tokoua ʻa ia tonu ki he ngaahi monū ʻo e ngāué ʻaki ʻene fakaʻatuʻi ʻa e niʻihi kehé