Skip to content

Skip to table of contents

Ko e Mūsika ʻOku Fakahōifua ki he ʻOtuá

Ko e Mūsika ʻOku Fakahōifua ki he ʻOtuá

Ko e Mūsika ʻOku Fakahōifua ki he ʻOtuá

Ko e mūsiká kuo fakamatalaʻi ia ko e “motuʻa taha ia mo fakaenatula taha ʻi he ngaahi pōtoʻi faiva kotoa pē.” Hangē pē ko e leá, ko e meʻaʻofa fakaofo ia kuó ne ʻai ʻa e tangatá ke kehe mei he fanga manú. Ko e mūsiká ʻokú ne hanga ʻo ueʻi ʻa e ngaahi ongo ʻo e lotó. ʻOkú ne malava ke fakafiefiaʻi ʻa e telingá, nōfoʻi ʻi he ʻatamaí, pea hiliō ʻi he meʻa kotoa, ko e mūsiká ʻoku malava ke fakahōifua ia ki he ʻOtuá.

HANGĒ ko ia ʻoku fakahā ʻe he Tohitapú, ko e kau ʻIsilelí ko e kakai naʻe mūsika. Ko e mūsiká naʻe hoko ia “ko ha faiva tuʻu-ki-muʻa ʻi he ngaahi kuonga motuʻa faka-Tohitapú,” ko e lau ia ʻa e Unger’s Bible Dictionary. ʻI heʻene hoko ko e konga ʻo e moʻui fakaʻahó, ko e mūsika leʻó mo e meʻaleá fakatouʻosi naʻe fakakau ia ʻi heʻenau lotú. Ka ko e leʻo fakaetangatá naʻe ngāuelahiʻakí.

Naʻe fakanofo ʻe Tuʻi Tēvita ʻa e kau fakafofonga ʻi he haʻohaʻonga ʻo e kau Līvaí “ke pule ki he fai ʻo e hiva” ʻi he tāpanekalé, ki muʻa ʻi hono fakatapui ʻo e temipale naʻe langa ʻe Solomone, ko hono fohá. (1 Kalonikali 6:​31, 32 [Fakamatala Mea Hokohoko, PM]) ʻI he taimi naʻe aʻu ai ki Selusalema ʻa e puha ʻo e fuakavá, ʻa ia naʻá ne fakafofongaʻi ʻa e ʻi ai ʻa Sihová, naʻe fokotuʻutuʻu ʻe Tēvita ki ha kau Līvai “ke fai ʻa e fakamanatu, mo e tuku kololia, mo e hiva haleluia kia Sihova.” Naʻe ō ua ʻa e fakahīkihiki honau leʻó mo e “fakahelefilo mo fakahaape; . . . fakasimipale ke fakaongo atu . . . mo . . . fakatalupite.” Ko e kau tangata ko ení naʻe “lau honau hingoa, ke fai ʻa e fakafetaʻi kia Sihova ‘He ʻoku tolonga ʻo taʻengata ʻene ʻaloʻofa’.”—1 Kalonikali 16:​4-6, 41; 25:1.

Ko e foʻi tau “[Ko Sihova] ʻoku tolonga ʻo taʻengata ʻene ʻaloʻofa” ʻoku hā tuʻo lahi ia ʻi he Sāmé, ʻa e tohi Tohitapu ʻoku fekauʻaki lahi taha mo e mūsiká. Ko e fakatātaá, ʻoku faʻuʻaki ia ʻa e konga hono ua ʻo e foʻi veesi taki taha ʻo e veesi ʻe 26 ʻo e Sāme 136. “Ko ʻene nounoú ʻoku ʻai ai ia ke feʻunga ki he loungutu ʻo e kakaí,” ko e lau ia ʻa ha mataotao Tohitapu ʻe taha. “Ko e tokotaha kotoa pē, ʻi heʻene fanongo ki aí, ʻe malava ke ne manatuʻi ia.”

Ko e ngaahi fakamatala ʻi ʻolunga ki he ngaahi sāmé ʻoku hā ai ʻa hono ngāuelahiʻaki ʻo e ngaahi meʻalea fakamūsiká. ʻOku lave ʻa e Sāme 150 ki he talupite, haʻape, nafa fangongo, mimiha, mo e semipale, ʻo tānaki atu ki he ngaahi meʻalea filó. Kae kehe, ko e kole tefitó ʻoku fai ki he leʻo fakaetangatá. ʻOku ekinaki ʻa e Sā 150 veesi 6: “ʻIlonga ha meʻa ʻoku manava ke ne fai ʻa e fakamalo ʻo Iaa. Haleluia!”

Koeʻuhi ʻoku hanga ʻe he mūsiká ʻo fakahaaʻi ʻetau ngaahi ongoʻí, ko e ngaahi fakakaukau fonu mamahi ʻi he ngaahi taimi ʻo e Tohitapú naʻá ne langaʻi ʻa e ngaahi taʻanga tangi pe ngaahi laulau. Kae kehe, ko e founga hiva ko ení ia, naʻe fakangatangata pē ʻi he lisi ʻo e mūsika ʻa ʻIsilelí. “Ko e toki fai pē ha taʻanga tangi pe tangilāulau ʻe fili ai pe ʻe lelei ange ke fai ʻa e founga laulaú ʻi he fasi ʻo ha mūsika pe ko e fakamamafaʻi pē ʻa e tō ʻo e leʻó mo e fakalea ʻo e lea totonú,” ko e lau ia ʻa e ʻenisaikolopētia Tohitapu ko e Insight on the Scriptures. a

Ko Sīsū mo ʻene kau ʻapositolo anga-tonú naʻa nau hiva ʻa e ngaahi fakahīkihiki kia Sihova ʻi he pō ki muʻa ʻi he pekia ʻa Sisuú, ʻo ʻikai veiveiua naʻa nau hiva maʻuloto ʻa e ʻū lea ʻo e ngaahi Sāme Hālelí. (Sāme 113-118) ʻOku pau moʻoni naʻe hanga ʻe he meʻá ni ʻo fakaivimālohiʻi ʻa e kau ākonga ʻa Sīsuú ke nau matuʻuaki ʻa e mole honau Takí! ʻIkai ko ia pē, ko ʻenau fakapapau ko ia ke nau nofo maʻu ko e kau sevāniti anga-tonu ʻa e Hau Fakaleveleva ʻo e ʻunivēsí, ʻa Sihová, ʻoku pau pē naʻe toe loloto ange he naʻa nau hivaʻi tuʻo nima ʻa e foʻi tau “he ʻoku tolonga ʻo taʻengata ʻene ʻaloʻofa.”—Sāme 118:​1-4, 29.

Ko e muʻaki kau Kalisitiane ʻo ʻEfesō mo Kolosé naʻa nau hiva “ʻa e ngaahi same, mo e himi . . . ki he ʻEiki.” Ki he ngaahi meʻá ni naʻa nau tānaki atu ʻa e ngaahi “hiva fakalaumalie” ʻa ia naʻe hivaʻi mei honau lotó. (Efeso 5:19; Kolose 3:16) Fakatouʻosi ʻaki ʻa e hiva mo e lea, naʻa nau ngāueʻaki feʻungamālie honau ngutú ke fakahaaʻi ʻa e fakahīkihiki. ʻIkai naʻe fakahā ʻe Sīsū ko e “talanoa ʻa e ngutu ʻoku mei he meʻa ʻi he loto ʻoku hulu atu”?—Mātiu 12:34.

Ngaahi Mūsika ʻOku Taʻefakahōifua ki he ʻOtuá

ʻOku ʻikai ko e ngaahi mūsika kotoa pē ʻoku lave ki ai ʻa e Tohitapú naʻe fakahōifua ki he ʻOtuá. Fakakaukau atu ki he meʻa naʻe hoko ʻi he Moʻunga Sainaí, ʻa ia naʻe maʻu mei ai ʻe Mōsese ʻa e Laó, kau ai ʻa e Fekau ʻe Hongofulú. ʻI he taimi naʻe hifo ai ʻa Mōsese mei he moʻungá, ko e hā naʻá ne fanongo ki aí? “ʻOku ʻikai ko e ongo ʻo e hiva ʻi ha fai ʻo e ikuna,” “ʻikai ko e ongo ʻo e hiva ʻo e foʻi,” ka “ko e ongo ʻo e hiva kehe.” Ko e mūsika eni ia naʻe fekauʻaki mo e lotu ʻaitolí, ko ha tōʻonga naʻá ne langaʻi ʻa e taʻehōifua ʻa e ʻOtuá pea iku ai ki he mate ʻa e toko 3,000 nai ʻo e kau faʻu mūsika ko iá.—Ekisoto 32:​18, 25-28NW.

Neongo ʻoku malava ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá ke faʻu hiva, tāmeʻa, pea fiefia ʻi he tuʻunga kotoa ʻo e mūsiká, ʻoku ʻikai ke iku kotoa ai ia ʻo fakahōifua ki he ʻOtuá. Ko e hā hono ʻuhingá? ʻOku fakamatalaʻi ʻe he ʻapositolo Kalisitiane ko Paulá: “Kuo fai angahala kotoa pe, pea ʻoku ʻikai te nau aʻusia ʻa e hōifua ʻa e ʻOtua.” (Loma 3:23) Ko e ngaahi ouau taʻu mahu fakapanganí, ko e tokāteline ʻo e taʻefaʻamate ʻo e soulu fakaetangatá, mo e fakaʻapaʻapaʻi ʻo Mele ko e “faʻē ʻa e ʻOtuá” ʻoku faʻa fakahaaʻi kinautolu ko e ngaahi konga tefito ʻo e ngaahi taʻanga fakamūsiká. Kae kehe, ko e ngaahi tui mo e ngaahi tōʻonga ko ení ʻoku taʻefakahīkihikiʻi ai ʻa e ʻOtua ʻo e moʻoní, he ʻoku nau fehangahangai kinautolu mo e meʻa ʻoku fakaeʻa ʻi heʻene Folofola fakamānavaʻí, ʻa e Tohitapú.—Teutalonome 18:​10-12; Isikeli 18:4; Luke 1:​35, 38.

Fai ʻa e Fili Fakapotopoto ʻo e Mūsiká

Ko hono fili ʻo e mūsika ʻoku ala maʻú ʻoku fakapuputuʻu. Ko e ngaahi takafi ʻo e ngaahi foʻi tisi fasí ʻoku faʻu ia ke nau fakaʻaiʻai ʻa e kau kasitomá ke nau fakatau ʻa e ngaahi hiki fakamūsika kehekehe kotoa pē. Ka ʻo kapau ko e tokotaha lotu ki he ʻOtuá ʻokú ne fakaʻamu ke fakahōifuaʻi Ia, te ne tokanga leva ʻo filifili fakapotopoto ke kalofi ʻa e ngaahi mūsika leʻo mo e tāmeʻalea ko ia ʻoku tākiekina ʻe he ngaahi tui fakalotu loí pe ko ia ʻoku fakahanga ki he ʻulungaanga taʻetāú mo fakatēmenioó.

Ko Albert, ʻa ia naʻá ne ngāue ko ha misinale Kalisitiane ʻi ʻAfilika ki muʻa, ʻokú ne pehē naʻe ʻikai ke ne loko maʻu ha faingamālie ke tā piano ʻi ai. Ka neongo ia, naʻá ne toutou fanongo ki he ngaahi peleti kalamafoni lalahi ʻikai loko lahi naʻá ne ʻalu mo iá. ʻI heʻene foki ki hono fonua tupuʻangá, ʻoku ʻaʻahi ai ʻa Albert he taimí ni ki he ngaahi fakatahaʻanga Kalisitiané ko ha ʻovasia fefonongaʻaki. Ko hono taimi ke fanongo mūsika aí ʻoku fakangatangata pē. “Ko e tangata faʻu hiva ʻoku ou manako aí ko Beethoven,” ko ʻene laú ia. “ʻI he faai mai ʻa e ngaahi taʻú, kuó u tānaki ha ngaahi hiki ʻo ʻene ngaahi fasi ifí, ngaahi fasi solo meʻaleá, ngaahi fasi pianó, mo ʻene ngaahi kuatetí.” Ko e fanongo ki he ngaahi meʻá ni kuo ʻomi ai kiate ia ha fuʻu fiefia lahi. Ko e moʻoni, ʻoku taki taha moʻona pē ʻa ʻene manako ʻi he mūsiká, ka ʻi hotau tuʻunga ko e kau Kalisitiané ʻoku tau manatuʻi maʻu ʻa e akonaki ʻa Paulá: “Pe ko hoʻomou kai, pe ko hoʻomou inu, pe ko hoʻomou fai ha meʻa, mou fai kotoa pe ke ongoongolelei ai ʻa e ʻOtua.”—1 Kolinito 10:31.

Ko e Mūsiká mo e Fakatapuí

Ko e meʻa naʻe saiʻia taha ai ʻa Susie ko e mūsiká. “Naʻá ku kamata tā pianó ʻi hoku taʻu 6, ko e vaioliní ʻi hoku taʻu 10, pea fakamuimui ko e haʻapé ʻi hoku taʻu 12,” ko ʻene fakamatalá ia. Naʻe hū ki mui ʻa Susie ki he Kōlisi Fakatuʻi ʻo e Mūsiká ʻi Lonitoni, ʻIngilani, ke ako ʻa e haʻapé. Naʻá ne ako ʻi he taʻu ʻe fā mo ha fefine tā haʻape Sipeini ʻiloa pea mo ha toe taʻu ʻe taha ʻi he Akoʻanga Mūsika ʻo Pālesí, ʻo maʻu ai hono ngaahi mataʻitohi fakalāngilangi ʻi he mūsiká pea pehē ki he ngaahi tipiloma ʻi he tā haʻapé mo hono akoʻi ʻo e pianó.

Naʻe hoko ʻo feohi ʻa Susie mo ha fakatahaʻanga ʻo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ʻi Lonitoni. ʻI aí naʻá ne ʻilo ai ʻa e mahuʻingaʻia mo e ʻofa moʻoní ʻi he haʻohaʻonga ʻo e ngaahi kaungā Fakamoʻoní. Naʻe faifai pē, ʻo tupu ʻene ʻofa kia Sihová, pea ko ʻene mamahiʻi ʻene ngāué naʻe ueʻi ai ia ke ne kumi ki he ngaahi founga ke tauhi ai kiate iá. Naʻe taki atu eni ki he fakatapui mo e papitaiso. “ʻI he hoko ko ia ʻa e mūsiká ko ha ngāue tuʻumaʻú ʻoku hoko ai ia ko ha founga fakatapui ʻo e moʻuí, ko ia ai, ko ha moʻui ʻo e fakatapuí naʻe ʻikai ko ha meʻa foʻou ia kiate au,” ko e lau ia ʻa Susie. Ko hono taimi ki hono fakahoko ʻo e ngaahi konisetí naʻe hōloa ʻi heʻene kau atu ko ia ki he ngāue faka-Kalisitiane ko hono malangaʻi ʻo e ongoongo lelei ʻo e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻi he talangofua ki he ngaahi fakahinohino ʻa Sīsuú.—Mātiu 24:14; Maake 13:10.

Koeʻuhí ʻoku fakangatangata pē ʻa e taimi ʻokú ne fakahoko ai ʻa e mūsiká, ʻoku fēfē ʻene ongoʻí? “ʻOku ou kiʻi ongoʻi feifeitamaki pē he taimi ʻe niʻihi ko e ʻikai ke u toe maʻu ha toe taimi ke ako tāmeʻa aí,” ko ʻene fakahaá mai ia, “ka ʻoku ou kei tā pē ʻeku ngaahi meʻaleá mo fiefia ʻi he mūsiká. Ko e mūsiká ko ha meʻaʻofa ia meia Sihova. ʻOku ou fiefia lahi ange ai he taimí ni he ʻoku ou fakamuʻomuʻa ʻene ngāué ʻi heʻeku moʻuí.”—Mātiu 6:33.

Mūsika ʻOkú Ne Fakahīkihikiʻi ʻa e ʻOtuá

Ko Albert mo Susie fakataha mo e meimei toko ono miliona kehe ʻo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ʻoku nau fakahīkihikiʻi maʻu pē ʻa e ʻOtua ko Sihová ʻaki ʻa e mūsiká. ʻI he ngaahi fakataha faka-Kalisitiane ko ia ʻoku fakahoko ʻi he ngaahi Fale Fakatahaʻangá ʻi he fonua ʻe 234, ʻoku nau kamataʻaki mo fakaʻosiʻaki ʻenau ngaahi fakatahá, ʻo ka malava, ʻaki ʻa hono hivaʻi ʻa e ngaahi hiva kia Sihova. ʻI he kī maisoá mo e mainá, ʻoku fakahoko ai ʻa e ngaahi fasi mālie ʻi he ngaahi fakalea makatuʻunga faka-Tohitapu ʻi hono fakahīkihikiʻi ʻa Sihova ko e ʻOtuá.

Ko kinautolu kotoa ʻoku maʻu fakatahá ʻoku nau hiki honau leʻó ʻo hiva māfana ko Sihová ko e ʻOtua ʻoku tokanga mai (Hiva 44). ʻOku nau hivaʻi ʻa e hiva fakahīkihiki kia Sihova (Hiva 190). Ko ʻenau ngaahi hivá ʻoku ʻiloʻi ai ʻa e fiefia mo e ngaahi ngafa ʻo e fetokouaʻaki faka-Kalisitiané, moʻui faka-Kalisitiané, mo e ngaahi ʻulungaanga faka-Kalisitiané. ʻOku tānaki atu ki heʻenau fiefiá ʻa e ngaahi founga faka-mūsika kehekehe ʻoku ngāueʻaki ʻe he Kau Fakamoʻoni mei ʻĒsia, ʻAositelēlia, ʻIulope, mo ʻAmelika Noate mo Saute ʻi he taimi ʻoku nau faʻu ai ʻa e ngaahi fasí. b

“Hiva kia Sihova ʻaki ʻa e hiva foʻou hiva kia Sihova, ʻa mamani kotoa. Hiva kia Sihova, fakamaloʻia hono huafa,” ko e ngaahi lea kamata ia ʻo e ʻanitema maʻongoʻonga fakatuʻi naʻe hiki ʻi he ʻaho ʻo e tokotaha-tohi-sāmé. “Ongoongo ʻene fakamoʻui ʻi he ʻaho kotoa. Aʻau ki he ngaahi puleʻanga hono kololia, ʻene ngaahi ngaue fakaofo ʻi he ngaahi faʻahinga kotoa.” (Sāme 96:​1-3) Ko e meʻa eni ʻoku fai ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihova ʻi ho feituʻú, pea ʻoku nau fakaafeʻi atu koe ke ke kau ʻi hono hivaʻi ʻo e fakahīkihiki ko ení. ʻE talitali lelei koe ʻi honau ngaahi Fale Fakatahaʻangá, ʻa ia ʻe lava ke ke ako ai ki he anga hono fakahīkihikiʻi ʻa Sihova ʻaki ʻa e mūsika ʻoku fakahōifua kiate iá.

[Fakamatala ʻi lalo]

a Ko e pulusi ʻe he Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.

b Ko e ngaahi hiva ko ení ʻoku hā ia ʻi he tohi Sing Praises to Jehovah, ko e pulusi ʻe he Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.

[Fakatātā ʻi he peesi 28]

Hivaʻi ʻa e ngaahi fakahīkihiki kia Sihova