Skip to content

Skip to table of contents

Hālani—Senitā Femoʻuekina he Kuonga Muʻá

Hālani—Senitā Femoʻuekina he Kuonga Muʻá

Hālani​—Senitā Femoʻuekina he Kuonga Muʻá

KI HE faʻahinga ʻoku maheni mo e Tohi Tapú, ko e lave pē ki he hingoa Hālaní ʻoku ʻalu hake ai pē ʻi he taimi ko iá ki heʻenau fakakaukaú ʻa e pēteliake faitōnunga ko ʻĒpalahamé. ʻI heʻene fononga mei ʻUa ki he fonua ko Kēnaní, ko ia mo hono uaifí, ʻa Sela, pea pehē ki heʻene tamaí ko Tela, mo Lote ko e foha ʻo hono tokouá naʻa nau afe ai ʻi Hālani. Naʻe tānaki ai ʻe ʻĒpalahame ʻa e koloa lahi fakamatelie. Hili e mate ʻa ʻene tamaí, naʻe hokohoko atu ai ʻa ʻĒpalahame ʻi heʻene fononga ki he fonua naʻe talaʻofa ange ʻe he ʻOtua moʻoní. (Sen. 11:31, 32; 12:4, 5; Ng. 7:2-4) Ki mui ai, naʻe fekauʻi ʻe ʻĒpalahame ʻa ʻene sevāniti taʻumotuʻa tahá ki Hālani pe ko ha feituʻu ofi mai ai ke ne kumi ha uaifi ʻo ʻAisake. Ko e mokopuna ʻo ʻĒpalahame ko Sēkopé naʻá ne toe nofo ai ʻi ha ngaahi taʻu.—Sen. 24:1-4, 10; 27:42-45; 28:1, 2, 10.

Ko e fakatokanga naʻe ʻoatu ʻe he Tuʻi ʻAsīlia ko Senakalipé kia Tuʻi Hesekaia ʻo Siutá ʻoku fakahokohoko ai ʻa Hālani ʻi he lotolotonga ʻo e “gaahi buleaga” naʻe ikunaʻi ʻe he ngaahi tuʻi ʻo ʻAsīliá. Ko e hingoa “Halani” hení ʻoku ʻikai ʻuhinga pē ia ki he koló ka ki he vahefonua takatakaí foki. (2 Tuʻi 19:11, 12PM) Ko e kikite ʻa ʻIsikelí ʻoku lave ai ki Hālani ko e taha ia ʻo e ngaahi hoa fefakatauʻaki tefito ʻo Tāiá, ʻo fakapapauʻi ai ʻa e ngāue ʻa Hālaní ko ha senitā fakakomēsiale mahuʻinga.—Isi. 27:1, 2, 23.

Ko Hālaní ko ha kiʻi kolo siʻisiʻi pē ia he taimí ni naʻe tuʻu ofi ki Şanlıurfa he fakahahake ʻo Toaké. Ka ʻi he taimi ʻe taha, ko e kolo ko Hālani ʻi he kuonga muʻá ko ha senitā femoʻuekina moʻoni ia. Ko Hālaní ko e taha ia ʻo e ngaahi nofoʻanga motuʻa siʻi ʻaupito ʻoku kei maʻu ai ʻa e hingoa naʻe ngāueʻaki ki ai ʻi he Tohi Tapú. Ko hono puʻaki faka-ʻAsīlia, ko e Harranu ʻoku lava ke ʻuhinga iá ko e “Hala” pe “Hala Fononga Kāmeli,” ʻo fakahaaʻi ai ko Hālaní naʻe tuʻu ia ʻi he ngaahi halanga fefakatauʻaki lalahi ʻi he vahaʻa ʻo e ngaahi kolo lalahi ange. Fakatatau ki he ngaahi tā tongitongi naʻe keli hake ʻi Hālaní, ko e faʻē ʻa Tuʻi Nāponitusi ʻo Pāpiloné ʻa e taulaʻeiki lahi fefine ʻi he temipale ʻo Siní ko e ʻotua māhina ʻo Hālaní. ʻOku pehē naʻe fakafoʻou ʻe Nāponitusi ʻa e temipalé ni. Hili iá, naʻe tuʻu ai pē ʻa Hālani ʻi he ʻalu hake mo e tō ʻa e ngaahi ʻemipaea kehekehe.

ʻI he ʻahó ni, ʻoku kehe fakaʻulia ai ʻa Hālani ia mei he tuʻunga naʻe ʻi ai ʻi he kuohilí. Ko Hālani ʻo e kuonga muʻá ko ha kolo fakalakalaka ʻaupito ia mo mahuʻinga, tautefito ʻi he lolotonga ʻa e ngaahi vahaʻa taimi pau. Kae kehe, ko Hālani ʻi he ʻaho ní, ko ha fanga kiʻi fale ʻato fuopotopoto pē ia. ʻOku takatakai ai ʻa e ngaahi toetoenga sivilaise ʻo e kuonga muʻá. ʻI he māmani foʻou ʻe fakatupu ʻe he ʻOtuá, ko e tokolahi naʻa nau moʻui ki muʻa ʻi Hālaní—kau ai ʻa ʻĒpalahame, Sela, pea mo Lote—ʻe fokotuʻu hake kinautolu. ʻOku ngalingali te nau malava ke tala mai ʻa e meʻa lahi mamaʻo ange fekauʻaki mo Hālani ko ha senitā femoʻuekina ʻi he kuonga muʻá.

[Fakatātā ʻi he peesi 20]

Toetoenga ʻo Hālaní

[Fakatātā ʻi he peesi 20]

Fanga kiʻi fale ʻato fuopotopoto

[Fakatātā ʻi he peesi 20]

Mātanga fakaholomamata ʻo Hālani he ʻahó ni